Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Variantes historiques ou dialectales attestées : 
1
Afficher les variantes

Formes fléchies : 
8
Afficher les formes fléchies

Définition :  Masquer la définition

I. Doar./Stn. 1. (db. an dud, al loened) Nerzh dezhañ pe ennañ. Kreñvoc'h eo ho mab eget ma hini. & Trl. kv. Bezañ kreñv evel ur marc'h, bezañ ken kreñv ha pevar : kreñv-meurbet. DHS. bagol. ES. gwan. 2. Dre skeud., trl. (db. an dud) Kreñv d'e benn : douget da c'hourc'hemenn. & Bezañ kreñv e chouk : bezañ lakaet da ober labour a zlefe bezañ graet gant unan all. & Bezañ kreñv e gein : bezañ pinvidik. 3. (db. ar vouezh, an avel) Nerzh enni. Ur vouezh kreñv. Kreñv eo an avel. [1878] Mes ur soudard, kalon ker kriz hag an dir, a roas dezhañ ur b[o]untad ker kreñv, m’hen taolas, dreist an treuzoù, war e benn er porzh, e-touez an teil. & Amzer greñv a vez alies d'ar mare-se : amzer c'harv, gwallamzer. 4. (db. an traoù) Gouest da herzel. Gwez kreñv : tev ha bras. Ar gouelioù zo graet gant danvez kreñv. & Dre skeud. Ur feiz kreñv : a harz ouzh enebouriezh. HS. divrall, start. ES. bresk, laosk. 5. (db. ar boued) Magus. Ur vagadurezh kreñv. An amanenn zo kreñvoc'h eget ar c'hig. ES. skañv. 6. Bras ha displijus dh. e wered war skiantoù an dud. Kreñv eo ar sistr-mañ : trenk pe drenk a-walc'h. C'hwezh kreñv zo gant ar c'hig : krog eo da vreinañ. Me a zeu dour kreñv em genoù : dourenn drenk eus ar stomog. Kafe kreñv : graet gant (re) nebeut a zour. HS. kalet. 7. Trl. Hini kreñv : gwin-ardant, lambig, h.a. Madigoù kreñv : lakaet bent enno. Ul liv ruz-kreñv : ruz mouk. II. Doar. 1. (db. an traoù) Puilh, zo e-leizh anezhañ. Kreñv eo ar c'hig amañ goude lazhañ ar pemoc'h. An avaloù-douar zo bet kreñv hevlene. Ur vro kreñv en ed : ma vez eostet kalz ed. N'eo ket kreñv an arc'hant, an traoù ganto. An dour zo kreñv hag a c'holo ar skluzioù. & Dre skeud. Ar gaoz-se a oa bet kreñv : kalz e oa bet komzet eus an dra-se. & Trl. Kreñvoc'h eget justoc'h : muioc'h eget nebeutoc'h. HS. ampl. & BEZAÑ KREÑV WAR UDB. : bezañ douget da udb., troet gant udb. [1878] Kreñvoc’h e oant war an dibriñ hag an evañ, eget n’oant war an emgann. 2. Trl., dre ast. BEZAÑ KREÑV WAR UDB. : anaout mat. An den-se zo kreñv war al lezenn. HS. don. III. Stn. Zo muioc'h a houez dezhañ. An tu kreñv zo gantañ : trec'h eo. Harpet en deus an tu kreñvañ : ar strollad en deus bet an darn vuiañ a vouezhioù.

Exemples historiques : 
133
Masquer la liste des exemples

kreñv

1499
Référence : LVBCA p126 (fort ou puissant)

den-armoù kreñv

1499
Référence : LVBCA p27, 53, 126 (homme puissant d-armes)

Vertuzioù an Agnus Dei. / Ez chas brun an c'hurunoù [ec'h argas strak ar gurun], / Ez efas naet ar pec'hedoù, / Ez vir ouzh an tan pep manier, / Skaf ha lestr a cheñch [a sach] a zañjer, / Ez vir [e] pep tu ouzh marv subit, / Droukspered kre a chas kuit, / Ez spont sklaer an adverserien, / Ez rent soulas d'an wreg vrazez, / O tont da c'henel en gwel spes, / Ez ro grasoù, ez vir ouzh [drouk]chañs, / Pa en zouger gant reverañs. / A vent, nepred, na doutet pas, / ken din eo an bihan hag an braz.

1622
Référence : Do. p58

gwin kre

1659
Référence : LDJM.1 pg vin (puissant)

kre

1659
Référence : LDJM.1 pg cre

a-boan kre

1659
Référence : LDJM.1 pg a boan (a grande peine)

ur roc'h kre

1659
Référence : LDJM.1 pg (vne grosse) roche

c'hwezh kre

1732
Référence : GReg pg fort-e (Odeur forte.)

bro kre en ed

1732
Référence : GReg pg abondant

plac'h, gwreg, kreñv ha kigus

1732
Référence : GReg pg dondon (gaguy)

pouez just, muzul just; pouez bras, muzul kre

1732
Référence : GReg pg dose (juste; dose forte)

dour kre

1732
Référence : GReg pg eau (forte, mélange d'esprits de nitre & de vitriol, d'alun & d'arsenic)

kre

1732
Référence : GReg pg efficace (adject.), force (Qui a de la force.), fort-e (robuste, vigoureux.), fort-e (les Leonnois disent)

grasoù kre, ha nerzhus

1732
Référence : GReg pg (des grâces) efficaces

un aneval gouez heñvel ouzh ur c'harv, ha bras evel ur marc'h kreñv

1732
Référence : GReg pg élan (ou éllend, bête sauvage)

kre

1732
Référence : GReg pg epais (épaisse, solide, fort)

ur boulouard kre

1732
Référence : GReg pg (un boulevard) épais

pa edo kreañ e anken

1732
Référence : GReg pg fort-e (Au fort de la douleur qu'il ressentoit.)

pa edo kreañ ar c'hombat

1732
Référence : GReg pg fort-e (Au fort du combat.)

pa vez kreañ ar c'hombat

1732
Référence : GReg pg fort-e (Au fort du combat.)

kre ha start

1732
Référence : GReg pg fort-e (Fort & ferme.)

ker kre

1732
Référence : GReg pg fort-e (Si fort, si fortement)

un den kreñv ha galloudus

1732
Référence : GReg pg fort-e (Un homme fort & puissant.)

kreñv

1732
Référence : GReg pg force (Qui a de la force.), fort-e (robuste, vigoureux, on ecrivoit, "creff")

kreñvoc'h

1732
Référence : GReg pg force (Qui a de la force.)

kreñvañ

1732
Référence : GReg pg force (Qui a de la force.)

kreñvañ

1732
Référence : GReg pg force (Qui a de la force.)

kreoc'h

1732
Référence : GReg pg force (Qui a de la force.)

kreañ

1732
Référence : GReg pg force (Qui a de la force.)

kreañ

1732
Référence : GReg pg force (Qui a de la force.)

kreñv

1732
Référence : GReg pg force (Qui a de la force.), fort-e (robuste, vigoureux, Trég.)

kreñvoc'h

1732
Référence : GReg pg force (Qui a de la force.)

kreñvañ

1732
Référence : GReg pg force (Qui a de la force.)

kreñvañ

1732
Référence : GReg pg force (Qui a de la force.)

kreñv

1732
Référence : GReg pg force (Qui a de la force, Van.)

bezañ kre

1732
Référence : GReg pg force (Avoir de la force.)

bout kreñv

1732
Référence : GReg pg force (Avoir de la force, Van.)

bet kreñv

1732
Référence : GReg pg force (Avoir de la force, Van., pp.)

a daolioù stank ha kre

1732
Référence : GReg pg force (A force de coups.)

Ur plas kreñv a zo ahont.

1732
Référence : GReg pg fort-e (Voilà ce qui s'appelle une place forte.)

c'hwezhioù kre

1732
Référence : GReg pg fort-e (Odeur forte, p.)

louzoù a zo c'hwezh kre ha c'hwezh vat ganto

1732
Référence : GReg pg (herbes) aromatiques

kreñv

1732
Référence : GReg pg fort-e (robuste, vigoureux, Van.)

tud kre

1732
Référence : GReg pg fort-e (Un homme fort.)

alan gre

1732
Référence : GReg pg haleine (Bonne haleine.)

Pa vez kreañ ar brezel e vez tostañ ar peoc'h.

1732
Référence : GReg pg guerre (Quand la guerre est plus animée, on est plus près d'avoir la paix.)

avel gre

1732
Référence : GReg pg frais (Vent frais à la mer.)

un den kre

1732
Référence : GReg pg fort-e (Un homme fort.)

kreñv

1732
Référence : GReg pg fort-e (robuste, vigoureux, Van.)

amann kre

1732
Référence : GReg pg beurre (fort, qui est gâté, qui prend au gosier)

en em lojañ en ul lec'h kre

1732
Référence : GReg pg (se) cantonner

tourioù kre

1732
Référence : GReg pg forteresse (p.)

tour kre

1732
Référence : GReg pg forteresse

lec'hioù kre

1732
Référence : GReg pg forteresse (p.)

lec'h kre

1732
Référence : GReg pg forteresse

donet da vezañ kre

1732
Référence : GReg pg devenir (fort)

Ur mevel am eus hag a zo kre.

1850
Référence : GON.II p.74

Hi pehini a oa ker kre a-raok, a vez klañv alies bremañ.

1850
Référence : GON.II p.73

kreñv

1850
Référence : GON.II pg kanéo

kreñv

1850
Référence : GON.II pg kré, kreñ

kreñv

1850
Référence : GON.II pg kré, kreñ

kreañ

1850
Référence : GON.II pg kré, kreñ

kreñvañ

1850
Référence : GON.II pg kré, kreñ

Roit ar c'hrevañ din

1850
Référence : GON.II pg kré, kreñ

kre

1850
Référence : GON.II pg nerzuz

Kemerit ar grevañ evidoc'h

1850
Référence : GON.II pg kré, kreñ

Tev ha kre eo korzenn an ed-mañ

1850
Référence : GON.II pg kors

Un den kre ha galloudus eo

1850
Référence : GON.II pg kré, kreñ

Un avel gre a rae

1850
Référence : GON.II pg kré, kreñ

Ar marc’h-hont a zo kre.

1850
Référence : GON.II p.69

Ho merc’hed a zo gwan, va re a zo kre.

1850
Référence : GON.II p.67

Ur marc'h a zo kreoc'h eget un den.

1850
Référence : GON.II p.60, livre second, "Un cheval est plus fort qu'un homme".

Kreoc'h eo ho mab eget va hini

1850
Référence : GON.II pg kré, kreñ

kreñvoc'h

1850
Référence : GON.II pg kré, kreñ

Ker kre en deus va bountet, ma on kouezhet d'an douar.

1850
Référence : GON.II pg bouñta (Il m'a poussé si fort, que j'en suis tombé à terre).

krevoc'h

1850
Référence : GON.II pg kré, kreñ

n'on ket kre a-walc'h evit disparlañ an nor

1850
Référence : GON.II pg disparla

n'eo ket kre a-walc'h ar bugel-se evit reiñ an dornell

1850
Référence : GON.II pg dournel, dournikel

likit un envez kreñv war troad ar vouc'hal

1850
Référence : GON.II pg envez

n'eo ket kreñv a-walc'h an ere hoc'h eus roet din

1850
Référence : GON.II pg éré

youl gre

1850
Référence : GON.II.HV pg ioul (-gré), ioul (-vrâz)

Neuze ar prezeger, gant ur vouezh a oa kre, hag en devoa lakaet kreñvañ er c'halonoù; evel a ra 'r gurun, pa dregern en neñvoù, a groze a-zioc'h an dud, en ur youc'hal outo : "Ned oc'h ket diwar ouenn ho tud-kozh zo marv [...]".

1867
Référence : MGK p2

O welet en ur park ur goulm all o tebriñ, an tremeniad war yun ha digor e galon a ya di da welet; e-pad ma torr e naon ez eo paket war rikl en un toullad lasoù stignet e-touez an ed : ne oa ket kre ar stignoù; rak o skrabat a-bep-eil, o c'hoari endra c'hell, gant e veg, gant e dreid ha gant e zivaskell e teu, hep re a boan, a-benn d'em ziluziañ.

1867
Référence : MGK p19

an eil tra a ziskouez : e vez lakaet an den Alies en ti-barn du pe wenn Diouzh an arc'hant a vez o son[iñ] en e c'hodell, Dioc'h ma vez hir e zent, uhel ha kre e gerniel.

1867
Référence : MGK p26

— « C'hoantek eo da galon, ha da gorf maget mat, / A zo kre ha nerzhus. Hama, va mab, selaou : / Ar gwellañ hent a zo da zastum gwir vadoù, / Da vezañ brudet-kaer zo poaniañ, labourat ; / Hep ober droug morse, atav ober ar mad. »

1867
Référence : MGK p144

Ma ve, dianañ, kre hoc'h eskell / Da vont evel ar gioc'h, ar c'hrakhouad, ar c'haran, / Dreist ar gouelec'h, ar mor ledan, / D'ar broioù n'int anavezet.

1867
Référence : MGK p16

Gwelloc’h eo deomp bezañ ar re greñvañ.

1877
Référence : EKG.I. p.160

Peseurt gwir o doa da ober kement-se ? Gwir ebet, nemet ar gwir en eus ar bleiz da lonkañ ar penn-dañvad, abalamour ma’z oant ar re greñvañ.

1877
Référence : EKG.I. p.3

Kreñvoc’h e oant war an dibriñ hag an evañ, eget n’oant war an emgann.

1878
Référence : EKG.II p.142

Doue, me ’gred, en doa c’hoant da baeañ dioc’htu Priñsez Lambal evit ar garantez he doa diskouezet, ha d’he c’has gantañ war-eeun d’ar Baradoz, e-lec’h eo plijet gantañ lezer e buhez Janed ar Go ha Manuel Conseil, evit reiñ ar bae eus o c’harantez hag eus o c’halon kreñv ha nerzhus d’o zud war o lerc’h.

1878
Référence : EKG.II p.75

Mes ur soudard, kalon ker kriz hag an dir, a roas dezhañ ur b[o]untad ker kreñv, m’en taolas, dreist an treuzoù, war e benn er porzh, e-touez an teil.

1878
Référence : EKG.II p.77

Koue[zh]et e[o] warnon ma fec’hed / Gant kreñvoc’h 'viton ‘c’h on lardet / Yannig, ma far, groet hoc’h eus fall. / Klemm ha hirvoudiñ, tra na dal' ; Mard e[o] ho laeroñsi gwirion, / Hastet mont da ga[ou]t ar person ; / Anez dic’haouiñ prim ‘m eus aon, / E vezo amañ glaz ha kañv ! /

1898
Référence : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 23 janvier, p.2

Ha gant ur vouezh kreñvoc’h e lâr : / O ma Jezuz ! O me ho kar ! / Lâret din ur gerig hepken, / Ha ma c’halon a vo laouen.”

1898
Référence : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 30 janvier 1898, p.1

kre

1909
Référence : BROU p. 219

krevañ

1909
Référence : BROU p. 219

krevoc'h

1909
Référence : BROU p. 219

Disprizout mibien Vanos a rejont dre m’o doa da annezlec’h, neket tiez-maen ec’hon e-kreiz kêrioù o mogerioù kreñv, hogen logoùigoù prenn ha raoskl war skign e-mesk ar geot bras, e lezenn ar c’hoadoù ; o disprizout a rejont dre m’o doa da gemerout o c’housk, e lec’h gweleoù prenn lufr, kaeraet gant arem, arc’hant hag aour, berniadoù geotennoù ha krec’hin ; o disprijout a rejont dre na event nemet laezh ha dour ha na zebrent nemet yod heiz ha kig, dre n’o devoa ken madoù nemet o armoù hag o chatal.

1923
Référence : SKET p.99-100

Ker pouezek eo an trec’h-se ken, p’en em gaven er C’hres, ez oa bihanañ brezelour hor strollad, Bersos (1), mab Kastos, un hanter-benn c’hoazh uheloc’h eget ar brasañ eus ar C’hresianed hag e trec’he er redadeg hag er c’hourenadeg war ar c’hreñvañ anezho

1923
Référence : SKET p.32

Mentek ez oa, kreñv ha mistr ; aes ober ganti, digroz ha didabut, tra souezhus evit ur ramzez.

1923
Référence : SKET p.41

Bras ha kreñv ez oa Derkeia evel holl verc’hed Manos ; kent-se, pa zeuas ar beure, edo asik ha disliv.

1923
Référence : SKET p.109

Kadarn ha kreñv, habask ha sentek ez eo-hi ; kenoad eo ganez ha dit e vezo, mar kiri, o Tekos.

1924
Référence : SKET.II p.57

Al lezenn… graet gant piv ? hag evit piv ?… gant an hini kreñv enep an hini blank, evit ar pinvidik, ma n’eo ket enep d’ar paour !…

1924
Référence : BILZ1 Niv. 42, p.976 (Even 1924)

Kreñv eo ar garantez, a lavarer, ken kreñv hag ar marv ! Ha pegen muioc’h hon holl zechoù all !...

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 38, p.843 (Miz C'hwevrer 1924)

Hiniennoù a oa ganto e beg o fri ur c’horn olifant keit ha ker sonn ha kreñvañ goaf ur brezelour.

1924
Référence : SKET.II p.41

A-hed ar pevar c’han da heul e c’houezhas un avel greñv en eneb d’an den yaouank, e doare ma teuas an holl vlevennoù en e benn, an holl neudennoù en e doneg da vezañ sec’h-tont.

1924
Référence : SKET.II p.49

Frealzer mibien ha merc’hed e Ouenn, / Yac’haer pep korf ha pep ene, / Peoc’hier ar bodadegoù, / Ambrouger ar re greñv, ar re gadarn ; [...]

1924
Référence : SKET.II p.11

Tomm eo bet d’hon c’holieroù… Met lanv ’zo, lanv kreñv. Bremaik ar vag a vo war flod… Dirap an eor, paotr…

1925
Référence : BILZ2 p.113

Kreñv a gorf hag a spered, hep pleg na displeg, ha, pa zigore warnoc’h e zaoulagad gwer-c’hlas [sic], eeun ha sklaer, ar skiant-vat enne a bare.

1925
Référence : BILZ2 p.178

kre

1931
Référence : VALL pg aigre (boisson, pain, etc)

ar marc'h kreñvañ a rank pukañ

1931
Référence : VALL pg (il n'est si bon cheval qui ne) bronche(r)

youl greñv

1931
Référence : VALL pg avidité

tu kreñv

1931
Référence : VALL pg avantage

ker kreñv ha ker kreñv

1931
Référence : VALL pg aussi

dourenn greñv

1931
Référence : VALL pg (un) acide (azotique ou nitrique ; eau forte)

diskouez bezañ kreñv

1931
Référence : VALL pg (avoir l') air (de, paraître être fort)

an eil greñvañ

1931
Référence : VALL pg (celui qui vient) après (le plus fort)

Daoust d'an enebadennoù-se - hag i kreñv a-walc'h e gwirionez - e lavaromp-ni evelato emañ goulakadur Shepard e-touez ar re wellañ evit kaniennoù a zo.

1943
Référence : TNKN p72

[H]ag an hini kreñv er c'hafe, hini kreñv adarre, « da riñsañ ar werenn », ha goude holl, pa oa 'n em dennet ar merc'hed da bourmen d'al liorzh, pe aet d'ar gousperoù, boutailhadoù sistr stouvet war an daol, ur jeu c'hartoù pe zaou, ha lonkañ betek koan, hep sevel nemet evit mont da adreiñ d'an douar ar pezh a vad a oa bet digantañ.

1944
Référence : EURW.1 p27

Paotr kreñv ha kalet e oa, am eus klevet, mez difonn da zeskiñ.

1944
Référence : EURW.1 p10

Pa oan tremenet dirak e gador e welis un den kreñv, blev louet, un trouc'had mourroù dindan e fri hag a ziskenne en daou du d'e c'henoù betek e c'hroñj, ur gwir penn [sic, benn] brezelour frank, evel em boa gwelet war ar poltrejoù.

1944
Référence : EURW.1 p62

Kaou ar Page a oa kreñv ha serzh : plijout a rae dezhañ e frankiz.

1944
Référence : EURW.1 p.209

« Speredoù kreñv » a oa neuze e-touez ar yaouankizoù.

1944
Référence : EURW.1 p.197

- "Ha dirwestour oc'h c'hwi ?" Dirwestour e kembraeg a zo da envel ar re o deus graet le da chom hep evañ hini-kreñv. E saozneg, e reer te[e]totalers anezho, dre c'hoap.

1944
Référence : EURW.1 p.126

E widre ma laka chalet ; / Dre guzh e stourm kreñv ha kalet, / Da fall e tro bremañ an traou / Hag ouzhin 'ra ar gwashañ gaou.

1960
Référence : PETO p30

Tri daol kreñv a zo skoet war an nor

1960
Référence : PETO p35

Ha te eo, evel ur gouron, / Mabig tener, beleg santel / Kreñv ha dispont dirak antell / An Nasion, mamm ar spouron, / A zo deuet, kaerañ dlead, / Da reiñ skor d'ar c'hozh renead ?

1960
Référence : PETO p81

Mar deo difennet bremañ gwerzhañ hini kreñv d'ar vorianed, ne oa ket moarvat marc'hadourien sklaved an amzer wechall ken sellus-se.

1985
Référence : DGBD p39

Kreñvoc'h eo c'hoazh an houl dre amañ ha brallañ a ra hol lestr eus un tu war egile, daoust da c'horre an dour bezañ sioul, ur marzh.

1985
Référence : DGBD p20

Se zo kaoz eo pouezus gwelet hoc'h istor evel un heuliadenn skeudennoù ha prantadoù kreñv

2015
Référence : DISENT p79

Bez' e c'helljen toullañ kaoz gant Koula evit ma hañvalje an hent bezañ berroc'h, met pa vez unan o paouez gouzañv ur stroñs kreñv, daou dra 'zo ha ne c'hell ket ober: lakaat un tamm en e stomog ha tennañ ur ger eus e c'henoù.

2015
Référence : EHPEA p17

Brasaat a ra ar vignoniezh-se dre ma vevont traoù kreñv asambles, dre ma kresk ar fiziañs ivez a-drugarez d'an emvodoù briefing ha bilañs a vez graet a-raok ha goude pep obererezh, dre al liammoù savet gant kamarad-mañ-kamarad abalamour d'ar sikour-bras en deus degaset, hag all, hag all...

2015
Référence : DISENT p51-52

N'eo ket aes bezañ e karg deus un taol, kreñv e c'hall bezañ ar gwask, ha brasoc'h eo ar riskl da zivizout un dra fall war ar prim pe e-kreiz ar spont pa vezer e-unan-penn.

2015
Référence : DISENT p102

Ar re-mañ zo enebourien d'an holl stourmerien evel-just : perzh ar boliserien er gevredigezh a zo [eo] gwareziñ ar re greñv diouzh ar re wan hag ar re binvidik diouzh ar re baour da gentañ-penn, pell a-raok difenn an intañvezed hag an emzivaded !

2015
Référence : DISENT p146

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux