Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Mots parents :
0

Variantes historiques ou dialectales attestées : 
1
Afficher les variantes

Définition :  Masquer la définition

Stl. I. Stl. kenur. (goude hep pe ul lav. nac'h) A. 1. Ger nac'h a dalvez da eren daou anv, daou raganv - div lavarenn - oc'h enebiñ an eil ouzh egile. - ouzh eben. 2. Tr. stl. [1499, 1732, 1850, 1931, 1985, 2015] NA… NA : troienn a dalvez da eren daou dermen oc'h enebiñ an eil ouzh egile. Nag an eil nag egile. Nag a-eeun nag a-dreuz. Na drouk na mat. Na kozh na yaouank & [1927] NA… HA NA. Pa vin aet na welin ha na glevin. B. 1. [1659] GWECHALL. Ha. Pand eo kistion a zebriñ nag a evañ. 2. BREMAÑ (en ur goulenn) Ha. II. G. pouez. (e deroù un islav. asantiñ) 1. (dirak ur v. en doare-div.) Ger a dalvez da greñvaat ar stagell pa. & Tr. Estl. Na pa vefe ! : petra a rafe an dra-se. 2. (dirak ur v. en doare-diskl. pe en doare-div.) Ger a dalvez da greñvaat an droienn stagell bezañ ma. III. Stl. isur. (dirak an rn. v. "e" heuliet gt ur furm v. displ.) 1. Ha pa. 2. Tr. stl. isur. NA BOUT : daoust ma. & Ha pa. Evezh. : graet e vez gant nag dirak ar gerioù a zeraou gant ur vogalenn pe gant un "h" na vez ket distaget.

Exemples historiques : 
110
Masquer la liste des exemples

na'n eil na'n egile

1499
Référence : LVBCA p20, 67, 68, 149 (ne l-ung ne l-aultre)

15. Ha neuze pan o devoe lavaret an oratored ez oa un dra imposibl ez c'hallze Doue bezañ den, nag ez c'hallze gouzañv poan ar bed nag ivez ar marv, ez prouvas dezhe ar werc'hez penaos ar Jentiled c'hoazh ho devoa a-ziaraok lavaret an dra-se, rak Platon hag ar Sibiled oz devoa lavaret ez vize eürus an doue diouzh ar c'hrec'h a vihe krusifiet er groaz.

1576
Référence : Cath p13

[«]Bizviken evit komzoù kazr[,] na tourmanchoù ne c'hallhen bezañ ravoket e garantez.[»]

1576
Référence : Cath p16

[«]O pegen maleürus eo an re a ra enor d'an seurt doueoù-se, pere evit o gelver en nesesite ne c'hellont sikour den, nag e viret ouzh pirilh nag e sikour en e dribulasion[».]

1576
Référence : Cath p9

[«] Hag an holl doueoù-se, pere a enorez na c'hellont sikour na te na neb o fed, am eus an holl disprizet[. »]

1576
Référence : Cath p9

7. Laerezh, na viret madoù den / Hep e volontez na gra ken. 8. Nag a-enep den falstesteni, / Gaou e-lec'h gwir ne liviri.

1622
Référence : Do. p28

4. Enor da dad, da vamm, hep bout fell. / Dre garantez sikour-i hag e vevi pell. 5. Muntrer ivez ne vezi ket / A volontez nag a efed. 6. Luksurius[,] mir na vezi / A efed nag a zezir mui.

1622
Référence : Do. p28

M. Pelec'h eo aretet nag e koñsistont an euvroù mat pere zo ret deomp da ober ? D. E gourc'hemennoù Doue hag an Iliz.

1622
Référence : Do. p26

Peseurt na pet pec'hed zo ? Daou

1622
Référence : Do. p34

Sin ar C'hristen eo sin ar Groaz hag a zle da ober pa sev [sav] ha pan a da gousket, pan a er-maez a'n ti, pan antre en Iliz, pand eo kestion a zibriñ, nag a evañ, pan komañser pidiñ Doue hag en komañsamant hon holl euvroù, pan en em gaver en un nesesite bennak, dañjer pe temptasion : o kas an dorn dehoù d'an tal, en ur lavaret : In nomine Patris; goude d'ar c'hof, en ur lavaret : Et filii; ha goude d'ar skoaz kleiz, hag er fin en hini dehoù, en ur lavaret : Et Spiritu Sancti, Amen.

1622
Référence : Do. p56

na mui na vihanoc'h

1659
Référence : LDJM.1 pg ne (plus ne moins), (ny) plus (ni moins)

nag evit-se

1659
Référence : LDJM.1 pg nac (euit se)

na

1659
Référence : LDJM.1 pg na

na mui na ken

1659
Référence : LDJM.1 pg (na) mui (na quen)

na mui na ket

1659
Référence : LDJM.1 pg (ny) plus (ni moins)

nag an eil nag egile

1659
Référence : LDJM.1 pg neutre

na bras na bihan

1659
Référence : LDJM.1 pg mediocre

n'eo ket onest na dereat

1659
Référence : LDJM.1 pg messeant

na mui na ken

1659
Référence : LDJM.1 pg ne (plus ne moins)

Un Doue hepken a adori hag a wir galon a giri ; / Hanv Doue e ven ne doui ket, / Nag ivez netra hevelep.

1677
Référence : Do. p27

n'en devezo na fin, na difin

1732
Référence : GReg pg eternel (qui n'aura jamais de fin)

foetañ ken na red ar gwad

1732
Référence : GReg pg fouetter (Foüetter jusqu'au sang.)

na kozh na yaouank

1732
Référence : GReg pg age

Ned eus na blaz, na saour gant ar c'hig-mañ.

1732
Référence : GReg pg goût (Cette viande n'a point de goût, elle en a un mauvais.)

foetañ ken na zeu ar gwad

1732
Référence : GReg pg fouetter (Foüetter jusqu'au sang.)

Ar finesa ned eo na re vat na re zrouk, flodañ a ra entre ar vis hag ar vertuz.

1732
Référence : GReg pg floter (La finesse n'est ni trop bonne, ni trop mauvaise, elle flote entre le vice & la vertu.)

krenet gant ar riv ken na stlak an dent

1732
Référence : GReg pg greloter (pp.)

ne haller na reiñ e donezon, na gwerzhañ, ar madoù a aparchant ouzh an Iliz, nag ouzh ar Roue

1732
Référence : GReg pg appartenant

Nag hemañ a c'hello ober gwell ?

1850
Référence : GON.II p.86, livre second, « Celui-ci ne pourra-t-il pas mieux faire ? »

nag a-eeun nag a-dreuz

1850
Référence : GON.II pg affala

an aotrou Doue n'en deus na deroù na diwezh

1850
Référence : GON.II pg dérou

n'en deus na douj an dud, na douj Doue

1850
Référence : GON.II pg douj

na

1850
Référence : GON.II pg na, nâg

nag

1850
Référence : GON.II pg na, nâg

na kent, na goude

1850
Référence : GON.II pg na, nâg

nag an eil, nag egile

1850
Référence : GON.II pg na, nâg

nag a-dreuz, nag a-hed

1850
Référence : GON.II pg na, nâg

gwell eo gwin nevez na mez

1850
Référence : GON.II.HV pg na, nâg

na, nag

1850
Référence : GON.II p.57, Table des Conjonctions simples, "ni".

N’em eus kavet er gêr, nag ar vamm, nag ar verc’h.

1850
Référence : GON.II p.94, livre second, « Je n’ai trouvé à la maison ni la mère, ni la fille ».

An den-se n'eo na bras na bihan.

1850
Référence : GON.II p.94, livre second, « Cet homme-là n’est ni grand ni petit ».

Likit evezh na vec'h gwelet gant unan bennak.

1850
Référence : GON.II p.92, livre second, « Prenez garde d’être vu par quelqu’un ».

Ne garan nag an eil nag egile.

1850
Référence : GON.II p.93, livre second, « Je n'aime ni l'un ni l'autre ».

N'eus na droug, na mad da lavarout anezhañ.

1850
Référence : GON.II p.93, livre second, « Il n'y a ni mal ni bien à en dire ».

Na dour, na gwin.

1850
Référence : GON.II p.87, livre second, « ni eau, ni vin ».

Ni viande, ni poisson.

1850
Référence : GON.II p.87, livre second, « ni viande, ni poisson ».

Na gwenn, na du

1850
Référence : GON.II p.87, livre second, « ni blanc, ni noir ».

Na mui na maez

1850
Référence : GON.II p.58, livre premier, "ni plus ni moins".

Na va mab, na va merc'h ned int bras.

1850
Référence : GON.II p.78

Na c'hwi, na me ne ouzomp kanañ.

1850
Référence : GON.II p.78

Nag eñ, nag hi ned int bet pell klañv.

1850
Référence : GON.II p.79

Nag ho tad, nag ho mamm ne oant kozh pa int marvet.

1850
Référence : GON.II p.79

Dioc'h pep troad n'eo mat pep botez, / Na da bep gwaz, [n'eo] mat pep maouez.

1867
Référence : MGK p74

Tad-iou un deiz a lavaras : / – « Kement zo bev-buhez, kerkoulz bihan ha bras, / A c'hell dont dirazon, / Hep krenañ na kaout aon. »

1867
Référence : MGK p10

Ra viro bepred va doueoù / Na vec'h tost din, na noz na deiz !

1867
Référence : MGK p38

Ar vamm ne gar na merc'h na mab, / Hag ar bugel na mamm, na tad.

1867
Référence : MGK p136

« Kaer ho pe 'ta din lavaret, / Gant ar yar, pa na ven ganet, / Ar yar am c'har a zo va mamm, / Pelec'h emañ ? Hi a glaskan ! »

1867
Référence : MGK p135

« E gwirionez, Doue a zo leal, / Ne zigas mad d'ar re ra fall ; / Biskoazh digastiz ne lezas / Nag ar muntrer, nag ar yuzaz. »

1867
Référence : MGK p111

Hep ur c'hriñsenn, Eripin kaezh, / E rankit, en ho stad, glaouriñ du gant an naon ; / Rak, evel ma ouzoc'h, dre ned eus razoc'h aon, / Ne c'hellit kaout kofad, na begad evit netra / : A daolioù skilf, pep tamm a rankit diframmañ[.]

1867
Référence : MGK p8

Nag er sizhun a zeu kennebeut, eme ar re all.

1877
Référence : EKG.I. p.254

Kerkent ha ma voent en em gavet, ec’h ejont da c’houlenn da zibriñ ha da evañ. Mes lavaret e voe dezho, e pep ti, n’oa na tamm na banne ; n’oa ket bet a amzer c’hoazh da boazhat bara, re vintin e oa ; ha n’oa ket a arc’hant en tiez da vont da brenañ gwin na gwin-ardant da Vontroulez. Hag e gwirionez, an traoù a oa gorrenet ker pizh, ma ne voe kavet netra e neblec’h : war-c’hed edo an holl eus ar soudarded.

1877
Référence : EKG.I. p.169

Koulskoude n’em eus klevet trouz ebet. Ha te ? — Na me kennebeut ; n’em eus gwelet nemet evel ul luc’hedenn o tont eus ar solier aze, o para un tammig warnomp hag o vont kui[t] ker buan-all.

1877
Référence : EKG.I. p.75-76

A-wechoù, evelato, e-pad an nevez-amzer hag an hañv, e teue e-pad an noz da ober ur bale dre ar parkeier, evit kemeret an aer vat hag en em dizinouiñ, pa ne veze ket galvet da vont da welet tud klañv, rak neuze na tan na kurun n’o dije miret outañ da vont en hent.

1877
Référence : EKG.I. p.49-50

Ne welen den nag o tont nag o vont : klevet kaozeal a raen avat er penn all eus ar bourk ; e ti Bielon e kave din e oa.

1878
Référence : EKG.II p.116

Goulennet gant neb a garfet ; Ha distag-krenn 'vo dec'h lâret : Lemmañ kañfard a zo er vro, Yann ar Fluteg e hanv. Na pegen lemm ve, koulskoude, Ac'h e[o] bet gennet a-zoare : Ar pech peus stignet ar gwellañ, Ho pako 'wecho[ù] da gentañ.

1898
Référence : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 23 janvier, p.2

Me zo diwar rank ma faeron, sant Tomaz, na gredas ken na welas. Pa'm [b]o gwelet e kredin.

1898
Référence : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 23 janvier, p.1

hep na gwir na rezon

1909
Référence : BROU p. 415

Dir pe houarn ? Na dir nag houarn, laosk ganin va divskouarn

1909
Référence : BROU p. 419 (parfois, en s'amusant, un enfant prend l'oreille d'un de ses compagnon, en disant : Dir pe houarn ? Celui-ci doit répondre, Na dir, nag houarn, laosk gane ma diskuarn)

N'eus na tan na c'huban

1909
Référence : BROU p. 388 (je n'ai entendu cette expression que lorsqu'on était en retard pour allumer le feu)

E tarzh kentañ an Amzer, e pennderou an Traoù, n’oa na douar, na mor, nag aer, na heol, na loar, na stered. Tri bed avat a oa.

1923
Référence : SKET p.26

Ne vefe ket dre C’halia a-bezh trawalc’h a vugenoù nag a livioù, din d’o lakaat dre skrid.

1923
Référence : SKET p.140-141

Ra vezo ho torn savet dalc’hmat ouzh ar fallakr ; ra skoio gantañ taol ar marv, nag ho preur e ve-eñ, azezet en ho kichen ouzh hoc’h oaled !

1923
Référence : SKET p.51

Kefridi ar c’hwec’h-mañ ez oa derc’hel an ti kempenn ha naet-flamm, pa na dlee poultrenn ebet na koc’hienn dont da intrañ kannded ar murioù, al leur hag ar framm, lufr an arrebeuri, sked ar c’haeradurioù hag al listri-aour.

1923
Référence : SKET p.65

Pelloc'h, kalz pelloc'h, war harzoù gouelec'hioù Sour hag Arab, anezho kompezennoù traezhek ha meinek, hep gwez, na geot, na dour, ez eus, etre div stêr, ur blaenennad all ec'hon ha frouezhus, ma eoster enni gwinizh.

1923
Référence : SKET p.16

Tao ! tao ! bihanig, / Ha me a gano dit, / Na da c’hortoz da vammig / Da reiñ bronnig dit. / Da vammig ’zo dañserez, / Da dadig ’zo mezvier, / Ha te ha me, bihanig, / A ranko chom er gêr.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 38, p.841 (Miz C'hwevrer 1924)

Neuze e welas un enezenn bihanik a-walc’h, kompez ha digoad, na save en he c’hreiz nemet un ti hepken, kelc’hiek e voger.

1924
Référence : SKET.II p.37-38

Debret en deus an aval : / Ne vo digantañ ger dizereat / Nag ouzh den nag ouzh loen.

1924
Référence : SKET.II p.10

Pevar bugel ha bara da reiñ dezho ?… — Evelkent unan a re ho peus, Izabel, eme unan eus ar glufaned. Kasit anezhañ war ar maez, pe d’an ospital ; unan eo deoc’h na kar na par…

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 37, p.813 (Miz Genver 1924)

Met gourdrouz ha gourc’hemenn a dreuz buan penn ur paotr na nav na dek vloaz, hag, antronoz vintin, n’he dije ket Izabel pignet ar c’hra, gant he boutegad meskl, ma vije Bilzig hag an daou all oc’h heul kanfarted ar bourk.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 38, p.841 (Miz C'hwevrer 1924)

Evelkent gaou a oa bet lavaret d’ar vamm : pizenn na favenn n’o devoa tañvaet en deiz-se ; met kaer o devoa bet Bilzig hag an daou all stourm ouzh o mamm e oant bet tamallet hep abeg [...].

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 38, p.844 (Miz C'hwevrer 1924)

Na padal ma welas ar baotred el liorzh, hag eñ da grial, diwar-bouez e benn : — Al laer ! al laer !

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 39, p.865 (Miz Meurzh 1924)

Chom a eure ’ta Bilzig gant e vreur hag e ziv c’hoar, ha, pa lakaas ar sakrist e zorn dezhañ war e skoaz, na troad na dorn ne fiñvas.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 39, p.865 (Miz Meurzh 1924)

Kreñv a gorf hag a spered, hep pleg na displeg, ha, pa zigore warnoc’h e zaoulagad gwer-c’hlas [sic], eeun ha sklaer, ar skiant-vat enne a bare.

1925
Référence : BILZ2 p.178

Anez da se ?… Bara, na kig na krampouezh ne vo ket war blankenn e di, hag en tier an dud a vor peurvuiañ enne a-leizh a vugale, hir ha lemm o dent.

1925
Référence : BILZ2 p.104

pa vezin aet na welin ha na glevin

1927
Référence : GERI.Ern pg aet

Ar mor, avat, ne blije ket nemeur din d'ar c'houlz-se, na bremañ, kennebeut all, n'on ket gwrac'h gantañ, rak, da'm meno, ar gazeg c'hlas a ra re, kalz re, a drouz, hag, ouzhpenn da se, he c'havan gwall griz e-keñver mordeidi Breizh.

1929
Référence : SVBV p.14

Al labour a raent a oa tenn ha risklus, rak ar c'hirinoù a gempennent a oa leun-kouch a vateri tarzhus ha kabellet gant ur viñs-enaou-tan. N'oa ket brav, m'el lavar deoc'h, firbouchat re an obuzioù-se na kennebeut c'hoari ruilh-kaik ganto. N'eo ket gant tud moñs kennebeut all, e vefent bet lakaet a-rezadoù an eil war c'horre egile.

1929
Référence : SVBV p6

a-barzh deiz na tarzhenn

1931
Référence : VALL pg aurore

na drouk na mat

1931
Référence : VALL pg (propos) anodin

n'eo ket par, na tost zoken !

1931
Référence : VALL pg approcher (il ne l'égale pas, il n'en approche même pas !)

hep reizh na feiz

1931
Référence : VALL pg aveu

Na respontit ket holl asambles, na, kennebeut, diouzhtu, nemet goude bezañ taolet evezh bras er pezh a vezo bet goulennet diganeoc’h.

1944
Référence : ATST p.9

Amañ 'z eus kêriadennoù sioul kuzhet a-drek ar c'hleuzioù uhel, na zigouezher enno nemet dre c'haridennoù enk ha teñval, dre wenodennoù moan ha kamm-jilgamm ; er c'hêriadennoù, ez eus tier kozh, gant o dorioù bolzet, merket ur bloaz warno alies, evel 1590, pe 1675, pe 1730 : peadra da soñjal atav er re aet kuit ; amañ 'z eus menezioù moal ha kragek ; saonennoù klenk lec'h ma hiboud ur wazhig-dour ; hag er c'hornad-se e vev ur ouenn gouerien pennoù-fall, distag a bep tu, disfizius ouzh an aotrounez, hanterourien hag emsikourerien dre dreuzlavar, stag d'o zra o-unan dre voazadur, mignoned d'ar frankiz soñjal, d'ar frankiz donemonea, diaes dezho dougen yev beleien ha noblañs, ha nag evit-se tud a relijion, a urzh vat, a zoujañ evit ar galloud leal, sentus ouzh ar Red, dispont ouzh ar re vev met leun a aon rak an teuzoù, ar seblantoù, ar bed all : tud hag a zo pimpatrom c'hoazh, e deroù an XXvet kantved, ar re a veve araozo mil bloaz 'zo.

1944
Référence : EURW.1 p15-16

Koulskoude, kozhañ 'reas, chom a reas dizimez ; ne oa na merc'hetaer na friant, ur paotr dezhañ e-unan, ne gare nemet lenn, labourat, studi, ur paotr pizh, o tastum gwenneg ha gwenneg peadra da brenañ ur garg noter, pa vije achu e c'hwec'h vloaz komis.

1944
Référence : EURW.1 p11

Netra nemet lochennoù toet gant balan pe gant soul, ha tud paour gwisket gant pilhoù, merc'hed gant chalioù e-giz Landreger, hep na koef na tog war o fenn.

1944
Référence : EURW.1

Ar wech kentañ a oa din gwelout dirak ma daoulagad tud o vont da gomz brezhoneg a-wel d'an holl, hep aon na mezh, ha birviñ a raen gant ar fouge evit ma Bro.

1944
Référence : EURW.1 p70-71

Ar studioù, ar c'hlasoù a oa renket-mat, na re hir, na re verr.

1944
Référence : EURW.1 p50

N'em eus ket ezhomm da lavarout na lavare den ebet netra d'ar vugale evit lusa, kraoña, kistina na zoken avaloua war e zouaroù.

1944
Référence : EURW.1 p25

Lod eus ma c'hendiskibien a veze sachet ken alies war o skouarn dehoù, ken na oa hanter-zistaget diouzh o fenn, ha deuet evel ul loa.

1944
Référence : EURW.1 p22

Ma c’houlennan eta diganeoc’h piv eo an desketañ en ti, ne vezin respontet na gant ki na gant kazh, evel en amzer gozh.

1944
Référence : ATST p.9

Lukaz, avat, en doa un dra bennak nevez da lavarout dezho, daoust ma oant mezv, rak ur c’heloù eus ar seurt a zo ur pouez re bounner, ha ret eo disammañ an teod dirak an den kentañ a vo kavet war an hent, na pa vefe roue pe pilhaouer.

1944
Référence : ATST p.13

Na bras, na bihan, ha kuilh en he gwiskamant seiz du, hogen maouez penn-da-benn he c’horf, gant he roderezh kazhez lizidant, n’oa ket da reiñ dezhi ouzhpenn daou vloaz warn-ugent.

1949
Référence : SIZH p.38

Heuliañ a raent ur riboul strizh, toullet a-dreuz al linad uhel diwanet war atredoù mogerioù disac'het an iliz hep dor na toenn.

1949
Référence : SIZH p.54

N'eo ket dav skeiñ nag ober stad; Bountit an nor hep nec'h ebet.

1960
Référence : PETO p14

Hogen un hantereur goude edo ar c'harr ouzh hor gortoz, hag edomp er gêr a-raok na oa re deñval.

1985
Référence : DGBD p97

Gwashañ kudenn a sav evidon eo penaos magañ va labourerien, ar c'hozh Bengaed lezirek n'o deus netra a re, nag hanter a vaniok evit bevañ labourerien ar c'hoadour zoken.

1985
Référence : DGBD p108

Pa zigoris unan eus ar goloioù, e kavis ennañ pezh a hañvalas din bezañ un hal strinkennet, na mui na maez.

2012
Référence : DJHMH p83

N'eo ket disterdra kaout soñj e oa aet Breizh abaoe penn kentañ an XIIIvet kantved dindan levezon Bro-C'hall hag e oa Rainaud ar c'hañseller karget gant Pierre Mauclerc da adaozañ melestradurezh an dugelezh diwar skouer hini ar Gapesianed, na mui na maez.

2013
Référence : LLMM Niv. 399, p10 (YF Dupuy)

Ni zo peder retredadez, en o-unan. N'hon eus na bugel na ki.

2015
Référence : EHPEA p12

Met, m'emañ evel-se eo gwell lâret krak-ha-krenn, kentoc'h eget na vefe ken bec'hiet e spered ken m'en em gavfe en ospital

2020
Référence : ARGEL p. 72

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux