Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Définition :  Masquer la définition

I. A. 1. (db. an dud, al loened) [1499, 1576, 1622, 1659, 1732, 1850, 1927, 1931, 1944, 2015] From a sav pa santer bezañs un dañjer bras pe vrasoc'h. [1499] Aon. [1622] M. Peur e tleer e ober-eñ [sin ar groaz] ? D. Diouzh ar mintin pan saver, diouzh an noz pan aer da gousket, pan antreer en Iliz, goude kemeret dour benniget, pan komañser pediñ Doue, pan kemerer ar refeksion, e komañsamant hon euvroù, ha pan en em gaver en un dañjer bennak, aotramant seziet gant un aon pe ur spont. [1659] Aon. [1732] Ober silvidigezh gant aon ha gant ur c'hren gwirion. [1732] Lakaat poan da ober e silvidigezh gant aon ha gant ur c'hren gwirion. [1732] Ur mab eo n'en deus aon a nep tra all. [1850] Aon. [1944] Un devezh, ma oa digouezhet ar simbolenn ganin, hag aon ganin tapout pevar daol gwalenn war ma bizied, ha pinijenn goude skol, em boa stlapet ar votezig en ur puñs. [1944] Ar wech kentañ a oa din gwelout dirak ma daoulagad tud o vont da gomz brezhoneg a-wel d'an holl, hep aon na mezh, ha birviñ a raen gant ar fouge evit ma Bro. [2015] Ya, gouest oc'h da gompren an aon, an anken, an dislavarioù hag an diaesterioù savet gant hoc'h enebourien [...]. [2015] Ouzhpenn ar fed e ranker nac'h barn an dud digablus ez eus un abeg all kuit da implijout ar feulster ha da zegas efedoù drastus na vefe tu da ziverkañ goude: gouzout a ra ar stourmerien difeuls pegen aes eo faziañ ha bezañ dallet, dreist-holl pa zegas feulster an enebourien kasoni, aon ha dispi. & [1659, 1732, 1867] Kaout aon. [1659] Kaout aon. [1659] Aon am eus rak ar pec'hed. [1732] Kaout aon bras. [1732] Kaout un nebeud aon. [1732] Na'z pez ket aon. [1732] N'hoz pet ket aon. [1732] N'ho pet nep aon. [1732] Me am eus aon da gouezhañ. [1732] Aon am eus na gouezhzen. [1867] Tad-iou un deiz a lavaras : / – « Kement zo bev-buhez, kerkoulz bihan ha bras, / A c'hell dont dirazon, / Hep krenañ na kaout aon. » & [1944] Kemer aon : kaout aon [1944] Ar c'hezeg, ar saout, ar moc'h, a gemere aon, war an hentoù-bras, pa dremene ur velosiped. & [1499, 1659, 1732] Krenañ gant an aon. [1732] Krenañ rak aon. [1499] Krenañ gant aon. [1659] Krenañ gant aon e-giz barr delioù [1732] Krenañ gant aon. [1732] Krenañ rak aon. [1732] Krenet gant aon. [1732] Krenet rak aon. [1850] Krenañ a ra gant aon. & [1732] Skrijañ gant aon : kaout kement all a aon ken e kren e gorf. [1732] Skrijañ gant aon. & [1659, 1878, 2012] Ober aon da ub., lakaat aon da ub. [1659] Ober aon da ur re bennak. [1878] Evelato, a-raok mont kuit, evit heskinañ Lokristiz hag ober aon dezho, e leverjont e vije graet ur marchosi eus o chapel [...]. [2012] "Gwelomp se, va mignon", eme an noter, "ha bezit resis. Petra a ra aon deoc'h ?" & Semplañ gant an aon. & Sentiñ dre aon. & Un tamm aon. & Ur gridienn aon. & Ur barr aon, ur bern aon, ur c'horfad aon, ur gaouad aon : ur pennad aon bras. & [1732] Aon bras : spont [1732] Aon bras. [1732] Kaout aon bras. [1732] Bet aon bras. & [1732, 1850] Hep aon : gant fiziañs, het tamm nec'hamant ebet. [1850] An alouberien ned int morse hep aon. & DISPRED. [1576] BEZAÑ AON : kaout aon [1576] Peheni a respontas [Katell] dezhi : « Na vezet aon ebet, mignonez an aotrou Doue, rak hiziv ez vezo ar rouantelezh eternel evit unan trañzitoar, hag evit ur pried mortel ez vezo unan imortel. » 2. Trl. SEVEL AON GANT UB. : kemer aon. Aon a savas ganto na vefe torret. & Kregiñ aon en ub. : kemer aon. 3. Trl. Bezañ dindan (e) aon, bezañ gant (e) aon, bezañ war aon : kaout aon. Na vezit ket war aon : arabat deoc'h kaout aon. Ober van da vezañ dindan aon. & Bezañ torret e aon war ub. : bezañ dizaonet. 4. Trl. (dirak un ak., ur rag. pe un av.) [1659, 1732, 1850, 1867, 1931, 1944] (KAOUT) AON RAK, (KAOUT) AON A-RAOK, (KAOUT) AON DIRAK, (KAOUT) AON OUZH : doujañ. [1659] Aon am eus rak ar pec'hed. [1732] An erer a gasa al laouenan hag en deus aon razañ. [1732] Aon am eus razañ. [1850] Aon am eus razañ. [1867] Hep ur c'hriñsenn, Eripin kaezh, / E rankit, en ho stad, glaouriñ du gant an naon ; / Rak, evel ma ouzoc'h, dre ned eus razoc'h aon, / Ne c'hellit kaout kofad, na begad evit netra / : A-daolioù skilf, pep tamm a rankit diframmañ. [1924] N’oa ket spontik, c’hwi a oar, ar Manac’h d’ar c’houlz-se, yaouank a oa ha n’en devoa ket aon rak e skeud. [1931] Kaout aon rak. [1960] Rak an dienez hoc'h eus aon, / Enkrezet, chalet da gaout naon, / Da gaout planedenn drist da ren / 'Raok bezañ boued d'an Ankoù yen ? Ne'm eus ket aon rak ho ki. Aon o deus rak hennezh. N'a devez ket aon rak kouezhañ. Aon a-raok piv ? Aon o doa en o raok, araozo. 5. Trl. (dirak un av.) [1929] Kaout aon da : doujañ a (ober udb.). [1929] Hep mar ar veajourien-mañ o deus aon da chom hep kavout, e korn pe gorn, frankiz da azezañ, rak gwall zispourbellañ a reont o daoulagad. Kaout aon da goll ur mignon. & Kaout mil aon da : bezañ en nec'h bras da. Ni hor bez mil aon da goll unan all. & Kaout mil aon o : bezañ en nec'h bras o. Kaout mil aon o soñjal e c'hallfe kouezhañ. 6. Trl. (dirak un av.) BEZAÑ AON GANT UB. : doujañ a. Aon a oa gantañ mont d'e gaout. 7. Trl. MUIOC'H A AON EGET A C'HLOAZ : troienn a dalvez da c'heriañ n'eus ket kalz a zroug. 8. Trl. skeud. Kaout aon rak, ouzh e skeud : bezañ aonik-tre. & Na gaout aon rak e anv : bezañ dizaon. B. (db. an dud) From ub. a c'hortoz un degouezh zo pouezus evitañ, zo spouronus. Aon am eus na zeufe ket en-dro. HS. spont, spouron. II. [1732] Kaout aon : kaout un tamm disfiz diouzh ar pezh a embanner en ul lavarenn displeget war-lerc'h. [1732] Kaout aon. [1732] Aon am eus ne ve mui a vignoniaj eget a vignonaj kenetrezo. & Tr. adv. (distag diouzh e genarroud) [1909, 1924, 1929, 1960] 'M EUS AON : a gav din, a soñj din. [1909] Dilhad nevez a zo, 'm eus aon. [1924] A ! A ! Kaout a ra se dit-te, paotr… ’M eus aon te a zo ur c’hanfard… [1929] Sed an adjudant o tegouezhout, tizh warnañ, m'eus aon, ez eus un dra bennak a nevez gantañ... - Kanolier X..., eme Pissoli din-me, daoust ha laouen e vefec'h da glevout lavaret ez eus ur c'heloù evidoc'h ganin-me, da vont d'an trevadennoù ? - Ya da ! emeve en ur zigrommañ. [1960] Te, person kozh, a venn, 'm eus aon, / Kenderc'hel d'ober an alvaon ! III. Tr. ar. (dirak un ak., un av.) 1. Gant aon a, en aon a, [1877, 1960, 1985] gant aon da, [1867] en aon da, gant aon eus, rak aon ouzh, gant aon rak [1867] Setu perak hor gwaz, evit teurel evezh, / A gemer e amzer, / En aon da wallober. [1960] N'o deus ket kredet ar C'hamached tennañ gant aon da dizhout o c'henseurted kroget da c'houren ouzh an Hir. [1985] Kavout a rae din em bije bet da dremen va amzer o c'hwiziñ, ha padal, pa zeu ar mare da vont da azezañ en ti-debriñ, ar "popote" evel ma vezer boas da lavarout du-se, e kavan gras kas ganin va chupenn da wiskañ gant aon da chom da grenañ gant ar riv. & DISPRED [1576] Rak aon na. Troiennoù a dalvez da verkañ nec'h ub. rak ur gwall bnk. a c'hallfe c'hoarvezout. [1576] Evel ma'z ententas ez komeras darn he zud [eus] he palez hag ez em warnisas gant sin ar groaz, hag ez eas en kêr, hag ez kavas un nombr bras a gristenien, pere a yae da sakrifiañ d'an idoloù rak aon na vient lazhet ma'z voe meurbet nec'het ha keuzet. Gant aon ag o buhez. Pellaat a reas en aon a vout glebiet. Klozañ a reont o zi gant aon d'al laeron. Gant aon da vankout. E dapit gant evezh en aon d'e c'hloazañ. Ne grede ket tostaat gant aon eus fest ar vazh. Kemer e renkoù rak aon ouzh ur gwall bnk. Tapout krog en udb. gant aon rak kouezhañ. IV. Tr. stl. isur. [1732, 1960] Gant aon (e), [2015] gant an aon ma, [1659, 1732, 1850, 1867, 1944] gant aon na, [1732, 1867] gant aon ne, [1960] gant aon rak, [1867] en aon da, en aon na, [1732] rak aon da, [1732] rak aon na, [1732] rak aon ne, da aon na : betek-gouzout na. [1659, 1732] Gant aon na. [1732] Gant aon ne. [1732] Rak aon na. [1732] Me ned on ket kannus, rak aon da vezañ kannet va-unan. [1732] Rak aon ne zeuhe. [1732] Gant aon ne zeufe. [1850] Gant aon na zeufe. [1867] Gant an amzer, unan anezho, hag eñ e anv Pilpai, gant aon ned azent da goll, a lakeas hiniennoù dre skrid. [1867] Setu perak hor gwaz, evit teurel evezh, / A gemer e amzer, / En aon da wallober. [1867] En em harpit noz-deiz, an eil hag egile, / Ha ne skuizhot en hent, kaer ho pezo bale ; / Nad it ket eus ho pro, nad it ket pell da gantreal, / Gant aon na ve anken en hent ouzh ho kedal. [1867] Gant aon n'ho pe-c'hwi droug, droug a c'hell c'hoarvezout, / N'em bo mui da'm magañ nemet daeloù, hirvoud. [1944] Evel-se en doa gourc'hemennet Gambetta, gant aon na zeuje d'an arme-se dont da vezañ unan Chouanted ha treiñ 'enep da Frañs e-lec'h difenn anezhi. [1960] Sitoian kabiten, ne welan ket / Piv eo an den zo anezhañ anv. / Eus an noblañsoù amañ den ebet : / Tec'het int holl rak o fri zo tanav, / Gant aon rak ar bobl int nijet da bell / Evel, gant an avel, un dornad pell. [1960] Dalc'het 'm eus war ma zeod ha furoc'h ' oa, me gred, / Gant aon 've dav, un deiz, damantiñ 'vit an droug. [2015] Goude ma n'hen lavar ket e vev dibaouez gant an aon ma ve digresket c'hoazh ma gopr rak neuze ne vije ket evit stourm ken. E stagañ a reas gant aon e savfe. Bezomp war evezh gant aon na vefemp paket. Kemerit ho tisglavier en aon na rafe glav. Dastum anezhañ rak aon na vefe kollet. Da aon na oufes.

Exemples historiques : 
145
Masquer la liste des exemples

krenañ gant aon

1499
Référence : LVBCA p25, 81, 126 (trembler de paour)

aon

1499
Référence : LVBCA p25 (paour)

aon

1499
Référence : LVBCA p25 ('peur')

27. Peheni a respontas [Katell] dezhi : « Na vezet aon ebet, mignonez an aotrou Doue, rak hiziv ez vezo ar rouantelezh eternel evit unan trañzitoar, hag evit ur pried mortel ez vezo unan imortel. »

1576
Référence : Cath p21

Evel ma'z ententas ez komeras darn he zud [eus] he falez hag ez em warnisas gant sin ar groaz, hag ez eas en kêr, hag ez kavas un nombr bras a gristenien, pere a yae da sakrifiañ d'an idoloù rak aon na vient lazhet ma'z voe meurbet nec'het ha keuzet.

1576
Référence : Cath p5-6

M. Peur e tleer e ober-eñ [sin ar groaz] ? D. Diouzh ar mintin pan saver, diouzh an noz pan aer da gousket, pan antreer en Iliz, goude kemeret dour benniget, pan komañser pediñ Doue, pan kemerer ar refeksion, e komañsamant hon euvroù, ha pan en em gaver en un dañjer bennak, aotramant seziet gant un aon pe ur spont.

1622
Référence : Do. p8

gant aon na

1659
Référence : LDJM.1 pg peur (depeur que)

kaout aon

1659
Référence : LDJM.1 pg craindre

aon

1659
Référence : LDJM.1 pg effroi, aoun

ober aon da ur re bennak

1659
Référence : LDJM.1 pg (faire) peur

aon am eus rak ar pec'hed

1659
Référence : LDJM.1 pg rac (i'ay peur du peché)

aon

1659
Référence : LDJM.1 pg affre

krenañ gant aon e-giz barr delioù

1659
Référence : LDJM.1 pg fremir

rak aon ne zeuhe

1732
Référence : GReg pg crainte (De crainte qu'il ne vienne.)

gant aon ne zeufe

1732
Référence : GReg pg crainte (De crainte qu'il ne vienne.)

gant aon ne zeuhe

1732
Référence : GReg pg crainte (De crainte qu'il ne vienne, Van.)

aon bras

1732
Référence : GReg pg épouvante (terreur)

Ur mab eo n'en deus aon a nep tra all.

1732
Référence : GReg pg determiné (C'est un déterminé.)

aon

1732
Référence : GReg pg apprehension, crainte (peur, apprehension)

Aon am eus ne ve mui a vignoniaj eget a vignonaj kenetrezo.

1732
Référence : GReg pg amitié (Ils ont trop d'amitié l'un pour l'autre, parlant d'un garçon & d'une fille)

kaout aon rak

1732
Référence : GReg pg apprehender (craindre)

An erer a gasa al laouenan hag en deus aon razañ.

1732
Référence : GReg pg aigle (L'aigle hait le Roitelet, & en a peur.)

bet aon bras

1732
Référence : GReg pg crainte (Etre penetré de crainte, pp.)

lakaat poan da ober e silvidigezh gant aon ha gant ur c'hren gwirion

1732
Référence : GReg pg crainte (Faire son salut avec crainte & tremblement.)

krenet gant aon

1732
Référence : GReg pg crainte (Etre penetré de crainte, pp.)

N'hoz pet ket aon.

1732
Référence : GReg pg craindre (Ne craignez point.)

N'ho pet neb aon.

1732
Référence : GReg pg craindre (Ne craignez point.)

Me am eus aon da gouezhañ.

1732
Référence : GReg pg craindre (Je crains de tomber.)

Aon am eus na gouezhzen.

1732
Référence : GReg pg craindre (Je crains de tomber.)

Aon am eus razañ.

1732
Référence : GReg pg craindre (Je le crains, j'ai peur de lui.)

aon

1732
Référence : GReg pg crainte (peur, apprehension, Van.)

krenañ rak aon

1732
Référence : GReg pg crainte (Etre penetré de crainte.), fremir (trembler de peur)

ober silvidigezh gant aon ha gant ur c'hren gwirion

1732
Référence : GReg pg crainte (Faire son salut avec crainte & tremblement.)

rak aon

1732
Référence : GReg pg crainte (De crainte que.

gant aon

1732
Référence : GReg pg crainte (De crainte que.)

gant aon

1732
Référence : GReg pg crainte (De crainte que.)

gant aon

1732
Référence : GReg pg crainte (De crainte que, Van.)

krenañ gant aon

1732
Référence : GReg pg crainte (Etre penetré de crainte.)

krenet gant aon

1732
Référence : GReg pg fremir (trembler de peur, pp.)

Me ned on ket kannus, rak aon da vezañ kannet va-unan.

1732
Référence : GReg pg batant (Je ne suis point batant de peur d'être batu.)

gant aon ne

1732
Référence : GReg pg cause (A cause de la crainte, de crainte que.)

rak aon na

1732
Référence : GReg pg cause (A cause de la crainte, de crainte que.)

krenet rak aon

1732
Référence : GReg pg crainte (Etre penetré de crainte, pp.), fremir (trembler de peur, pp.)

skrijañ gant aon

1732
Référence : GReg pg fremir (trembler de peur)

hep aon

1732
Référence : GReg pg confidemment

kaout aon

1732
Référence : GReg pg craindre (avoir peur que quelque mal n'arrive)

kaout aon bras

1732
Référence : GReg pg craindre (Craindre fort.), crainte (Etre penetré de crainte.)

krenañ gant aon

1732
Référence : GReg pg craindre (fort), fremir (trembler de peur)

kaout un nebeud aon

1732
Référence : GReg pg craindre (un peu)

Na'z pez ket aon.

1732
Référence : GReg pg craindre (Ne crains point.)

An alouberien ned int morse hep aon.

1850
Référence : GON.II pg alouber (Les usurpateurs ne sont jamais sans crainte.)

Krenañ a ra gant aon.

1850
Référence : GON.II pg gañt (Il tremble de peur.)

Gant aon na zeufe.

1850
Référence : GON.II pg aoun (De crainte qu'il ne vienne.)

Krenañ ar ra gant aon.

1850
Référence : GON.II p.95, livre second, « Il tremble de peur ».

N'az pez ket a aon eta ; ober a rin kement ec'h eus lavaret din ; rak an holl a oar em c'hêr penaos out ur vaouez fur.

1850
Référence : GON.II.HV p.104, Buez Ruth.

aon

1850
Référence : GON.II pg aoun (s.f. Peur. Frayeur. Epouvante. Crainte. Timidité).

Ha Booz o komz ouzh an henaoured hag ouzh an holl : Testoù oc'h, emezañ, hiziv penaos, kement a zo bet da Elimelek, ha da C'helion, ha da Vahalon a zo din, pa em eus e brenet digant Noemi, Ha penaos e kemeran da c'hwreg Ruth ar Voabitez, gwreg Mahalon, evit ma tigasin a-nevez hanv an hini a zo marv en e zigouez, gant aon na ve kollet e hanv en e diegez, e-touez e vreudeur hag e bobl.

1850
Référence : GON.II.HV p.106, Buez Ruth.

Pegement bennak ma oant daou, n'em boa ket a aon razo.

1850
Référence : GON.II p.94, livre second, (Encore qu’ils fussent deux, je ne les craignais pas).

Aon am eus razañ.

1850
Référence : GON.II pg aoun (J'ai peur de lui.)

aon

1850
Référence : GON.II pg aoun (s.f. Peur. Frayeur. Epouvante. Crainte. Timidité).

N'em eus ket a aon e ve krevoc'h evidoc'h.

1850
Référence : GON.II p.82, livre second, (Je n’ai pas peur qu’il soit plus fort que vous).

aon

1850
Référence : GON.II pg aon (Peur. Frayeur. Epouvante. Crainte. Timidité, en Van. - d'une seule syllabe -), eûn

Gant aon n'ho pe-c'hwi droug, droug a c'hell c'hoarvezout, / N'em bo mui da'm magañ nemet daeloù, hirvoud.

1867
Référence : MGK p18

Gant an amzer, unan anezho, hag eñ e anv Pilpai, gant aon ned azent da goll, a lakeas hiniennoù dre skrid[.]

1867
Référence : MGK Rakskrid V-VI

Hep ur c'hriñsenn, Eripin kaezh, / E rankit, en ho stad, glaouriñ du gant an naon ; / Rak, evel ma ouzoc'h, dre ned eus razoc'h aon, / Ne c'hellit kaout kofad, na begad evit netra / : A daolioù skilf, pep tamm a rankit diframmañ[.]

1867
Référence : MGK p8

Tad-iou un deiz a lavaras : / – « Kement zo bev-buhez, kerkoulz bihan ha bras, / A c'hell dont dirazon, / Hep krenañ na kaout aon. »

1867
Référence : MGK p10

En em harpit noz-deiz, an eil hag egile, / Ha ne skuizhot en hent, kaer ho pezo bale ; / Nad it ket eus ho pro, nad it ket pell da gantreal, / Gant aon na ve anken en hent ouzh ho kedal.

1867
Référence : MGK p21

Setu perak hor gwaz, evit teurel evezh, / A gemer e amzer, / En aon da wallober.

1867
Référence : MGK p63

N’ho pet ket aon rak archerien Montroulez ; ned aio hini da gregiñ ennoc’h nemet lammet a rafe dreist hor c’horf-ni, rak ni a skuilho betek ar berad diwezhañ eus hor gwad kentoc’h eget ho tilezel.

1877
Référence : EKG.I. p.12

Petra a soñjan ? E feiz, netra a vat ebet, avat. Jañ-Mari a zo sec’h ha rok an tamm anezhañ ; e dri [m]ab o deus an aer da vezañ paotred start, ha n’o deus ket aon rak o skeud.

1877
Référence : EKG.I. p.74

— Mat, pa oan bihan e Kervern, va mamm a lavare din : Diwisk atav da zilhad, Perig, war ar bank a-raok mont en da wele, gant aon da louzañ al liñserioù.

1877
Référence : EKG.I. p.74

Job hen dizalias ; aon en doa na vije ar manac’h diskuliet gant un trubard bennak, rak neuze ar soudarded a vije deuet buan war o c’hiz hag her c’haset ganto evit her lakaat d’ar marv.

1877
Référence : EKG.I. p.51

Setu amañ lod eus ar werz a gane Landregeriz, hep aon ebet rak ar soudarded, goude m’en doa ranket o Aotrou’n eskob pellaat diouto : [...].

1877
Référence : EKG.I. p.28

Eno e kavjont c’hoazh ur martolod digaset gant kabiten al lestrig f[l]oder evit diskouez an hent dezho, a-hed an aod penn-da-benn, gant aon n’her gouizient ket.

1877
Référence : EKG.I. p.23

An dud yaouank a vez holl evel-se. Netra ne ra aon dezho a-bell, ha pa vezont dirak....

1877
Référence : EKG.I. p.19

Ar re-mañ a gemeras aon ; Plabennegiz er gwelas hag a lammas war Gorbet hag er lazhas war al leurgêr a daolioù bazh hag a daolioù treid.

1877
Référence : EKG.I. p.263

— Kivoron, eme ar Jaouen, dalc’h soñj e rankan a-raok an deiz bezañ aet er c’heinvor gant aon da vezañ anavezet.

1877
Référence : EKG.I. p.227

Rak petra he divije-hi aon ? Petra he doa-hi da goll ? N'he doa ket un diner toull war hec'h anv, hag, evel e lavare d’he amezeien, gwelloc’h e kave mont gant Doue d’he Varadoz, eget bevañ war an douar er baourentez en ur stlejañ he gar gamm war he lerc’h dre ma’z ae.

1877
Référence : EKG.I. p.194

Skoit pa gerfot, soudarded difeiz ha diskiant, me ne grenan ket dirazoc’h ; ho klezeier ne reont aon ebet din.

1877
Référence : EKG.I. p.185

Neuze e savas un tamm aon gant ar C’houilh.

1877
Référence : EKG.I. p.132

— N’ho pezet ket a aon, Yann Pennorz, n'eo ket Per Kemener eo a greno e zorn.

1877
Référence : EKG.I. p.75

Evelato, a-raok mont kuit, evit heskinañ Lokristiz hag ober aon dezho, e leverjont e vije graet ur marchosi eus o chapel, ha savet speurinier enni evit lakaat o c’hezeg pa deujent en-dro, rak dont a dleent war o c’hiz, emezo.

1878
Référence : EKG.II p.81

Ar soudarded n’oant ket lent, ha perak e vijent ? Mont ha dont a raent dre an ti, rok hag hep aon ebet.

1878
Référence : EKG.II p.70

P’oen azezet war ribl ar ganol, e tennis va alan ; aet e oa berr warnon ; ma n’em boa ket bet a aon, em boa bet enkrez da vihanañ.

1878
Référence : EKG.II p.24

— Lavar hep aon : gouzout a rez en hor bro e oamp amezeien, hag amañ omp kamaraded.

1878
Référence : EKG.II p.129

Mat, koulskoude en iliz Berven, me am beus bet un tamm enkrez, un tamm aon pa ne gaven ket an alc’houez a zigore an tour.

1878
Référence : EKG.II p.123

Koue[zh]et e[o] warnon ma fec’hed / Gant kreñvoc’h 'viton ‘c’h on lardet / Yannig, ma far, groet hoc’h eus fall. / Klemm ha hirvoudiñ, tra na dal' ; Mard e[o] ho laeroñsi gwirion, / Hastet mont da ga[ou]t ar person ; / Anez dic’haouiñ prim ‘m eus aon, / E vezo amañ glaz ha kañv ! /

1898
Référence : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 23 janvier, p.2

Dilhad nevez a zo, 'm eus aon.

1909
Référence : BROU p399 (On a des habits neufs, il me semble.)

'm eus aon

1909
Référence : BROU p202 (Je crois.)

Hogen evit se e vezo dezhe ret bezañ poellek en o enklaskoù gant aon rak digemeret tud dibenn, pe re yaouank a spered, pe gouest da dreiñ enep d'ar vro.

1909
Référence : REZI p.19

'm eus aon

1909
Référence : BROU p399 (je crois ; cette expression est pour am eus aoun, mais n'implique pas la crainte)

Daoust pe aon a oa na zisleberje an traoù gant glebor diwar ar c’hoadoù tro-dro, pe uheloc’h abeg a zeue kentoc’h diwar ar C’hredennoù, magañ tan war an oaled a raed dibaouez.

1923
Référence : SKET p.64

Hogen, an emziskouez-se, ker garo da dud ar gouennoù all, n’oa ennañ evit mibien Vanos na kren nag aon.

1923
Référence : SKET p.70

D’an diwezh, Kadra ha Daga, diwar un damc’hoant-gwelout, ken-ha-ken ha dre m’o doa aon rak anoaziñ an tri roue deut a geit-all, a blegas, hag, o tigas o c’herniel-evañ, o hanter-leugnjont eus an died du m’en em skigne ar c’hwezh-vat anezhañ dre al logell.

1923
Référence : SKET p.103

An Aon, ar vrizhkredenn hag an Diouiziegezh eo a laka ar marv taer da welout d’an dud. Neb en deus trec’het d’an tri Spes-se a vezo en e gerz ur peoc’h n’oufe tra ebet strafilhañ ken hiviziken.

1924
Référence : SKET.II p.42

Mont da vale, da redek bro evel « Paotr e vazh-houarn », evit saveteiñ priñsezed ; evel « Tignasennig » eñ ac’h aio ivez en karros alaouret, hag evel « Yann hep aon » netra ne vo kat d’en spontañ.

1924
Référence : BILZ1 Niv. 42, p.974 (Even 1924)

— Pennek out, mabig, pennek ; imor fall a zo ennout, ijin fall, ’m eus aon. Diwall, mab, diwall, ha dalc’h mat, dindan eñvor, ar c’homzoù fur ac’h an da ziskiñ dit : "Nep na sent ket ouzh ar stur / Ouzh ar « wialenn » a raio sur !"

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 40, p.896 (Miz Ebrel 1924)

— Aet ar gaoz en e roll, eme Bilzig a vouezh uhel. — A ! A ! Kaout a ra se dit-te, paotr… ’M eus aon te a zo ur c’hanfard… Hag e lakaas e zorn war penn ar bugel.

1924
Référence : BILZ1 Niv. 41, p.943-944 (Mae 1924)

Lavaret ho pije penaos ar paotr a c’houzañve tristidigezh e vamm, eñ diagent ken seder, atav o sutellat, o kanañ, bremañ gant Mad[a]len ha Yannig, pluchet en ur c’hogn bennak, sioul, sioul, evel aon dezhañ pa wele e vamm ankeniet, an dour war he daoulagad.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 37, p.812 (Miz Genver 1924)

N’oa ket spontik, c’hwi a oar, ar Manac’h d’ar c’houlz-se, yaouank a oa ha n’en devoa ket aon rak e skeud.

1924
Référence : BILZ1 Niv. 41, p.947 (Mae 1924)

— Ya, ya, eme Bilzig, — aon dezhañ, ken a grene, dirak ar bugelig ken gwenn ha linselioù he gwele : aon dezhañ ? marteze, marteze… ivez dirak an den kozh barvek — Ya, ya, me, eo, aotrou, me…

1925
Référence : BILZ2 p.120

An daou vugel a grene gant an anoued hag an aon.

1925
Référence : BILZ2 p.146

Bilzig ivez, ha koulskoude ar paotr ne oa nag abaf na kabon, pell ac’hane Bilzig a grene gant an aon.

1925
Référence : BILZ2 p.125

aon

1927
Référence : GERI.Ern pg aon

en aon rak

1927
Référence : GERI.Ern pg aon

aon

1927
Référence : GERI.Ern pg aon

aon

1927
Référence : GERI.Ern pg aon

en aon rak

1927
Référence : GERI.Ern pg aon

en aon

1927
Référence : GERI.Ern pg aon

dindan aon

1927
Référence : GERI.Ern pg aon

Sed an adjudant o tegouezhout, tizh warnañ, m'eus aon, ez eus un dra bennak a nevez gantañ... - Kanolier X..., eme Pissoli din-me, daoust ha laouen e vefec'h da glevout lavaret ez eus ur c'heloù evidoc'h ganin-me, da vont d'an trevadennoù ? - Ya da ! emeve en ur zigrommañ.

1929
Référence : SVBV p7

Hep mar ar veajourien-mañ o deus aon da chom hep kavout, e korn pe gorn, frankiz da azezañ, rak gwall zispourbellañ a reont o daoulagad.

1929
Référence : SVBV p8

aon rak

1931
Référence : VALL Rakskrid pXX (peur de)

kaout aon rak

1931
Référence : VALL pg appréhender (craindre)

Hiviziken e vije gallet ober gouel ar varzhed (Gorsedd Digor) en hevelep amzer gant ar c’hendalc’hoù, hep kaout aon rak goaperezh al lakizien hag ar chas-kêr.

1944
Référence : EURW.1 p.190

Bremañ emañ amzer ar moto, an oto, ar vilo, ar c’harr-nij, ar marc’h-du, ar marc’h-dre-dan. Evit ar marc’h pevarzroadek, ’m eus aon ne vo mui kavet implij dezhañ bremaik nag ouzh karr nag ouzh alar ; implij e ti er c’higer [sic, "e ti ar c’higer"], ne lavaran ket.

1944
Référence : ATST p.9

Lotei n’eo ket anavezet, Lotei n’eo ket darempredet, ha, ma hoc’h eus c’hoant da vont di, ur wech bennak, taolit evezh mat gant aon da vont e-biou.

1944
Référence : ATST p.9

It e peoc’h gant an hent-bras-se hep aon da vezañ gwintet er foz gant ur c’harr-dre-dan bennak !

1944
Référence : ATST p.10

Hogen, pesk ebet ne dostae ; ’m eus aon n’o doa ket naon ar sulvezh-se, sulvezh diwezhañ a viz gwengolo, ha Lukaz, pesketaer dispar, ne gare ket koll e amzer en un takad goullo, na chom da stourm ouzh ar pesked, pa oant mouzet ["mouzhet"] betek an hini diwezhañ.

1944
Référence : ATST p.12

— « War-dro peder eur hanter… eeun-hag-eeun. Ne welit ket, ’m eus aon, sklaeroc’h egedon-me. » — « O ! eo. » — « Livirit eta piv a zo o tont du-se gant an hent ? »

1944
Référence : ATST p.18

Kement-mañ a voe bet lavaret goustad, goustad, gant aon he dije ar voereb klevet ha komprenet an disterañ.

1944
Référence : ATST p.33

Pouezañ a reas war ar pennwele, kement ha ma c’hellas, evit pladañ he skouarn, ha, war he skouarn all, e sachas ar c’holc’hed, gant aon da glevout trouz.

1944
Référence : ATST p.50

Rak gant an trouz a gleve ha na gleve ket, e oa deuet Mari da gemer aon ha da grenañ.

1944
Référence : ATST p.51

An eil diaoul. — « Toull e veze lezet e valetenn, ha toull e c’hodelloù gant aon en dije kemeret ur gwenneg eus an armel. »

1944
Référence : ATST p.58

« C’hwi a rae dezhañ chom er gêr d’ar sul ["Sul"], gant aon en dije uzet tachoù e votoù. »

1944
Référence : ATST p.59

Kredet en dije unan e oa aet sot an dud, e Lotei, hag o doa aon chom er gêr.

1944
Référence : ATST p.80

Ar c'hezeg, ar saout, ar moc'h, a gemere aon, war an hentoù-bras, pa dremene ur velosiped.

1944
Référence : EURW.1 p73

Ar re ac’hanomp o doa sae[où] gwenn, glas, pe wer, o gwiskas, hag ul lid drouizek a voe graet war ur maen, dirak nebeut a-walc’h a dud, rak ne oa ket bet brudet an dra-mañ, gant aon da feukañ hiniennoù, zoken e Kevredigezh Vreizh.

1944
Référence : EURW.1 p.206

Ar wech kentañ a oa din gwelout dirak ma daoulagad tud o vont da gomz brezhoneg a-wel d'an holl, hep aon na mezh, ha birviñ a raen gant ar fouge evit ma Bro.

1944
Référence : EURW.1 p70-71

Un devezh, ma oa digouezhet ar simbolenn ganin, hag aon ganin tapout pevar daol gwalenn war ma bizied, ha pinijenn goude skol, em boa stlapet ar votezig en ur puñs.

1944
Référence : EURW.1 p21

Evel-se en doa gourc'hemennet Gambetta, gant aon na zeuje d'an arme-se dont da vezañ unan Chouanted ha treiñ 'enep da Frañs e-lec'h difenn anezhi.

1944
Référence : EURW.1 p12

- Te a zo diwar ar maez, Sezni, hag eus bro-Leon ar gatolikañ. Em c'hêr c'hinidik, avat, du-mañ, war vordig mor Kernev-Izel, eo douget, ouzhpenn dreist, ar merc'hed yaouank d'al lammoù ha d'an dañsoù, ha, 'm eus aon, e karont ivez kompagnunezh ar baotred yaouank.

1949
Référence : SIZH p.53

- ...'M eus aon ez ay ur bern merc'hed da gofes ganit. Me atav a yelo !

1949
Référence : SIZH p.46

- Tenn eo. Doue, avat, a ro E c'hras da herzel. Hogen, ma anzavin ouzhit, me n'eo ket gant va diantegezh em beve[z] nec'h ar muiañ ; gant va ourgouilh, ne lavaran ket. Me 'zo ken bras va lorc'h gant ar soñj e vin beleg ha manac'h, m 'am beve[z] aon da gouezhañ e pec'hed ar spered.

1949
Référence : SIZH p.54

Dalc'het 'm eus war ma zeod ha furoc'h ' oa, me gred, / Gant aon 've dav, un deiz, damantiñ 'vit an droug.

1960
Référence : PETO p33

N'o deus ket kredet ar C'hamached tennañ gant aon da dizhout o c'henseurted kroget da c'houren ouzh an Hir.

1960
Référence : PETO p51

Te, person kozh, a venn, 'm eus aon, / Kenderc'hel d'ober an alvaon !

1960
Référence : PETO p39

Sitoian kabiten, ne welan ket / Piv eo an den zo anezhañ anv. / Eus an noblañsoù amañ den ebet : / Tec'het int holl rak o fri zo tanav, / Gant aon rak ar bobl int nijet da bell / Evel, gant an avel, un dornad pell.

1960
Référence : PETO p36

Rak an dienez hoc'h eus aon, / Enkrezet, chalet da gaout naon, / Da gaout planedenn drist da ren / 'Raok bezañ boued d'an Ankoù yen ?

1960
Référence : PETO p19

Kavout a rae din em bije bet da dremen va amzer o c'hwiziñ, ha padal, pa zeu ar mare da vont da azezañ en ti-debriñ, ar "popote" evel ma vezer boas da lavarout du-se, e kavan gras kas ganin va chupenn da wiskañ gant aon da chom da grenañ gant ar riv.

1985
Référence : DGBD p33

"Gwelomp se, va mignon", eme an noter, "ha bezit resis. Petra a ra aon deoc'h ?"

2012
Référence : DJHMH p.60

Ya, gouest oc'h da gompren an aon, an anken, an dislavarioù hag an diaesterioù savet gant hoc'h enebourien [...].

2015
Référence : DISENT p105

Ouzhpenn ar fed e ranker nac'h barn an dud digablus ez eus un abeg all kuit da implijout ar feulster ha da zegas efedoù drastus na vefe tu da ziverkañ goude: gouzout a ra ar stourmerien difeuls pegen aes eo faziañ ha bezañ dallet, dreist-holl pa zegas feulster an enebourien kasoni, aon ha dispi.

2015
Référence : DISENT p46

Goude ma n'en lavar ket e vev dibaouez gant an aon ma ve digresket c'hoazh ma gopr rak neuze ne vije ket evit stourm ken.

2015
Référence : EHPEA p25

Ur vuhez nevez, rak an dra-se he doa aon muioc'h c'hoazh eget rak he buhez kent.

2023
Référence : DREAM p. 107

Étymologie

Ger kar d'ar c'hembraeg "ofn".

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux