I.
V.k.e.
A.
1. [1499, 1659, 1732, 1927] Hiraat udb.
2. [1499, 1732, 1927] Lakaat kreskiñ ment udb.
[1732] Astenn al leuriad. [1732] Kriskiñ, astenn e gonkererezh.
&
Trl.
Astenn ul liñvenn bnk : lakaat dour enni.
3. Dre ast.
[1659, 1732, 1850, 1927] Lakaat udb. da badout pelloc'h.
[1659] Doue ra astenno hoc'h hoazl.
[1732] Astenn an termen. [1732] Astenn e vuhez d'ur re bennak. [1732] Ur vuhez moderet a astenn buhezgezh an den.
[1850] Al louzoù-se en deus astennet e vuhez.
4. Lakaat, ober udb. ouzhpenn evit gallout bastañ da ezhommoù ub.
B.
1. [1659, 1732, 1927, 1923, 1931] Ledañ, displegañ udb. war udb. all.
[1732] Astenn ar c'houez war ar c'hroa da sec'hañ.
[1923] El lec’hioù ma c’holo ar c’hoadoù lein tornaodoù serzh, e kresk ar gwez faou ha derv e bevennig an islonk : skignañ o barroù deliaouek a-us d’an tonnoù a reont hag astenn o skeud war ar mor.
[1925] Astenn ar fard war ar bili evit o digweañ.
&
[1659, 1985] Dispakañ pe displegañ udb. en e vent vrasañ.
[1659] Astenn rouejoù da...
[1985] War-dro unnek eur eo hepken e c'heller gwelout an dud o tiboukañ hag o tont da astenn o azezennoù en disheol evit arvestiñ ouzh ar mor.
2. (db. ar c'horf)
[1659, 1732, 1850, 1985] Displegañ unan eus e izili.
[1732] An ao. Doue a zeu a-wizhioù da stenn e zorn war ar pec'her. [1732] Astenn an divrec'h. [1732] Doue en deus astennet e zorn war ar reuzeudig-se.
[1850] Astennit ho torn.
[1867] Evit kaout anezho n'en deus nemet astenn e vrec'h hep lâret ger hag e e teu pep unan.
[1923] An erer a astennas e zivaskell a-zioc'h he fenn. [1923] Hag astenn a raent-i o divrec’h ? Kerkent evned ar c’hoad a zinije war-du enno hag a zeue da gludañ war o arzorn, o divrec’h, o divskoaz. [1924] Karantezusañ anvioù a rae anezhañ, hag eñ a astenne e zaouarnigoù daveti.
&
[1949, 1960] Treiñ ul lodenn eus e gorf war-zu ub. pe udb.
[1949] Astenn a ra he diweuz lipous davet genou ar breur Arturo : « Querido ! » emezi, ha n'eo ket ar breur Arturo evit tec'hout.
[1960] An nor a zigor hag e teu ar vatezh da astenn he fenn er sal.
&
[1867] Astenn e dreid, e gammedoù : kerzhet fonnusoc'h.
[1867] Ar vaot ya evelkent, droug enni dre n'halle astenn hir he zreid da vale, ha distroñsoc'h kerzhet, redek.
C.
1. [1909, 2015] Reiñ pe kinnig udb. da ub.
[1909] Astenn din an dorzh.
[2015] Brav eo d'an holl stourmerien derc'hel soñj deus ar frazenn pe deus ar frazennoù pouezusañ da lâret betek gouzout e vefe astennet ur mikro dirak o fri.
&
Dre ast.
Astenn un taol : darc'haouiñ un taol.
&
[1732] Astenn korreenn da ub. : skourjezañ ub. a-zevri, skeiñ dizamant gant ub.
[1732] Astenn korreenn.
2. [1927] Prestañ arc'hant, madoù (d'ub.) war gampi.
3. Trl.
Dre astenn ster : dre lakaat un termen, un droienn da aroueziñ udb. zo nes e-keñver pe geñver, d'ar pezh zo geriet gant ster diazez an termen, an droienn-se.
D.
1. (db. an dud).
Lakaat (ub.) en e c'hourvez.
2. Dre ast. (en emgannoù)
[1732] Astenn ub. war an dachenn, an dorgenn, ouzh torgenn : reiñ lamm dezhañ.
[1732] Astenn ur re war an dachenn.
II.
V.g.
1. (db. an deizioù, ar vuhez)
[1732, 1850, 1931] Dont da vezañ hiroc'h.
[1732] Astenniñ.
[1850] Ne astenn ket kalz er bremañ.
[1931] Astenn a ra an deiz.
Astenn a ra an deiz.
2. (db. an dud, al loened)
[1732, 1944, 1985, 2015] Astenn, mont da astenn : mont en e c'hourvez.
[1732] Astenn war an douar.
[1944] Pa oan astennet, ma fenn dindan al liñsel en em lakais da ouelañ, gant ar c'heuz da'r gêr ha da'm zud. [1944] Pa 'n em astenn 'hed e gorf war al leur ez eus c'hoarzh.
[1985] Poent e oa bremañ debriñ un dra bennak d'e goan, unnek eur anezhi, ha mont da astenn evit kaout repoz diwar skuizhderioù an dreizhadenn.
[2015] [...] astenn a reont dirak an tourterien, kregiñ a reont da vastarañ ar panelloù bruderezh...
3. [1850] En em ledañ.
III.
V.em.
[1732, 1878, 1923, 1943] EN EM ASTENN
1. [1732, 1923] Goleiñ un dachennad vras pe vrasoc'h.
[1732] En em astenn.
[1923] Ouzhpenn ar broioù emaon o paouez envel, em eus gweladennet broioù all c’hoazh, rak, pa voen harluet diouzh douar al Lingoned, ez on aet en tu-hont d’ar Renos hag em eus ergerzhet, a-hed mizvezhioù, ar c’hornadoù en em astenn, er sav-heol d’an aven-se, betek kompezennoù digoad bro ar Skuted.
&
Trl.
[1923] En em astenn war udb. : e c'holeiñ evit darn.
[1923] Hervez hengounioù ar Goraleted, an Danuvios gwechall, e lec’h en em zinaouiñ evel hiziv e mor ar Sav-heol, en dije en em daolet en ul lenn ec’hon-ec’hon (2) oc’h en em astenn war ar c’hompezennoù ma vev enno hiziv ar Goraleted hag ar Vastarned (3), hag ar pobloù trec’het ganto, da lavarout eo ar C’heted, an Daked hag ar meuriadoù all eus poblad an Draked.
&
(db. ar gaoz)
[1923] Komz pell evit displegañ udb. dre ar munud.
Taolennet e vez dudius, flourik ha tener gant kanenn Vopiskos ar garantez o sevel e Bena ouzh Manos hag e Manos ouzh Bena. Nemet n’hellan ket en em astenn war se amañ.
2. [1732, 1878, 1923, 1931] Mont en e c'hourvez.
[1732] En em astennet.
[1878] Kentañ hoc’h eus da ober, eme mevel ar bourev, eo en em astenn aze war an douar.
[1923] Ha, dizoaniet, an teir flac’h en em astenn en-dro d’an tan hag a gousk ken na baro an deiz.
3. [1732] Displegañ e izili.
&
Dre skeud.
[1850] Gwareziñ.
[1850] Brec'h Doue zo en em astennet war ar reuzeudig.
Référence :
GReg
pg coucher (étendre en long sur la terre)
astenn korreenn
asteñ coreeñ
1732
Référence :
GReg
pg (faire du) cuir (d'autrui large courroye)
astenn termen
1732
Référence :
GReg
pg differer (remettre à un autre tems, prolonger)
en em astenn
en hem astenn
1732
Référence :
GReg
pg (se) dilater
em astenniñ
him asteenneiñ
1732
Référence :
GReg
pg (se) dilater
astennañ
astenna
1732
Référence :
GReg
pg étendre (déplier au long)
astenn
1732
Référence :
GReg
pg étendre (déplier au long)
astenniñ
asteenneiñ
1732
Référence :
GReg
pg étendre (déplier au long)
kriskiñ, astenn e gonkererezh
crisqi, astenn e gonqeurérez
1732
Référence :
GReg
pg étendre (ses conquêtes)
ledañ, ledeek, asteiñ foenn
leda, ledeecq, asteiñ foënn
1732
Référence :
GReg
pg faner (faire le foin)
Ur vuhez moderet a astenn buhezegezh an den.
Ur vuëz moderet a astenn buezéguez an den.
1732
Référence :
GReg
pg frugal (Une vie frugale aide beaucoup à conserver la santé.)
Ur vuhez temperant a astenn buhezegezh an den.
Ur vuëz témperant a astenn buezéguez an den.
1732
Référence :
GReg
pg frugal (Une vie frugale aide beaucoup à conserver la santé.)
astenn ar c'houez war ar c'hroa da sec'hañ
astenn ar c'houëz var ar c'hroa da sec'ha
1732
Référence :
GReg
pg gréve (Etendre la buée à secher sur la gréve.)
Hag eñ a lavaras dezhi : Piv out-te ? Hag hi a lavaras : Me eo Ruth da vatezh ; astenn da ballenn war da vatezh, o vezañ ma'z out kar-nes dezhi.
Hag héñ a lavaraz d'ézhi : Piou oud-dé ? Hag hî a lavaraz : Mé eo Ruth da vatez ; astenn da ballen war da vatez, ô véza m'az oud kâr-nés d'ézhi.
1850
Référence :
GON.II.HV
p.104, Buez Ruth.
Astennit ho tivrec'h.
Astennid hô tivréac'h.
1850
Référence :
GON.II
pg bréac'h (Allongez les bras).
Astennit ho torn.
Astennid hô tourn.
1850
Référence :
GON.II
pg astenn (Allongez ou étendez la main).
Astennit ar c'houez war ar c'hrae da sec'hañ.
Astennid ar c'houez war ar c'hraé da zéc'ha.
1850
Référence :
GON.II
pg kraé, graé (Etendez la lessive à sécher sur la grève).
Hag hi o vezañ he astennet hag he dalc'het, Booz a ventas c'hwec'h boezellad heiz, hag o lakeas warni ; hag houmañ ez eas da gêr gant he bec'h [...].
Hag hî ô véza hé astennet hag hé dalc'het, Booz a veñtaz c'houéac'h boézellad heiz, hag hô lékéaz war-n-ézhi ; hag hou-mañ éz éaz da géar gañd hé béac'h [...].
1850
Référence :
GON.II
p.105, Buez Ruth.
Al louzoù-se eo en deus astennet e vuhez.
Al louzou-zé eo en deûz astenned hé vuez.
1850
Référence :
GON.II
pg astenna (C'est ce remède qui lui a prolongé la vie).
Ne astenn ket kalz bremañ.
Né astenn két kalz bréma.
1850
Référence :
GON.II
pg astenna (Il n'allonge pas beaucoup actuellement).
astenn
1850
Référence :
GON.II
pg astenna (Par abus. Allonger, faire qu'une chose soit ou paraisse plus longue, plus étendue. Etendre. Prolonger. Proroger. Allonger, croître en longueur).
brec'h Doue a zo en em astennet war ar reuzeudig-se
bréac'h Doué a zô en em astennet war ar reûzeûdik zé
1850
Référence :
GON.II
pg bréac'h
astennañ
astenna
1850
Référence :
GON.II
pg astenna, hirraat (Allonger, faire qu'une chose soit ou paraisse plus longue, plus étendue. Etendre. Prolonger. Proroger. Allonger, croître en longueur).
Evit kaout anezho n'en deus nemet astenn / E vrec'h hep lâret ger, hag e teu pep unan.
Evit kaout anezho n'en deuz nemet astenn / He vreac'h hep laret ger, hag e teu pep unan.
1867
Référence :
MGK
p121-122
Ar vaot ya evelkent, droug enni dre n'halle / Astenn hir he zreid da vale, / Ha distroñsoc'h kerzhet, redek.
Ar vaot ia evel-kent, drouk enn-hi dre n'halle / Astenn-hirr he zreid da vale, / Ha distrounsoc'h kerzet, redek.
1867
Référence :
MGK
p47
Me a ya betek beg ar skourr haleg a welit a-zioc’h an dour ; c’hwi, krogit er wezenn gant un dorn, astennit din ho torn all, ha neuze dalc’hit mat gant ho taou zorn.
Me a ia betek bek ar skour alek a velit azioc’h an dour ; c’houi, krogit er vezenn gand eun dourn, astennit dign ho tourn-all, ha neuze dalc’hit mad gand ho taou zourn.
1877
Référence :
EKG.I.
p.305-306
— Gwir a leverez, Kivoron ; deomp buan en hent. Ha Kivoron hag ar soudarded war-zu ti ar Prat en ur astenn o gar.
— Guir a leverez, Kivoron ; deomp buan enn hent. Ha Kivoron hag ar zoudarded varzu ti ar Prat en eur astenn ho gar.
1877
Référence :
EKG.I.
p.219-220
Daoust ha n’edo ket ar "Sans-Pitié" — e brezhoneg, an hini didruez — e kichen Kastell an Tarv, dare da astenn he lien ha da nijal war-eeun war-zu Bro-Saoz, war-lerc’h ar vagig vihan ?
Daoust ha n’edo ket ar "Sans-Pitié" — e brezounek, an hini didruez — e kichenn Kastel-an-Taro, dare da astenn he lian ha da nijal var eeun varzu Bro-Zaoz, varlerc’h ar vagig vian ?
1877
Référence :
EKG.I.
p.17
Hemañ, va mamm, a astenn e c’hinou betek e zivskouarn, a skrign e zent hag a lugern e zaoulagad evel daou gef-tan ; treut eo evel ur vazh, hag e zilhad a zo r[o]get ha leun-bri.
Heman, va mamm, a astenn he c’hinou beteg he ziouskouarn, a skrign he zent hag a lugern he zaoulagad evel daou gef-tan ; treud eo evel eur vaz, hag he zillad a zo reuget ha leun bri.
1877
Référence :
EKG.I.
p.149
Sevel a reas sioulik eus e wele, en e roched, diarc’hen, diskabell ; dont a reas da gaout ar prenestr, hag en ur astenn e c’houzoug a-rez, a-hed ar voger, evit miret da vezañ gwelet, e reas ur sell en hent.
Sevel a reaz sioulig euz he vele, enn he roched, diarc’henn, diskabel ; dont a reaz da gaout ar prenestr, hag en eur astenn he c’houzoug a-rez, a-hed ar voger, evit miret da veza guelet, e reaz eur zell enn hent.
1877
Référence :
EKG.I.
p.119
En tu pe du, me gred, e kavin frankiz da astenn ur guchenn golo da gousket, rak ne c’hellan ket krediñ o defe ar republikaned diskaret kement ti a yoa e Sant-A[l]bin, hag ouc’hpenn, an disterañ kraou a vezo mat evidon-me.
Enn tu pe du, me gred, e kavign frankiz da astenn eur guchenn golo da gousket, rak ne c’hellan ket kredi o defe ar republikaned diskaret kement ti a ioa e Sant-Aubin, hag ouc’hpenn, an disterra kraou a vezo mad evidoun-me.
1877
Référence :
EKG.I.
p.50
Pa wele ar soudarded oc’h en em erbediñ outo, war bennoù e zaoulin, bizaj ur manac’h kozh, roufennet e zremm gant an daeloù, gwennet e benn gant aon rak an ifern, kaledet e groc’hen gant ar binijenn. el lec’h astenn dezhañ o dorn, e tarc’haouent warnezhañ taolioù kros-fuzuilh ker kalet ha ker pounner, ma vruzunent outañ e benn, ha ma sklapent e empenn ouc’h ar mogerioù a-dro-war-dro.
Pa vele ar zoudarded oc’h en em erbedi outho, var bennou he zaoulin, bisach eur manac’h koz, roufennet he zremm gant an daelou, guennet he benn gant aoun rag an ifern, kaledet he groc’henn gant ar binijen. el leac’h astenn d’ezhan ho dourn, e tarc’hoent varneznan taoliou kroz-fuzil ker kalet ha ker pounner, ma vruzunent outhan he benn, ha ma sklapent he empenn ouc’h ar mogeriou a dro-var-dro.
1877
Référence :
EKG.I.
p.39
Doue, a gav din, n’en deus ket ankounac’haet madoberoù ar re gozh, rak abaoe ar feiz ne deus graet nemet en em astenn hag en em greñvaat muioc’h-mui e Plougerne.
Doue, a gaf dign, n’en deuz ket ankounac’heat madouberou ar re goz, rak abaoue ar feiz ne deuz great nemed en em astenn hag en em grenvaat muioc’h mui e Plougerne.
1877
Référence :
EKG.I.
p.238
Gwellaat a rae din, plegañ hag astenn va gar a c’hellen bremañ hep poan ebet : edon e doare da vont da Lanzeon hep aon da chom en hent.
Guellaat a rea dign, plega hag astenn va gar a c’hellenn breman hep poan ebed : edon e doare da vont da Lanzeon heb aoun da jom enn hent.
1878
Référence :
EKG.II
p.24
Korintin a astennas e zaou zorn a-hed livenn e gein.
Corintin a astennaz he zaou-zourn a-hed livenn he gein.
1878
Référence :
EKG.II
p.295
Sevel a ris ouc’h [ouzh] ar c’hleuz, gourvez a ris war e c’horre, astenn a ris va gouzoug evit taoler un taol-lagad a bep tu war an hent-bras.
Sevel a riz ouc’h ar c’hleuz, gourvez a riz var he c’horre, astenn a riz va gouzouk evit taoler eun taol-lagad a bep tu var an hent braz.
1878
Référence :
EKG.II
p.115-116
Evidon-me, n’on ket inouet ; va c’halon, a gav din, a astenn o komz a dud heñvel ouc’h tud Penn-an-Nec’h.
Evidoun-me, n’oun ket inouet ; va c’haloun, a gaf d’ign, a astenn o komz a dud henvel ouc’h tud Penn-an-Neac’h.
1878
Référence :
EKG.II
p.180
Kentañ hoc’h eus da ober, eme mevel ar bourev, eo en em astenn aze war an douar. Korintin a yeas war bennoù e zaoulin. — N'eo ket a-walc’h kement-se, ret eo deoc’h gourvez en hoc’h hed. Korintin a c’hourvezas.
Kenta hoc’h euz da ober, eme mevel ar bourreo, eo en em astenn a-ze var an douar. Corintin a ieaz var bennou he zaoulin. — Ne ket avoualac’h kement-se, red eo d’eoc’h gourvez enn hoc’h hed. Corintin a c’hourvezaz.
1878
Référence :
EKG.II
p.295
astenn din an dorzh
astenn di an dorz
1909
Référence :
BROU
p. 203
Hag astenn a raent-i o divrec’h ? Kerkent evned ar c’hoad a zinije war-du enno hag a zeue da gludañ war o arzorn, o divrec’h, o divskoaz.
Hag astenn a raent-i o divrec’h ? Kerkent evned ar c’hoad a zinije war-du enno hag a zeue da gluda war o arzourn, o divrec’h, o diouskoaz.
1923
Référence :
SKET
p.76
Evit gwir, ma karfen menegiñ anv hag oberioù rouanez a bep dere, tudoù-veur a bep meuriad, ne vefe ket a-walc’h d’un hevelep labour va holl vuhez war he hed, pegeit-all [bennak] hec’h astennfe an doueed !
Evit gwir, ma karfen menegi ano hag oberiou rouanez a bep dere, tudou-veur a bep meuriad, ne vefe ket a-walc’h d’eun hevelep labour va holl vuhez war he hed, pegeit-all [bennak] hec’h astennfe an doueed !
1923
Référence :
SKET
p.140 (p.199 "Da reiz[h]a[ñ]" : P. 140, linenn diwez[h]a[ñ], goude « pegeit-all » staga[ñ] « bennak »).
Ha, dizoaniet, an teir flac’h en em astenn en-dro d’an tan hag a gousk ken na baro an deiz.
1923
Référence :
SKET
p.116
Diouzh klevout e vije bet o bro mammenn an doueed hag ec’h astennje ar bobl anezhi hec’h impalaeriezh war ziv drederenn ar bed.
Diouz klevout e vije bet o bro mammenn an doueed hag ec’h astennje ar bobl anezi hec’h impalaeriez war ziou drederenn ar bed (1).
1923
Référence :
SKET
p.101
El lec’hioù ma c’holo ar c’hoadoù lein tornaodoù serzh, e kresk ar gwez faou ha derv e bevennig an islonk : skignañ o barroù deliaouek a-us d’an tonnoù a reont hag astenn o skeud war ar mor.
El lec’hiou ma c’holo ar c’hoadou lein tornaodou serz, e kresk ar gwez fao ha dero e bevennig an islonk : skigna o barrou deliaouek a-us d’an tonnou a reont hag astenn o skeud war ar mor.
1923
Référence :
SKET
p.94
Emskiant o broadelezh hag o Galvedigezh a bobl eo a renas hon Tadoù p’o deus, a-ziwar an disterañ hadenn, astennet a-us d’ar bed-holl skourroù ar Vroad Illur, gouez dezho, da lavarout eo Broad hollvrudet ar Gelted kozh.
Emskiant o brôadelez hag o Galvedigez a bobl eo a renas hon Tadou p’o deus, a-ziwar an distera hadenn, astennet a-us d’ar bed-holl skourrou ar Vrôad Illur, gouez d’ezo, da lavarout eo Brôad holl-vrudet ar Gelted koz.
1923
Référence :
SKET
p.6
Ouzhpenn ar broioù emaon o paouez envel, em eus gweladennet broioù all c’hoazh, rak, pa voen harluet diouzh douar al Lingoned, ez on aet en tu-hont d’ar Renos hag em eus ergerzhet, a-hed mizvezhioù, ar c’hornadoù en em astenn, er sav-heol d’an aven-se, betek kompezennoù digoad bro ar Skuted.
Ouspenn ar broiou emoun o paouez envel, em eus gweladennet broiou all c’hoaz, rak, pa voen harluet diouz douar al Lingoned, ez oun aet en tu-hont d’ar Rênos hag em eus ergerzet, a-hed mizveziou, ar c’hornadou en em astenn, er sav-heol d’an aven-ze, betek kompezennou digoad bro ar Skuted.
1923
Référence :
SKET
p.35
War un dachennad ec'hon ouzh glann stêr Trigisamos en em astenne ar c'hloz anezho.
War eun dachennad ec'hon ouz glann stêr Trigisamos en em astenne ar c'hloz anezo.
1923
Référence :
SKET
p.21
— An erer a astennas e zivaskell a-zioc’h he fenn (2) [.]
— An erer a astennas e ziwaskell a-zioc’h he fenn (2) [.]
1923
Référence :
SKET
p.34
Hervez hengounioù ar Goraleted, an Danuvios gwechall, e lec’h en em zinaouiñ evel hiziv e mor ar Sav-heol, en dije en em daolet en ul lenn ec’hon-ec’hon (2) oc’h en em astenn war ar c’hompezennoù ma vev enno hiziv ar Goraleted hag ar Vastarned (3), hag ar pobloù trec’het ganto, da lavarout eo ar C’heted, an Daked hag ar meuriadoù all eus poblad an Draked.
Hervez hengouniou ar Goraleted, an Danuvios gwechall, e lec’h en em zinaoui evel hizio e mor ar Sav-heol, en dije en em daolet en eul lenn ec’hon-ec’hon (2) oc’h en em astenn war ar c’hompezennou ma vev enno hizio ar Goraleted hag ar Vastarned (3), hag ar poblou trec’het ganto, da lavarout eo ar C’heted, an Daked hag ar meuriadou all eus poblad an Draked.
1923
Référence :
SKET
p.42
Taolennet e vez dudius, flourik ha tener gant kanenn Vopiskos ar garantez o sevel e Bena ouzh Manos hag e Manos ouzh Bena. Nemet n’hellan ket en em astenn war se amañ.
Taolennet e vez dudius, flourik ha tener gant kanenn Vopiskos ar garantez o sevel e Bena ouz Manos hag e Manos ouz Bena. Nemet n’hellan ket en em astenn war ze aman.
1923
Référence :
SKET
p.44
Fromet war un dro gant al levenez ha gant an doujañs, e pennline mibien Vanos hag ec’h astennent o divrec’h, palv o daouarn savet-digor etrezek an herberc’hidi-veur o tigouezhout en o zouez.
Fromet war eun dro gand al levenez ha gand an doujans, e pennline mibien Vanos hag ec’h astennent o divrec’h, palv o daouarn savet-digor etrezeg an herberc’hidi-veur o tigouezout en o zouez.
1923
Référence :
SKET
p.60
Holl yaouankizoù gouenn Vanos eo a oa o teurel hedoù, evel gwenan, da bep nevez-hañv, war-du an Hanternoz hag ar C’hreisteiz, ar Reter hag ar C’hornog, o tudañ ar gouelec’h hag oc’h astenn a-vloaz-da-vloaz bevennoù ar Vroad (1).
Holl yaouankizou gouenn Vanos eo a oa o teurel hedou, evel gwenan, da bep nevez-hanv, war-du an Hanternoz hag ar C’hreisteiz, ar Reter hag ar C’hornog, o tuda ar gouelec’h hag oc’h astenn a-vloaz-da-vloaz bevennou ar Vrôad (1).
1923
Référence :
SKET
p.67
Adarre en em astennas war ar maezioù diboblet ar gouelec’h gant e bradoù milvleuennek hag e goadoù dilavar hep kan evned ; hag en em vantellas gant geot ha deil glas an douar bet douret a wad ha warnañ dismantroù mogedet hag eskern gwenn o krinañ.
Adarre en em astennas war ar maeziou diboblet ar gouelec’h gand e bradou milvleuennek hag e goadou dilavar hep kan evned ; hag en em vantellas gant geot ha deil glas an douar bet douret a wad ha warnan dismantrou mogedet hag eskern gwenn o krina.
1923
Référence :
SKET
p.86
Eno eo e kavas Velia anezhañ, ez noazh en e sav dirak an tan, oc’h astenn e bennig ouzh ar flamm.
Eno eo e kavas Velia anezan, ez noaz en e sav dirag an tan, oc’h astenn e bennig ouz ar flamm.
1924
Référence :
SKET.II
p.35
Dellezek ez oa da astenn ar Ouenn, dellezek da greskiñ e-unan ha da engehentañ mibien.
Dellezek ez oa da astenn ar Ouenn, dellezek da greski e-unan ha da engehenta mibien.
1924
Référence :
SKET.II
p.9
Karantezusañ anvioù a rae anezhañ, hag eñ a astenne e zaouarnigoù daveti.
Karantezusa anoiou a rae anezan, hag hen a astenne e zaouarnigou daveti.
1924
Référence :
SKET.II
p.14
Da gement-se, moarvat, e voe dleour eus e gened ker meulet, o vezañ na voe netra biskoazh o voustrañ e izili, o hualañ ouzh e gorf d’en em astenn kaer ha kompez.
Da gement-se, moarvat, e voe dleour eus e gened ker meulet, o veza na voe netra biskoaz o voustra e izili, o huala ouz e gorf d’en em astenn kaer ha kompez.
1924
Référence :
SKET.II
p.18
Dre-se e tenn da astenn ha da greñvaat an daou bleg fallañ eus kalon mab-den : ar pleg da ereziñ ha da gevezañ ar re-all.
Dre-ze e tenn da astenn ha da grenvaat an daou bleg falla eus kalon mab-den : ar pleg da erezi ha da geveza ar re-all.
1924
Référence :
SKET.II
p.20, notenn (1)
[...] ha gwelloc’h a oa ganti gonit he bara, daoust dezhañ da vezañ du ha kalet, o vont d’an aod, evit gonit anezhañ oc’h astenn he dorn.
[...] ha gwelloc’h a oa ganti gonit he bara, daoust d’ean da vea du ha kalet, o vont d’an ôd, evit gonit anean oc’h astenn he dorn.
1924
Référence :
BILZ1
Niverenn 40, p.898 (Miz Ebrel 1924)
Pinvidik, o ! pinvidik, Izabel !… Pinvidigezh Izabel ?… Daou c’hir, yudal a reont an eil deus egile. Pinvidigezh ! gwevn-meurbet eo ar gir-se, en em astenn a ra adalek ar c’hastell beteg an ti-soul. Ha piv a nivero al leve a ra pinvidigezh un den glor[i]us ha piv an dienez a ra hini Izabel.
Pinvidik, oh ! pinvidik, Izabel !… Pinvidigez Izabel ?… Daou c’hir, yudal a reont an eil deus egile. Pinvidigez ! gwevn meurbet eo ar gir-ze, en em astenn a ra adalek ar c’hastell beteg an ti-soul. Ha piou a nivero al leve a ra pinvidigez eun den glorus [sic] ha piou an dienez a ra hini Izabel.
1924
Référence :
BILZ1
Niverenn 40, p.898 (Miz Ebrel 1924)
Ar c’hazh a zo disfizius-meurbet ; goustadik, e lagad melen digor war ar c’hi, e tiskennas a-ziwar e gleuz, en ur astenn e izili, gwevn e gorf evel hini un aer.
Ar c’haz a zo disfius meurbed ; goustadik, e lagad melen digor war ar c’hi, e tiskennas a-ziwar e gleun, en eur astenn e izili, gwevn e gorf evel hini eun aer.
1924
Référence :
BILZ1
Niv. 41, p.946 (Mae 1924)
An devezhioù a-hed an devezhioù en em astenne ; Bilzig a rene e unnek vloaz, ha n’en devoa ket c’hoazh graet e bask kentañ.
An devejou a-hed an devejou en em astenne ; Bilzig a rene e unnek vlâ, ha n’an nevoa ket c’hoaz grêt e bask kenta.
A-wechoù evelkent re skuizh e teue, goude graet ganti he zroioù war ar maez, da azezañ, ur pennadig gant ar gwragez all, en disheol ur wezenn-dilh, pehini a astenne deliennek he skourroù a-us d’an aod.
A-wechou evelkent re skuiz e teue, goude grêt ganti he zroiou war ar mêz, da azea, eur pennadig gant ar gwrage all, en disheol eur weenn dilh, pehini a astenne deliennek he skourrou a-us d’an ôd.
1924
Référence :
BILZ1
Niv. 47, p.1120 (Miz Du 1924).
Ar mor, e-barzh ar porzh, a sav, a c’hwezh ; en em astenn, en em ledañ a ra war an traezh, en-dro dezhi ur c’houriz wenn dantelezet, dantelezet gant ar wagennoù pere en em blege, en em zisplege, a frege, a zifarlee, en ur diruilhañ o [g]arlantezennoù eonennus.
Ar mor, e-barz ar porz, a sav, a c’houez ; en em astenn, en em leda a ra war an trêz, en-dro d’ei eur c’houriz wenn dantelezet, dantelezet gant ar wagennou pere en em blege, en em zisplege, a frege, a zifarlee, en eur diruilha o c’harlantezennou eonennus.
1924
Référence :
BILZ1
Niv. 47, p.1123 (Miz Du 1924).
Beuzet edo an hanter eus ar Rod er bed izelañ pa zigouezhas Vindosetlos en ur rannvor a oa goloet, keit ha m’helle ar sell en em astenn, gant loened-chatal Liros.
Beuzet edo an hanter eus ar Rod er bed izela pa zigouezas Vindosêtlos en eur rannvor a oa golôet, keit ha m’helle ar sell en em astenn, gant loened-chatal Liros (1).
1924
Référence :
SKET.II
p.39-40
D’an navet kan-dour setu o tont eus ar mor war ar stêr ul lusenn dev en em astennas war an div c’hlann anezhi.
D’an navet kan-dour setu o tont eus ar mor war ar stêr eul lusenn deo en em astennas war an diou c’hlann anezi.
1924
Référence :
SKET.II
p.56
Er mervent d’an enezenn-se ul ledenezenn vras oc’h en em astenn e-kreiz ar mor.
Er mervent d’an enezenn-se ul ledenezenn vras oc’h en em astenn e-kreiz ar mor.
1924
Référence :
SKET.II
p.69
Tra pe dra en dije atav da ober er bagoù : teuler dour eus luseo ar vag vras gant ar skop ; lakaat ar gouelioù, ar skoudoù, an drisoù da sec’hañ ; lardañ ar wern, ar stae, ar poleoù, astenn ar fard war ar bili evit o disgweañ ; divailhañ an drag pe ar sein evit o dresañ ; koltari, livañ ar vag vihan pe an hini vras.
Tra pe dra an nije atao da ober er bagou : teuler dour eus luseo (1) ar vag vras gant ar skop ; lakaat ar goueliou, ar skoujou, an drisou da sec’ha ; larda ar wern, ar stê (2), ar poleou, astenn ar fard war ar bili evit o digwea ; divailha an drag pe ar zein evit o dresa ; koltari, liva ar vag vihan pe an hini vras.
1925
Référence :
BILZ2
p.106
Heuilh va ali : pren, ur wech an amzer, ul levr bennak ; lenn, lenn, tre ma c’halli ; da empenn a labouro, astenn a raio e nerzh hag e c’halloud.
Heuilh va ali : pren, eur wech an amzer, eul levr bennak ; lenn, lenn, tre ma c’halli ; da empenn a labouro, astenn a raio e nerz hag e c’halloud.
1925
Référence :
BILZ2
p.169
astennañ
astenna
1927
Référence :
GERI.Ern
pg astenn
astennet
1931
Référence :
VALL
pg allonger
astenn a ra an deiz
1931
Référence :
VALL
pg allonger (les jours allongent)
N'emañ ket an eil izeloc'h eget kevrennoù izelañ gourvazenn an Douar-Bras hag en em astenn dre vras [dre-vras] betek keitdonder 200 m. pe 100 fathom.
1943
Référence :
TNKN
p37
— « Piv a yelo a-raok ? » Den ne astenne e fri. Mont a rejont betek an ti, asambles, goustad. Tok ! tok !
1944
Référence :
ATST
p.82
Pa oan astennet, ma fenn dindan al liñsel en em lakais da ouelañ, gant ar c'heuz da'r gêr ha da'm zud.
Pa oan astennet, ma fenn dindan al linsel, en em lakais da ouela, gant ar c'heuz d'ar gêr ha d'am zud.
1944
Référence :
EURW.1
p33
An hini a vouzhe da astenn e zorn en deveze daou daol e-lec'h unan.
An hini a vouze da astenn e zourn, en deveze daou daol e lec'h unan.
1944
Référence :
EURW.1
p22
— « Astennit ho torn ». Dao ! un taol reolenn.
— « Astennit ho tourn ». Dao ! eun taol reolenn.
1944
Référence :
EURW.1
p21
Pa 'n em astenn 'hed e gorf war al leur ez eus c'hoarzh.
Pa 'n em astenn 'hed e gorf war al leur, ez eus c'hoarz.
1944
Référence :
EURW.1
p23
Kaset he devoa beg he bizied mistr divaneget d'he muzelloù, hag o astennet davetañ goude-se, prim.
1949
Référence :
SIZH
p.46
Trec'h eo gwrez ar vaouez d'e ziantegezh. Emañ o vont da astenn e zaouarn davet ar furmoù mezvus.
1949
Référence :
SIZH
p.52
Astenn a ra he diweuz lipous davet genou ar breur Arturo : « Querido ! » emezi, ha n'eo ket ar breur Arturo evit tec'hout.
1949
Référence :
SIZH
p.52
An nor a zigor hag e teu ar vatezh da astenn he fenn er sal.
An nor a zigor hag e teu ar vatez da astenn he fenn er sal.
1960
Référence :
PETO
p50
Salver Jezuz, gant trugarez, / Hastit d'astenn nerzh Ho kwarez / War ar c'haezh-mañ d'er skoazellañ / Pe e roint, hep ampellañ, / Dezhañ, herr, ar mestaol garv / En divello ha diskaro !
Salver Jezuz, gant trugarez, / Hastit d'astenn nerz Ho kwarez / War ar c'hêz-mañ d'her skoazella / Pe e roint, hep ampella, / Dezañ, herr, ar mestaol garo / Hen divello ha diskaro !
1960
Référence :
PETO
p73
War-dro unnek eur eo hepken e c'heller gwelout an dud o tiboukañ hag o tont da astenn o azezennoù en disheol evit arvestiñ ouzh ar mor.
1985
Référence :
DGBD
p11
Poent e oa bremañ debriñ un dra bennak d'e goan, unnek eur anezhi, ha mont da astenn evit kaout repoz diwar skuizhderioù an dreizhadenn.
1985
Référence :
DGBD
p171
Kerkent ha ma welas an Ao.Utterson e lammas diwar e gador-vrec'h, e zaou zorn astennet davetañ d'e gevarc'hiñ.
2012
Référence :
DJHMH
p20
Brav eo d'an holl stourmerien derc'hel soñj deus ar frazenn pe deus ar frazennoù pouezusañ da lâret betek gouzout e vefe astennet ur mikro dirak o fri.
2015
Référence :
DISENT
p119
[...] astenn a reont dirak an tourterien, kregiñ a reont da vastarañ ar panelloù bruderezh...
2015
Référence :
DISENT
p101
"Nestor Seftelis, Aotrou komiser," a lavar an den e-kreiz daou oad en ur astenn din e zorn.