Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Définition :  Masquer la définition

I. H.b. A. 1. Perzh spered an den a ra dezhañ ober dibaboù, kemer divizoù. Ar meiz hag ar youl. & Trl. Kaout asant ub., meiz ha youl : kaout e asant klok. 2. Hollad an divizoù a gemer ub., an dibaboù a ra, o c'hortoz heuliadoù dezho. Mont a-enep youl ub. Ar plac'hig n'eo ket evit trec'hiñ war youl rust he zad. & Trl. Kaout e youl : bezañ sevenet ar pezh a venned ober. & Keit ha youl ub. : keit ha ma karfe. & C'hoant start. Youl en doa da ober an dra-se buan-tre. Youl o doa ma vefe sentet outo gant an holl. Bezañ youl ub. ober udb. 3. Barregezh ub. da lakaat e zivizoù, e zibaboù da zisoc'hañ. Gwellaennoù degaset gant youl ha labour pep hini. Emañ ma youl o teuziñ. En em zifenn a rae gant holl he youl bevañ. & Kaout youl en e benn : bezañ mennet-start. & Lakaat e youl da ober udb. : strivañ. & (impl. da anv unan) Ur galon gizidik reizhet gant ur youl didrec'hus. B. 1. Gred. En em deuler gant youl d'ober udb. 2. Youl vat : doug ub. d'ober diouzh e wellañ, da ziskouez ez eo laouen oc'h ober udb. Diskouez youl vat oc'h ober udb. 3. Youl fall : tech ub. da ziskouez ez eo drouklaouen oc'h ober udb., hag alese da chom hep lakaat holl e aket, e c'hred war-dro an dra-se. II. B. C'hoant lakaet fall, direizh dh. Poulzet gant ar youl direizh da c'houzout. Ar youloù fall o teviñ en e wazhied. Trec'hiñ war e youloù fall. [1924] Douget eo an den d’ar fall, peurvuiañ diegus en em laosk da vont war mare e youloù fall.

Exemples historiques : 
83
Masquer la liste des exemples

a'm youl

1499
Référence : LVBCA p15, 19, 204 (a ma volente)

youl

1499
Référence : LVBCA p204 ('volonté')

youl

1499
Référence : LVBCA p204 (volente)

kaout youl

1659
Référence : LDJM.1 pg conuoiter

youl

1659
Référence : LDJM.1 pg desir, volonté

Luksurius, mir na vezi / En efed nag e youl mui.

1677
Référence : Do. p29

ar youl rezonapl

1732
Référence : GReg pg appetit

an youl

1732
Référence : GReg pg appetit

ar youl buanekaus

1732
Référence : GReg pg appetit

ar youl c'hoantus

1732
Référence : GReg pg appetit

ar youl santus

1732
Référence : GReg pg appetit

youloù ar c'hig

1732
Référence : GReg pg appetit

gant ur youl greñv

1732
Référence : GReg pg avidement (avec un desire ardent)

youl vras

1732
Référence : GReg pg avidite (desir d'un avide, tant au propre qu'au figuré), concupiscence

youl kreñv

1732
Référence : GReg pg avidite (desir d'un avide, tant au propre qu'au figuré)

youl ardant

1732
Référence : GReg pg avidite (desir d'un avide, tant au propre qu'au figuré)

birviñ gant ar youl

1732
Référence : GReg pg brûler (au Soleil)

youl dizordren

1732
Référence : GReg pg concupiscence, convoitise (desir de posseder le bien, ou la femme d'autruy)

ar youl dizordren eus, evit ar c'hig

1732
Référence : GReg pg concupiscence (passion pour l'amour deshonnête)

a-enep da'm youl

1732
Référence : GReg pg gré (Contre mon gré.)

da'm youl

1732
Référence : GReg pg gré (A mon gré.)

youl

1732
Référence : GReg pg desir (inquietude pour une chose absente), desir (envie, souhait), envie (desir)

youloù

1732
Référence : GReg pg desir (inquietude pour une chose absente), envie (desir)

youl dizordren

1732
Référence : GReg pg desir (déréglé)

ur youl direizh, direol

1732
Référence : GReg pg envie (de femme grosse)

d'o youl

1732
Référence : GReg pg gré (A leur gré.)

em oblij gant e c'hrad vat, hag a youl frank

1732
Référence : GReg pg franc (S'obliger de son bon gré, & franche volonté. (clause de Contrats.).)

youlioù

1850
Référence : GON.II pg ioul

va youl eo e tleit heuliañ

1850
Référence : GON.II pg ioul

un youl direizh eo

1850
Référence : GON.II pg ioul

va youl oa mont d'ho kwelout

1850
Référence : GON.II pg ioul

a youl pep hini

1850
Référence : GON.II pg ioul

youl gre

1850
Référence : GON.II.HV pg ioul (-gré), ioul (-vrâz)

e youl greñv a ziskouez e pep tra

1850
Référence : GON.II.HV pg ioul (-gré)

youl vras

1850
Référence : GON.II.HV pg ioul (-vrâz)

ar youl diredi

1850
Référence : GON.II pg dirédi

youl

1850
Référence : GON.II pg hét, c'hoañt, ioul

youloù

1850
Référence : GON.II pg ioul

N’em boa ken youl nemet lazhañ ha diskar soudarded muiañ ma c’helljen.

1877
Référence : EKG.I. p.287-288

E neblec’h ne voe biskoazh en em gannet gant muioc’h a youl.

1877
Référence : EKG.I. p.283

Roparzh Mengi, eus e gostez, a yoa gant e dud, daou-ugent den, kontet mat, kalon en o c’hreiz ha youl en o fenn, en ur c’hraou da dud ar Poder, e Krec’h ar Stank, a-zehou d’an hent pa’z eer eus a Gonk da Lokournan.

1877
Référence : EKG.I. p.196

O youl a gouezhe zoken war draoù ha n’o doa talvoudegezh ebet evito : N’o doa ken c’hoant, a gredan, nemet da zistrujañ kement tra a c’hellfe digas da soñj dezho eus un Doue en neñv hag a roio da bep hini hervez e oberoù.

1877
Référence : EKG.I. p.30

Ha n'eo ket kement-se diskouez youl ha kalon ? Bezañ diskaret d’an traoñ gant ur c’har frigaset, kaout penn a-walc’h c’hoazh goude-se evit kregiñ en e fuzuilh ha tennañ war an hini en doa her glazet, ha n'eo ket an dra-se en em gannañ a-zevri ha betek an huanad diwezhañ ?

1877
Référence : EKG.I. p.298

N’em boa ket kollet va fenn evelato, hag ober a ris neuze ar pezh am eus graet abaoe bep tro m’on en em gavet nec’het ; en em erbediñ a ris ouc’h ar Werc’hez Vari hag ouc’h sant Yann, va faeron ; goulenn a ris sklerijenn diganto evit en em anaout, en u[l] lavaret dezho n’em boa ken youl nemet difenn va Doue, va roue ha va bro.

1878
Référence : EKG.II p.32

Korf an den n'eo ket evit harpañ alies keit hag e youl ; ezhomm hoc’h eus, kerkoulz ha me, hen anzav a ran hep mezh evidon, eus a un tamm bennak d’en em greñvaat.

1878
Référence : EKG.II p.3

Strollad Broadel Breizh, savet n'eus ket pell gant un nebeud tud yaouank dizaon, en deus graet e vennozh da vodañ kement youl na-fell-plegañ a zo en hon Bro evit enebiñ, bepred ha daoust da bep tra, ouzh ar gwaskerezh gall a bouez warnomp pevar-c'hant vloaz zo.

1911
Référence : PSEP p I

Gervel a reomp holl youloù, holl sperejoù hag holl eneoù a Vreizh evit urzhiañ ha sevel ganeomp ur stourmerezh digeflusk ouzh alouberezh an estren.

1911
Référence : PSEP p IX

Marzhioù all am eus gwelet c’hoazh en Ejipt a vo dezrevellet ganin diwezhatoc’h diwar o fenn dre ar munud, mar bez youl an doueed, rak ur vro eo eus ar marzhusañ ha disheñvel e pep tra diouzh ar re all.

1923
Référence : SKET p.17

An anevaled, c’hwi ’oar, o deus o fenn o-unan, o mennozhioù, o zechoù, o youloù. En em glevet e oant evit mont da laerezh er park all ? Moarvat.

1924
Référence : BILZ1 Niv. 45, p.1066 (Gwengolo 1924)

— Doue ho sikouro, Izabel !… Ne zilez ket e vugel reuzeudik : skuilhañ a ra e vadelezh war e grouadur glac’haret… Doujit d’e youl, Izabel… Pedit anezhañ da reiñ deoc’h e skoazell…

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 37, p.812 (Miz Genver 1924)

A-nebeudoù evel-se e sile en e eñvor, en e spered, nerzh ha furnez, holl c’hened e vammvro ; arabat eo ankounac’haat he zechoù, he sioù, he youloù mat pe fall.

1924
Référence : BILZ1 Niv. 42, p.973-974 (Even 1924)

Douget eo an den d’ar fall, peurvuiañ diegus en em laosk da vont war mare e youloù fall.

1924
Référence : BILZ1 Niv. 43-44, p.1026 (Gouere-Eost 1924)

Aotrou person, graet e vo hervez e youl, eme Bilzig, e galon ankeniet, an dour en e zaoulagad. Bennozh Doue dezhañ, aotrou person ! Bennozh Doue dezhañ !…

1925
Référence : BILZ2 p.175

O Doue, deuet betek amañ !… betek amañ da vervel !… dirak ti va zad evel un divroad. Youl Doue ! youl Doue !

1925
Référence : BILZ2 p.117

Sellet a rae, ur wech an amzer, eus ["ouzh"] ar walenn arc’hant a oa war he biz. Siwazh ! kalon ur plac’hig koant, daoust hag-eñ a zo evit trec’hiñ war youl rust un tad, pe war birbilherezhoù kazus ur vamm ?

1925
Référence : BILZ2 p.150-151

Ar gentañ taolenn a deuzas a-dammouigoù dindan bannoù alaouret an eilvet taolenn, taolenn hudourel, am zrelate, am dalle, hag a flemme hag a atize youl bras [sic] va c'hentañ yaouankiz ; ha war an daolenn-se e oa skeudennet e mil liv disheñvel.

1929
Référence : SVBV p.18

A-greiz m'en em drechalen evel-se, ur youl all a skubas anal griz an enkrez a-ziwar va spered.

1929
Référence : SVBV p.18

Ur youl birvidik hag un hunvre ledan a rede pell a yoa, e goueled va c'halon doaniet : "Mont d'embregañ riskloù ha da redek bro".

1929
Référence : SVBV p.13

n'en deus ken youl nemet…

1931
Référence : VALL autre

youl uhelaat

1931
Référence : VALL pg ambition

youl c'hoantaus

1931
Référence : VALL pg appétit (concupiscible, irascible ; philos.)

youl

1931
Référence : VALL pg appétit (en général), ardeur (au fig.)

youl enorioù direizh

1931
Référence : VALL pg ambition

youl ziredi

1931
Référence : VALL pg (libre) arbitre

lakaat e youl da

1931
Référence : VALL pg s'appliquer (à un effort)

youl ouzh

1931
Référence : VALL pg animosité

youl

1931
Référence : VALL pg appétit

youl vuanekaus

1931
Référence : VALL pg appétit (concupiscible, irascible ; philos.)

youloù

1931
Référence : VALL pg appétit

youl greñv

1931
Référence : VALL pg avidité

youl sevel

1931
Référence : VALL pg ambition

Ma savje e spered unan bennak ar youl da lenn al labourioù hon eus meneget, da vont donoc'h er c'hudennoù eget ar re all, hor befe diwezhatoc'h marteze al levenez da welout ur Breizhad o vrudañ e Vro dre wellaat hon anaoudegezh eus ar Bed war ar poentoù-se. Ha neuze ne vije ket difrouezh hol labourig.

1943
Référence : TNKN p92

Eñ am c’hare, a lavaras d’in, abalamour m’en doa plijadur o plegañ dindan ma domani, oc’h ober diouzh ma youl, o senti ouzhin hag o heuliañ ac’hanon ; abalamour ivez m’am boa kemeret e zifenn raktal, p’o doa bet c’hoant re ar gambrad da ober goap eus e vin gwregel…

1944
Référence : EURW.1 p.193-194

Me, Helgouarc'h, a zo va flanedenn, dre c'halvedigezh ha dre zibab, bezañ ur manac'h hag ur beleg, hervez youl Doue.

1949
Référence : SIZH p.56

...Evel-se e tlee bezañ Adam, e Baradoz an Douar, aet e youl digantañ, pa voe kinniget dezhañ gant Eva an Aval berz...

1949
Référence : SIZH p.58-59

- Va galvedigezh, dimezell ! Me 'zo va youl galonekañ bezañ beleg Doue ha manac'h.

1949
Référence : SIZH p.45

Ma oa eno dre e youl gaer e oa, dre m'oa e c'halvedigezh bezañ beleg e servij Doue, p'en dije kaset da vat e holl studioù.

1949
Référence : SIZH p.46-47

Dinerzhet holl, ma c’halon 'deuz, / Ma youl, aet sempl, a buk, a goazh. / Ho pezit truez ouzh ma reuz, / O ! Salver marv war ar Groaz.

1960
Référence : PETO p44

Ne ouien ket 'oa tra ken fall / Al le a ris, uhel ma dorn, / Hep youl d'enebiñ, skort ha dall, / Ouzh lusk un nerzh hud ha yen-skorn.

1960
Référence : PETO p27

Ha ne vo mui prioled nag abaded / E penn ar c'houenchoù, dre youl ar gannaded. / Dimeziñ 'ray leanezed ha menec'h / Da vezañ, mar karont, gwragez hag ezec'h...

1960
Référence : PETO p16

O rener Massingou, koulskoude a oa ur paotr tre, leun a youl vat, prest atav da reiñ skoazell, da zifenn ha da zivec'hiañ e dud ; n'eo ket marteze koulskoude an doare dereat da vezañ "capita" er vro-se ha n'eur ket enni ur rener ma ne ouezer ket lakaat ar re all da labourat en e lec'h.

1985
Référence : DGBD p135

Evel-se [en em lakaat e plas e enebourien] e vefet sikouket da zigreskiñ al lorc'h, ar gourelezh [c'hourelezh] plaset fall, ar fromoù hag ar youloù a zo skoilhoù war an hent poellek a ranker mont gantañ pa vezer o varc'hata gant enebourien.

2015
Référence : DISENT p141

Goude-se e vo dasparzhet an holl bostoù labour a zo ezhomm etre an dud a youl vat.

2015
Référence : DISENT p90

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux