Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Variantes historiques ou dialectales attestées : 
2
Afficher les variantes

Définition :  Masquer la définition

I. Adv. A. (dirak un ag. pe un adv. en e zerez plaen) 1. [1576, 1622, 1699, 1732, 1850, 1867, 1877, 1929, 1931, 1944, 2015] KEN ... HA [1576] Troienn a dalvez da sevel derez kevatal un anv-gwan, un adverb ha da ziazezañ ur geñveriadenn etre daou zen, daou dra, daou fed, h.a. a lakaer da gevatal. ha pan he gwelas ken kaer ha ken resplañdisant ha maz oa-hi [...]. [1622] Me gred ez eo mab da Doue an Tad, ken puisant, ken gouiziek, ken mat hag an tad [...]. [1732] Bezañ ker stank ha merien en ul lec'h. [1850] Ken tev hag e vreur eo. [1850] N'eo ket ken tomm hiriv ha dec'h. [1850] Bet on en e di ken alies ha c'hwi. [1867] [...] ez oc'h ker reuzeudik hag ur pesk war an traezh. [1877] Nac’h a zo aes, mes diskouez ne wrie ket war ar memes torchenn "ar re ruz" a gomzan anezho hag ar republikaned all, n'eo ket ken aes. [1929] E deod a yae en-dro kel lijer hag ur vilin-baper. [1931] Ken trubard ha ma'z eo gaouiad. [1944] Ker sur hag emaon amañ dirazoc’h, ar pakad-se a zo un den beuzet !… [2015] Ken kriz ha kalet hag ar feulster fizik-se ez eo ar feulster gouzañvet gant ar re "wasket" er c'hevredigezhioù direizh a-vremañ [...]. & Tr. kv. Bezañ ken du ha dour berv, ken c'hwerv hag ar vestl : du-kenañ, c'hwerv-kenañ. Bezañ ken krak e lagad ha hini ur goulm. Bezañ udb. ken tanav hag un delienn, ken kalet hag an dir. Bezañ ken hir e zivskouarn ha re un azen. Bezañ ken reuzeudik hag ur pesk war an traezh. & Ober udb. ken buan ha lavaret : e ober diouzhtu goude bezañ graet anv anezhañ. 2. GALLEK. [1732, 1850, 1877] KEN EVEL, KEN E-GIZ : KEN HA. [1732] Ker c'hwerv evel ar vestl. [1732] Kalonoù ker kalet evel an dir. [1732] Ker krak eo e lagad evel hini ur goulm. [1732] Ne deus tra ker lokant evel an arc'hant kontant. [1850] Ken hir eo e zivksouarn evel re un azen. [1877] Ar soudarded a gave ken aes mont en o hent evel chom da glask trabas ouc’h an Aotrou Breton, hag a droas ker buan kein evit mont d’an iliz. 3. Trl. kv. (dirak un ag. en e zerez plaen heuliet gt ha tra) [1931] KEN (HS. AG.) HA TRA Kenañ. Ken laouen ha tra, ken dinec'h ha tra : dinec'h-kenañ, laouen-kenañ & Ken nebeut ha tra, ken nebeudik ha tra : an nebeutañ posupl. [1949] Nemet hemañ, ken sur ha tra, n'oa ket bet en em gavet gantañ ur Balmira war e hent. 4.a Ent krenn. en ul lav. dizalc'h. [1499, 1732, 1850, 1867] Termen a dalvez da c'heriañ e tizher un derez uhel-kenañ war ur skeul talvoudegezhioù a denn d'ur perzh. [1499] Ken buhan. [1732] Ker rust eo da welet. [1850] Ne ouien ket e oac'h ken kreñv. [1850] Biskoazh na welis un den ken diempenn. [1867] Troet ker brav e brezhoneg. [1867] Unan eus e verc'hed o kanañ ker flour. [1878] [...] er-maez eus an ti m’oa bet ken eürus ennañ... & Paouez da vont ken buan. & Ken beure : ken abred diouzh ar beure. & Evit ken nebeut a dra : evit un dra ken dister. 4.b Ent krenn. en ur bennlav. dirak un islav. doareañ - degaset gant "ma", "ken ma", "na","ha na", "ken na" pe gant "ken e" - a dalvez da c'heriañ un heuliad. [1659, 1732, 1850, 1867, 1877, 1924] Termen a dalvez da c'heriañ e tizher un derez uhel-kenañ war ur skeul talvoudegezhioù a denn d'ur perzh. [1659] Ker superbus eo ma tispriz pep unan. [1732] An arabaj a zo ul langaj ker fournis m'en deus mil hanv evit ur c'hleze, pemp kant evit ul leon, daou c'hant evit ar sarpant ha pevar-ugent evit ar mel. [1732] Ar pezh a wellan a zo ken euzhik, ma sav va blev em fenn gantañ. [1850] Kel leun eo na c'hell mui lonkañ. [1850] Ken nec'het eo, ma ne oar ket petra da ober. [1850] Ker gouiziek eo ma oar pep tra. [1867] [T]raoù ken divalo ha ken iskis e brezhoneg ma'z int evel kozh peñselioù ruz pe c'hlas gwriet ouzh ur sae wenn gant ur c'hemener mezv-dall. [1877] [...] hag o vont da guzhet ker buan ha ker mat ma ne c’hellemp ket gouzout da belec’h ez aent. [1924] Dirak an aotrou person, abaf an div blac’h, ken abaf ha na gredent digeriñ o ginou. [1924] Kement ha ker bihan, ken ma deuas ar sakrist kozh, hanter vouzar koulskoude, d’o c’hlevet. [1924] Ken brudet fall e oa ken n’oa ket bet falvezet gant an aotrou person hen digemer er c’hatekiz […]. [1931] Ken dost ken en dije touzet kein ul laouenn-dar. 4.c Ent krenn. en un islav. dirak un ag. pe un adv. heuliet gant "ha", "ma", "e" hag ur v. displ.) Termen a dalvez da c'heriañ e tizher un derez uhel-kenañ war ur skeul talvoudegezhioù a denn d'ur perzh. 5. (dirak un ag. en e zerez plaen heuliet gant ar rannig diskouez « -se ») [1878, 1931, 1949, 1972] KEN… -SE Termen a dalvez da c'heriañ e tizher un derez uhel-kenañ war ur skeul talvoudegezhioù a denn d'ur perzh. Ken alies-se ! : gwall alies, hervez an hini a zistag an troiennoù-se. [1878] Ne ouzoc’h ket petra am boa c’hoant da ober en ur vont ken tost-se d’ar sitoianed ? [1931] Perak dremmoù ken doanius-se deoc'h ? [1931] Ken diaes-se. [1949] Ha krediñ a ra dit eo ken fall-se ar merc'hed ? [1972] [N]e veze ket ken diaes-se kaout te e-pad ar brezel e Goueled Breizh. 6. (dirak un adv. pe un ag. en e zerez plaen heuliet gant all) [1923] KEN (HS. AG.) ALL a. Troienn a dalvez da sevel ur geñveriadenn a gevatalder gant udb. bet meneget abretoc'h. Ar benveg-mañ zo ken fall all : ken fall hag ur benveg all bet meneget a-raok. [1923] Ar Piramidennoù brudet eo hag ar Sfins ker brudet all. [1924, 1927, 1931, 1949, 2015] KEN (HS. AG.) ALL b. Termen a dalvez da c'heriañ e tizher un derez uhel-kenañ war ur skeul talvoudegezhioù a denn d'ur perzh. Ken alies all ! : gwall alies, hervez an hini a zistag an troiennoù-se. Evit ken nebeut all : evit un dra ken dister. [1924] Abaoe ma oa intañvez, biskoazh ken pinvidik all ne oa bet. [1927] Ken aketus all eo da […]. [1931] Ken diaes all. [1931] Ken diaes hag all. [1931] ken kriz all. [1931] Taer da welout ha kel laosk all da gavout. [1949] Ha skoret, ouzhpenn, e vogerioù mein tev, gant harpelloù-mein ken tev all. [2015] Ken pouezus all eo prederiañ en ur mod hiniennel ivez […]. 7. KEMENT HA KEN BIHAN (KEN) MA : kement ha kement (ma), en hevelep doare (ma). [1924] Kement ha ker bihan, ken ma deuas ar sakrist kozh, hanter vouzar koulskoude, d’o c’hlevet. [1944] E vamm intañvez en dizalias start, kement ha ken bihan, ma sentas outi […]. B. 1. (dirak an hevelep ag. adlavaret en e zerez plaen) [1924, 1931, 1943, 2013] KEN… HA KEN… Troienn a dalvez da sevel ur geñveriadenn a barder etre daou zen, daou dra, daou fed, h.a. [1924] Breur gevell eo d’ar Vuhez : ganet int en hevelep deiz, hag i ker kaer ha ker kaer. [1931] Bezañ ken bras ha ken bras, ken kreñv ha ken kreñv. [1943] N'eo ket ret krediñ e ve an holl ganiennoù ken kozh ha ken kozh. [2013] Ne oa ket bet ken gorrek ha ken gorrek al labour a-hed istor savidigezh an iliz. 2. (dirak un ag., un adv., un ak., ur rag.) [1622 , 1732, 1944] KEN…, KEN… ; KEN… KEMENT… Troiennoù a dalvez da lakaat daou berzh, daou rumm, daou fed, h.a., keñver-ha-keñver. Dilezel a reas ken e dad, ken e vamm. Ken bev, ken marv : bev koulz ha marv, ar re vev koulz hag ar re varv. & Ken paour, ken pinvidik : ar re baour koulz hag ar re binvidik. & [1622] Ken en ostiv, ken er c'halizr. [1877] Kement ti a yoa e Kastell, ken e kêr, ken war ar maez, a yoa digor d’o eskob. [1924] Ken gwazed, ken maouezed, ken paotred, ken plac’hed yaouank, holl ez int mat, habask ha degemerus. [1931] Ken lies a benn, ken lies a veno : ken niverus eo ar mennozhioù hag an niver a dud. & KEN ... HA KEN… ALL Ken didalvez ha ken laer all : ken didalvez ha ma'z eo laer. C. (dirak un ag.) 1. (en un tr. estl.) Pegen. 2. (dirak ar rn. v. e heuliet gant ur v. en doare div.) [1931] Ken buan all, ken kaer all : troiennoù a dalvez da c'heriañ eo bet darbet d'an darvoud-mañ-darvoud c'hoarvezout. [1931] Ker buan all en defe goulennet. II. Tr. stl. isur. Ken lies gwech ma, ken alies gwech (ha) ma, ken lies tro ma, ken alies a dro ma Troiennoù a dalvez da sevel, da zegas, un islavarenn amzeriañ a verk klotadur daou ober, daou zarvoud. EVEZH. Bez' e c'haller ober gant an adstumm "kel" dirak al lizherenn-dal "l" ha gant an adstumm "ker" dirak ur gensonenn disheñvel diouzh "n", "t", "d", "h" ha "l".

Exemples historiques : 
215
Masquer la liste des exemples

ken buan

1499
Référence : LVBCA p44, 112 (sitot)

22. Pan tistroas an impalaer ez eure he frezantañ dirazañ ha pan he gwelas ken kaer ha ken resplañdisant ha maz oa-hi, peheni a estime a vefe kastizet ha tourmantet dre an yunoù hag an abstinasion a grede he devoa graet, ez teuas da estimiñ ez oa bezet repuet ha maget gant ur re er prizon.

1576
Référence : Cath p18

Neuze ez voe digaset a divers proviñsoù hanter-kant orator, pere a eksede an holl re arall mortel e pep siañs monden, maz teuzo[nt] da c'houlenn pe da fin ez oant galvet a gen pell ha divers broioù da Aleksandri.

1576
Référence : Cath p11

Vertuzioù an Agnus Dei. / Ez chas brun an c'hurunoù [ec'h argas strak ar gurun], / Ez efas naet ar pec'hedoù, / Ez vir ouzh an tan pep manier, / Skaf ha lestr a cheñch [a sach] a zañjer, / Ez vir [e] pep tu ouzh marv subit, / Droukspered kre a chas kuit, / Ez spont sklaer an adverserien, / Ez rent soulas d'an wreg vrazez, / O tont da c'henel en gwel spes, / Ez ro grasoù, ez vir ouzh [drouk]chañs, / Pa en zouger gant reverañs. / A vent, nepred, na doutet pas, / ken din eo an bihan hag an braz.

1622
Référence : Do. p58

M. Livirit gourc'hemennoù Doue. D. 1. En un Doue parfet ez kredi, / Hag a veuli hepmuiken. 2. Dre'n hanv anezhañ ne doui ket, / Didan boan pep lec'h a bec'hed. 3. An Suliaoù hag an goueliaoù din / A observi ker anterin.

1622
Référence : Do. p26

M. Petra a gredit-hu someramant eus hon Aotrou Jezuz Krist ? D. Me gred ez eo mab da Doue an Tad, ken puisant, ken gouiziek, ken mat hag an tad, hag ez eo en em graet den evidomp-ni e kof ar Werc'hez glorius Mari hag evel-henn ez eo gwir Doue ha gwir den.

1622
Référence : Do. p14

D. Me a gred, goude ma'z eo pronoñset gant ar beleg ar c'homzoù koñsekratif, emañ enno korf hor Salver binniget, ken en ostiv, ken er c'halizr.

1622
Référence : Do. p44

ker buan hag ar marc'h

1659
Référence : LDJM.1 pg (aussi) vistement (que le cheual)

ken dous

1659
Référence : LDJM.1 pg quendoux

ker superbus eo ma tispriz pep unan

1659
Référence : LDJM.1 pg (il est) tellement (superbe qu'il mesprise tous les autres)

kement ha ker kre

1659
Référence : LDJM.1 pg tant (& si fort)

ker buan ha ma welis-se

1659
Référence : LDJM.1 pg incontinent (que je vis cela)

15. Gwerc'hez, Mestrez ar Gwerc'hezed, / Gwakait ma c'halon ker kalet, / Da c'hallout kaout keuz d'ho mab gwirion.

1677
Référence : Do. p69

me gred ez eo mab da Zoue an Tad hollc'halloudek ker gouiziek ha ker mat hag an tad

1677
Référence : Do. p15

ken tanav hag un delienn

1699
Référence : Har. pg delien, ha, ken, tanav, un (tanve comme une feuille)

ken alies

1732
Référence : GReg pg fois (Tant de fois, si souvent.)

ker gwenn hag al laezh

1732
Référence : GReg pg blanc (comme le lait)

Ker puilh ha ker stank ez kouezh an eneoù en ifern, e-c'hiz ar pluennoù erc'h war an douar, pa gouezhont [ar] stankañ.

1732
Référence : GReg pg floccon (Les ames tombent en enfer aussi abondament que les floccons de neige, sur la terre, lorsqu'il en tombe davantage.)

An arabaj a zo ul langaj ker fournis m'en deus mil hanv evit ur c'hleze, pemp-kant evit ul leon, daou-c'hant evit ar sarpant ha pevar-ugent evit ar mel.

1732
Référence : GReg pg arabe (La langue Arabe est si feconde qu'elle a 1000. noms pour signifier une épée , 500. pour le lyon, 100. pour le serpent , & 80. pour le miel.)

Ar pezh a wellan a zo ken euzhik, ma sav va blev em fenn gantañ.

1732
Référence : GReg herisser (Ce que je vois est si horrible, qu'il me fait herisser les cheveux à la tête.)

Ker rust eo da welet.

1732
Référence : GReg pg hagard (Il a l’air si hagard.)

Ker ferv eo an dremm anezhañ.

1732
Référence : GReg pg hagard (Il a l’air si hagard.)

Ken hezr eo an dremm anezhañ.

1732
Référence : GReg pg hagard (Il a l’air si hagard.)

Ker kalet eo ar rev ma 'z eo sklaset ar stêr ha skornet ar vein gantañ.

1732
Référence : GReg pg gelée (La gelée est si forte, que la riviere est prise, que les pierres en sont gelées.)

Ned eo ket ker dall e saout.

1732
Référence : GReg pg garde (Il n'a garde de faire cela. En riant, on dit —)

Ned eo ket ker dievezh hag ober kement-se.

1732
Référence : GReg pg garde (Il n'a garde de faire cela.)

Ha c'hwi ho pe un tal ker divezh evit souten kement-se !

1732
Référence : GReg pg front (Auriez-vous le front de le soûtenir ?)

Ned eus tra ker kuzhet, eme ar Skritur-Sakr, na zizoloer ha ne anavezor un deiz.

1732
Référence : GReg pg caché (l'Ecriture dit qu'il n'y a rien de si caché qui ne se revèle)

anaoudegezh eus ar wirionez, ken e justis, ken e lec'h all

1732
Référence : GReg pg confession (declaration, reconnessance de la verité)

Ker stank eo ar fazioù e-barzh el levr-mañ e-c'hiz ar merien en ur grugell.

1732
Référence : GReg pg fourmiller (Ce livre fourmille d'erreurs.)

Luther ar fallakr a zilezas ken e urzh ken ar feiz katolik

1732
Référence : GReg pg apostasier

bezañ ker stank ha merien en ul lec'h

1732
Référence : GReg pg fourmiller (être en grand nombre, comme sont les fourmis)

kalonoù ker kalet evel an dir

1732
Référence : GReg pg acier

ker krak eo e lagad evel hini ur goulm

1732
Référence : GReg pg aigu

Ken alies a boullad lezr, ken alies a gant skoed

1732
Référence : GReg pg fosse (Chaque fosse pleine de cuir vaut cent écus.)

ker start

1732
Référence : GReg pg fort-e (Si fort, si fortement.)

ker don

1732
Référence : GReg pg avant (si avant, si profondément)

ker lark

1732
Référence : GReg pg avant (si avant, si profondément)

ker pell ma

1732
Référence : GReg pg avant (si avant que)

ker lark

1732
Référence : GReg pg avant (si avant, si loin)

ker

1732
Référence : GReg pg aussi (conjonction comparative)

ken

1732
Référence : GReg pg aussi (conjonction comparative)

ker gouiziek ha c'hwi

1732
Référence : GReg pg aussi (docte que vous)

ker buan ha me

1732
Référence : GReg pg aussi (aussitôt que moi)

ker bras hag eñ

1732
Référence : GReg pg autant (ker bras hag eñ)

gwechall edo ker stank ar sent e Breizh-Veur, e-c'hiz pa vezent bet hadet

1732
Référence : GReg pg (la Grand') Bretagne (étoit autrefois une pepiniere de Saints)

ker kre

1732
Référence : GReg pg fort-e (Si fort, si fortement)

Ken alies gwech ma welan anezhañ.

1732
Référence : GReg pg fois (Toutes les fois que je le vois.)

Ken alies gwech ma er gwelan.

1732
Référence : GReg pg fois (Toutes les fois que je le vois.)

ne deus tra ker lokant evel an arc'hant kontant

1732
Référence : GReg pg (il n'y a rien de plus) éloquent (que l'argent comptant)

Kel lies gwech ma welan anezhañ.

1732
Référence : GReg pg fois (Toutes les fois que je le vois.)

Kel lies gwech ma er gwelan.

1732
Référence : GReg pg fois (Toutes les fois que je le vois.)

kel lies gwech

1732
Référence : GReg pg fois (Tant de fois, si souvent.)

ken alies a wech

1732
Référence : GReg pg fois (Tant de fois, si souvent.)

Ker c'hwerv evel ar vestl.

1732
Référence : GReg pg fiel (Aussi amer que le fiel.)

N'eo ket ken tomm hiriv ha dec'h.

1850
Référence : GON.II p.94, livre second, « Il ne fait pas aussi chaud aujourd’hui qu’hier ».

ker gwenn hag an erc'h eo

1850
Référence : GON.II pg erc'h

Bet on en e di ken alies ha c'hwi.

1850
Référence : GON.II p.93, livre second, "J'ai été chez lui aussi souvent que vous".

Ho preur n’eo ket ker kozh ha me.

1850
Référence : GON.II p.88, livre second, « Votre frère n’est pas si âgé que moi ».

Kel leun eo na c'hell mui lonkañ.

1850
Référence : GON.II pg kel (Il est si plein qu'il ne peut plus avaler).

ken hir eo e zivksouarn evel re un azen

1850
Référence : GON.II pg azen

ken izel

1850
Référence : GON.II pg ken (aussi bas).

kel

1850
Référence : GON.II pg kel, ken (Si. Aussi. Tant. Autant).

ken noazh

1850
Référence : GON.II pg ken (aussi nu).

Ken tev hag e vreur eo.

1850
Référence : GON.II pg ken (Il est aussi gros que son frère).

Ker skuizh e oan ma kouezhen bep kammed.

1850
Référence : GON.II p.95, livre second, « J’étais si fatigué, que je tombais à chaque pas ».

Hi pehini a oa ker kre a-raok, a vez klañv alies bremañ.

1850
Référence : GON.II p.73 (Elle qui était si forte auparavant, est souvent malade à présent).

An hini ne glev ket a zo ker reuzeudik hag an hini ne wel ket.

1850
Référence : GON.II p.73, "Celui qui n’entend pas est aussi malheureux que celui qui ne voit pas."

dibaot eo kavout un den kel laouen

1850
Référence : GON.II pg dibaot

ken uhel

1850
Référence : GON.II pg ken (aussi haut).

biskoazh n'em eus gwelet un den ken diboell

1850
Référence : GON.II pg diboell

ken

1850
Référence : GON.II pg ken, kenn (Si. Aussi. Autant. Tant. De plus, jusque. Jusqu'à).

ker

1850
Référence : GON.II pg kel, ken, ker (Si. Aussi. Autant. Tant. De plus, jusque. Jusqu'à).

Ker bras ha c'hwi

1850
Référence : GON.II pg ker (aussi grand que vous).

biskoazh na welis un den ken diempenn

1850
Référence : GON.II pg diempenn

ken diflach eo hag ur roc'h

1850
Référence : GON.II pg diflach

ker c'hwerv eo evel ar vestl

1850
Référence : GON.II pg bestl

N'eo ket ken diot ha ma en deus doare da vezañ.

1850
Référence : GON.II pg diod ou diot (Il n'est pas aussi idiot qu'il en a l'air).

Ken nec'het eo, ma ne oar ket petra da ober.

1850
Référence : GON.II p.95, livre second, « Il est si inquiet, qu’il ne sait que faire ».

Ker kalet eo e galon evel an dir.

1850
Référence : GON.II pg dîr (Il a le cœur aussi dur que l'acier).

diskredik eo abaoe ma eo bet touellet ken alies

1850
Référence : GON.II pg pg diskrédik, diskridik

Ken iskis eo ma ra an holl goap anezhañ.

1850
Référence : GON.II p.94, livre second, (Il est si extraordinaire que tout le monde se moque de lui).

n'eo ket ken dishegar ha m'en deus doare da vezañ

1850
Référence : GON.II pg dishégar, dishégarad

n'eo ket ken dizanvez ha ma livirit

1850
Référence : GON.II pg dizanvez

Ker gouiziek eo ma oar pep tra.

1850
Référence : GON.II p.94, livre second, "Il est si savant qu’il sait tout".

N'on ket ker bras ha c'hwi.

1850
Référence : GON.II p.94, livre second, « Je ne suis pas aussi grand que vous ».

n'eus netra a vez ken emsav war ar maez

1850
Référence : GON.II pg amzaô

Ne anavezan ket a vamm ker beizik hag hi.

1850
Référence : GON.II pg baizik (Je ne connais pas de mère aussi jalouse qu'elle).

n'eo ket ken bigofek hag e vreur

1850
Référence : GON.II pg bigôfek

N'eo ket ken don.

1850
Référence : GON.II pg ken (Il n'est pas si profond).

Ne ouien ket e oa ken hakr.

1850
Référence : GON.II pg akr (Je ne savais pas qu'il fût si vilain, si affreux, etc.)

Ne ouien ket e oac'h ken kre.

1850
Référence : GON.II pg ker (Je ne savais pas que vous fussiez si fort).

ken dizoñvus hag ur bleiz eo

1850
Référence : GON.II pg dizoñuz, dizoñvuz

ken

1850
Référence : GON.II pg kel, ken, kenn, ker (Si. Aussi. Autant. Tant. De plus, jusque. Jusqu'à).

ken du ha dour-derv

1850
Référence : GON.II pg dû

Ken hedro hag ar valafenn eo.

1850
Référence : GON.II pg édrô (Il est aussi volage, aussi inconstant que le papillon).

[…] ha meur a varvailh all kel leun a furnezh pe leunoc'h, troet ker brav e brezhoneg !

1867
Référence : MGK Rakskrid XII

Aotrou, eme ar c'hi, ha petra vir ouzhoc'h, da zont lart eveldon, ha marteze lartoc'h ? List ho koajoù, o vevañ 'c'hiz a rit, gant nebeut freskajoù, ez oc'h ker reuzeudik hag ur pesk war an traezh.

1867
Référence : MGK p8

Un neizh eostig oa e vaner ; bemnoz, bemdez e kaned eno ; pa dave an tad e save mouezh ar vugale, ha klevet a ran c'hoazh unan eus e verc'hed o kanañ ker flour : "Peger kaer eo Kerzaoulaz, Pa zeu an noz da guzhat, Er gwez pa vez an delioù glas, Pa vez skedus ar stered!"

1867
Référence : MGK Rakskrid VIII

Petra bennak m'en doa troet Mojennoù Faedr hervez kiz e barrez, ne oant ket hervez kiz an dud desket-kaer; gant ar soñj d'o lakaat bravoc'h, e varellas anezho a dammoù galleg dastumet e kêr, traoù ken divalo ha ken iskis e brezhoneg ma'z int evel kozh peñselioù ruz pe c'hlas gwriet ouzh ur sae wenn gant ur c'hemener mezv-dall.

1867
Référence : MGK Rakskrid VII

« Klemm a rit hep abeg e teuan re abred ; / Ha n'ho peus-hu kant vloaz ? Kavit din-me, m'ho ped, / Un all war-dro amañ zo ker kozh ha ma'z oc'h ? »

1867
Référence : MGK p101-102

Da vihanañ, eme Job, e lezoc’h ac’hanon da gas deoc’h un dorzh vara pe ziv er sizhun, hag an traoù a vezo ret deoc’h, ken na deuy un eost nevez en douar.

1877
Référence : EKG.I. p.51

Koulskoude n’em eus klevet trouz ebet. Ha te ? — Na me kennebeut ; n’em eus gwelet nemet evel ul luc’hedenn o tont eus ar solier aze, o para un tammig warnomp hag o vont kui[t] ker buan-all.

1877
Référence : EKG.I. p.75-76

Kerkent ha ma lavar ar beleg ar c’homzoù kentañ-mañ eus an oferenn : "Introibo ad altare Dei", kant ha kant mouezh all a sav dudius ha kalonek war-zu an eñv en ur ganañ kantik an oferenn a ganed er mareoù-se : Ofromp da Zoue ar sakrifis, Ne zo netra a ger kaer priz Eget Jezuz krusifiet En oferenn reprezantet.

1877
Référence : EKG.I. p.99

Ar martolod kozh, er porzhioù-mor m’oa bet enno, ken e Frañs, ken er broioù all, en doa gwelet meur a dra iskis, traoù briket ha traoù marellet, mes n’en doa biskoazh gwelet evelato un dra ker farsus evel ur person, en e roched, kuzhet e-touez ar foenn !!!

1877
Référence : EKG.I. p.142

Edont o pignat, war div renkad, disoursi ha dinec’h, krec’h Kerian, pa glevjont ur vouezh o krial ken na dregerne an draonienn ganti : — Tan, paotred Konk !

1877
Référence : EKG.I. p.203

Ar republikaned a nac’ho an "arme noar" evit bezañ a-du ganto, — koulskoude e meur a lec’h ez eus c’hoarvezet traoù ker kriz hag e Konk. — Nac’h a zo aes, mes diskouez ne wrie ket war ar memes torchenn "ar re ruz" a gomzan anezho hag ar republikaned all, n'eo ket ken aes.

1877
Référence : EKG.I. p.204

Ker kozh-se eo ; mes n'eo ket falloc’h evit-se.

1877
Référence : EKG.I. p.229

Ker buan an archerien, an eil war-lerc’h egile, evel chas chase o vont dre un ode vaen hanter distank, a ziskennas dre ar skalier-se er jardin hag a c’haloupas a-dreuz hag a-hed evit klask o eskob kollet.

1877
Référence : EKG.I. p.15

Ar soudarded a gave ken aes mont en o hent evel chom da glask trabas ouc’h an Aotrou Breton, hag a droas ker buan kein evit mont d’an iliz.

1877
Référence : EKG.I. p.246

Ar pezh a c’hloaze ac’hanomp ar muiañ, e oa o gwelet o kouezhañ warnomp pa soñjemp an nebeutañ, o tennañ pep a denn hag o vont da guzhet ker buan ha ker mat ma ne c’hellemp ket gouzout da belec’h ez aent.

1877
Référence : EKG.I. p.311-312

Kement ti a yoa e Kastell, ken e kêr, ken war ar maez, a yoa digor d’o eskob.

1877
Référence : EKG.I. p.16

Ne ouzoc’h ket petra am boa c’hoant da ober en ur vont ken tost-se d’ar sitoianed ?

1878
Référence : EKG.II p.88

Ker buan lavaret, ker buan graet.

1878
Référence : EKG.II p.159

Deomp-ni, en hor bro, e oa lavaret n’oa tud ar vro-mañ nemet bugale ; n’oa nemet mont en o ziez, komz rok outo, ha ker buan e vije digaset deoc’h da zibriñ ha da evañ leizh kof.

1878
Référence : EKG.II p.127

Nann, traoù evel-se ne vezont graet nemet evit ar brasañ mignoned. Ha c’hoazh... ne vez ket kavet bemdez tud ker kalonek, pe, evit lavaret gwell, ker sot ha c’hwi.

1878
Référence : EKG.II p.67

Paol a ranke ivez ’ta mont kuit hep gellout lavaret kenavezo er bed all d’e bried, rak gouzout a rae ez ae evit ar wech diwezhañ er-maez eus a Lanzeon, er-maez eus an ti m’oa bet ganet ennañ, er-maez eus an ti m’oa bet ken eürus ennañ...

1878
Référence : EKG.II p.76

An Ao. 'n Eskob en em hastas d'er sevel en e sav en ur ouelañ hag o soñjal pegen dister ec'h en em lakae un den ker santel.

1889
Référence : SFA p120

e di hag a zo ker kaer

1909
Référence : BROU p. 407

Nemet kel lies gwech ma strivent da stlepel an dour er-maez, e teue tri c’hement all e-barzh, ma kinnige ar vag beuziñ bep taol.

1923
Référence : SKET p.109

A-douez ar Skaled, ken re bro ar Goularz ha re an Erkunia ha Galia, eo o deus a bep amzer mibien Vanos en em bourvezet a vevelien hag a vitizhien.

1923
Référence : SKET p.126

[...] ; Taximagus, ar roue meurbet doueüs, difraoster lanneier ha saver gwenan, ha, da glozañ, Dêvokatus a gredas, ken nerzhek ha ma ’z oa, mont a-c’houren ouzh un doue.

1923
Référence : SKET p.141

Ker gwazh ha m’emañ aet ar bed war an tu-gin gant ar brezel ma n’eo ket souezh e vije bet unan eus hor c’henvroiz harluet betek e bro-Ejipt, du-hont pell-pell, etre an Azi hag an Afrik.

1923
Référence : SKET p.5

Penaos ha pe dre hent ez eo deuet an danevelloù diwarnañ betek ennomp, kement-se avat n’ouzomp ket ; … hag, a zo gwazh, n’her gouezimp biken, steuziet-mik ma’z eo an Tarzek, ha kollet da viken evel eus kel lies hini all er brezel, pep roudenn anezhañ !...

1923
Référence : SKET p.5-6

(1) Ar Piramidennoù brudet eo hag ar Sfins ker brudet all.

1923
Référence : SKET p.18, Notenn 1

Ar re-se eo ar broioù am eus gweladennet, ken gant mab uhelouenn Albiorix, ken heptañ diwezatoc’h, pa voe kouezhet ar c’hi kadarn-se dindan goafioù ar Veded, war zouar bro-Azia.

1923
Référence : SKET p.19

Ker pouezek eo an trec’h-se ken, p’en em gaven er C’hres, ez oa bihanañ brezelour hor strollad, Bersos (1), mab Kastos, un hanter-benn c’hoazh uheloc’h eget ar brasañ eus ar C’hresianed hag e trec’he er redadeg hag er c’hourenadeg war ar c’hreñvañ anezho

1923
Référence : SKET p.32

Hep mont davet ur ouenn dud all, hep terriñ an disterañ war glanded hor gouenn-ni, e veze kavet, er-maez eus an tiegezh, paotred ha merc’hed yaouank gant kel lies hini a garje kaout kefrisa [...].

1923
Référence : SKET p.46

Daou vab en devoe ker brudet ha ker brudet o-daou, Omios ha Nemetos.

1923
Référence : SKET p.56

Da gentañ, e teue an holl, ken gwazed ken maouezed, da lakaat a-wel dirazo an taolioù-micher o doa kaset da benn er seizhvedad bloazioù o paouez tremen, pep-hini en e stad-vicher e-unan.

1923
Référence : SKET p.62

Hogen, an emziskouez-se, ker garo da dud ar gouennoù all, n’oa ennañ evit mibien Vanos na kren nag aon.

1923
Référence : SKET p.70

Pep a vloaz n’oa ken etrezo, hag int ker skiantek ha ker skiantek, ker fur ha ker fur, ker kaer ha ker kaer.

1923
Référence : SKET p.98

Ker skiantek ha poellek ez oant ha ma ’z oant kaer, ma kavas dezho na vije ket difur sevel kevredad gant an diavaezidi o tont eus a bell-vro ha stumm dezho kaout c’hoant da chom ur pennad el lec’h-se.

1923
Référence : SKET p.99

Ya, met ar vuoc’h a oa bet gant ar c’hole, ur pemzek deiz a oa, ha, pa erruas ar bugel ganti er gêr, he ferc’henn en deus dezhañ kanet ur c’hantik all, ha ken didruez all.

1924
Référence : BILZ1 Niv. 45, p.1066 (Gwengolo 1924)

Galvet o deus ar re a oa en o c’hichen da gemer o ferzh er varrikenn. Gwazed ha merc’hed hag all, gant o botoù-koad, ha da evañ ! da evañ !… Graet o deus, kement ha ker bihan, ken ma en em unanas en-dro d’ar varrikenn un toullad mat a dud, ha pep hini en deus bet e votezad gwin.

1924
Référence : BILZ1 Niv. 43-44, p.1027-1028 (Gouere-Eost 1924)

Hag holl evurus, ankouaet gante o laeroñsi, ha trefuet, krial a raent, ha c’hoarzhin ha skrijal ! Kement ha ker bihan, ken ma deuas ar sakrist kozh, hanter vouzar koulskoude, d’o c’hlevet.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 39, p.865 (Miz Meurzh 1924)

— Ya, paotr, hag hast afo, ha ken buan all an distro.

1924
Référence : BILZ1 Niv. 43-44, p.1027 (Gouere-Eost 1924)

Ken brudet fall e oa ken n’oa ket bet falvezet gant an aotrou person hen digemer er c’hatekiz, daoust d’ar c’hure da vezañ bet lavaret dezhañ penaos Bilzig a oa ur paotr dihun, hag a deuje buan war vat.

1924
Référence : BILZ1 Niv. 43-44, p.1020 (Gouere-Eost 1924)

Abaoe ma oa intañvez, biskoazh ken pinvidik all ne oa bet.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 40, p.898 (Miz Ebrel 1924)

Droug en aotrou person, ken [n]a verve : — Piv ? — Kanfarded ar bourk, aotrou person ! eme ar sakrist.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 39, p.867 (Miz Meurzh 1924)

He brusk, neuziet-kaer, a oa gwisket en ur sae-vailhek arem ker gwevn hag o tereout ker reizh ouzh he c’horf ma na rae da welout nemet unan gant he c’hroc’hen.

1924
Référence : SKET.II p.54

Breur gevell eo d’ar Vuhez : ganet int en hevelep deiz, hag i ker kaer ha ker kaer.

1924
Référence : SKET.II p.41-42

A-dra-sur, ma selaouit tud ar vro : stourm a r[e]font ouzoc’h, ha start, penaos n’eus, tro-war-dro, iliz ken kaer hag o iliz, tour ken dantelezet hag o hini, kleier da ganañ ken seder, ken dudius hag o re.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 37, p.807 (Miz Genver 1924) ("kleier" reizhet e Niv. 38, "ERRATA" p.845)

Ma teuas d’en em veskañ o anal. Hag ez oa anal an daou-se, an doueez hag ar mabig, ker klouar ha ker klouar, ker skañv ha ker skañv , ker kuñv ha ker kuñv.

1924
Référence : SKET.II p.9

War zivskoaz pep merc’h ur vantell vras, graet gant pluñv ha marbluñv elerc’h. Kel lies alarc’h a lavarfes, ker gwenn ha ker kaer ha ma ’z int !

1924
Référence : SKET.II p.75

Dirak an aotrou person, abaf an div blac’h, ken abaf ha na gredent digeriñ o ginou.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 37, p.808 (Miz Genver 1924)

Diskennet em eus e-touez an dud-se, eme Vindosetlos, dre ma ’z int eeun ha dizrouk. Ken gwazed, ken maouezed, ken paotred, ken plac’hed yaouank, holl ez int mat, habask ha degemerus (1).

1924
Référence : SKET.II p.67-68

Hag e harlinke dezhi seul he zroad, ha Katellig a c’hoarzhe, a c’hoarzhe ken [n]a reude, hag ar re all evelti.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 38, p.842 (Miz C'hwevrer 1924)

Piv a oa ken leal hag eñ ? Ha piv furoc’h, eeunoc’h hag eñ ?… Evel-se e vez kollet e vrud gant ar paourkaezh den.

1925
Référence : BILZ2 p.142

Marteze ar garantez-se kiriek a oa bet m’en devoa Bilzig kement poaniet, ken pell kendalc’het da ziskiñ lenn, skrivañ, evit prenañ levrioù, kiriek ivez m’en devoa Bilzig moustret kement war e imor ha ken alies trec’het warni.

1925
Référence : BILZ2 p.179-180

Ar pezh a zo gwir, pell-pell eo bet aet, ken pell ken n’en deus ket bet klevet hanv anezhañ e-pad n’ouzon ket pet vloaz.

1925
Référence : BILZ2 p.116

En em blijout a rae Bilzig en bourzh ar Vran, gounit mat a rae, ha c’hoant n’en devoa ket da goll e gabiten, ken rust gant ar re all ha ken dic’hlorus gantañ, ha ken mat.

1925
Référence : BILZ2 p.170

Ar vartoloded, ar vererien, paotred ar c’homanañchoù nan int ket ken ankouaus : o eñvor a zo donoc’h.

1925
Référence : BILZ2 p.165

Ha setu ur jolori biskoazh ken dudius all.

1925
Référence : BILZ2 p.159

A-wechoù al laz ne veze ket evit dibradañ ar sein ken pounner hag a veze.

1925
Référence : BILZ2 p.122

Ken aketus all eo da...

1927
Référence : GERI.Ern pg all (il n'est pas moins soigneux pour...)

Goulc'hen, ar Paganad, a oa ur marvailher. E deod a yae en-dro kel lijer hag ur vilin-baper.

1929
Référence : SVBV p10

Ya, na pegen bourrus e oant da welout, al listri uhelvourzhek-se gant o gwernioù uhel ha garidaouek, liesskourrek ha liessugellek, o sentiñ evel pa vefent bev (e gwirionez, buhez a yoa enno) ouzh geriou gourc'hemenniñ un den hepken, penn meur ar skouadrenn, hag o riklañ war an dour glas ker flour ha meuriadoù elerc'h war ul lenn ec'hon, distrafuilh ha dielestr.

1929
Référence : SVBV p.15

ken dinec'h ha tra

1931
Référence : VALL pg (sans la moindre) appréhension

taer da welout ha kel laosk all da gavout

1931
Référence : VALL pg (ferme en) apparence (et faible en réalité)

perak dremmoù ken doanius-se deoc'h ?

1931
Référence : VALL pg (pourquoi avez-vous l')air (si triste)

ker kriz all

1931
Référence : VALL pg autant

ker… ha

1931
Référence : VALL pg aussi

ker pinvidik ha Pêr

1931
Référence : VALL pg aussi

ker kreñv ha ker kreñv

1931
Référence : VALL pg aussi

ker fall all

1931
Référence : VALL pg avenant

ker buan all en defe goulennet

1931
Référence : VALL pg autant

ker buan all

1931
Référence : VALL pg aussitôt

ken… ha

1931
Référence : VALL pg aussi

ken trubard ha ma'z eo gaouiad

1931
Référence : VALL pg aussi

ken trubard eo, ken gaouiad eo

1931
Référence : VALL pg aussi

ken dost ken en dije touzet kein ul laouenn-dar

1931
Référence : VALL pg avare

ken nebeudik ha tra

1931
Référence : VALL pg aussi

ken diaes-se

1931
Référence : VALL pg aussi

ken diaes hag all

1931
Référence : VALL pg aussi

ken diaes all

1931
Référence : VALL pg aussi

ken dall eo na wel ket

1931
Référence : VALL pg assez

kel… ha

1931
Référence : VALL pg aussi

kellies penn, kellies meno

1931
Référence : VALL pg autant

kellies a benn, kellies a veno

1931
Référence : VALL pg autant

N'eo ket ret, a-hend-all, krediñ e ve an holl ganiennoù ken kozh ha ken kozh, ha dre-se ez eo bet stanket ha diatredet an holl.

1943
Référence : TNKN p72

An traoù ne oant ket ken aes hag e c’hellfed krediñ.

1944
Référence : EURW.1 p.206

Kaniri a veze ivez (korioù) ken er c'hoariva, ken en oferennoù Sul hag er saludoù.

1944
Référence : EURW.1 p52

Ar pezh a zo sur eo emañ e-kreiz an dorgenn hag ez a don, don, betek ar stêr vras a red en draonienn, ker reizh ha ker sioul.

1944
Référence : ATST p.44

Pe, ma oa deuet unan bennak da welout anezhi ken diwezhat-se, en dije skoet war an nor, ha goulennet digor.

1944
Référence : ATST p.50

N’edo ket oc’h huñvreal, ha dihun mat e oa, rak pa voe dibikouzet ganti he daoulagad, e welas ar sklerijenn souezhus o parañ war ar prenestr, ker gwenn, ken difiñv, ha ker spontus hag a-raok.

1944
Référence : ATST p.52

Ker gwenn e oa hag al liñser ma oa kuzhet dindani, ha dianaoudek eus an holl draoù a oa en-dro dezhi.

1944
Référence : ATST p.53

War hent Lanurgad, Job ha Lom a oa nec’het ken na oant.

1944
Référence : ATST p.132

Stad a voe ennañ o welout an Emsav breizhek harpet gant paotred ken yaouank ha ni.

1944
Référence : EURW.1 p.165

Ar mor a oa ken plaen, ma n'eus ket bet a dud klañv.

1944
Référence : EURW.1 p.110

(...) a-zivout kement tra a selle ouzh an Emsav Nevez, ken e brezhoneg evel e galleg.

1944
Référence : EURW.1 p.87

Evel am eus lavaret, Sant-Charlez a oa neuze, dindan beli ar Varianited, ur golaj tudjentil, brudet e oa evit reiñ deskadurezh amploc'h eget e lec'h all, ken war ar skiantoù ken war ar bleniadur.

1944
Référence : EURW.1 p51

« Amañ 'n em bliji sur, gant mestroù ken mat ».

1944
Référence : EURW.1 p30

Neblec'h all ebet n'hellfer kavout un douar ken kaer, un natur ken stagus.

1944
Référence : EURW.1 p14-15

E vamm intañvez en dizalias start, kement ha ken bihan, ma sentas outi ; mes ne oa ken e soñj gant al labour-douar ; uheloc'h en doe c'hoant da sevel.

1944
Référence : EURW.1 p11

Ker sur hag emaon amañ dirazoc’h, ar pakad-se a zo un den beuzet !…

1944
Référence : ATST p.14

Habask ar paotr, hag azezañ da bateriñ : - Me ho salud, Mari, leun a c'hras, ker ruz eo da jenoflez !... Biskoazh seurt dievezhded !...

1949
Référence : SIZH p.63

Avi a savas er breur Arturo a [ouzh] fiziañs disaouzan e geneil. Nemet hemañ, ken sur ha tra, n'oa ket bet en em gavet gantañ ur Balmira war e hent.

1949
Référence : SIZH p.56

- Ha krediñ a ra dit, Abgrall, - « te » a lavarent an eil d'egile, hag en em envel a raent dre o anvioù tud, a-enep ar Reolenn, pa vezent o-daou ; - ha krediñ a ra dit eo ken fall-se ar merc'hed ?

1949
Référence : SIZH p.53

Ar vouezh-se, e-giz ur fleüt, an daoulagad du-se, ker kevrinus a-dreñv o mantilh, hag ar mousc'hoarzh-se, ur mousc'hoarzh boemus, a daole e sklerijenn en-dro dezhañ.

1949
Référence : SIZH p.48

Morse, betek neuze, n'en doa eveshaet e oa ar manati ken teñval, ken diamzeret, dindan e boultrenn.

1949
Référence : SIZH p.46

Ken teñval edo ar c'hogn m'edo daoulinet, ma voe darbet d'ar breur Arturo mont e-biou hep he gwelout.

1949
Référence : SIZH p.41

N’emañ ket en e aes. N’oar ket petra a c’hoarvez gantañ. Ur pouez a zo war e galon. Sec’h eo e staoñ ha lammat a ra ar gwad en e benn. Santout a ra en e izili nerzhoù, biskoazh ken kivioul, o tirollañ.

1949
Référence : SIZH p.39

- Va Doue ! Va Doue ! Va Doue ! emezañ en un huanad. Tomm eo din, ken n'eo tomm !

1949
Référence : SIZH p.39

Grougousat a rae eben, nemet en em laerez [sic] a rae. Kenedus e oa, hag an huñvreer ne ehane ket e sell da barañ war he digroazell [sic] fiñvus ha bev, ha war he zreid bihan-bihan, ha ker mibin.

1949
Référence : SIZH p.51

O chom edo, e gwirionez, en un tour, klozet diouzh an diavaez - diouzh ar bed -, gant mogerioù kozh, uhel, fetis, ha strizh-kenañ digoroù e brenistri houarn-barrennet. Ha skoret, ouzhpenn, e vogerioù mein tev, gant harpelloù-mein ken tev all.

1949
Référence : SIZH p.46

Un azen yaouank e oa, ha ken hir, ken fonnus, ken start e trompilhas e joa-bevañ : madelezh ar peuriñ, ha levenez heol an abardaez e natur Doue, ma voe stad en iliz kozh moredet en he zeñvalijenn.

1949
Référence : SIZH p.37

- Va bro ... « Señorita », va bro-me eo ho Kastilha-Gozh ur gouelec'h krin ha kras en he c'heñver. Du-mañ 'z eus geot glas, a-hed ar bloaz, ken uhel hag ho penn ; du-mañ, e red an dour, hañv-c'hoañv, e-barzh an traoniennoù, dezho o bec'h gwez.

1949
Référence : SIZH p.45

Ken skuizh eo aet hag e gazeg / Ha soudarded lampon e stroll.

1960
Référence : PETO p33

Allas ! Sitoian ha dellezet en deus / Bezañ kastizet ken kriz ha didruez ?

1960
Référence : PETO p37

Ha ma rankas buan an dud tremen eus ar "c'hafe-kafe" d'ar "c'hafe-heiz", ne veze ket ken diaes-se kaout te e-pad ar brezel e Goueled Breizh.

1972
Référence : BAHE niv. 75, p.41

'Palatat emañ-eñ, Ken ingal ha plaen, 'Vit na teu an tre, Da ruilhal ar maen, Ar vilienn rous He gwiskad lipous.

1980
Référence : BREM Niv. 1, p. 3

Koulskoude, pa vo peursellet ouzh dibun an deiziadoù, ne oa ket bet ken gorrek ha ken gorrek al labour a-hed istor savidigezh iliz-veur Kemper.

2013
Référence : LLMM Niv. 399, p. 7

Ken pouezus all eo prederiañ en ur mod hiniennel ivez, evit gouzout e pelec'h e lakaer ar vevenn subjektivel a zisparti ar stourm feuls diouzh ar stourm difeuls.

2015
Référence : DISENT p61

Ken kriz ha kalet hag ar feulster fizik-se ez eo ar feulster gouzañvet gant ar re "wasket" er c'hevredigezhioù direizh a-vremañ : ur feulster psikologel, arouezius pe sevenadurel a-berzh an ensavadurioù an hini eo.

2015
Référence : DISENT p61

Ordre alphabétique

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux