Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Variantes historiques ou dialectales attestées : 
1
Afficher les variantes

Formes fléchies : 
6
Afficher les formes fléchies

Définition :  Masquer la définition

V. I. V.k.e. A. 1. Rannañ pe krennañ udb. gant ur benveg lemm. Troc'hañ bara. Troc'hañ ed, foenn, geot. • Troc'hañ koad gant ar gleurc'h. • Troc'hañ bodoù glas eus ar gwez. Troc'hañ an uhelvarr diwar an dervenn. Hag eñ troc'hañ ur mell felpenn vara gwenn eus an dorzh. • Troc'hañ udb. dre an hanter. Troc'hañ munut. Troc'hañ udb. e meur a damm. • Troc'hañ e vlev, e varv : lakaat o c'hrennañ. • Troc'hañ e zorn da ub. Gouest e vije bet da droc'hañ o fennoù dezho. DHS. falc'hat, mediñ. & (impl. da ak.) Ret eo ober un troc'hañ d'an drez a ziaesa an hent. 2. Boulc'hañ, skejañ udb. gant ur benveg lemm. Troc'het en deus e viz. & Dre heveleb. Ar vag a droc'he ar mor penn eeun dirazañ. 3. Ent strizh Spazhañ. Troc'hañ moc'h. 4. Dre ast. Rannañ e lodennoù. Troc'hañ ar c'hartoù : ober daou bakad anezho. 5. Treuziñ, mont dre-greiz udb. An hent bihan a droc'h an hent-bras e stumm ur groaz. B. Dre skeud. 1. Lakaat harz, paouez d'udb. Troc'hañ an derzhienn, ur c'hleñved. Deoc'h eo troc'hañ ar pleg fall-se. Troc'hañ an tredan en ti a-raok mont kuit. & Troc'hañ kaoz ub. : mont war e gaoz pe e lakaat da devel e doare pe zoare. Pelec'h emañ, pa droc'han deoc'h ho kaoz, an den-se o chom ? Goude m'en doa skoet ur maen er stank e voe troc'het kaoz ar merc'hed. 2. Troc'hañ blaz udb. : lakaat udb. da goll e vlaz dre e veskañ gant udb. all. Ar rom a droc'h blaz ar c'hafe. 3. (db. ar mouezhioù) Meskañ, mont an eil war eben. Pa vez teir mouezh o troc'hañ an eil eben e sav safar diouzhtu. 4. (db. ar sonioù) Degas ur santad displijus d'ar c'hleved. O mouezhioù skiltr ha lemm a droc'h dimp hon divskouarn. 5. Trl. Troc'hañ avel* d'ub. 6. Ent krenn, trl. PEMDEZ (en tu gouzañv) Bezañ troc'het : bezañ bet ub. primoc'h eget an-unan. Bet on troc'het. C. 1. (db. ar selloù) Teuler. Ar vamm a droc'has ur fall sell àrnezhi. 2. Trl. Troc'hañ broioù : beajiñ. & Troc'hañ hent : ober hent buan. D. (en danevellañ dieeun) Termen a reer gantañ da c'heriañ ez a un den war gaoz ub. all. Piv ? a droc'has Herve gant ur vouezh rok. « O, evelato ! » a droc'he primik an den yaouank, « n'eo ket evel-se emañ kont ! ». II. V.k.d. TROC'HAÑ DA UDB. : e lakaat da baouez. Mall eo troc'hañ da c'hizioù sot evel-se. III. V.g. A. (db. ar binvioù, an traezoù) 1. Bezañ lemm a-walc'h da c'hallout rannañ pe grennañ udb. E falc'h ne droc'h ket ken. Diwall ! an tammoù gwer-se a droc'h ! & Troc'hañ mat : bezañ lemm e varvenn, bezañ aes troc'hañ gantañ. Troc'hañ fall: bezañ dall e varvenn, bezañ start troc'hañ gantañ. & Dre skeud. (db. an avel) Bezañ treut, lemm. An avel-mañ a droc'h. 2. (db. an amzer a ra) Kemm (war wellaat prl.). Troc'het eo an amzer. 3. (db. an hentoù) Troc'hañ berr : talvezout da vont eus ul lec'h d'egile buanoc'h. Ar wenodenn-se a droc'h kalz berroc'h. B. 1. PEMDEZ Mont. Start e oa gouzout e pe du e troc'hent. Troc'hit buan d'ar gêr, bugale ! Troc'hañ dre an hentoù-treuz : mont dre an hent berrañ. & Troc'hañ kuit : tec'hel kuit, en em laerezh. Marteze e vefe furoc'h troc'hañ kuit. 2. Troc'hañ a-raok ub., udb. : bezañ primoc'h eget ub., udb. 3. Troc'hañ dirak ub. : stankañ trumm an hent outañ. Troc'het en deus krenn dirazon. 4. Troc'hañ berr : krennañ, klozañ trumm udb. (un diviz alies). 5. Troc'hañ (groñs) a-raok udb., a-raok an droug : ober e ziarbennoù ha lakaat udb. da baouez. Evit troc'hañ groñs a-raok digarezioù an dud e roas e c'her da zilezel e garg mar ne droje ket an traoù da vat. 6. Troc'hañ dindan ub. : kemer evit an-unan udb. a oa miret evit ub. all o tegouezhout araozañ pe o trec'hiñ warnañ e doare pe zoare.

Exemples historiques : 
91
Masquer la liste des exemples

troc'hañ

1499
Référence : LVBCA p199 (trancher)

Hag neuze en he c'hasas ar vistred e-maez ar site ha gant tenailhoù houarn ez trouc'hjont he divronn, ha goude-se en he dispennjent, he c'horf a voe sebeliet gand Porfirius.

1576
Référence : Cath p22

Ar roue neuze pan welas ar rouanez na brize ket sakrifie ez c'hourc'hemenas ez vefe kentañ tennet ha troc'het he divronn diouti ha goude-se ez vefe dispennet.

1576
Référence : Cath p21

troc'hañ munut

1659
Référence : LDJM.1 pg dehacher, hacher

troc'hañ

1659
Référence : LDJM.1 pg couper, retrancher, trancher, tronsonner

troc'hañ gouzoug da

1659
Référence : LDJM.1 pg decapiter

gervel e adversour evit donet da droc'hañ an akuilhetenn

1732
Référence : GReg pg défier (appeller son ennemi au combat singulier)

troc'hañ munudik

1732
Référence : GReg pg hacher (Hacher fort menu.)

troc'hañ

1732
Référence : GReg pg abatre, coupper (separer avec un instrument tranchant, un corps continu & solide)

troc'hañ e deod da ur re bennak

1732
Référence : GReg pg clorre (la bouche à quelqu'un)

troc'het e deod da ur re bennak

1732
Référence : GReg pg clorre (la bouche à quelqu'un)

em droc'hañ en e gomzioù

1732
Référence : GReg pg (se) contredire

troc'hañ e c'houzoug da ur re

1732
Référence : GReg pg (couper le) cou (à quelqu'un), gorge (Couper la gorge à quelqu'un.)

a droc'h

1732
Référence : GReg pg couppant (ante, qui couppe)

troc'hiñ

1732
Référence : GReg pg coupper (separer avec un instrument tranchant, un corps continu & solide)

troc'hañ

1732
Référence : GReg pg coupper (separer avec un instrument tranchant, un corps continu & solide)

trouc'ha e benn da ur re

1732
Référence : GReg pg coupper (la tête à quelqu'un)

troc'hañ, skejañ, e daou hanter

1732
Référence : GReg pg coupper (en deux)

troc'hañ berr

1732
Référence : GReg pg coupper (court)

troc'het berr

1732
Référence : GReg pg coupper (court)

troc'hañ ur c'hoad

1732
Référence : GReg pg coupper (une forêt)

troc'hañ an ed, an edoù

1732
Référence : GReg pg coupper (du blé, seyer les blez)

troc'hañ danvez un abid

1732
Référence : GReg pg coupper (un habit chez le marchand)

troc'hañ hent da

1732
Référence : GReg pg coupper (les passages)

evit troc'hañ berr

1732
Référence : GReg pg (pour fair) court (en bref, en peu de paroles)

troc'hañ ha didroc'hañ

1732
Référence : GReg pg dechiqueter (couper en menus morceaux)

em droc'hañ en o c'homzioù an eil egile

1732
Référence : GReg pg (s') entrecouper

en em droc'hañ, o skeiñ an eil troad ouzh egile

1732
Référence : GReg pg (s') entretailler (parlant des chevaux, & des hommes qui marchent mal)

troc'hañ stagell an teod

1732
Référence : GReg pg filet (Couper le filet à un petit enfant.)

troc'het stagell an teod

1732
Référence : GReg pg filet (Couper le filet à un petit enfant, pp.)

troc'hañ ar foenneier

1732
Référence : GReg pg foin (Couper les foins.)

troc'het ar foenneier

1732
Référence : GReg pg foin (Couper les foins, pp.)

troc'hañ raden

1732
Référence : GReg pg fougere (Cueillir, couper de la fougere.)

troc'het raden

1732
Référence : GReg pg fougere (Cueillir, couper de la fougere, pp.)

troc'hañ gant ar riv

1732
Référence : GReg pg gercer (causer des crevasses aux mains, &c. se fendre de froid.)

troc'het gant ar riv

1732
Référence : GReg pg gercer (causer des crevasses aux mains, &c. se fendre de froid, pp.)

troc'het e c'houzoug da ur re

1732
Référence : GReg pg gorge (Couper la gorge à quelqu'un.)

troc'hañ berr

1732
Référence : GReg pg abreger

troc'hañ e deod da ur re

1732
Référence : GReg pg abatre, confondre (fermer la boucheà son adversaire , le convaincre)

troc'het

1732
Référence : GReg pg abatre, confondre, coupper (separer avec un instrument tranchant, un corps continu & solide)

troc'het berr

1732
Référence : GReg pg abreger

troc'hañ an akuilhetenn gant un all

1732
Référence : GReg pg (se) batre (en duel)

klezeier a zo mat evit troc'hañ an akuilhetenn

1732
Référence : GReg pg brette (longue épée, qui sert en combat singulier)

evit en em gavout da droc'hañ an akuilhetenn

1732
Référence : GReg pg cartel (de desy, pour se battre en duel)

troc'hañ ar c'hig evel ur c'higer-moc'h

1732
Référence : GReg pg charcuter

troc'het ar c'hig evel ur c'higer-moc'h

1732
Référence : GReg pg charcuter

Absalom mab d'ar roue David en devoa ur pennad kaer a vlev melen, ker fournis ma poueze pemp livr ; petra bennak, hervez Jozep an istorian, ma en troc'he bep eizh miz

1732
Référence : GReg pg (Absalom avoit une belle) chevelure (blonde qui pesoit 100. Sicles, qui font selon Genebrard, le poids de cinq livres)qui

Troc'hit kig dezhañ.

1850
Référence : GON.II p.89, livre second, "Coupez-lui de la viande".

troc'hañ a reot e vrenkoù a-barzh e lakaat da boazhañ

1850
Référence : GON.II pg brenk

troc'het

1850
Référence : GON.II pg trouc'ha

troc'hit un tamm bara din

1850
Référence : GON.II pg trouc'ha

troc'het e vezo e benn dezhañ

1850
Référence : GON.II pg trouc'ha

va falz ne droc'h ket

1850
Référence : GON.II pg trouc'ha

troc'hañ berr

1850
Référence : GON.II.HV pg trouc'ha

evit troc'hañ berroc'h

1850
Référence : GON.II.HV pg trouc'ha

troc'hañ

1850
Référence : GON.II.HV pg trouc'ha

Ar gwez a oa amañ, a zo bet troc'het daou vloaz zo.

1850
Référence : GON.II p.79 (Les arbres qui étaient ici ont été coupés il y a deux ans).

Troc'hañ a rit va biz.

1850
Référence : GON.II p.65, "Vous me coupez le doigt".

Troc'hañ a ra evel un aotenn.

1850
Référence : GON.II pg aôten (Il coupe comme un rasoir).

Troc'het en deus e c'har betek ar bev.

1850
Référence : GON.II pg béô (Il s'est coupé la jambe jusqu'au vif).

Me 'droc'ho ma zeod em beg kent dizeskiñ ar brezhoneg.

1850
Référence : GON.II.HV pg bék (Je couperai ma langue en ma bouche, avant d'oublier le breton).

troc'hit an debradur ha roit ho para din

1850
Référence : GON.II pg debradur

troc'hañ

1850
Référence : GON.II pg didrouc'ha, drala, skéja, troc'han, trouc'ha

n'eo ket hir a-walc'h ar geot evit e droc'hañ

1850
Référence : GON.II pg géot, iéot

troc'has

1850
Référence : GON.II pg troc'han

« An aotrou, va merer, gav an douar re izel ; / Fallañ tieg zo e-kreiz, e daou benn Breizh-Izel / A rafe mezh dezhañ, pompader e azen, / N'en deus 'hed e vuhez troc'het div vuzhugen. »

1867
Référence : MGK p93

Tro a glask war an olifant; ha kaout, diwar e benn, da damall ne oa koant, a-raok, a-dreñv, e giz ebet; hag, emezañ, bez' e ve ret, da ober mat, troc'hañ diwar bep skouarn dezhañ ur grennbennad evit stagañ ouzh beg e lost; e bevar droad a zo pevar bost; e berr : e oa re bezh fetis, pounner, piltosek, gourt, iskis.

1867
Référence : MGK p11

Perak emañ 'l lezenn, / E ve ret da zaou zen / Hag a zo reuzeudik an eil gant egile, / En em gasa gwashoc'h evit ar c'hi ar c'hazh, / Evel fust ha gwalenn / O sachañ a bep tu, noz ha deiz en em lazh ; / Ya, perak m'er goulenn, / Ne c'hellfent ket terriñ pe droc'ha ar skoulm-se, / Bezañ vak anezho hag eürus adarre ?

1867
Référence : MGK p65

Un torkad geot mat a welan, a zo krog ennañ da droc'hañ, goude n'eo ket c'hoazh korzennet. Aze, a-dra-sur, a zo bet plantet ul loen marv bennak.

1898
Référence : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 23 janvier, p.1

Bouc’hal-lazhañ an doueed a droc’he kostezennoù ar c’hezeg gwenn, ar c’hezeg ruz, kezeg al lidlazhadenn (1).

1923
Référence : SKET p.120

Troc’hañ a reas ar paotr war an dezrevellad-se : « Amzer n’am eus ket, emezañ, da selaou ar sorc’hennoù diwanet e penn kantreerien estren ha sklaved. »

1924
Référence : SKET.II p.45

Pedet e vez gant ar vrezelourien kent mont d’an emgann, gant ar varnerien kent diskuliañ o barnadenn, gant ar vicherourien kent deraouiñ o labour, gant an danevellourien, ar werzaouerien, an delennerien kent displegañ o ijin, gant ar vezeged dirak gwele ar glañvourien, gant ar veleien hag al lidlazhourien-sakr en nevedoù, gant an arerien o voulc’hañ irvi hag ar vederien o troc’hañ ed.

1924
Référence : SKET.II p.5 (+ p. 147 "Da reiz[h]a[ñ]" : P. 5, lin. 4, lemel ar virgulenn goude « (ar) vrezelourien »").

— Ha troc’het em eus ivez un tamm eus ar bos. Anez da se e oamp kollet ho[r]-[p]emp.

1925
Référence : BILZ2 p.147

Me a sant va bouzellenn vras o c'hourlammat e kostez dehoù va c'hof ! M'eus aon emañ-hi o c'hoari penn-tourtig !... – Ma ! lop war ar boued 'ta neuze, Yann, da c'hedal ma vo distouvet ar boutailhoù ganin-me ! a droc'has paotr Gouenoù.

1929
Référence : SVBV p9

War an taol e sentis, ha bec'h dezhi ! Da gentañ, e tapis krog en ur choanenn hag, o vezañ graet ur groaz gant beg va c'hontell war gof an dorzh vara, e troc'his ur mellad tamm diouti. Goude-se, e faoutis ur pezhiad riblennad kig-moc'h du bet e-pad pemp pe c'hwec'h vloaz o vogediñ e kimin va mamm-guñv, hag ar c'harvanoù - va re-me - a yeas en-dro ken na zifindaone ! Ur pennad da c'houde, e stagis ar voutailh leun a win ruz ouzh va fenn ha bec'h ivez dezhi, da gas ar c'hig-sall hag ar bara kras da stankañ he genoù da'm bouzellenn vras!

1929
Référence : SVBV p9

evit troc'hañ berr

1931
Référence : VALL pg bref (en un mot)

troc'hañ

1931
Référence : VALL pg amputer (un membre)

troc'hañ e amzer-da-zont

1931
Référence : VALL pg avenir

e troc'has d'ar gêr

1931
Référence : VALL pg aller (il partit pour aller à la maison)

Diaesoc'h e teu ar skoulm da droc'hañ p'en em gaver dirak anvioù kemeret er bed a-bezh.

1943
Référence : TNKN p8

An abad a droc'has berr hag a choukas ac'hanomp er c'harroñs peder rod en doa feurmet.

1944
Référence : EURW.1 p39

— « Lakait din ur bara a bemp lur. » Ha dav ["dao"] ! ar varaerez a bouezas ur bara a zek lur, a droc’has un drailhenn vara evit ober al lañs hag a roas anezhañ d’ar vaouez. — « Dal ! setu aze pemp lur. Ha c’hwi ? Ur bara a begement ? » — « Unan a zek. » — « Dal ! setu amañ unan hag a zo ennañ pouez mat gantañ. » — « Hennezh a zo ur bara a bemp lur ! Unan a zek a c’houlennan. »

1944
Référence : ATST p.87

— « O ! tanfoeltr, marteze e vefe furoc’h troc’hañ kuit. »

1944
Référence : ATST p.62

Nemet, re verrik e troc'hez da vlev...

1949
Référence : SIZH p.57

Diwezhat e oa ivez ar breur Arturo d'e goan, dre m'en doa re hir-gortozet. Troc'hañ a reas a-rampadoù bras etrezek sal-debriñ an danvez-leaned.

1949
Référence : SIZH p.66

Ha troc'hañ a reas hent a rampadennoù bras davet an iliz, hed-ha-hed trepasioù hir louet ar manati.

1949
Référence : SIZH p.44

Salv e vefe ac'hanon-me da gefrisa ! - O ! o ! a droc'he ar breur Arturo, o virvilhañ. Arabat ! arabat !... Va danvez-pried-me n'eo ket eus ar Bed-mañ. Va muiañ-karet-me ne c'hell bezañ ha ne vo nemet Hor Mamm Santel an Iliz.

1949
Référence : SIZH p.57

Te, person kozh, an hini eo / Hor c'hasas holl da droc'hañ lev / War-zu an Hir, betek e di, / Ha pellik 'zo ac'hann di.

1960
Référence : PETO p46

Evit distrouezhañ ar gwazhioù hag evit troc'hañ ar skourroù ret evit ober ar pikedoù-se e oa ezhomm da gaout ivez un nebeud labourerien.

1985
Référence : DGBD p71

Deviñ a-wel d'an holl paperioù melestradurezh peotramant bannieloù, tagañ skeudennoù ar galloud -evel an delwennoù- en ur mod arouezius -troc'hañ, livañ...-; drailhañ paperioù goulennaouegoù foran toull...

2015
Référence : DISENT p57

Stankañ chanterioù, tourterien, chadennoù-frammañ, kefioù ar gourmarc'hadoù, gichedoù, tier-gar, trenioù a gas lastez nukleel, bagoù gant o marc'hadourezh -pa'z erruont er porzh, pa vezont diskarget-, privezioù un aerborzh pe un embregerezh; stankañ al lastez pe al lizheroù pa zegouezhont peotramant pa'z eont kuit; stankañ dour pe bourvezioù -boued...- ur c'huzuliadeg etre pennoù bras ar bed; stankañ ar pratikoù, an embregerezhioù-pourveziñ, prenañ douaroù e-lec'h ma vo staliet ur raktres noazhus [noazus]; stankañ mont ha dont al lizhiri; stankañ ar c'hreizennoù pellgehentiñ; implijout stank-ha-stank standardoù pellgomz, servij al lizhiri, ar gichedoù, ar faksoù hag ar boestoù posteloù; paeañ an tailhoù hag an taolioù kastiz tamm-ha-tamm, paeañ gant fazioù dister graet a-fetepañs -evel paeañ un nebeut kentimoù re, ar pezh a lak an enebourien da goll amzer hag arc'hant-; troc'hañ an tredan, ar pellgomz, Internet...

2015
Référence : DISENT p58-59

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux