Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Variantes historiques ou dialectales attestées : 
1
Afficher les variantes

Formes fléchies : 
4
Afficher les formes fléchies

Définition :  Masquer la définition

I. V.g. A. 1. Terriñ war zigor, mont a-dammoù en un doare trumm, trouzus ha rust. Emañ ar vombezenn o vont da darzhañ. Tarzhañ a ray ar glogorenn-dredan mar kouezh. An dour berv a lakay ar werenn da darzhañ. 2. (db. ar c'heuneud) Ober trouzioù trumm ha teuler fulennoù. Tarzhañ a ra ar c'heuneud kistin en tan. HS. strakal. 3. (db. ar mor) Koeñviñ ha strinkañ eon o terriñ. Tarzhañ a ra ar mor war ar c'herreg. 4. (db. an arnev) Reiñ un trouz, trouzioù trumm da glevet. Tarzhañ a ra ar gurun. Kerkent e tarzhas un dalm-gurun. HS. strakal, trouzal. 5. (db. mouezh an dud) Sevel trumm hag uhel. Ur youc'hadenn a darzhas. Uhel e tarzhe ar c'hoarzh. & Tarzhañ da c'hoarzhin : c'hoarzhin trumm ha trouzus. & Tarzhañ da ouelañ : en em lakaat da ouelañ trumm gant garmoù. DHS. dirollañ, distignañ. B. Dre skeud. 1. (db. ar brezelioù, an emgannoù, h.a.) Ober e reuz trumm. Emañ ar brezel o vont da darzhañ. Eno e tarzh an traoù. 2. (db. ar santadoù) En em zispakañ trumm. Ar garantez a darzh en e galon. & Tarzhañ a ray hor c'halonoù gant ar glac'har. 3. (db. an aferioù) Ober berzh. Bez' e tlefe holl an traoù mont ha tarzhañ. 4. (db. an deiz, gouloù an deiz) Dont war-wel diouzh ar beure. Ha d'ar beure pa darzho an heol e savi. 5. (db. an dud) Na c'hallout gouzañv ken. Deuet e oan en ti da evañ ur banne, rak o tarzhañ gant ar sec'hed e oan. C. Dre ast. 1. (db. ar broñs, ar bleuñv, h.a.) Digeriñ, en em zispakañ trumm pe drummoc'h. Tarzhañ a ra ar broñsoù war ar gwez. Klor banal o tarzhañ gant ar wrez. Tarzhañ a rae ar c'hlor kistin kerkent ha kouezhet. 2. (db. ar maen, ar c'hroc'hen, an traezoù, h.a.) Faoutañ, frailhañ. Deuet eo ar voger da darzhañ. 3. Dont war-wel. Lakaat a reas ar sant ur feunteun da darzhañ aze. Tarzhañ a reas palez ar roue dirazo. 4. (db. ar gorioù, an heskidi, h.a.) Diskargañ war-lerc'h goriñ. Lakaat ur gor da darzhañ. 5. (db. al laezh) Treiñ. Pa vez arnev e teu buan al laezh da darzhañ. HS. trenkañ. II. V.k.e. A. TARZHAÑ UDB. : e derriñ, e doullañ, e frailhañ. Tarzhañ kraoñ. Tarzhañ ul lagad da ub. Tarzhañ ur glogorenn. Tarzhañ ur pod. B. 1. Tarzhañ e foet : e lakaat da strakañ. 2. Tarzhañ e zent : lakaat e zent d'ober trouz dre lakaat an eil re da rimiañ ar re all. En ur darzhañ he dent. 3. Tarzhañ e zent : lakaat e zent d'ober trouz dre stekiñ an eil re ouzh ar re all diwar riv. Tarzhañ a ra e zent gant an anaoued. 4. Tarzhañ an daouarn : strakañ an daouarn. 5. Tarzhañ e zivfron : ober trouz oc'h ermaeziañ aer dre an divfron. C. Trl. skeud., PEMDEZ Deus da darzhañ un' ! : Deus da bakañ ur banne ! III. V. em. Trl. skeud. En em darzhañ gant al labour : labourat a-lazh-korf.

Exemples historiques : 
39
Masquer la liste des exemples

tarzhañ daoulagad

1659
Référence : LDJM.1 pg pocher (les yeux)

tarzhañ

1659
Référence : LDJM.1 pg poindre

tarzhañ a ra va c'halon em c'hreiz

1732
Référence : GReg pg (le coeur me) fend (de douleur)

tarzhet

1732
Référence : GReg pg apostumer

tarzhet eo ar gor

1732
Référence : GReg pg apostume

tarzhañ e zaoulagad en e benn, da ur re

1732
Référence : GReg pg crever (les yeux à quelqu'un)

tarzhet

1732
Référence : GReg pg apostumer, crever (parlant d'une apostume, au propre, & au figuré), éclater (s'éclater, se fendre; parlant du bois, & des pierres), féler (fendre un peu, sans rien séparer)

tarzhañ

1732
Référence : GReg pg apostumer, crever (parlant d'une apostume, au propre, & au figuré), éclater (s'éclater, se fendre; parlant du bois, & des pierres), féler (fendre un peu, sans rien séparer)

tarzhiñ

1732
Référence : GReg pg apostumer, féler (fendre un peu, sans rien séparer)

tarzhiñ

1850
Référence : GON.II pg tarc'hein, tarza

tarzhañ

1850
Référence : GON.II pg adarzou, didarza, pâra, tarc'hein, tarza

tarzhet

1850
Référence : GON.II pg tarza

tarzhet eo ar gor

1850
Référence : GON.II pg tarza

na darzho ket c'hoazh an deiz

1850
Référence : GON.II pg tarza

tarzhañ a ray al laezh

1850
Référence : GON.II pg tarza

A-benn ur pennad e klevjod ar c’hilheien o kanañ, hag oc’h en em respont eus an eil klud d’egile ; gervel a raent an deiz, hag a-barzh nemeur e weljod an oabl o tarzhañ war-zu ar sav-heol.

1877
Référence : EKG.I. p.130

Un dervezh, war dro fin miz gwengolo, e teuas da darzhañ, war gouent Sant-A[l]bin, ur barr-arne eus ar re vrasañ.

1877
Référence : EKG.I. p.55

tarzhañ da c'hoarzhin, da leñvañ

1909
Référence : BROU p. 428 (éclater de rire, de pleurer)

E-harz ar grec’hienn e tarzhe un eienenn, en-dro dezhi bodoù kelvez ruz-moug a zouge, war un dro, bleuñv, frouezh ha deil.

1923
Référence : SKET p.124

P’en em gavjont er c’houronklec’h, plac’h ebet all n’oa digouezhet eno c’hoazh, rak a-vec’h ma tarzhe an heol.

1923
Référence : SKET p.133

Da evañ e roe Velia d’he bugel laezh pe zour kerc’het ganti eus an eienenn a darzh e-kreiz enez Abalos.

1924
Référence : SKET.II p.16

Holl goummoù ar mor-Bras eo a dremene, ouzh en em darzhañ, war ar c’haead skoselloù, kent mont er stêr.

1924
Référence : SKET.II p.43

Adalek ma tarzh an deiz, dre voutañ dirazo o loened, e nesa pep bagad d’an eienenn.

1924
Référence : SKET.II p.65

En he c’hreiz un eienenn na darzh an dour enni nemet e-doug ur pennad-amzer hepken da vare kreisteiz.

1924
Référence : SKET.II p.65

Laka evezh na rafes bemdez an div emwalc’hadenn gourc’hemennet gant al Lezenn, ar gentañ a-barzh ma tarzho an heol hag an eil pa ’z ay da guzh.

1924
Référence : SKET.II p.26

tarzhañ

1931
Référence : VALL pg aboutir (à), (s')aigrir (lait chauffé), apparaître (astre), briser (avec éclat)

Ar varaerez n’he doa ket klevet pe da verkañ e oa pe ne oa ket, rak redet e oa da welout an dispac’h a oa tarzhet en ti-forn.

1944
Référence : ATST p.88

Teodor Botrel a oa o paouez tarzhañ en oabl Breizh, evel ur steredenn a gentañ ment.

1944
Référence : EURW.1 p69

Daoust hag e oa e gwirionez un Nevezenti o tarzhañ ?

1944
Référence : EURW.1 p71

Tarzhet he doa ar wirionez : en e gig an hini 'oa an orged : n'eo ket ur garantez relijiel eo e vage.

1949
Référence : SIZH p.59

Bremaik, dres e-giz ma voe livet, un drugar, gant Murillo, an arzour meur, eo tarzhet dirak e selloù, e-kreiz un nijad aeledigoù kuilh ha noazh, ar Werc’hez dibec’hed, gant he zreid benniget war gresk al loar, he daouarn juntet ganti war he c’halon, he selloù goursavet ; ha ken azeulus he dremm, e stern kurunenn he fennad blev fuilhet war he diskoaz !...

1949
Référence : SIZH p.38

Ar breur Arturo a oa an tan en e gig, en e wad, en e benn. Stignet e oa e izili, ken e kinnigent tarzhañ.

1949
Référence : SIZH p.51

Pa darzhas skiltr galv ar gaouenn, / Ma c'halon daer ' dridas laouen, / Kerkent ha deut d'am c'hlask, un deiz, / Seder ez is gant paotred Breizh.

1960
Référence : PETO p60

Ha bremaik, koulskoude ' tarzho, / Gant e baotred, ur ganiri / ' Glevor eus ar sakritiri, : Ken fraezh ha 'kreiz un argadenn / Tra ma treuzint ar vourc'hadenn.

1960
Référence : PETO p70

Ar c'hamached o titouriñ / Ez out kablus m'o deus tarzhet / Ar fuzuilhoù pa voe harzet.

1960
Référence : PETO p75

setu perak e veze stankoc'h ar strakadegoù daouarn d'ar galleg ha primoc'h ha nerzhusoc'h e tarzhent

1972
Référence : BAHE niv. 75, p.4

Ne skoas al lestr nemet war-dro hanternoz; abaoe kuzh-heol avat e c'helled gwelout ar gurun o tarzhañ dizehan diouzh tu an douar ha biskoazh ne 'm eus bet ur gwel ken kaer war ur barr-arnev, zoken er broioù tomm.

1985
Référence : DGBD p17

Ken tost din e tarzhas un anezho [obuzioù], ma voen bannet gantañ en aer, kollet ma anaoudegezh ganin ha suilhet euzhus ma fas gant an tan hag an afenn flaerius o tont dioutañ.

1999
Référence : KOKE.II p154

Betek neuze e oa kompez a-walc'h ar skritur ; hogen amañ, goude ur pokard strinket diouzh ar bluenn, e oa tarzhet a-greiz-holl from ar skriver

2012
Référence : DJHMH p.66

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux