Dezverkoù all

Distagadur

Stankter implij : 

Testeniekaet e : 
NDBF
GBAHE

Termenadur :  Kuzhat an termenadur

I. A. 1. (db. an dud, al loened) [1499, 1576, 1622, 1659, 1732, 1850, 1927, 1931, 1944, 2015] From a sav pa santer bezañs un dañjer bras pe vrasoc'h. [1499] Aon. [1622] M. Peur e tleer e ober-eñ [sin ar groaz] ? D. Diouzh ar mintin pan saver, diouzh an noz pan aer da gousket, pan antreer en Iliz, goude kemeret dour benniget, pan komañser pediñ Doue, pan kemerer ar refeksion, e komañsamant hon euvroù, ha pan en em gaver en un dañjer bennak, aotramant seziet gant un aon pe ur spont. [1659] Aon. [1732] Ober silvidigezh gant aon ha gant ur c'hren gwirion. [1732] Lakaat poan da ober e silvidigezh gant aon ha gant ur c'hren gwirion. [1732] Ur mab eo n'en deus aon a nep tra all. [1850] Aon. [1944] Un devezh, ma oa digouezhet ar simbolenn ganin, hag aon ganin tapout pevar daol gwalenn war ma bizied, ha pinijenn goude skol, em boa stlapet ar votezig en ur puñs. [1944] Ar wech kentañ a oa din gwelout dirak ma daoulagad tud o vont da gomz brezhoneg a-wel d'an holl, hep aon na mezh, ha birviñ a raen gant ar fouge evit ma Bro. [2015] Ya, gouest oc'h da gompren an aon, an anken, an dislavarioù hag an diaesterioù savet gant hoc'h enebourien [...]. [2015] Ouzhpenn ar fed e ranker nac'h barn an dud digablus ez eus un abeg all kuit da implijout ar feulster ha da zegas efedoù drastus na vefe tu da ziverkañ goude: gouzout a ra ar stourmerien difeuls pegen aes eo faziañ ha bezañ dallet, dreist-holl pa zegas feulster an enebourien kasoni, aon ha dispi. & [1659, 1732, 1867] Kaout aon. [1659] Kaout aon. [1659] Aon am eus rak ar pec'hed. [1732] Kaout aon bras. [1732] Kaout un nebeud aon. [1732] Na'z pez ket aon. [1732] N'hoz pet ket aon. [1732] N'ho pet nep aon. [1732] Me am eus aon da gouezhañ. [1732] Aon am eus na gouezhzen. [1867] Tad-iou un deiz a lavaras : / – « Kement zo bev-buhez, kerkoulz bihan ha bras, / A c'hell dont dirazon, / Hep krenañ na kaout aon. » & [1944] Kemer aon : kaout aon [1944] Ar c'hezeg, ar saout, ar moc'h, a gemere aon, war an hentoù-bras, pa dremene ur velosiped. & [1499, 1659, 1732] Krenañ gant an aon. [1732] Krenañ rak aon. [1499] Krenañ gant aon. [1659] Krenañ gant aon e-giz barr delioù [1732] Krenañ gant aon. [1732] Krenañ rak aon. [1732] Krenet gant aon. [1732] Krenet rak aon. [1850] Krenañ a ra gant aon. & [1732] Skrijañ gant aon : kaout kement all a aon ken e kren e gorf. [1732] Skrijañ gant aon. & [1659, 1878, 2012] Ober aon da ub., lakaat aon da ub. [1659] Ober aon da ur re bennak. [1878] Evelato, a-raok mont kuit, evit heskinañ Lokristiz hag ober aon dezho, e leverjont e vije graet ur marchosi eus o chapel [...]. [2012] "Gwelomp se, va mignon", eme an noter, "ha bezit resis. Petra a ra aon deoc'h ?" & Semplañ gant an aon. & Sentiñ dre aon. & Un tamm aon. & Ur gridienn aon. & Ur barr aon, ur bern aon, ur c'horfad aon, ur gaouad aon : ur pennad aon bras. & [1732] Aon bras : spont [1732] Aon bras. [1732] Kaout aon bras. [1732] Bet aon bras. & [1732, 1850] Hep aon : gant fiziañs, het tamm nec'hamant ebet. [1850] An alouberien ned int morse hep aon. & DISPRED. [1576] BEZAÑ AON : kaout aon [1576] Peheni a respontas [Katell] dezhi : « Na vezet aon ebet, mignonez an aotrou Doue, rak hiziv ez vezo ar rouantelezh eternel evit unan trañzitoar, hag evit ur pried mortel ez vezo unan imortel. » 2. Trl. SEVEL AON GANT UB. : kemer aon. Aon a savas ganto na vefe torret. & Kregiñ aon en ub. : kemer aon. 3. Trl. Bezañ dindan (e) aon, bezañ gant (e) aon, bezañ war aon : kaout aon. Na vezit ket war aon : arabat deoc'h kaout aon. Ober van da vezañ dindan aon. & Bezañ torret e aon war ub. : bezañ dizaonet. 4. Trl. (dirak un ak., ur rag. pe un av.) [1659, 1732, 1850, 1867, 1931, 1944] (KAOUT) AON RAK, (KAOUT) AON A-RAOK, (KAOUT) AON DIRAK, (KAOUT) AON OUZH : doujañ. [1659] Aon am eus rak ar pec'hed. [1732] An erer a gasa al laouenan hag en deus aon razañ. [1732] Aon am eus razañ. [1850] Aon am eus razañ. [1867] Hep ur c'hriñsenn, Eripin kaezh, / E rankit, en ho stad, glaouriñ du gant an naon ; / Rak, evel ma ouzoc'h, dre ned eus razoc'h aon, / Ne c'hellit kaout kofad, na begad evit netra / : A-daolioù skilf, pep tamm a rankit diframmañ. [1924] N’oa ket spontik, c’hwi a oar, ar Manac’h d’ar c’houlz-se, yaouank a oa ha n’en devoa ket aon rak e skeud. [1931] Kaout aon rak. [1960] Rak an dienez hoc'h eus aon, / Enkrezet, chalet da gaout naon, / Da gaout planedenn drist da ren / 'Raok bezañ boued d'an Ankoù yen ? Ne'm eus ket aon rak ho ki. Aon o deus rak hennezh. N'a devez ket aon rak kouezhañ. Aon a-raok piv ? Aon o doa en o raok, araozo. 5. Trl. (dirak un av.) [1929] Kaout aon da : doujañ a (ober udb.). [1929] Hep mar ar veajourien-mañ o deus aon da chom hep kavout, e korn pe gorn, frankiz da azezañ, rak gwall zispourbellañ a reont o daoulagad. Kaout aon da goll ur mignon. & Kaout mil aon da : bezañ en nec'h bras da. Ni hor bez mil aon da goll unan all. & Kaout mil aon o : bezañ en nec'h bras o. Kaout mil aon o soñjal e c'hallfe kouezhañ. 6. Trl. (dirak un av.) BEZAÑ AON GANT UB. : doujañ a. Aon a oa gantañ mont d'e gaout. 7. Trl. MUIOC'H A AON EGET A C'HLOAZ : troienn a dalvez da c'heriañ n'eus ket kalz a zroug. 8. Trl. skeud. Kaout aon rak, ouzh e skeud : bezañ aonik-tre. & Na gaout aon rak e anv : bezañ dizaon. B. (db. an dud) From ub. a c'hortoz un degouezh zo pouezus evitañ, zo spouronus. Aon am eus na zeufe ket en-dro. HS. spont, spouron. II. [1732] Kaout aon : kaout un tamm disfiz diouzh ar pezh a embanner en ul lavarenn displeget war-lerc'h. [1732] Kaout aon. [1732] Aon am eus ne ve mui a vignoniaj eget a vignonaj kenetrezo. & Tr. adv. (distag diouzh e genarroud) [1909, 1924, 1929, 1960] 'M EUS AON : a gav din, a soñj din. [1909] Dilhad nevez a zo, 'm eus aon. [1924] A ! A ! Kaout a ra se dit-te, paotr… ’M eus aon te a zo ur c’hanfard… [1929] Sed an adjudant o tegouezhout, tizh warnañ, m'eus aon, ez eus un dra bennak a nevez gantañ... - Kanolier X..., eme Pissoli din-me, daoust ha laouen e vefec'h da glevout lavaret ez eus ur c'heloù evidoc'h ganin-me, da vont d'an trevadennoù ? - Ya da ! emeve en ur zigrommañ. [1960] Te, person kozh, a venn, 'm eus aon, / Kenderc'hel d'ober an alvaon ! III. Tr. ar. (dirak un ak., un av.) 1. Gant aon a, en aon a, [1877, 1960, 1985] gant aon da, [1867] en aon da, gant aon eus, rak aon ouzh, gant aon rak [1867] Setu perak hor gwaz, evit teurel evezh, / A gemer e amzer, / En aon da wallober. [1878] N’en doa ket a c’hoant da dennañ, ar c’habiten digalon, gant aon rak an trouz [...]. [1960] N'o deus ket kredet ar C'hamached tennañ gant aon da dizhout o c'henseurted kroget da c'houren ouzh an Hir. [1985] Kavout a rae din em bije bet da dremen va amzer o c'hwiziñ, ha padal, pa zeu ar mare da vont da azezañ en ti-debriñ, ar "popote" evel ma vezer boas da lavarout du-se, e kavan gras kas ganin va chupenn da wiskañ gant aon da chom da grenañ gant ar riv. Gant aon ag o buhez. Pellaat a reas en aon a vout glebiet. Klozañ a reont o zi gant aon d'al laeron. Gant aon da vankout. E dapit gant evezh en aon d'e c'hloazañ. Ne grede ket tostaat gant aon eus fest ar vazh. Kemer e renkoù rak aon ouzh ur gwall bnk. Tapout krog en udb. gant aon rak kouezhañ. & DISPRED [1576] Rak aon na. Troiennoù a dalvez da verkañ nec'h ub. rak ur gwall bnk. a c'hallfe c'hoarvezout. [1576] Evel ma'z ententas ez komeras darn he zud [eus] he palez hag ez em warnisas gant sin ar groaz, hag ez eas en kêr, hag ez kavas un nombr bras a gristenien, pere a yae da sakrifiañ d'an idoloù rak aon na vient lazhet ma'z voe meurbet nec'het ha keuzet. IV. Tr. stl. isur. [1732, 1960] Gant aon (e), [2015] gant an aon ma, [1659, 1732, 1850, 1867, 1944] gant aon na, [1732, 1867] gant aon ne, [1960] gant aon rak, [1867] en aon da, en aon na, [1732] rak aon da, [1732] rak aon na, [1732] rak aon ne, da aon na : betek-gouzout na. [1659, 1732] Gant aon na. [1732] Gant aon ne. [1732] Rak aon na. [1732] Me ned on ket kannus, rak aon da vezañ kannet va-unan. [1732] Rak aon ne zeuhe. [1732] Gant aon ne zeufe. [1850] Gant aon na zeufe. [1867] Gant an amzer, unan anezho, hag eñ e anv Pilpai, gant aon ned azent da goll, a lakeas hiniennoù dre skrid. [1867] Setu perak hor gwaz, evit teurel evezh, / A gemer e amzer, / En aon da wallober. [1867] En em harpit noz-deiz, an eil hag egile, / Ha ne skuizhot en hent, kaer ho pezo bale ; / Nad it ket eus ho pro, nad it ket pell da gantreal, / Gant aon na ve anken en hent ouzh ho kedal. [1867] Gant aon n'ho pe-c'hwi droug, droug a c'hell c'hoarvezout, / N'em bo mui da'm magañ nemet daeloù, hirvoud. [1944] Evel-se en doa gourc'hemennet Gambetta, gant aon na zeuje d'an arme-se dont da vezañ unan Chouanted ha treiñ 'enep da Frañs e-lec'h difenn anezhi. [1960] Sitoian kabiten, ne welan ket / Piv eo an den zo anezhañ anv. / Eus an noblañsoù amañ den ebet : / Tec'het int holl rak o fri zo tanav, / Gant aon rak ar bobl int nijet da bell / Evel, gant an avel, un dornad pell. [1960] Dalc'het 'm eus war ma zeod ha furoc'h ' oa, me gred, / Gant aon 've dav, un deiz, damantiñ 'vit an droug. [2015] Goude ma n'hen lavar ket e vev dibaouez gant an aon ma ve digresket c'hoazh ma gopr rak neuze ne vije ket evit stourm ken. E stagañ a reas gant aon e savfe. Bezomp war evezh gant aon na vefemp paket. Kemerit ho tisglavier en aon na rafe glav. Dastum anezhañ rak aon na vefe kollet. Da aon na oufes.

Skouerioù istorel : 
151
Kuzhat roll ar skouerioù

krenañ gant aon

1499
Daveenn : LVBCA p25, 81, 126 (trembler de paour)

aon

1499
Daveenn : LVBCA p25 ('peur')

aon

1499
Daveenn : LVBCA p25 (paour)

27. Peheni a respontas [Katell] dezhi : « Na vezet aon ebet, mignonez an aotrou Doue, rak hiziv ez vezo ar rouantelezh eternel evit unan trañzitoar, hag evit ur pried mortel ez vezo unan imortel. »

1576
Daveenn : Cath p21

Evel ma'z ententas ez komeras darn he zud [eus] he falez hag ez em warnisas gant sin ar groaz, hag ez eas en kêr, hag ez kavas un nombr bras a gristenien, pere a yae da sakrifiañ d'an idoloù rak aon na vient lazhet ma'z voe meurbet nec'het ha keuzet.

1576
Daveenn : Cath p5-6

M. Peur e tleer e ober-eñ [sin ar groaz] ? D. Diouzh ar mintin pan saver, diouzh an noz pan aer da gousket, pan antreer en Iliz, goude kemeret dour benniget, pan komañser pediñ Doue, pan kemerer ar refeksion, e komañsamant hon euvroù, ha pan en em gaver en un dañjer bennak, aotramant seziet gant un aon pe ur spont.

1622
Daveenn : Do. p8

kaout aon

1659
Daveenn : LDJM.1 pg craindre

ober aon da ur re bennak

1659
Daveenn : LDJM.1 pg (faire) peur

krenañ gant aon e-giz barr delioù

1659
Daveenn : LDJM.1 pg fremir

aon

1659
Daveenn : LDJM.1 pg affre

aon

1659
Daveenn : LDJM.1 pg effroi, aoun

gant aon na

1659
Daveenn : LDJM.1 pg peur (depeur que)

aon am eus rak ar pec'hed

1659
Daveenn : LDJM.1 pg rac (i'ay peur du peché)

gant aon

1732
Daveenn : GReg pg crainte (De crainte que.)

An erer a gasa al laouenan hag en deus aon razañ.

1732
Daveenn : GReg pg aigle (L'aigle hait le Roitelet, & en a peur.)

aon

1732
Daveenn : GReg pg apprehension, crainte (peur, apprehension)

Aon am eus ne ve mui a vignoniaj eget a vignonaj kenetrezo.

1732
Daveenn : GReg pg amitié (Ils ont trop d'amitié l'un pour l'autre, parlant d'un garçon & d'une fille)

kaout aon rak

1732
Daveenn : GReg pg apprehender (craindre)

gant aon ne

1732
Daveenn : GReg pg cause (A cause de la crainte, de crainte que.)

rak aon na

1732
Daveenn : GReg pg cause (A cause de la crainte, de crainte que.)

hep aon

1732
Daveenn : GReg pg confidemment

kaout aon

1732
Daveenn : GReg pg craindre (avoir peur que quelque mal n'arrive)

kaout aon bras

1732
Daveenn : GReg pg craindre (Craindre fort.), crainte (Etre penetré de crainte.)

krenañ gant aon

1732
Daveenn : GReg pg craindre (fort), fremir (trembler de peur)

kaout un nebeud aon

1732
Daveenn : GReg pg craindre (un peu)

Na'z pez ket aon.

1732
Daveenn : GReg pg craindre (Ne crains point.)

N'hoz pet ket aon.

1732
Daveenn : GReg pg craindre (Ne craignez point.)

N'ho pet neb aon.

1732
Daveenn : GReg pg craindre (Ne craignez point.)

Me am eus aon da gouezhañ.

1732
Daveenn : GReg pg craindre (Je crains de tomber.)

Aon am eus na gouezhzen.

1732
Daveenn : GReg pg craindre (Je crains de tomber.)

Aon am eus razañ.

1732
Daveenn : GReg pg craindre (Je le crains, j'ai peur de lui.)

aon

1732
Daveenn : GReg pg crainte (peur, apprehension, Van.)

krenañ rak aon

1732
Daveenn : GReg pg crainte (Etre penetré de crainte.), fremir (trembler de peur)

ober silvidigezh gant aon ha gant ur c'hren gwirion

1732
Daveenn : GReg pg crainte (Faire son salut avec crainte & tremblement.)

rak aon

1732
Daveenn : GReg pg crainte (De crainte que.

gant aon

1732
Daveenn : GReg pg crainte (De crainte que.)

krenet gant aon

1732
Daveenn : GReg pg fremir (trembler de peur, pp.)

gant aon

1732
Daveenn : GReg pg crainte (De crainte que, Van.)

rak aon ne zeuhe

1732
Daveenn : GReg pg crainte (De crainte qu'il ne vienne.)

gant aon ne zeufe

1732
Daveenn : GReg pg crainte (De crainte qu'il ne vienne.)

gant aon ne zeuhe

1732
Daveenn : GReg pg crainte (De crainte qu'il ne vienne, Van.)

Ur mab eo n'en deus aon a nep tra all.

1732
Daveenn : GReg pg determiné (C'est un déterminé.)

aon bras

1732
Daveenn : GReg pg épouvante (terreur)

bet aon bras

1732
Daveenn : GReg pg crainte (Etre penetré de crainte, pp.)

lakaat poan da ober e silvidigezh gant aon ha gant ur c'hren gwirion

1732
Daveenn : GReg pg crainte (Faire son salut avec crainte & tremblement.)

krenet gant aon

1732
Daveenn : GReg pg crainte (Etre penetré de crainte, pp.)

krenañ gant aon

1732
Daveenn : GReg pg crainte (Etre penetré de crainte.)

skrijañ gant aon

1732
Daveenn : GReg pg fremir (trembler de peur)

krenet rak aon

1732
Daveenn : GReg pg crainte (Etre penetré de crainte, pp.), fremir (trembler de peur, pp.)

Me ned on ket kannus, rak aon da vezañ kannet va-unan.

1732
Daveenn : GReg pg batant (Je ne suis point batant de peur d'être batu.)

aon

1850
Daveenn : GON.II pg aoun (s.f. Peur. Frayeur. Epouvante. Crainte. Timidité).

Krenañ a ra gant aon.

1850
Daveenn : GON.II pg gañt (Il tremble de peur.)

Ha Booz o komz ouzh an henaoured hag ouzh an holl : Testoù oc'h, emezañ, hiziv penaos, kement a zo bet da Elimelek, ha da C'helion, ha da Vahalon a zo din, pa em eus e brenet digant Noemi, Ha penaos e kemeran da c'hwreg Ruth ar Voabitez, gwreg Mahalon, evit ma tigasin a-nevez hanv an hini a zo marv en e zigouez, gant aon na ve kollet e hanv en e diegez, e-touez e vreudeur hag e bobl.

1850
Daveenn : GON.II.HV p.106, Buez Ruth.

An alouberien ned int morse hep aon.

1850
Daveenn : GON.II pg alouber (Les usurpateurs ne sont jamais sans crainte.)

Pegement bennak ma oant daou, n'em boa ket a aon razo.

1850
Daveenn : GON.II p.94, livre second, (Encore qu’ils fussent deux, je ne les craignais pas).

Krenañ ar ra gant aon.

1850
Daveenn : GON.II p.95, livre second, « Il tremble de peur ».

aon

1850
Daveenn : GON.II pg aoun (s.f. Peur. Frayeur. Epouvante. Crainte. Timidité).

Gant aon na zeufe.

1850
Daveenn : GON.II pg aoun (De crainte qu'il ne vienne.)

aon

1850
Daveenn : GON.II pg aon (Peur. Frayeur. Epouvante. Crainte. Timidité, en Van. - d'une seule syllabe -), eûn

N'az pez ket a aon eta ; ober a rin kement ec'h eus lavaret din ; rak an holl a oar em c'hêr penaos out ur vaouez fur.

1850
Daveenn : GON.II.HV p.104, Buez Ruth.

Aon am eus razañ.

1850
Daveenn : GON.II pg aoun (J'ai peur de lui.)

N'em eus ket a aon e ve krevoc'h evidoc'h.

1850
Daveenn : GON.II p.82, livre second, (Je n’ai pas peur qu’il soit plus fort que vous).

Setu perak hor gwaz, evit teurel evezh, / A gemer e amzer, / En aon da wallober.

1867
Daveenn : MGK p63

Gant aon n'ho pe-c'hwi droug, droug a c'hell c'hoarvezout, / N'em bo mui da'm magañ nemet daeloù, hirvoud.

1867
Daveenn : MGK p18

En em harpit noz-deiz, an eil hag egile, / Ha ne skuizhot en hent, kaer ho pezo bale ; / Nad it ket eus ho pro, nad it ket pell da gantreal, / Gant aon na ve anken en hent ouzh ho kedal.

1867
Daveenn : MGK p21

Hep ur c'hriñsenn, Eripin kaezh, / E rankit, en ho stad, glaouriñ du gant an naon ; / Rak, evel ma ouzoc'h, dre ned eus razoc'h aon, / Ne c'hellit kaout kofad, na begad evit netra / : A daolioù skilf, pep tamm a rankit diframmañ[.]

1867
Daveenn : MGK p8

Gant an amzer, unan anezho, hag eñ e anv Pilpai, gant aon ned azent da goll, a lakeas hiniennoù dre skrid[.]

1867
Daveenn : MGK Rakskrid V-VI

Tad-iou un deiz a lavaras : / – « Kement zo bev-buhez, kerkoulz bihan ha bras, / A c'hell dont dirazon, / Hep krenañ na kaout aon. »

1867
Daveenn : MGK p10

— Kivoron, eme ar Jaouen, dalc’h soñj e rankan a-raok an deiz bezañ aet er c’heinvor gant aon da vezañ anavezet.

1877
Daveenn : EKG.I. p.227

Neuze e savas un tamm aon gant ar C’houilh.

1877
Daveenn : EKG.I. p.132

— N’ho pezet ket a aon, Yann Pennorz, n'eo ket Per Kemener eo a greno e zorn.

1877
Daveenn : EKG.I. p.75

Petra a soñjan ? E feiz, netra a vat ebet, avat. Jañ-Mari a zo sec’h ha rok an tamm anezhañ ; e dri [m]ab o deus an aer da vezañ paotred start, ha n’o deus ket aon rak o skeud.

1877
Daveenn : EKG.I. p.74

— Mat, pa oan bihan e Kervern, va mamm a lavare din : Diwisk atav da zilhad, Perig, war ar bank a-raok mont en da wele, gant aon da louzañ al liñserioù.

1877
Daveenn : EKG.I. p.74

Job hen dizalias ; aon en doa na vije ar manac’h diskuliet gant un trubard bennak, rak neuze ar soudarded a vije deuet buan war o c’hiz hag her c’haset ganto evit her lakaat d’ar marv.

1877
Daveenn : EKG.I. p.51

Rak petra he divije-hi aon ? Petra he doa-hi da goll ? N'he doa ket un diner toull war hec'h anv, hag, evel e lavare d’he amezeien, gwelloc’h e kave mont gant Doue d’e Varadoz, eget bevañ war an douar er baourentez en ur stlejañ he gar gamm war he lerc’h dre ma’z ae.

1877
Daveenn : EKG.I. p.194

Setu amañ lod eus ar werz a gane Landregeriz, hep aon ebet rak ar soudarded, goude m’en doa ranket o Aotrou’n eskob pellaat diouto : [...].

1877
Daveenn : EKG.I. p.28

Skoit pa gerfot, soudarded difeiz ha diskiant, me ne grenan ket dirazoc’h ; ho klezeier ne reont aon ebet din.

1877
Daveenn : EKG.I. p.185

Ar re-mañ a gemeras aon ; Plabennegiz er gwelas hag a lammas war Gorbet hag er lazhas war al leurgêr a daolioù bazh hag a daolioù treid.

1877
Daveenn : EKG.I. p.263

Eno e kavjont c’hoazh ur martolod digaset gant kabiten al lestrig f[l]oder evit diskouez an hent dezho, a-hed an aod penn-da-benn, gant aon n’her gouizient ket.

1877
Daveenn : EKG.I. p.23

An dud yaouank a vez holl evel-se. Netra ne ra aon dezho a-bell, ha pa vezont dirak....

1877
Daveenn : EKG.I. p.19

N’ho pet ket aon rak archerien Montroulez ; ned aio hini da gregiñ ennoc’h nemet lammet a rafe dreist hor c’horf-ni, rak ni a skuilho betek ar berad diwezhañ eus hor gwad kentoc’h eget ho tilezel.

1877
Daveenn : EKG.I. p.12

Gant aon n’am befe ket troet mat, rak n’em eus ket a c’hoant da dromplañ den, e lakaan ar galleg en un tu, hag ar brezhoneg en un tu all.

1878
Daveenn : EKG.II p.197

P’oen azezet war ribl ar ganol, e tennis va alan ; aet e oa berr warnon ; ma n’em boa ket bet a aon, em boa bet enkrez da vihanañ.

1878
Daveenn : EKG.II p.24

Ar soudarded n’oant ket lent, ha perak e vijent ? Mont ha dont a raent dre an ti, rok hag hep aon ebet.

1878
Daveenn : EKG.II p.70

Evelato, a-raok mont kuit, evit heskinañ Lokristiz hag ober aon dezho, e leverjont e vije graet ur marchosi eus o chapel, ha savet speurinier enni evit lakaat o c’hezeg pa deujent en-dro, rak dont a dleent war o c’hiz, emezo.

1878
Daveenn : EKG.II p.81

Mat, koulskoude en iliz Berven, me am beus bet un tamm enkrez, un tamm aon pa ne gaven ket an alc’houez a zigore an tour.

1878
Daveenn : EKG.II p.123

— Lavar hep aon : gouzout a rez en hor bro e oamp amezeien, hag amañ omp kamaraded.

1878
Daveenn : EKG.II p.129

Sentet e voe outo, rak aon a yoa n’en em gavje gwazh.

1878
Daveenn : EKG.II p.146

Bremañ int rok, n’o deus ket a aon, gwelet a reont peger soubl ha pegen aonik eo an dud.

1878
Daveenn : EKG.II p.147

Goulenn digant hennezh, ar c’hrouadur-se, piv eo an hini a zo aet bremaik, d’ar red, dre al lanneg-mañ. — Allas ! kabiten, aon am eus n’her c’hlevfomp ket gantañ.

1878
Daveenn : EKG.II p.156

N’en doa ket a c’hoant da dennañ, ar c’habiten digalon, gant aon rak an trouz ; n’oa ket evit krougañ, rak ne gave ket a speg d’e gordenn, hag, evelato, n’oa ket evit chom hep lakaat d’ar marv ur c’hrouadur unnek vloaz, rak e soudarded o devije graet goap anezhañ.

1878
Daveenn : EKG.II p.161-162

Pa c’houlennas kabiten ar soudarded da zibriñ ha da evañ, Anna ha Mari a hastas afo digas dezhañ ar pezh a c’houlenne, evit miret ouc’h droug da vont ennañ, gant aon na vije krisoc’h e-keñver an Aotrou Gall hag an Aotrou Koarigou.

1878
Daveenn : EKG.II p.180

Koue[zh]et e[o] warnon ma fec’hed / Gant kreñvoc’h 'viton ‘c’h on lardet / Yannig, ma far, groet hoc’h eus fall. / Klemm ha hirvoudiñ, tra na dal' ; Mard e[o] ho laeroñsi gwirion, / Hastet mont da ga[ou]t ar person ; / Anez dic’haouiñ prim ‘m eus aon, / E vezo amañ glaz ha kañv ! /

1898
Daveenn : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 23 janvier, p.2

'm eus aon

1909
Daveenn : BROU p202 (Je crois.)

Hogen evit se e vezo dezhe ret bezañ poellek en o enklaskoù gant aon rak digemeret tud dibenn, pe re yaouank a spered, pe gouest da dreiñ enep d'ar vro.

1909
Daveenn : REZI p.19

Dilhad nevez a zo, 'm eus aon.

1909
Daveenn : BROU p399 (On a des habits neufs, il me semble.)

'm eus aon

1909
Daveenn : BROU p399 (je crois ; cette expression est pour am eus aoun, mais n'implique pas la crainte)

D’an diwezh, Kadra ha Daga, diwar un damc’hoant-gwelout, ken-ha-ken ha dre m’o doa aon rak anoaziñ an tri roue deut a geit-all, a blegas, hag, o tigas o c’herniel-evañ, o hanter-leugnjont eus an died du m’en em skigne ar c’hwezh-vat anezhañ dre al logell.

1923
Daveenn : SKET p.103

Daoust pe aon a oa na zisleberje an traoù gant glebor diwar ar c’hoadoù tro-dro, pe uheloc’h abeg a zeue kentoc’h diwar ar C’hredennoù, magañ tan war an oaled a raed dibaouez.

1923
Daveenn : SKET p.64

Hogen, an emziskouez-se, ker garo da dud ar gouennoù all, n’oa ennañ evit mibien Vanos na kren nag aon.

1923
Daveenn : SKET p.70

— Aet ar gaoz en e roll, eme Bilzig a vouezh uhel. — A ! A ! Kaout a ra se dit-te, paotr… ’M eus aon te a zo ur c’hanfard… Hag e lakaas e zorn war penn ar bugel.

1924
Daveenn : BILZ1 Niv. 41, p.943-944 (Mae 1924)

— Pennek out, mabig, pennek ; imor fall a zo ennout, ijin fall, ’m eus aon. Diwall, mab, diwall, ha dalc’h mat, dindan eñvor, ar c’homzoù fur ac’h an da ziskiñ dit : "Nep na sent ket ouzh ar stur / Ouzh ar « wialenn » a raio sur !"

1924
Daveenn : BILZ1 Niverenn 40, p.896 (Miz Ebrel 1924)

An Aon, ar vrizhkredenn hag an Diouiziegezh eo a laka ar marv taer da welout d’an dud. Neb en deus trec’het d’an tri Spes-se a vezo en e gerz ur peoc’h n’oufe tra ebet strafilhañ ken hiviziken.

1924
Daveenn : SKET.II p.42

Lavaret ho pije penaos ar paotr a c’houzañve tristidigezh e vamm, eñ diagent ken seder, atav o sutellat, o kanañ, bremañ gant Mad[a]len ha Yannig, pluchet en ur c’hogn bennak, sioul, sioul, evel aon dezhañ pa wele e vamm ankeniet, an dour war he daoulagad.

1924
Daveenn : BILZ1 Niverenn 37, p.812 (Miz Genver 1924)

Mont da vale, da redek bro evel « Paotr e vazh-houarn », evit saveteiñ priñsezed ; evel « Tignasennig » eñ ac’h aio ivez en karros alaouret, hag evel « Yann hep aon » netra ne vo kat d’en spontañ.

1924
Daveenn : BILZ1 Niv. 42, p.974 (Even 1924)

N’oa ket spontik, c’hwi a oar, ar Manac’h d’ar c’houlz-se, yaouank a oa ha n’en devoa ket aon rak e skeud.

1924
Daveenn : BILZ1 Niv. 41, p.947 (Mae 1924)

Bilzig ivez, ha koulskoude ar paotr ne oa nag abaf na kabon, pell ac’hane Bilzig a grene gant an aon.

1925
Daveenn : BILZ2 p.125

— Ya, ya, eme Bilzig, — aon dezhañ, ken a grene, dirak ar bugelig ken gwenn ha linselioù he gwele : aon dezhañ ? marteze, marteze… ivez dirak an den kozh barvek — Ya, ya, me, eo, aotrou, me…

1925
Daveenn : BILZ2 p.120

An daou vugel a grene gant an anoued hag an aon.

1925
Daveenn : BILZ2 p.146

en aon rak

1927
Daveenn : GERI.Ern pg aon

en aon

1927
Daveenn : GERI.Ern pg aon

aon

1927
Daveenn : GERI.Ern pg aon

aon

1927
Daveenn : GERI.Ern pg aon

en aon rak

1927
Daveenn : GERI.Ern pg aon

aon

1927
Daveenn : GERI.Ern pg aon

dindan aon

1927
Daveenn : GERI.Ern pg aon

Hep mar ar veajourien-mañ o deus aon da chom hep kavout, e korn pe gorn, frankiz da azezañ, rak gwall zispourbellañ a reont o daoulagad.

1929
Daveenn : SVBV p8

Sed an adjudant o tegouezhout, tizh warnañ, m'eus aon, ez eus un dra bennak a nevez gantañ... - Kanolier X..., eme Pissoli din-me, daoust ha laouen e vefec'h da glevout lavaret ez eus ur c'heloù evidoc'h ganin-me, da vont d'an trevadennoù ? - Ya da ! emeve en ur zigrommañ.

1929
Daveenn : SVBV p7

aon (rak)

1931
Daveenn : VALL Rakskrid p. XX (peur [...] de)

kaout aon rak

1931
Daveenn : VALL pg appréhender (craindre)

Ar wech kentañ a oa din gwelout dirak ma daoulagad tud o vont da gomz brezhoneg a-wel d'an holl, hep aon na mezh, ha birviñ a raen gant ar fouge evit ma Bro.

1944
Daveenn : EURW.1 p70-71

Hiviziken e vije gallet ober gouel ar varzhed (Gorsedd Digor) en hevelep amzer gant ar c’hendalc’hoù, hep kaout aon rak goaperezh al lakizien hag ar chas-kêr.

1944
Daveenn : EURW.1 p.190

Ar re ac’hanomp o doa sae[où] gwenn, glas, pe wer, o gwiskas, hag ul lid drouizek a voe graet war ur maen, dirak nebeut a-walc’h a dud, rak ne oa ket bet brudet an dra-mañ, gant aon da feukañ hiniennoù, zoken e Kevredigezh Vreizh.

1944
Daveenn : EURW.1 p.206

Bremañ emañ amzer ar moto, an oto, ar vilo, ar c’harr-nij, ar marc’h-du, ar marc’h-dre-dan. Evit ar marc’h pevarzroadek, ’m eus aon ne vo mui kavet implij dezhañ bremaik nag ouzh karr nag ouzh alar ; implij e ti er c’higer [sic, "e ti ar c’higer"], ne lavaran ket.

1944
Daveenn : ATST p.9

Lotei n’eo ket anavezet, Lotei n’eo ket darempredet, ha, ma hoc’h eus c’hoant da vont di, ur wech bennak, taolit evezh mat gant aon da vont e-biou.

1944
Daveenn : ATST p.9

It e peoc’h gant an hent-bras-se hep aon da vezañ gwintet er foz gant ur c’harr-dre-dan bennak !

1944
Daveenn : ATST p.10

Hogen, pesk ebet ne dostae ; ’m eus aon n’o doa ket naon ar sulvezh-se, sulvezh diwezhañ a viz gwengolo, ha Lukaz, pesketaer dispar, ne gare ket koll e amzer en un takad goullo, na chom da stourm ouzh ar pesked, pa oant mouzet ["mouzhet"] betek an hini diwezhañ.

1944
Daveenn : ATST p.12

— « War-dro peder eur hanter… eeun-hag-eeun. Ne welit ket, ’m eus aon, sklaeroc’h egedon-me. » — « O ! eo. » — « Livirit eta piv a zo o tont du-se gant an hent ? »

1944
Daveenn : ATST p.18

Kement-mañ a voe bet lavaret goustad, goustad, gant aon he dije ar voereb klevet ha komprenet an disterañ.

1944
Daveenn : ATST p.33

Pouezañ a reas war ar pennwele, kement ha ma c’hellas, evit pladañ he skouarn, ha, war he skouarn all, e sachas ar c’holc’hed, gant aon da glevout trouz.

1944
Daveenn : ATST p.50

Rak gant an trouz a gleve ha na gleve ket, e oa deuet Mari da gemer aon ha da grenañ.

1944
Daveenn : ATST p.51

An eil diaoul. — « Toull e veze lezet e valetenn, ha toull e c’hodelloù gant aon en dije kemeret ur gwenneg eus an armel. »

1944
Daveenn : ATST p.58

« C’hwi a rae dezhañ chom er gêr d’ar sul ["Sul"], gant aon en dije uzet tachoù e votoù. »

1944
Daveenn : ATST p.59

Kredet en dije unan e oa aet sot an dud, e Lotei, hag o doa aon chom er gêr.

1944
Daveenn : ATST p.80

Evel-se en doa gourc'hemennet Gambetta, gant aon na zeuje d'an arme-se dont da vezañ unan Chouanted ha treiñ 'enep da Frañs e-lec'h difenn anezhi.

1944
Daveenn : EURW.1 p12

Un devezh, ma oa digouezhet ar simbolenn ganin, hag aon ganin tapout pevar daol gwalenn war ma bizied, ha pinijenn goude skol, em boa stlapet ar votezig en ur puñs.

1944
Daveenn : EURW.1 p21

Ar c'hezeg, ar saout, ar moc'h, a gemere aon, war an hentoù-bras, pa dremene ur velosiped.

1944
Daveenn : EURW.1 p73

- Te a zo diwar ar maez, Sezni, hag eus bro-Leon ar gatolikañ. Em c'hêr c'hinidik, avat, du-mañ, war vordig mor Kernev-Izel, eo douget, ouzhpenn dreist, ar merc'hed yaouank d'al lammoù ha d'an dañsoù, ha, 'm eus aon, e karont ivez kompagnunezh ar baotred yaouank.

1949
Daveenn : SIZH p.53

- ...'M eus aon ez ay ur bern merc'hed da gofes ganit. Me atav a yelo !

1949
Daveenn : SIZH p.46

- Tenn eo. Doue, avat, a ro E c'hras da herzel. Hogen, ma anzavin ouzhit, me n'eo ket gant va diantegezh em beve[z] nec'h ar muiañ ; gant va ourgouilh, ne lavaran ket. Me 'zo ken bras va lorc'h gant ar soñj e vin beleg ha manac'h, m 'am beve[z] aon da gouezhañ e pec'hed ar spered.

1949
Daveenn : SIZH p.54

Te, person kozh, a venn, 'm eus aon, / Kenderc'hel d'ober an alvaon !

1960
Daveenn : PETO p39

Rak an dienez hoc'h eus aon, / Enkrezet, chalet da gaout naon, / Da gaout planedenn drist da ren / 'Raok bezañ boued d'an Ankoù yen ?

1960
Daveenn : PETO p19

Dalc'het 'm eus war ma zeod ha furoc'h ' oa, me gred, / Gant aon 've dav, un deiz, damantiñ 'vit an droug.

1960
Daveenn : PETO p33

N'o deus ket kredet ar C'hamached tennañ gant aon da dizhout o c'henseurted kroget da c'houren ouzh an Hir.

1960
Daveenn : PETO p51

Sitoian kabiten, ne welan ket / Piv eo an den zo anezhañ anv. / Eus an noblañsoù amañ den ebet : / Tec'het int holl rak o fri zo tanav, / Gant aon rak ar bobl int nijet da bell / Evel, gant an avel, un dornad pell.

1960
Daveenn : PETO p36

Kavout a rae din em bije bet da dremen va amzer o c'hwiziñ, ha padal, pa zeu ar mare da vont da azezañ en ti-debriñ, ar "popote" evel ma vezer boas da lavarout du-se, e kavan gras kas ganin va chupenn da wiskañ gant aon da chom da grenañ gant ar riv.

1985
Daveenn : DGBD p33

"Gwelomp se, va mignon", eme an noter, "ha bezit resis. Petra a ra aon deoc'h ?"

2012
Daveenn : DJHMH p.60

Goude ma n'en lavar ket e vev dibaouez gant an aon ma ve digresket c'hoazh ma gopr rak neuze ne vije ket evit stourm ken.

2015
Daveenn : EHPEA p25

Ya, gouest oc'h da gompren an aon, an anken, an dislavarioù hag an diaesterioù savet gant hoc'h enebourien [...].

2015
Daveenn : DISENT p105

Ouzhpenn ar fed e ranker nac'h barn an dud digablus ez eus un abeg all kuit da implijout ar feulster ha da zegas efedoù drastus na vefe tu da ziverkañ goude: gouzout a ra ar stourmerien difeuls pegen aes eo faziañ ha bezañ dallet, dreist-holl pa zegas feulster an enebourien kasoni, aon ha dispi.

2015
Daveenn : DISENT p46

Ur vuhez nevez, rak an dra-se he doa aon muioc'h c'hoazh eget rak he buhez kent.

2023
Daveenn : DREAM p. 107

Etimologiezh

Ger kar d'ar c'hembraeg "ofn".

Ofis publik ar brezhoneg

Rouedadoù sokial