Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Variantes historiques ou dialectales attestées : 
1
Afficher les variantes

Définition :  Masquer la définition

I. H.g. A. (db. ar bevien) 1. Ar c'heid aet abaoe ganedigezh ub., ul loen pe ur blantenn. Pe oad out, pe oad ac'h eus ? : pet vloaz out. Da be oad e oas aet d'ar skol ? • D'an oad a dregont vloaz ez eas da levraoueger. D'an oad emaon, ne vezañ ket souezhet gant kalz a draoù ken. • Kaout kalz a oad, muioc'h a oad eget ub. • Bezañ en oadoù gant ub. : bezañ damheñvel e oad ouzh e hini. • Bezañ en oad da ober udb., kaout oad a-walc'h evit ober udb. : bezañ oadet a-walc'h evit e ober. [1877] Hennezh a zo kozh neuze, rak va merc’h henañ a oa en oad da ober he fask kentañ er bloaz-mañ, ma vije bet beleien er vro. & Tr. adv. A oad gant ub., [1960] en oad da ub. : ken kozh hag eñ. [1960] Pa vi en oad din. 2. Ur mare eus buhez un den. Bezañ en oad flour, flamm, gwellañ, kreiz ; bezañ e barr, e brud, e-kreiz e oad : bezañ er mare eus e vuhez m'emañ holl varregezhioù ar c'horf hag ar spered en o gwellañ. Bezañ en oad dimeziñ, en oad a vugale. & Oad kentañ, tener : bugeliezh kentañ. & Oad a skiant : eil mare ar vugeliezh ma teu skiant ha furnez d'ar bugel. & Oad krenn : prantad diwezhañ ar vugeliezh adalek ar gaezouregezh betek an oad gour. HS. krennoad & Oad gour : prantad eus buhez an dud a grog pa vez echu o c'hresk hag a bad betek ar gozhni ma vez o barregezhioù natur en o gwellañ. Diwar an oad gour ez a an den a-zindan evezh e dud. Bezañ en e oad gour. & Oad diskar : penn kentañ ar gozhni. & Bezañ dindan* an oad. 3. Ent strizh Kozhni. Bezañ war an oad : bezañ kozh. Bezañ er-maez a oad : kozh-tre. Bezañ a-ziwar an oad : aet re gozh evit ober udb. [1877] D’ar mareoù-se, 'oa dija aet bras war e oad, ha bokedoù ar garnel a c’holoe e benn [...]. Oad gour. [1878, 1944] Bezañ en oad : bezañ un den gour. [1878] Mes petra eo ur bugel etre daouarn daou soudard, daou zen en oad ? [1944] Mezh am boa da gentañ, o welout e oan ur bugel e-mesk ur gompagnunezh tud en oad. & Trl. (db. ar merc'hed) Tro an oad : mare ma paouez an amzerioù. B. (db. an traoù) Kozhded. Oad un iliz kozh. Oad an Douar. II. G. 1. Prantad amzer, pe istor. A-dreuz an oadoù : a-hed an amzer. 2. Prantad a ranner buhez mab-den gantañ. E buhez an den ez eus pevar oad : ar vugeliezh, an oad krenn, an oad gour hag ar gozhni. & Bezañ etre, e-kreiz daou oad : na yaouank-tre, na gwall gozh, krog da gozhañ. & Trl. Krugell* an oadoù. & A oad da oad : eus an eil oad d'egile, a-hed buhez an den. 3. Niver a vloavezhioù zo gant ub. Ne ouzer oad ebet dezhañ.

Exemples historiques : 
151
Masquer la liste des exemples

oad

1499
Référence : LVBCA p152 (aage)

Neuze Sanktez Katell pehini a yoa en oad a seitek vloaz pan oa en he falez, karget a bep pinvidigezh hag a servijerien[,] merc'h unik d'he zad ha d'he mamm : pan glevas an brud hag an c'hri a edoa gant bep seurt anevaled pere a brezanted evit o sakrifiañ, hag an joa a rae an re a gane inkontinant ez kasas ur mesajer evit enklask, petra oa an dra-se.

1576
Référence : Cath p5

M. Petra eo ar pevare tra neseser d'ar C'hristen ? D. An euvroù mat, rak goude ma'z eo deuet den en oad a ziskresion, ar Feiz ne brofit dezhañ netra hep an euvroù mat.

1622
Référence : Do. p26

oad dimeziñ

1659
Référence : LDJM.1 pg age

oajoù

1659
Référence : LDJM.1 pg age

oad

1659
Référence : LDJM.1 pg age

panevet respetiñ ho oad

1699
Référence : Har. pg ho, oad, panevet, respetiñ (sans le respect de vôtre aage)

an oad a vugale

1732
Référence : GReg pg age

an oad krenn

1732
Référence : GReg pg age

an oad kripon

1732
Référence : GReg pg age

an oad da c'hallout dimeziñ

1732
Référence : GReg pg age

an oad difin

1732
Référence : GReg pg age

an oad dimeziñ

1732
Référence : GReg pg age

an oad diskar

1732
Référence : GReg pg age

an oad flamm

1732
Référence : GReg pg age

an oad flour

1732
Référence : GReg pg age, fleur (Fleur de l'âge.)

an oad furm

1732
Référence : GReg pg age

an oad gour

1732
Référence : GReg pg age

an oad hoal

1732
Référence : GReg pg age

an oad parfet

1732
Référence : GReg pg age

an oad kentañ

1732
Référence : GReg pg age

an oad tener

1732
Référence : GReg pg age

ar bevare oad

1732
Référence : GReg pg age

avañset en oad

1732
Référence : GReg pg age

bezañ er-maez a oad

1732
Référence : GReg pg age

en hanter oad

1732
Référence : GReg pg age

An Ao. Doue en deus disklêriet er skritur sakr ne dremenze ket an den an oad a c'whec'h-ugent vloaz.

1732
Référence : GReg pg âge (L'âge de l'homme a été borné à 120. ans ; en la genese Chap.3. v.6.)

an diwezhañ oad eus an den

1732
Référence : GReg pg age

an eil oad

1732
Référence : GReg pg age

an oad a rezon

1732
Référence : GReg pg age, (âge de) discretion

an oad a skiant

1732
Référence : GReg pg age (de raison), (âge de) discretion

barr an oad

1732
Référence : GReg pg age

bede an oad a seizh vloaz

1732
Référence : GReg pg age

bez' emañ pelloc'h en oad furm

1732
Référence : GReg pg age

bezañ er-maez a oad

1732
Référence : GReg pg age

kreiz an oad

1732
Référence : GReg pg age

den yaouank adalek an oad a bevarzek vloaz bede pemp warn-ugent

1732
Référence : GReg pg adolescent

diouzh an oad a resevidigezh e roer e garg da bep unan

1732
Référence : GReg pg ancienneté

entre daou oad

1732
Référence : GReg pg age

neb en deus an oad a rezon

1732
Référence : GReg pg adulte

oed

1732
Référence : GReg pg age

oedoù

1732
Référence : GReg pg age

oed

1732
Référence : GReg pg age

oad

1732
Référence : GReg pg age

oad a resevidigezh

1732
Référence : GReg pg ancienneté

oajoù

1732
Référence : GReg pg age

oedoù

1732
Référence : GReg pg age

pec'hed graet abaoe an oad a rezon

1732
Référence : GReg pg actuel

ar c'hentañ oad eus ar bed

1732
Référence : GReg pg (l') enfance (du monde)

a oad nobl

1732
Référence : GReg pg (noble d') extraction

ar flour eus an oad

1732
Référence : GReg pg fleur (Fleur de l'âge.)

flour an oad

1732
Référence : GReg pg fleur (Fleur de l'âge.)

barr an oad

1732
Référence : GReg pg fleur (Fleur de l'âge.)

kreiz an oad

1732
Référence : GReg pg fleur (Fleur de l'âge.)

Marv eo e barr e oad.

1732
Référence : GReg pg fleur (Il est mort à la fleur de son âge.)

Marv eo e-kreiz e oad.

1732
Référence : GReg pg fleur (Il est mort à la fleur de son âge.)

N'eo ket tremenet ganti oad ar c'hresk.

1850
Référence : GON.II.HV pg kresk (Elle n'a pas passé l'âge de la croissance).

Gouiziek a-walc’h int evit o oad.

1850
Référence : GON.II p.89, livre second, « Ils sont assez instruits pour leur âge ».

Hoc'h oad

1850
Référence : GON.II p.13, introduction, "votre âge".

An oad a zeu da zidanañ an droukyouloù.

1850
Référence : GON.II pg didana, distana (L'âge amortit les passions).

Dievezh-bras eo evit e oad.

1850
Référence : GON.II pg diévez (Il est bien étourdi pour son âge), diévézek

Dic'henediñ a ray gant an oad.

1850
Référence : GON.II pg dic'hénédi (Elle deviendra laide avec l'âge).

Dic'hoarzh-bras eo evit e oad.

1850
Référence : GON.II pg dic'hoarz (Il est bien sérieux pour son âge).

Disaouzan-bras eo evit e oad.

1850
Référence : GON.II pg dizaouzan (Il est bien hardi, bien intrépide pour son âge).

An drougiezh a zeu a-raok an oad.

1850
Référence : GON.II drougiez (La malice précède l'âge).

n'eo ket evezhiek a-walc'h evit e oad

1850
Référence : GON.II pg évésiek, évézek

gourdañ a ray gant an oad

1850
Référence : GON.II pg gourda

oad

1850
Référence : GON.II pg hoal, oad

oadoù

1850
Référence : GON.II pg oad, oéd

oajoù

1850
Référence : GON.II pg oad

marvet eo e-kreiz an oad

1850
Référence : GON.II pg oad

a oad e oad

1850
Référence : GON.II pg oad

oad

1850
Référence : GON.II.HV pg oad

oed

1850
Référence : GON.II pg oéd

Pe zroug a zo eno ? Daoust ha fall eo diskouez / Eo mezhus en oad-mañ oc'h [ouzh] ar paour kaout truez ?

1867
Référence : MGK p120

Koulskoude, pa welas e oa ker kastizet, / Gant ul lostennad keuz, ar verc'h a voe nec'het. An oad ha c'hoant bremañ a lavar dimeziñ. Gwelit, mousklenn grinet zo [sic, emañ] an tan en he zi !

1867
Référence : MGK p57

E-kreiz o c'hentañ brud, 'pad ma c'hwezh an avel, / Un darn merc'hedoù zo a zalc'h uhel o banniel. O c'hribell a ziskar, pa gouezh warno an oad, / Ha neuze ar baotred anezho a ra goap.

1867
Référence : MGK p56

Koulm baour, gwelet e voe gant ur gup krabanek o sachañ war e lerc'h, evel ul laer tec'het, ur pennad reun torret. Ar gup a ya dezhi, digor ha lemm e veg, pa gouezh warnañ, d'e dro, evel ur maen pounner, eus a-greiz an neñvoù, ur pezh labous, un er. E-pad m'edo an daou-mañ oc'h en em gribinat, ar goulm a ya kuit e-biou. Diwar nij e tiskenn e liorzh un tiig-soul oa eno e-kichen, o krediñ evit mat oa er wech-mañ diouti distag he gwallstropad, pa deu ur c'hozh tamm paotr, dezhañ pemp pe c'hwec'h vloaz - d'an oad-se ur bugel ne oar pe zroug ra c'hoazh - da sinklañ eeun outi ur maen gant e vatalm.

1867
Référence : MGK p20

Setu amañ danevelloù kozh hag o tont a-bell : pevar mil bloaz bennak zo e oant o redek, seizh mil lev eus a Vreizh-Izel ! Hont tadou kentañ o doa joa outo en amzer ma'z aent gant o loened eus a ur menez d'egile e-kreizik-kreiz bro an Azia; ar vamm o lavare d'he merc'h, e korn an oaled, e-pad ar goan; hag an tad d'e vab, en disheol, en hañv; hag ar verc'h hag ar paotr, o vezañ deuet en oad d'o zro, a gemere o bugale plijadur en ur glevet ar pezh en doa divuzet tad ha mamm gwechall)

1867
Référence : MGK Rakskrid V

Pa deuas an dispac’h da ober e freuz kentañ e Breizh e oa aet-mat dija war an oad.

1877
Référence : EKG.I. p.9

Daou zervezh goude-se e kouezhas klañv, uzet gant an oad, e binijennoù hag ivez gant an anken.

1877
Référence : EKG.I. p.9

D’ar mareoù-se, 'oa dija aet bras war e oad, ha bokedoù ar garnel a c’holoe e benn, ar pezh ne vire ket outañ da gaout ur galon domm ha leun a nerzh evit stourm ouc’h ar falskredennoù.

1877
Référence : EKG.I. p.180

Soñjit ar pezh a gerfet, din-me, d’am oad, ho parnedigezh ne ray na tomm na yen.

1877
Référence : EKG.I. p.308

Pell a-raok m’oa deiz ec’h en em gavas paotred Ploueskad, Gwinevez, Lanhouarne, Gwiniventer, Gwitevede, Plouvorn, hag en ur ger, an holl gwazed en oad eus ar parrezioù all a-dro-war-dro.

1877
Référence : EKG.I. p.274-275

— Hennezh a zo kozh neuze, rak va merc’h henañ a oa en oad da ober he fask kentañ er bloaz-mañ, ma vije bet beleien er vro.

1877
Référence : EKG.I. p.229

— Koulskoude n’en deus ket an aer da gaout ouc’hpenn unnek vloaz. — A-vec’h m’en deus an oad-se.

1878
Référence : EKG.II p.158

Mes petra eo ur bugel etre daouarn daou soudard, daou zen en oad ?

1878
Référence : EKG.II p.163

An den mat-se oa deut war an oad (ganet e oa en Ploumilio er bla 1811) ; hag e ouie e-leizh a varvailho[ù], a werzio[ù], a dreo[ù] fentus pe a skouer vat war an amzer-dremenet.

1898
Référence : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 23 janvier, p.2

Evel m’el lavar ar "veleta" (dreistwelerez, diouganerez) : « Piv a harzje en he red froud an oadoù ? Piv a zistroje war he c’hiz Rod a-dro-dalc’hmat an Tonkadur ? Nag an doueed, nag Uxamos (an Uhelañ) e-unan n’hellfent hen ober. »

1923
Référence : SKET p.79-80

Oc’h en em gavout ganti, ec’h adenaoue karantez e oad ugent vloaz en he holl nerzh, en he nevezded, en he dudi.

1923
Référence : SKET p.75

Hiniennoù a lavar n’oa tra souezhus ebet en unvaniezh-se o ren etre Manos ha Bena, p’o devoa bevet atav a-gevret adalek o oad tenerañ, ha ma’z oant unanet dre liammoù nesañ ar gwad.

1923
Référence : SKET p.45

An danevelloù-mañ diwar-benn ganedigezh hag oad kentañ pobl ar Gelted a zo bet skrivet gwechall gant Segobranos, mab Segomaros, kadour brudet eus broad al Lingoned.

1923
Référence : SKET p.9

Seul ma koazhe ar wrez-kent ha ma ’z ae an douar war goshaat, e krize hag e roufenne an dremm anezhañ gant ar riv hag an oad.

1923
Référence : SKET p.28

N’eus ket nemeur da arvariñ e c’hallfe an holl draoù-se kouezhañ, un deiz, en ankounac’h, ha m’en em lezan d’o damvenegiñ amañ, ez eo dre n’eus hini en hon touez na zigasfent dezhañ da goun eñvorioù ker e oad tener.

1923
Référence : SKET p.40

A driwec’h mil den e c’hoarveze ar bagad-se hag eñ disheñvel e kement-mañ diouzh an daou vagad en e raok ha diouzh ar re war e lerc’h : ouzh hen ober ez oa estreget tud yaouank, pa weled ennañ, ouzhpenn, gwazed ha maouezed e brud o oad ha dezho mibien vras gouest da embreger armoù.

1923
Référence : SKET p.125

Kriz a vefe al lezenn evit ur bugel, [laosk] ha dall evidoc’h-hu, tud a bouez hag a oad ?…

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 38, p.844 (Miz C'hwevrer 1924)

Gwell eo ganen kaout ur marv enorus em oad flourañ eget stlejañ war an douar, e-doug bloavezhioù, ur gozhni didalvez.

1924
Référence : SKET.II p.41

Jarlig a oa ur martolod kozh, bihan a vent, krommet gant an oad, atav ur boned bechennek gantañ war e benn (moal a oa), ur c’haban mezher dreset war e gein ; ur c’hornig berr o krenañ etre e zent uzet gant an duellenn.

1924
Référence : BILZ1 Niv. 41, p.944 (Mae 1924)

Bez’ ez oa e buorzh Vissurix ur plac’h yaouank. Yaouaerez ez oa da Velia hag, en abeg da se, en hec’h oad tener, e veze graet anezhi gant he zad hag he mamm Alalia.

1924
Référence : SKET.II p.15

Ar brud a oa en em skignet penaos an aotrou marc’heg, fritet gantañ e drantell e Roazhon pe e Pariz, en devoa ranket dont da c’houlenn repu digant e vamm ; darn all a lavare penaos ar marc’heg, erru un tamm en oad, tremenet gantañ e hanter-kant vloaz, a oa deuet da Gervarker da ziskuizhañ, evit disternañ, evit erbediñ an nebeud peadra a oa manet gantañ war-lerc’h ar c’hartoù hag ar merc’hed.

1925
Référence : BILZ2 p.152

Gant an oad e oa deut da vezañ un tammig doñvet, muioc’h douget da glask kompagnunezh ar baotred hag ar merc’hed yaouank.

1925
Référence : BILZ2 p.178

Abaf ar vugale en kompagnunezh dimezell ar c’hastell, dimezell Tremedern, ur baotrezig strizh. En feiz, Katellig a oa ur bolez en kichen an dimezell, ha koulskoude o devoa ar memes oad.

1925
Référence : BILZ2 p.118

a oad gant

1927
Référence : GERI.Ern pg a3 (de même âge que)

rann oad (époque)

1931
Référence : VALL pg age

a oad gant

1931
Référence : VALL (de même) age (que)

aet a-ziwar an oad

1931
Référence : VALL pg (qui a passé la limite d')age

Pe oad oc'h ?

1931
Référence : VALL pg (quel) age (avez-vous ?)

en oad(où) ar re-mañ

1931
Référence : VALL pg (à l')age (de ceux-ci)

oad diwezhañ

1931
Référence : VALL pg (grand) age

dont war an oad

1931
Référence : VALL pg (avancer en) age

en oad gant

1931
Référence : VALL (de même) age (que)

oad diskar

1931
Référence : VALL pg age (mûr, déclin, retour de l'âge)

etre daou oad

1931
Référence : VALL pg (à l')age (moyen)

kaout an hanter muioc'h a oad eget

1931
Référence : VALL pg (être la moitié plus) agé (que)

kaout oad a-walc'h evit

1931
Référence : VALL pg agé

kerkent ha deuet an oad

1931
Référence : VALL pg aussitôt

oad dimeziñ

1931
Référence : VALL pg age (nubile, viril)

oad difin

1931
Référence : VALL pg (grand) age

oad a-walc'h dezhañ evit

1931
Référence : VALL pg assez

oad a skiant

1931
Référence : VALL pg age (de raison)

oad

1931
Référence : VALL pg âge (époque)

aet war an oad

1931
Référence : VALL pg agé, avancer

an oad kentañ

1931
Référence : VALL pg (le premier) age

an oad tener

1931
Référence : VALL pg (le premier) age

an oad tenerañ

1931
Référence : VALL pg (le premier) age

aet war e oad

1931
Référence : VALL pg âgé

oadoù

1931
Référence : VALL pg age

oad kripon

1931
Référence : VALL pg (grand) age

barr an oad

1931
Référence : VALL pg (force del')age

oad krenn

1931
Référence : VALL pg adolescence, (âge) adulte, age (de l'adolescence)

oad kreiz

1931
Référence : VALL pg age (moyen)

oad gwellañ

1931
Référence : VALL pg (force de l')age

oad gour

1931
Référence : VALL pg age (nubile, viril)

a oad da oad

1931
Référence : VALL pg (d') age (en âge)

brud an oad

1931
Référence : VALL pg (force de l')age

oad flour

1931
Référence : VALL pg adolescence, (fleur de l')age

oad flamm

1931
Référence : VALL pg (fleur de l')age

deuet war an oad

1931
Référence : VALL pg (d'un certain) age, avancer

Kabac'h e teu al lonkerien da vezañ a-raok an oad. Kalz anezho ne dapont ket oad ar retred.

1943
Référence : TOAA p2

— Gwell a se ! va mab, gwell a se ! d’hoc’h oad, ne raen eveldoc’h nemet ur c’housk, e-pad an noz.

1944
Référence : ATST p.69

Glaoda a zimezas pa oa graet e neizh gantañ, d'ur plac'h damdost a oad gantañ, Anna-Mari Roparz eus an Hellegoad, Bolazeg, a zaremprede pell a oa.

1944
Référence : EURW.1 p13

Nag a bet gwerz entanet am eus meizet ha skrivet eno, pa oan erru d'an oad a baotr yaouank...

1944
Référence : EURW.1 p16

Holl an hevelep oad pe dost, eus a zek da zaouzek vloaz.

1944
Référence : EURW.1 p34

Neuze e tigouezhas ganimp un den war an oad : – « Da belec'h 'h it 'vel-se, daou gañfard ? » – « D'ar gêr ».

1944
Référence : EURW.1 p36

Mezh am boa da gentañ, o welout e oan ur bugel e-mesk ur gompagnunezh tud en oad.

1944
Référence : EURW.1 p.82

Nemet e vijent adgalvet da beurechuiñ o zri bloavezh, mar n’o dije ket sevenet o engouestlañ d’an oad a 27 vloaz.

1944
Référence : EURW.1 p.191

Un dra iskis eo e vez douget paotred ha maouezed an eil d'egile, ha, d'eben, pa zeu o oad.

1949
Référence : SIZH p.54

An Tad-Mestr a oa anezhañ un den war an oad, gouiziek war gement tra, a c'helle bezañ gouezet war an douar.

1949
Référence : SIZH p.40

Kure, yaouank out ha divouedenn da benn, Met, pa vi 'n oad din, ' vo dindan da vlev gwenn, War-lerc'h ar bloavezhioù hir az-po renet, Muioc'hik 'get bremañ a skiant-prenet.

1960
Référence : PETO p18

Gant an oad e c'hell darn eus ar gwez dont da vezañ tev-tre, ha gwelet em eus hiniennoù dezho ouzhpenn seizh troatad treuz.

1985
Référence : DGBD p180

"Nestor Seftelis, Aotrou komiser," a lavar an den e-kreiz daou oad en ur astenn din e zorn.

2015
Référence : EHPEA p41

Étymologie

Hvg. "oit", "oet" ; KrVg. "oat". Kmg "oed".

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux