Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Variantes historiques ou dialectales attestées : 
1
Afficher les variantes

Définition :  Masquer la définition

(goude ar ger a vez doareet gantañ, prl.) Termen a vez implijet gant ar c'homzer evit diskouez ez a en tu all d'ar pezh zo bet geriet gantañ a-raok, ez a ur bazenn pelloc'h eget kent. Diskouezet en deus dimp penaos ober ha roet en deus dorn dimp zoken. Bez' eo ken bras ha me ha brasoc'h zoken. Kanañ zoken o doa graet. Ned afen ket di ha pa'm befe amzer zoken. & (en e zerez-uheloc'h) N'en doa ket stardet o dorn dezho ha chomet e oa hep komz outo zokenoc'h.

Exemples historiques : 
64
Masquer la liste des exemples

so quen

1659
Référence : LDJM.1 pg (so) quen

hag end-eeun zoken

1659
Référence : LDJM.1 pg voire (mesme)

Taolit zoken a-zevri, lod eus ho hordennoù, ha stlapit-i war ho lerc'h, evit m'o dastumo, hep ruziañ, hag hep bezañ tamallet gant den.

1850
Référence : GON.II p.102, Buez Ruth.

Ar vloazidi zoken na welint ket kement-se.

1850
Référence : GON.II pg bloasiad (Ceux qui n'ont qu'un an ne verront même pas cela).

zoken

1850
Référence : GON.II pg zôkén

ker bras ha me eo ; brasoc'h zoken

1850
Référence : GON.II pg zôkén

Ouzh ar mojennoù-mañ en doa dudi; sellet a rae alies ouzh ar re anezho en doa troet e galleg, pa oa er skol; e levrig zoken a gase gantañ d'e bark, ha pa oa dilabour, en tenne dioc'h e c'hodell, hag ez ae a-gostez d'e lenn dindan ur wezenn bennak : ken a lakeas en e benn treiñ lod anezhañ e brezhoneg.

1867
Référence : MGK Rakskrid VI

Ur c'hleñved didruez hag a skign dre'r bed-holl Ar spont hag ar marv, pa deu d'en em ziroll, Kleñved aes da bakañ, taolet eus an neñvoù, Da skarzhañ pizh an douar eus e holl dorfejoù, Ar vosenn hec'h anv, a stlape en ifern Loened a-vagadoù kaset ganti d'ar bern. Ne zianalanet holl, holl avat e oant skoet, Hep debriñ nag evañ e choment evel mantret, Al leon koulz hag ar bleiz, e-kichenik an oan, Al louarn tost d'ar yar hep ober mik na mann. An durzhunell zoken, kollet he c'harantez, Ne ziskoueze d'he far nep laouenidigezh.

1867
Référence : MGK p24

Kant tra all a dleer da ober : kemeret kentel a-wechoù digant an anevaled a bevar droad, digant al laboused hag al loenedigoù eus ar re vunutañ zoken, digant ar wenanenn; - digant ar gelienenn ne lavaran ket, o vezañ ma labour eviti he-unan.

1867
Référence : MGK Rakskrid XII

An traoù n'int ar pezh ma kreder : / Er pennoù kaer n'eus boed atav, / Traoù stank, kalz tud a weler / N'int nemet c'hwezh, nemet avel, / Traoù brav dirak an daoulagad, / Tud lugernus zoken a-bell ; / Arabat outo tostaat !

1867
Référence : MGK p140

Prest goude bezañ gwerzhet leveoù ar Sent e teuas e penn ar republikaned gwerzhañ ivez ar chapeloù, ar beredoù ha betek an ilizoù zoken.

1877
Référence : EKG.I. p.3

Daou vloaz bennak a ioa oa bet harluet ar veleien gant tud deuet eus a-gostez Pariz, abalamour ma ne falveze ket dezho sentiñ ouc’h al lezennoù nevez : hogen, al lezennoù-se a ioa a-enep lezenn Doue, a-enep lezenn an Iliz, ha zoken a-enep lealded lezennoù ar bed.

1877
Référence : EKG.I. p.2

N’eus forzh penaos, an Aotrou de la Marche a dec’has da vihanañ, rak n’en doa ket a c’hoant e vije skuilhet evitañ ur berad zoken eus a [w]ad e vugale, hag a yeas da guzhet da di an Itron Jegou du Laz.

1877
Référence : EKG.I. p.15

Kerkent ha ma en em gavas ganto o galvas d’en em gelc’hañ en-dro dezhañ hag e lavaras dezho laouen ha goustadik : — N’eus den war-sav el leandi, na den all war-dro ; n’eus ket ur c’hi zoken da ziwall an ti.

1877
Référence : EKG.I. p.38

Lezet e veze da labourat e damm douar er c’hiz ma kare, ha zoken da lavaret e oferenn ha da c’hervel e amezeien da zont dezhi.

1877
Référence : EKG.I. p.54

Mes mard oa tud vat dre eno, oa ivez tud fall, ha zoken beleien hag o doa graet al le, pe ma kavit gwell o doa graet "sermant".

1877
Référence : EKG.I. p.85

Ur wech ma vez krog an diaoul en un den, er c’has hag er c’haso betek ar bern, betek ar gordenn zoken.

1877
Référence : EKG.I. p.86

Pipi, strafuilhet, a yae hag a deue dre an ti, eus an eil penn d’egile, en ur c’hervel an holl ; ar paotr-saout zoken a rankas dont er-maez eus e wele.

1877
Référence : EKG.I. p.137

— Nec’het on, ha nec’het n’on ket. — N’on ket nec’het war ar pezh am eus c’hoant da ober hag a rin eo zoken ; mes nec’het on o klask gouzout penaos dont a-benn eus va zaol.

1877
Référence : EKG.I. p.213

Den na deuas er-maez eus e di ; ne voe ket zoken kavet ur bugel da respont ouzh an oferenn.

1877
Référence : EKG.I. p.231

Touiñ a reas dont a-benn eus ar Vretoned, koustje pe goustje, hag ober anezho soudarded d’ar republik, zoken daoust dezho.

1877
Référence : EKG.I. p.264

En hon amzer-ni, ur beleg a dalv nebeut, pe netra zoken, eme ur rumm dud.

1877
Référence : EKG.I. p.294

Bugale an den-se o deus dalc’het e lesanv, hag abaoe, e Sibirill, e Kleder, e Plougouloum, ha zoken e Kastell, n’int anvet nemet bugale Pierig Canclaux.

1877
Référence : EKG.I. p.310

Siwazh ! serret e oa... Alc’hwezet e oa zoken.

1878
Référence : EKG.II p.119

Mes Paol n’en doa ket a c’hoant da vezañ laer : ne brenas ket ur bomm leve zoken digant ar Republik.

1878
Référence : EKG.II p.68

Gwir a leverez : me am bije graet dezho ar pezh a reont deomp-ni, gwashoc’h zoken, me 'gred.

1878
Référence : EKG.II p.128

— Ya, gwir a leverez ; mes tud ar vro-mañ n’int ket bet diotoc’h eget ar re all. Evidon-me, a gav din o deus zoken betek re a skiant.

1878
Référence : EKG.II p.127

bespenn ar c'hazh zoken a ioa klañv

1909
Référence : BROU p. 437 (le chat lui-même était malade)

zoken

1909
Référence : BROU p. 436 (Ce mot implique une idée de renchérissement, et me semble répondre au français : Qui plus est)

Ar Varzed a dle skoaziañ en Breizh, ha zoken er broioù all, ar c'hevredigezhioù diazezet war ur spered brezhonek.

1909
Référence : REZI p.19

Ar c’hazh-karvetaer, zoken, o skrimpañ gant ur c’harenn-wez, a vanas a-sav hag, o tamglozañ e zaoulagad, e lezas ar guñvded da zont e-barzh e galon gwadsec’hedik hag ar peoc’h en e benn leun-barr a vennadoù-brezel.

1923
Référence : SKET p.45

Nemet n’o deus ket kavet an ergerzhourien-studiañ alaman ar mogerioù kuklopel a zo meneg anezho gant ar beajour kelt hag e tiskredont zoken e vije bet biskoazh Gordion kelc’hiet a vogerioù, S. Reinach, les fouilles de Gordion […].

1923
Référence : SKET p.15 (p.197 "Da reiz[h]a[ñ]": "P. 15, notenn 3, e lec’h « baejour » lenn « beajour »". )

Un dlead deomp-ni, o gournizien, kerzhout war o roudoù hag ober hor galloud ma vo Keltia-da-zont par – ha dreist zoken ! – da Geltia-‘zo-bet. Keltia da viken !!

1923
Référence : SKET p.6

Gwir en doa ar c’hozhiad a rene warno, pa gave dezhañ e laoskent an disterañ war ar gefridi-se, d’o skeiñ ha zoken, ma adfeilhent en o gwall, d’o lazhañ, hep m’o dije galloud o c’herent da dennañ dic’haou dioutañ.

1923
Référence : SKET p.65

Betek el lec’h-se e rankent bezañ noz-deiz bepred war evezh, rak, dre en em silañ a enezenn da enezenn war o bagoù pilprennek, e-kuzh an deil haleg a-soubl a-us d’ar red, ar raoskl hag ar broen en o sav war c’horre an dour, e teue Erkuniz, war greiz an deiz zoken, da skeiñ outo o daredoù.

1923
Référence : SKET p.119

Rak, p’oa deut ar re-mañ da laerezh o saout, ha tizhet ganto zoken skrapañ div eus o maouezed, e renas Dumnos, e penn e genvrezelourien ha brezelourien bagad ar Vran, un argadadeg war an douaroù anezho.

1923
Référence : SKET p.132

zoken

1924
Référence : SKET.II p.145 « Geriadurig », "même".

War va gwele edon, hogen n'hellis ket distagañ zoken ur pennad kousk, rak war va spered enkrezet e teue, an eil goude egile, hengounioù va zud-kozh, a droen kein dezho, hag eñvoriou va bugaleaj.

1929
Référence : SVBV p.15

n'eo ket par, na tost zoken !

1931
Référence : VALL pg approcher (il ne l'égale pas, il n'en approche même pas !)

Hervez Briquet e vefe ar mor chomet a-sav un nebeut metradoù a-is d'al live a-vremañ, ha goude-se pignet adarre betek hemañ (pignidigezh dunkerkek) goude nevez varevezh ar maen ha zoken goude marevezh an arem.

1943
Référence : TNKN p20

En Hellegoad e veze alies leinoù gras a veze pedet dezho ar perc'henned enorusañ eus a Volazeg, a Blourac'h, a Galanner, zoken a Gallag ; beleien a zaremprede niverus ti Fañch Roparzh en askont d'ar verc'h henañ Anna a oa desket-bras, hag a oa plac'h a relijion.

1944
Référence : EURW.1 p13

Diwezhatoc'h, en em lakaas d'en [brezhoneg] diskiñ, ha zoken da sevel sonoùigoù ennañ.

1944
Référence : EURW.1 p70

Ur boblad a dud speredek a zo eus Dinaniz. Klask a reont e pep keñver deskiñ, en em varrekaat, adkavout zoken ar brezhoneg kollet abaoe keit-all gant o c'hendadoù, hag ober anaoudegezh gantañ.

1944
Référence : ARVR Niv. 165

Komz a rae ar galleg gant pouez-mouezh kañfarded Montmartre, ha koulskoude, hennezh yaouank ne oa sur-mat na Parizian a ouenn, na zoken Gall.

1944
Référence : EURW.1 p.193

An deiz ne oa ket deuet e dermen, ma oamp gwisket hag harnezet penn-kil-ha-troad. Daou vragoù ruz, ur chupennig verr, ur porpant Sul, gant baskoù ha div regennad boutonoù kouevr, ur re skoazellennoù ruz gant istribilhonoù, ur gapotenn hir, daou gepi, unan anezho gant un doupenn hag ur blakenn driliv, ur boned polis, daou re votoù lêr, ur re blat anezho ; rochedoù, gourizoù mezher, manegoù ha zoken ur boned-noz !

1944
Référence : EURW.1 p.194

Ar re ac’hanomp o doa sae[où] gwenn, glas, pe wer, o gwiskas, hag ul lid drouizek a voe graet war ur maen, dirak nebeut a-walc’h a dud, rak ne oa ket bet brudet an dra-mañ, gant aon da feukañ hiniennoù, zoken e Kevredigezh Vreizh.

1944
Référence : EURW.1 p.206

Mat, an ti-se a zo bet satanazet ha marteze zoken, ar re gozh o deus dalc’het soñj : hanter-kant vloaz ’zo e teuas Satanaz e-unan da chom e-barzh an ti. Gwelomp penaos.

1944
Référence : ATST p.10

— « Allo [sic, "alo"], Lom, n’oc’h ket evit lavarout din zoken pe ur gwaz pe ur vaouez eo. »

1944
Référence : ATST p.19

Ya ! trist eo ken na eo trist a-walc’h gwelout ac’hanoc’h o redek ar barrez, o sistra bemdez hag o tremen ho puhez dilabour. Ur vezh eo zoken.

1944
Référence : ATST p.29

Perak e oa chomet ar c’hazh en ti, pa ne oa ennañ liv zoken eus an disterañ boued ?

1944
Référence : ATST p.63

Ur vaouez zoken he doa klevet da hanternoz, eeun-hag-eeun, ur vouezh o hopal : — « Me eo Satanaz ! Satanaz an diaoul mut ! »

1944
Référence : ATST p.80

« Mes… mes… daoust ha gouzout a rit derc’hel zoken ur roeñv en dour ?… »

1944
Référence : ATST p.101

Tapet e voe nec'het eno ar vrezhonegerien, zoken an aotrou Vallée.

1944
Référence : EURW.1 p69

Hogen pa’z eo gwir n’emañ ket war hon tro korf an touell, aesoc’h eo herzel, disteroc’h riskl an argoll… Daoust ma’z eus da ziwall er gouent zoken, rak an Diaoul a zo soutil, lies-stumm, diniver e widreoù !...

1949
Référence : SIZH p.41

Nec'het e oa o verzhout e wele an traoù gant daoulagad nevez. Ne vourre mui zoken e kompagnunezh e genvreudeur.

1949
Référence : SIZH p.46

Roet e vez, a-dra-sur, d'an neb en deus an enor da sevel betek ar Velegiezh, plas an Aotrou Krist, end-eeun, war an douar, hag ar galloud zoken da liammañ ha da ziliammañ ar pec'hedoù.

1949
Référence : SIZH p.61

Un heskin ifern eo zoken !

1960
Référence : PETO p42

Ned out, padal, bet ran biskoazh / Gant tinell vat, nag aour zoken, / Daoust d'an teodadou 'glevez c’hoazh / Gant enebourien drouk ha yen.

1960
Référence : PETO p28

Ar geunioù, pe baludoù kentoc'h, a ro neuze un doare disheñvel d'ar vro ha, treuzet ar Roc'hell, e c'heller zoken gwelout ar mor e-pad ur pennadig.

1985
Référence : DGBD p10

Evit a sell ouzh ar vilonioù mezhus a ziskulias din an den-se, ha zoken an daeroù a skuilhas, leun a vorc'hed, n'on ket evit soñjal enno, na zoken kounañ anezho, hep skrijañ.

2012
Référence : DJHMH p. 89

Da Sul zoken, evit d'he hoal marzhusañ bezañ kuzhet, ha dezhi da venel nebeut darempredet, e skede ar straed, e kemm gant an ardroioù teñval, dres evel un tantad e-kreiz ur c'hoad.

2012
Référence : DJHMH p11

Gallout a ra distruj an traoù, al labour, an dud a zo en-dro dezhañ, koulz hag en em zistruj zoken.

2015
Référence : DISENT p62

Pa gomze eus livadennoù e troe en un den all, ganin zoken.

2015
Référence : EHPEA p56

Ma rankit parkañ ho karr-tan ur pennadig war al lec'h, grit van da c'hortoz unan bennak, o c'hoari an den a goll pasianted, en ur sellet alies ouzh hoc'h eurier pe en ur ober van da bellgomz zoken.

2015
Référence : DISENT p74

Étymologie

Termen savet diwar ar stumm verb "zo", emdroadur eus an henvrezhoneg "(i)si"/"*is-o", hag an adverb "ken". Gwelet an adstumm sonnet "siken" hag ar ger "siwazh" ivez.

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux