I.
H.g.
A.
1. Obererezh tarzhañ.
Tarzh ar gwagennoù war ar reier. Tarzh ur vombezenn, un obuz.
2. [1732, 1909] Roc'h er mor a darzh ar gwagennoù outo.
&
Kerreg-tarzh.
2. YEZHON.
Kensonenn darzh : kensonenn a zistager dre lakaat an aer da darzhañ er genoù.
3. DANVEZ TARZH : meskad danvezennoù a c'haller lakaat da darzhañ dre wered un taol pe ur fulenn-dan.
B. Dre ast.
1. Trouz bras ha trumm.
Tarzh ar gurun.
2. Sked.
Tarzh ur steredenn.
&
Dre skeud.
Tarzh ar braventez.
C. Dre skeud.
Deroù.
Tarzh al lanv. Tarzh ar mor : tarzh al lanv.
&
Tarzh an deiz : ar sav-heol.
Sevel kerkent ha tarzh an deiz. Tarzhig an deiz.
&
Tarzh ar vuhez.
II.
G.
A.
1. Tarzhadenn.
E-tro ar mintin e talc'han tarzhoù, dek, ugent war un dro. Un tarzh kanol.
2. (db. ar gurun)
Talm.
Bezañ dihunet gant un tarzh.
3. Sked.
Ar steredenn a lintras gant un tarzh ken kaer. Tri zarzh aour a zeue eus ar steredenn. En un taol un tarzh sklêrijenn a lintr en-dro dezhi.
4. Kementad-mañ-kementad a zanvez tarzh dalc'het en ur c'holoenn a lakaer da strakal (evit faoutañ mein da sk.).
5. Dre fent
Bramm.
B. Dre ast.
1. (db. ar mor)
[1924] Seblantout a eure dezhañ, en mesk inoenn an tarzhioù-mor, gwelet peñseoù o tont d’an daze.
[1985] Gwagenn koeñvet a zeu da darzhañ.
[1985] Tarzhioù o lammat war ar c'herreg en ur eonenniñ. Ur mell tarzh.
&
Mor a dri zarzh : mor rust.
2. (db. ar maen)
Frailh, faout, skarr.
N'eus na toull na tarzh er roc'h-mañ.
3. Ec'honenn strizh zo etre un nor - ur prenestr - kornzigor hag ar stern a zalc'h anezhi.
Sellet dre darzh an nor. Reiñ un tarzh d'ar prenestr.
HS. gwask.
4. Lec'h tremen en ur c'hleuz.
Na gavan na toull na tarzh er c'hleuzioù.
DHS. ribin.
C. Trl.
Un tarzh bras a : ul lodenn vras a.
Tagañ a rejont kêr hag a zistrujas un tarzh bras anezhi. Paseet o deus un tarzh bras ag an noz o koroll.
&
Un tarzh bras a : ur c'hementad bras a. Mervel a reas un tarzh bras a dud.
D.
1. Tarzh-avel : barrad-avel.
Evel un tarzh-avel en em gavas em zi.
2. Tarzh-gouloù-deiz : tarzh-deiz.
3. Tarzh-maen : darn maen distag.
Ker buan, evel pa vije bet Doue e-unan o lavaret dezhañ e lavare gevier, e tirollas un tarzh kurun ker gwazh, ma kouezhas, gant ar stroñs, tri pe bevar maen diwar beg pignon an iliz a yoa dirazo, hanterziskaret.
Ker buan, evel pa viche bet Doue he-unan o lavaret d’ezhan e lavare gevier, e tirollaz eun tarz kurun ker goaz, ma kouezaz, gand ar strons, tri pe bevar mean divar bek pignoun an iliz a ioa dirazho, hanter diskaret.
1877
Référence :
EKG.I.
p.58
tarzh
tarz
1909
Référence :
BROU
p. 428 (brisant)
E tarzh kentañ an Amzer, e pennderou an Traoù, n’oa na douar, na mor, nag aer, na heol, na loar, na stered. Tri bed avat a oa.
E tarz kenta an Amzer, e penn-derou an Traou, n’oa na douar, na mor, nag aer, na heol, na loar, na stered. Tri bed avat a oa.
1923
Référence :
SKET
p.26
Leuniet e veze ar vag bep ar mare gant an tarzhioù. Kadra ha Daga a vennas he goullonder.
Leuniet e veze ar vag beb ar mare gand an tarziou. Kadra ha Daga a vennas he goullonder.
1923
Référence :
SKET
p.109
War e davig ez oa deut en enezenn, kent tarzh an deiz, da sellout ouzh gripedoù dourgon en doa antellet en derc’hent.
War e davig ez oa deut en enezenn, kent tarz an deiz, da sellout ouz gripedou dourgoun en doa antellet en derc’hent.
1923
Référence :
SKET
p.134
En unan eus an emgannoù-se, ma voe peurziskaret ennañ beli ar Skaled war ar vro, e kouezhas an nav rener pennañ anezho, hag e voe o roue-meur, ur ramz euzhus anvet Turos, lazhet gant Lugus, mab Moranos, ur brezelour yaouank kaer evel an heol en e darzh, ar yaouankañ eus bagad Nemetos.
En unan eus an emgannou-ze, ma voe peurziskaret ennan beli ar Skaled war ar vro, e kouezas an nao rener penna anezo, hag e voe o roue-meur, eur ramz euzus anvet Turos, lazet gant Lugus, mab Moranos, eur brezelour yaouank kaer evel an heol en e darz, ar yaouanka eus bagad Nemetos.
1923
Référence :
SKET
p.126-127
War an tevenn-se eo en em zastument bemdez kent skleurenn ar gouloù-deiz da veuliñ tarzh kentañ an heol dre o c’han, bouderezh o c’hornioù hirgamm ha hesonerezh o zelennoù (2).
War an tevenn-ze eo en em zastument bemdez kent skleurenn ar goulou-deiz da veuli tarz kenta an heol dre o c’han, bouderez o c’horniou hir-gamm ha hesonerez o zelennou (2).
1923
Référence :
SKET
p.94
Seblantout a eure dezhañ, en mesk inoenn an tarzhioù-mor, gwelet peñseoù o tont d’an daze.
Seblantout a eure d’ean, en mesk inoenn (4) an tarziou-mor, gwelet punseou o tont d’an daze.
Muzuliet e vez an amzer tremenet etre tarzh un tenn-fuzuilh, da skouer, ha distro an trouz adalek ar goueled betek al lestr.
1943
Référence :
TNKN
p12
Er c'hoad bras, da darzh ar mintin, / Prim dihunet gant mouezh sklintin / Lapousedoù laouen Doue, / ' Klevis kuzul ha komplidi / Gant ar strollad uhelidi / ' Ren hon arme 'vit ar Roue.
Er c'hoad bras, da darz ar mintin, / Prim dihunet gant mouez sklintin / Lapousedou laouen Doue, / ' Klevis kuzul ha komplidi / Gant ar strollad uhelidi / ' Ren hon arme 'vit ar Roue.
1960
Référence :
PETO
p62
Goude bezañ tremenet un nozvezh fall a-walc'h, e savan da darzh an deiz.
1985
Référence :
DGBD
p146
Un tammig pelloc'h e teu an aod da vezañ roc'hellek, hag e weler an tarzhioù o lammat war ar c'herreg en ur eonenniñ : ne ve ket brav kaout ezhomm da vont en aod amañ !
