Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Variantes historiques ou dialectales attestées : 
1
Afficher les variantes

Formes fléchies : 
4
Afficher les formes fléchies

Définition :  Masquer la définition

I. V.g. A. 1. Terriñ war zigor, mont a-dammoù en un doare trumm, trouzus ha rust. Emañ ar vombezenn o vont da darzhañ. Tarzhañ a ray ar glogorenn-dredan mar kouezh. An dour berv a lakay ar werenn da darzhañ. 2. (db. ar c'heuneud) Ober trouzioù trumm ha teuler fulennoù. Tarzhañ a ra ar c'heuneud kistin en tan. HS. strakal. 3. (db. ar mor) Koeñviñ ha strinkañ eon o terriñ. Tarzhañ a ra ar mor war ar c'herreg. 4. (db. an arnev) Reiñ un trouz, trouzioù trumm da glevet. Tarzhañ a ra ar gurun. Kerkent e tarzhas un dalm-gurun. HS. strakal, trouzal. 5. (db. mouezh an dud) Sevel trumm hag uhel. Ur youc'hadenn a darzhas. Uhel e tarzhe ar c'hoarzh. & Tarzhañ da c'hoarzhin : c'hoarzhin trumm ha trouzus. & Tarzhañ da ouelañ : en em lakaat da ouelañ trumm gant garmoù. DHS. dirollañ, distignañ. B. Dre skeud. 1. (db. ar brezelioù, an emgannoù, h.a.) Ober e reuz trumm. Emañ ar brezel o vont da darzhañ. Eno e tarzh an traoù. [1954] Ankounac'haet krenn am boa danvez ha zoken anv ar bennoberenn-se, met ul lajadig kent na darzhas ar brezel diwezhañ e tegouezhas din en em gavout gant ur c'habiten-lestr - unan eus va c'hoarierien vihan, aet bremañ da anaon evel an darn vuiañ eus ar re all. 2. (db. ar santadoù) En em zispakañ trumm. Ar garantez a darzh en e galon. & Tarzhañ a ray hor c'halonoù gant ar glac'har. 3. (db. an aferioù) Ober berzh. Bez' e tlefe holl an traoù mont ha tarzhañ. 4. (db. an deiz, gouloù an deiz) Dont war-wel diouzh ar beure. Ha d'ar beure pa darzho an heol e savi. 5. (db. an dud) Na c'hallout gouzañv ken. Deuet e oan en ti da evañ ur banne, rak o tarzhañ gant ar sec'hed e oan. C. Dre ast. 1. (db. ar broñs, ar bleuñv, h.a.) Digeriñ, en em zispakañ trumm pe drummoc'h. Tarzhañ a ra ar broñsoù war ar gwez. Klor banal o tarzhañ gant ar wrez. Tarzhañ a rae ar c'hlor kistin kerkent ha kouezhet. 2. (db. ar maen, ar c'hroc'hen, an traezoù, h.a.) Faoutañ, frailhañ. Deuet eo ar voger da darzhañ. 3. Dont war-wel. Lakaat a reas ar sant ur feunteun da darzhañ aze. Tarzhañ a reas palez ar roue dirazo. 4. (db. ar gorioù, an heskidi, h.a.) Diskargañ war-lerc'h goriñ. Lakaat ur gor da darzhañ. 5. (db. al laezh) Treiñ. Pa vez arnev e teu buan al laezh da darzhañ. HS. trenkañ. II. V.k.e. A. TARZHAÑ UDB. : e derriñ, e doullañ, e frailhañ. Tarzhañ kraoñ. Tarzhañ ul lagad da ub. Tarzhañ ur glogorenn. Tarzhañ ur pod. B. 1. Tarzhañ e foet : e lakaat da strakañ. 2. Tarzhañ e zent : lakaat e zent d'ober trouz dre lakaat an eil re da rimiañ ar re all. En ur darzhañ he dent. 3. Tarzhañ e zent : lakaat e zent d'ober trouz dre stekiñ an eil re ouzh ar re all diwar riv. Tarzhañ a ra e zent gant an anaoued. 4. Tarzhañ an daouarn : strakañ an daouarn. 5. Tarzhañ e zivfron : ober trouz oc'h ermaeziañ aer dre an divfron. C. Trl. skeud., PEMDEZ Deus da darzhañ un' ! : Deus da bakañ ur banne ! III. V. em. Trl. skeud. En em darzhañ gant al labour : labourat a-lazh-korf.

Exemples historiques : 
40
Masquer la liste des exemples

tarzhañ daoulagad

1659
Référence : LDJM.1 pg pocher (les yeux)

tarzhañ

1659
Référence : LDJM.1 pg poindre

tarzhiñ

1732
Référence : GReg pg apostumer, féler (fendre un peu, sans rien séparer)

tarzhet

1732
Référence : GReg pg apostumer

tarzhet eo ar gor

1732
Référence : GReg pg apostume

tarzhañ a ra va c'halon em c'hreiz

1732
Référence : GReg pg (le coeur me) fend (de douleur)

tarzhet

1732
Référence : GReg pg apostumer, crever (parlant d'une apostume, au propre, & au figuré), éclater (s'éclater, se fendre; parlant du bois, & des pierres), féler (fendre un peu, sans rien séparer)

tarzhañ

1732
Référence : GReg pg apostumer, crever (parlant d'une apostume, au propre, & au figuré), éclater (s'éclater, se fendre; parlant du bois, & des pierres), féler (fendre un peu, sans rien séparer)

tarzhañ e zaoulagad en e benn, da ur re

1732
Référence : GReg pg crever (les yeux à quelqu'un)

tarzhiñ

1850
Référence : GON.II pg tarc'hein, tarza tarza (sortir avec effort et fracture. percer. rompre. crever. crevasser. péter. pétarder. darder. poindre, paraître, en parlant du jour. aigrir, tourner, cailler sur le feu, en parlant du lait. En Vannes, tarc'hein).

tarzhañ

1850
Référence : GON.II pg adarzou, didarza, pâra, tarc'hein, tarza (sortir avec effort et fracture. percer. rompre. crever. crevasser. péter. pétarder. darder. poindre, paraître, en parlant du jour. aigrir, tourner, cailler sur le feu, en parlant du lait).

tarzhet

1850
Référence : GON.II pg tarza (sortir avec effort et fracture. percer. rompre. crever. crevasser. péter. pétarder. darder. poindre, paraître, en parlant du jour. aigrir, tourner, cailler sur le feu, en parlant du lait. Part.)

Tarzhet eo ar gor.

1850
Référence : GON.II pg tarza (l'apostème est rompue, est crevée).

Na darzho ket c'hoazh an deiz.

1850
Référence : GON.II pg tarza (le jour ne paraîtra pas encore).

Tarzhañ a ray al laezh.

1850
Référence : GON.II pg tarza (le lait tournera, caillera).

A-benn ur pennad e klevjod ar c’hilheien o kanañ, hag oc’h en em respont eus an eil klud d’egile ; gervel a raent an deiz, hag a-barzh nemeur e weljod an oabl o tarzhañ war-zu ar sav-heol.

1877
Référence : EKG.I. p.130

Un dervezh, war dro fin miz gwengolo, e teuas da darzhañ, war gouent Sant-A[l]bin, ur barr-arne eus ar re vrasañ.

1877
Référence : EKG.I. p.55

tarzhañ da c'hoarzhin, da leñvañ

1909
Référence : BROU p. 428 (éclater de rire, de pleurer)

E-harz ar grec’hienn e tarzhe un eienenn, en-dro dezhi bodoù kelvez ruz-moug a zouge, war un dro, bleuñv, frouezh ha deil.

1923
Référence : SKET p.124

P’en em gavjont er c’houronklec’h, plac’h ebet all n’oa digouezhet eno c’hoazh, rak a-vec’h ma tarzhe an heol.

1923
Référence : SKET p.133

Laka evezh na rafes bemdez an div emwalc’hadenn gourc’hemennet gant al Lezenn, ar gentañ a-barzh ma tarzho an heol hag an eil pa ’z ay da guzh.

1924
Référence : SKET.II p.26

En he c’hreiz un eienenn na darzh an dour enni nemet e-doug ur pennad-amzer hepken da vare kreisteiz.

1924
Référence : SKET.II p.65

Adalek ma tarzh an deiz, dre voutañ dirazo o loened, e nesa pep bagad d’an eienenn.

1924
Référence : SKET.II p.65

Da evañ e roe Velia d’he bugel laezh pe zour kerc’het ganti eus an eienenn a darzh e-kreiz enez Abalos.

1924
Référence : SKET.II p.16

Holl goummoù ar mor-Bras eo a dremene, ouzh en em darzhañ, war ar c’haead skoselloù, kent mont er stêr.

1924
Référence : SKET.II p.43

tarzhañ

1931
Référence : VALL pg aboutir (à), (s')aigrir (lait chauffé), apparaître (astre), briser (avec éclat)

Teodor Botrel a oa o paouez tarzhañ en oabl Breizh, evel ur steredenn a gentañ ment.

1944
Référence : EURW.1 p69

Ar varaerez n’he doa ket klevet pe da verkañ e oa pe ne oa ket, rak redet e oa da welout an dispac’h a oa tarzhet en ti-forn.

1944
Référence : ATST p.88

Daoust hag e oa e gwirionez un Nevezenti o tarzhañ ?

1944
Référence : EURW.1 p71

Bremaik, dres e-giz ma voe livet, un drugar, gant Murillo, an arzour meur, eo tarzhet dirak e selloù, e-kreiz un nijad aeledigoù kuilh ha noazh, ar Werc’hez dibec’hed, gant he zreid benniget war gresk al loar, he daouarn juntet ganti war he c’halon, he selloù goursavet ; ha ken azeulus he dremm, e stern kurunenn he fennad blev fuilhet war he diskoaz !...

1949
Référence : SIZH p.38

Ar breur Arturo a oa an tan en e gig, en e wad, en e benn. Stignet e oa e izili, ken e kinnigent tarzhañ.

1949
Référence : SIZH p.51

Tarzhet he doa ar wirionez : en e gig an hini 'oa an orged : n'eo ket ur garantez relijiel eo e vage.

1949
Référence : SIZH p.59

Ankounac'haet krenn am boa danvez ha zoken anv ar bennoberenn-se, met ul lajadig kent na darzhas ar brezel diwezhañ e tegouezhas din en em gavout gant ur c'habiten-lestr - unan eus va c'hoarierien vihan, aet bremañ da anaon evel an darn vuiañ eus ar re all.

1954
Référence : VAZA p.26

Ha bremaik, koulskoude ' tarzho, / Gant e baotred, ur ganiri / ' Glevor eus ar sakritiri, : Ken fraezh ha 'kreiz un argadenn / Tra ma treuzint ar vourc'hadenn.

1960
Référence : PETO p70

Pa darzhas skiltr galv ar gaouenn, / Ma c'halon daer ' dridas laouen, / Kerkent ha deut d'am c'hlask, un deiz, / Seder ez is gant paotred Breizh.

1960
Référence : PETO p60

Ar c'hamached o titouriñ / Ez out kablus m'o deus tarzhet / Ar fuzuilhoù pa voe harzet.

1960
Référence : PETO p75

setu perak e veze stankoc'h ar strakadegoù daouarn d'ar galleg ha primoc'h ha nerzhusoc'h e tarzhent

1972
Référence : BAHE niv. 75, p.4

Ne skoas al lestr nemet war-dro hanternoz; abaoe kuzh-heol avat e c'helled gwelout ar gurun o tarzhañ dizehan diouzh tu an douar ha biskoazh ne 'm eus bet ur gwel ken kaer war ur barr-arnev, zoken er broioù tomm.

1985
Référence : DGBD p17

Ken tost din e tarzhas un anezho [obuzioù], ma voen bannet gantañ en aer, kollet ma anaoudegezh ganin ha suilhet euzhus ma fas gant an tan hag an afenn flaerius o tont dioutañ.

1999
Référence : KOKE.II p154

Betek neuze e oa kompez a-walc'h ar skritur ; hogen amañ, goude ur pokard strinket diouzh ar bluenn, e oa tarzhet a-greiz-holl from ar skriver

2012
Référence : DJHMH p.66

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux