Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Variantes historiques ou dialectales attestées : 
3
Afficher les variantes

Formes fléchies : 
175
Afficher les formes fléchies

Définition :  Masquer la définition

v.k.e. 1. Kemer un diviz (db. un afer, un tamallad) evel barner. Barn un torfedour. & Dre skeud. (db. an amzer) An avelioù uhel hag izel a gustum barn an amzer. 2. Kondaoniñ. Barn ub. d'an toull-bac'h, da vezañ skourjezet, d'ar marv. 3. Ober e vennozh, embann e soñj war ub., udb. Diouzh an oberoù eo barn an dud. Barnet eo bet da vervel gant ar mezeg. & Prizañ ub., udb. Ne oa ket aes barn al labour-se. Barn un oberenn. HS. burutellañ. & Dibab. Pa vo deuet an deiz zo bet barnet ganeoc'h. 4. Rannyezh. Lakaat dindan gazel-ge. Tu a vez da varn un den gant ur c'heotenn. HS. kelc'hiañ, kilhañ, sorsiñ, strobinellañ.

Exemples historiques : 
55
Masquer la liste des exemples

barn

1499
Référence : LVBCA p33 (iuger)

En eil poent e joenter hag e komzer serten / A ur fin infinit, kredit, na doutit ken : / Penaos diouzh plom ha skouer, / E varnher [varnfer] pec'herien / Dre'n fin-mañ kredet [kredit] lemm, ho tremm a renk [rank] tremen

1575
Référence : M. p36

Pe da heni ez respontas ar werc'hez : [«]Entent, me a[z] ped hag egzamin envat kent barn petra a lavaran dit, pe me a zle mui choazañ ur roue debil, fall, mortel, hakr, ha bilen, ha diform[.»]

1576
Référence : Cath p19

D. 1. Me gred en Doue an Tad hollc'halloudek, krouer d'an Neñv ha d'an Douar. 2. Hag en Jezuz Krist e vab unik, hon Aotrou benniget. 3. Pehini a voe koñsevet eus ar Spered santel, ganet eus ar Werc'hez Varia. 4. En deus gouzañvet didan Poñs Pilat, bezet krusifiet, marv hag anseveliet. 5. Zo bet diskennet d'an Ifernoù ha resusitet an trede deiz a varv da vev. 6. Zo pignet en Neñv hag azezet a'n tu dehou d'e Dad hollc'halloudek. 7. Ac'hane e teuy da varn ar re vev ha'r re varv.

1622
Référence : Do. p10-12

JEZUZ a varno ar re vev hag ar re varv

1659
Référence : LDJM.1 pg (IESVS iugera les) viuans (& les morts)

barn

1659
Référence : LDJM.1 pg iuger, barn

M. Leveret-eñ [ar c'hredo] e brezhoneg. Me gred e Doue an Tad Hollgalloudek, krouer an neñv hag an douar. Hag e Jezus-Krist e vab unik, hon Aotrou. Pehini zo bet koñsevet eus ar Spered santel, ha ganet gant ar Werc'hez. En deus gouzañvet didan Poñs Pilat, zo bet krusifiet, marv, ha sebeliet. Zo bet diskennet d'an ifern, ha resusitet an trede deiz a-douez ar re varv. Zo pignet en neñv, hag azezet en tu dehoù da Zoue an Tad Hollc'halloudek. Ahane e teuy da varn ar bev hag ar marv.

1677
Référence : Do. p11-13

Ar govesion a zeu da varn ar goustiañs : hag al lez a zeu da varn ar gwall gomportamañchoù patant.

1732
Référence : GReg pg for (Le for interieur est le Tribunal de la Confesion : le for exterieur, celui des Magistrats.)

Ar govesion a zeu da varn ar goustiañs hag al lez a zeu da varn ar gwall gomportamañchoù aznat.

1732
Référence : GReg pg for (Le for interieur est le Tribunal de la Confesion : le for exterieur, celui des Magistrats.)

neb en deus gwir da varn

1732
Référence : GReg pg competent (qui a le pouvoir de juger)

barn

1732
Référence : GReg pg condamner

barnet

1732
Référence : GReg pg condamner

barn d'ar marv

1732
Référence : GReg pg condamner (à la mort)

kondaoniñ d'an amant

1732
Référence : GReg pg condamner (à l'amende)

kondaoniñ da un amant

1732
Référence : GReg pg condamner (à l'amende)

barn d'ar galeoù

1732
Référence : GReg pg condamner (aux galères)

kondaoniñ da forbannidigezh

1732
Référence : GReg pg condamner (au banissement)

bezañ kondaonet d'ar mizoù

1732
Référence : GReg pg (être) condamné (à tous les frais)

barn hen-hont, hemañ

1732
Référence : GReg pg critiquer (censurer les actions d'autrui)

barn en un dremen, barn hep koñsideriñ pizh gwir pep hini

1732
Référence : GReg pg (juger sur l') étiquette (du sac)

kaout gwir da aznaout ha da varn un dra

1732
Référence : GReg pg connaissance (Prendre connoissance d'une affaire.)

bet gwir da aznaout ha da varn un dra

1732
Référence : GReg pg connoissance (Prendre connoissance d'une affaire.)

Ur c'hriminal a anzav e dorfed en em varn e-unan.

1732
Référence : GReg pg condamner pg condamner (Un criminel qui avoüe le crime se condamne lui-même)

barn

1850
Référence : GON.II.HV pg barna (Par abus, "barn". Juger, rendre un jugement, un arrêt. Prononcer une sentence. - Juger un ouvrage d'esprit. H.V.)

barnañ

1850
Référence : GON.II pg barna (Juger, rendre un jugement, un arrêt. Prononcer une sentence. - Juger un ouvrage d'esprit. H.V.)

Barnet eo bet d'ar marv.

1850
Référence : GON.II pg barna ou barnout et barn (Il a été condamné à mort. H.V.)

barnout

1850
Référence : GON.II pg barna ou barnout et barn (Juger, rendre un jugement, un arrêt. Prononcer une sentence. - Juger un ouvrage d'esprit. H.V.)

Na varnit ket, ma ne fell ket deoc'h bezañ barnet.

1850
Référence : GON.II pg barna (Ne jugez pas, si vous ne voulez pas être jugé).

barnet eo ha lakaet d'ar marv

1850
Référence : GON.II pg marô, marv

Hag evel-se, hep diviz all, / 'Voe etrezo barnet ar stal.

1867
Référence : MGK p124

Dioc'h e welet na varnit tra !

1867
Référence : MGK p39

Evel gwin en ur pod, er c'horf emañ 'n ene : / Evit barn mat pep tra n'eus nemet Doue an Neñv. / Dirak e zaoulagad, / Evel dour er werenn, / Emañ an droug, ar mad, / E-kreiz kalon an den.

1867
Référence : MGK p40

Harluet gant kement den fall a zo er vro, n’hor beus da reiñ digemer ha bara deomp nemet an dud vat, an dud a gar Doue hag ar Roue, tud hag an disterañ diskuilh pe flatrerezh a zo a-walc’h evit lakaat ar republikaned da varn d’ar marv.

1877
Référence : EKG.I. p.107

N’heller ket barn an dud dioc’h ar gwel, mes evit an digemer o deus graet deomp n’eo ket eus ar re gaerañ.

1877
Référence : EKG.I. p.74

Mont a reomp da dennañ d’ar sort, hag ar seizh numero izelañ a vezo barnet, a-berzh an holl, da vont warc’hoazh da noz da gas Loull ar Bouc’h d’ar bed all da lavaret d’an Aotrou Doue an droug en deus graet war an douar.

1877
Référence : EKG.I. p.110

N’eomp ket re vuan, ha ne varnomp ket re a dud en un taol.

1877
Référence : EKG.I. p.108

— Doue koulskoude a varno ac’hanoc’h hag a stardo warnoc’h mar kendalc’hit da ober fall, evel ma rit bremañ. — Lezit anezhañ ganeomp, ni er lakaio war e du, a-raok ma’z aimp kuit eus ar vro-mañ.

1878
Référence : EKG.II p.64

An hini en devoa laeret ar c’hefioù en Pleudaniel ha Pouldouran a zo bet tapet. Ur bugel eo, Derrien, Emmanuel e hanv. Barnet eo bet en Lannuon, hag e vo serret ken ‘n nevo paket e naontek vla.

1898
Référence : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 23 janvier, p.2

En devezh e klevis ma ferson o lâret : ur we[z]enn, eme[z]añ, a ve[z] anveet diwar ar frouezh a doug ; evel-se ive[z] un den hag a deu da glask hon mouezhio, anveet eo, pe diwar e obero, pe diwar obero ar re zo pleustret gantañ. Ar Gouarnamant, gallout a reomp ive[z] barn ane[z]añ diwar e lezenno.

1898
Référence : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 23 janvier, p.1

Lez-varn Sant-Brieg he deus barnet ane[zh]i da c’hwec’h vla galeoù.

1898
Référence : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 23 janvier, p.2

An oberourien a dle kas o labour d'an Drouiz-Veur a zibabo an Ezili gouest da varn al labourioù.

1909
Référence : REZI p.20

An doueed a varne ar pezhioù-labour, a ranne d’al labourerien meuleudi pe ziveuleudi, hag a roe kelenn diouzh ma kavent tro d’hen ober.

1923
Référence : SKET p.62

barniñ

1927
Référence : Geri.Ern pg barn

barn

1927
Référence : Geri.Ern pg barn

barn ar re all diouzh an-unan

1931
Référence : VALL pg aune

barn evel tredeog

1931
Référence : VALL pg arbitrer

Lezet en deus anezhañ da vale, rak ar roue hepken, ha den all ebet, a c'hell barn unan bennak d'ar marv.

1936
Référence : TKAL p14

Ha gouzout a rez penaos eo graet korf ur vaouez ? Ha gouzout a rez da betra e talv e sell ouzh an den ? Barn a rez, hep gouzout.

1949
Référence : SIZH p.57

Ha ne c'houzez ket eo da gure kozh / A glaskan, hep ehan, da graouiañ kloz / Evit bezañ, da c'houde, barnet tenn / Ha, diwar e zivskoaz, lamet e benn ?

1960
Référence : PETO p36

Hogen d'ho kaout / Am digas deoc'h ho taou chouant, / A lâr on par d'an Aerouant, / Da vezañ barnet amañ reizh / En an' ar Roue hag ar Feiz, / En abeg vil d'un torfed kriz, / Un deiz bennak, d'o meno ' ris.

1960
Référence : PETO p73

Ho tigarez m'am eus e gaou / Ho kwall varnet ha soñjet traoù / Ned oc'h ket kablus anezho ; / Met c'hoazh perak, o plac'h yaouank, / Diouzh ho paotred bezañ diank / Ha deut amañ hep goût dezho ?

1960
Référence : PETO p61

An alvokad [...] a oa bet barnet d'e dro war ar prim ha miret outañ da zifenn an damallidi e-pad 10 devezh.

1980
Référence : BREM Niv. 1, p. 4

Aze, evel evit pep tra all, e ranker barn hervez an den, hag hervez ar mare, hep ma c'hellfed reiñ reolenn strizh ebet.

1985
Référence : DGBD p150

Goude seurt digoradur, e c'hallfec'h ijinañ emaon o vont da c'houlenn diganeoc'h grataat din un dra dizenorus. Deoc'h da varn.

2012
Référence : DJHMH p. 79

Ouzhpenn ar fed e ranker nac'h barn an dud digablus ez eus un abeg all kuit da implijout ar feulster ha da zegas efedoù drastus na vefe tu da ziverkañ goude: gouzout a ra ar stourmerien difeuls pegen aes eo faziañ ha bezañ dallet, dreist-holl pa zegas feulster an enebourien kasoni, aon ha dispi.

2015
Référence : DISENT p46

Étymologie

Ger predenek a glot gant ar c'hembraeg "barnu" kenster gantañ.

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux