Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Formes fléchies : 
5
Afficher les formes fléchies

Définition :  Masquer la définition

1. H.g. Obererezh dilec'hiañ war droad. En em lakaat e bale. Klevet un trouz bale. Daou zevezh bale zo evit mont di. Ul lev vale. Un den dalc'het en e vale. [1877] An Aotrou Breton ha Filip en em lakeas adarre e bale, hag en em gavas a-raok m’oa re noz e mereuri Kerouzere [...]. & Trl. Bezañ war ar bale, war vale : bezañ en e sav, na vezañ (mui) kousket, gourvezet. War vale emañ bremañ. Chomet e oa war ar bale : ne oa ket aet da gousket. [1877] Neuze avat e oant leun betek o ginou, hag int en em roet da gousket. Me a zo chomet war vale. [1925] Antronoz vintin, da bemp eur, Bilzig a oa war ar bale [...]. & Bezañ, mont war ar bale, war vale, er bale : bezañ o vale, mont war droad. Dre Gernev ez eas war vale. Bezañ prest atav da vont er bale. It er bale : it kuit. & (impl. da spizer) Tro-vale. & Kan-bale. & Ton-bale. II. G. 1. (db. an dud, al loened) Doare da zilec'hiañ. Ur bale gorrek, ur bale kompez, ur bale mibin. & (db. loened pevarzroadek zo) Ur bale inkane. HS. kerzhed. 2. Baleadenn, pourmenadenn. Deomp d'ober ur bale. Ober baleoù dre ar parkeier. & (impl. da anv hollek) Mont d'ober un tamm bale.

Exemples historiques : 
36
Masquer la liste des exemples

gwreg war vale

1732
Référence : GReg pg femme (relevée de couche)

war vale

1732
Référence : GReg pg debout (debout, à l'erte)

war vale a-fo

1732
Référence : GReg pg debout (debout, à l'erte)

emañ war vale

1732
Référence : GReg pg (il est) debout (il n'est plus malade, ni couché)

war an evezh, setu an adversourien war vale

1732
Référence : GReg pg alerte

atav war vale

1732
Référence : GReg pg alerte

bale

1850
Référence : GON.II pg balé (Marche, mouvement de celui qui marche. Action de marcher. Promenade. - Procession. Marche guerrière. H.V.)

war vale

1850
Référence : GON.II pg balé ; p.9 introduction "debout, sur pied"

Deomp da ober ur bale.

1850
Référence : GON.II pg balé (Allons faire une promenade).

War vale

1850
Référence : GON.II pg balé (debout, levé).

Daou zervezh bale zo.

1850
Référence : GON.II pg balé (Il y a deux journées de marche).

War vale emañ bremañ.

1850
Référence : GON.II pg balé (Il est debout actuellement, il se lève, il n'est plus au lit).

Poaniañ a ra en noz, en deiz, / Evidoc'h, 'vit he bugale, / Hag he c'harantez, war vale, / Ne baouez da bediñ gant feiz, / Evit ma troy da vat ar bed, / Ma teuy kalon, skiant d'he fried, / E-lec'h brabañs, lorc'h ha fouge / M'en devezo doujañs Doue, / Ma talc'ho mat d'ar gourc'hemen, / Pa n'en defe ket ur varvenn !

1867
Référence : MGK p132

Ur wennili en he zroioù, a oa deuet da vezañ desket. Neb a vale dre ar broioù, ne dle ankounac'haat an traoù en deus gwelet.

1867
Référence : MGK p13

Petra zo da ober ? Nemeur a dra : pa deuio tud, ganto bizhier, ha re baour o vale, grognal, harzhal, kregiñ; chom en noz war vale; ober ho fistoulig d'ho mestr, da dud ho ti, setu eno ho kefridi.

1867
Référence : MGK p8

En em harpit noz-deiz, an eil hag egile, / Ha ne skuizhot en hent, kaer ho pezo bale ; / Nad it ket eus ho pro, nad it ket pell da gantreal, / Gant aon na ve anken en hent ouzh ho kedal.

1867
Référence : MGK p21

Neuze avat e oant leun betek o ginou, hag int en em roet da gousket. Me a zo chomet war vale. Da bemp eur em eus dihunet o c’habiten, en u[l] lavaret dezhañ e oa deiz.

1877
Référence : EKG.I. p.228-229

An Aotrou Breton ha Filip en em lakeas adarre e bale, hag en em gavas a-raok m’oa re noz e mereuri Kerouzere, el lec’h m’edo ar c’hri hag ar gouel, rak gouzout a raent o doa ranket paotred Breizh kemeret an tec’h e Kergidu.

1877
Référence : EKG.I. p.307

A-wechoù, evelato, e-pad an nevez-amzer hag an hañv, e teue e-pad an noz da ober ur bale dre ar parkeier, evit kemeret an aer vat hag en em dizinouiñ, pa ne veze ket galvet da vont da welet tud klañv, rak neuze na tan na kurun n’o dije miret outañ da vont en hent.

1877
Référence : EKG.I. p.49-50

Ne zalejomp ket d’en em gaout e Runveuzid, rak ne gredan ket e ve, kement ha m’am eus soñj, ouc’hpenn ur c’hardeur bale etre Sante-Kroaz ha Runveuzid.

1877
Référence : EKG.I. p.70

Kemeret a reas ul loan, hag, e-pad an noz, edo war vale, o vont du-mañ ha du-hont, da welet hiniennoù ac’hanomp en doa lakaet war an hentoù, war-zu Kastell, da zigas keloù dezhañ e ken kaz ma vije, a-raok an deiz, deuet Canclaux war hor lerc’h.

1877
Référence : EKG.I. p.274

Deuet eo an noz, teñval eo an amzer ; n’eus den war vale adalek beg Milio betek enezenn Vriad, o vont dreist bourk Perroz ha kêr Landreger.

1877
Référence : EKG.I. p.94

Soudarded Canclaux ne ouient ket petra 'ganemp, mes o welet hon daoulagad entanet, hor bale dichek ha faeüs, e krogas un tamm aon enno.

1877
Référence : EKG.I. p.268

Ur pennad brav a vale am boa da ober evit mont da Lanzeon, ha poan am boa c’hoazh em morzhed glazet e Kergidu : Evelato e kave din e vijen a-raok an deiz e penn va beaj.

1878
Référence : EKG.II p.21

Trouz ha chaok a yoa ganto kement, ma vezent klevet, e-kreiz sioulder an noz, un hantereur vale dioc’h [diouzh] an hent-bras.

1878
Référence : EKG.II p.87

ur frapad mat a vale a zo ac'hann di

1909
Référence : BROU p. 239 (il y a un bon bout de chemin d'ici là)

diouzh e vale en anavezan

1909
Référence : BROU p. 429 (allure)

Va zad-kozh (Doue d’e bardono !) a gontas din, un devezh ma oamp oc’h ober ur bale — tro ar Palud — penaos e dad dezhañ a oa bet ur c’hamarad bras da Vilzig. Moarvat e oa un tammig eus hon c’herent, ha dre-se, e di a zo kouezhet en hon danvez.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 37, p.807-808 (Miz Genver 1924) ("e di a zo koueet en..." reizhet e Niv. 38, "ERRATA" p.846).

Antronoz vintin, da bemp eur, Bilzig a oa war ar bale : ar Gwennili ac’h ae er-maez da c’hwec’h eur.

1925
Référence : BILZ2 p.121

bale

1927
Référence : GERI.Ern pg bale

En em gavet e-kichen un dorgennig, ni a droas a-gleiz hag a gerzhas eteit [hed-da-hed] ur voger uhel, kinviek ha kildroennet. En diwezh, a-forzh da vale ec'h en em gavjomp dirak un nor vras.

1929
Référence : SVBV p12

Un heol Mezheven a lugerne en oabl, ha ne voe ket pell ar gerzherien evit c'hweziñ, Yann ha Pêr a zalc'he tost an eil d'egile, hep soursial nemeur ouzh ar soudarded all. Goude un eurvezh vale, ez oant o-daou digevret-krenn diouto.

1941
Référence : ARVR niv.6, p4

Ker skañv e oa e vale hag hini ur c’hazh pa vez da vat o logota.

1944
Référence : ATST p.32

Ne veze ganimp nemet brezhoneg, er porzh, er baleoù hag all.

1944
Référence : EURW.1 p43

Aet ar Chouanted e-biou ha bep un tammig, e tistera hag e tav o c'han ha trouz o bale.

1960
Référence : PETO p62

Ar pezh hor souezh-ni da gentañ eo an doare o deus da gerzhout : ne deont morse a-zoug o c'hamm, piltrotat eo a reont, ha ni boas ouzh ar bale a gav souezhus da gentañ gwelout ur rummad tud a-bezh o vont d'ar piltrotig.

1985
Référence : DGBD p35

Ordre alphabétique

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux