Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Formes fléchies : 
8
Afficher les formes fléchies

Définition :  Masquer la définition

I. (dirak un anv hollek) Lodenn eus udb. zo bet distaget dioutañ, zo disrann diouzh ar rannoù all anezhañ, pe a zispartier diouzh ar rannoù all anezhañ dre an dielfennañ. Ar pezh bara. Ur pezh mezher. Pezhioù grizilh : grizilhennoù. Ur pezh(ig) douar. & Trl. Lakaat, troc'hañ udb. a-bezhioù, a-bezh-e-pezh, pezh-e-pezh : e lakaat, e droc'hañ a-dammoù. & Ober pezhioù eus udb. : e lakaat a-dammoù. II. 1. Tamm eus un danvez blot, dezhañ ur stumm resis pe resisoc'h. Ur pezh amanenn. & Dre ast., PEMDEZ (db. an dud) Ur pezh toaz : ur vaouez lart, tev. & Dre gunuj. Pezh teil ! 2. Tamm eus un danvez kalet bet labouret mui pe vui ha bet roet ur stumm resis pe resisoc'h dezhañ. Ur pezh dir pounner ha leun. & Pezh-koad : golvazh. & Pezh kanol : arm-tan a vent vras a dalvez da deuler bannadelloù pounner. [1877] Ouc’hpenn kemend-all a dud, e kasas gantañ c’hoazh meur a bezh kanol, rak n’en em fizie ket a-walc’h en e soudarded. [1877] [P]ezhioù kanol Canclaux a zo kemeret ganeomp, emaint etre hon daouarn. & Dre gunuj. Ur pezh lêr : gast. 3. Tra, traezenn oberiet. Lakaat ur pezh klok, terket : peurechuiñ e oberiañ, e lakaat da vezañ klok. 4. (db. ar marc'hadourezhioù) Unanenn eus ur rummad zo heñvel an elfennoù anezhañ. « Pegement eo ar gwer-mañ ? - Dek lur ar pezh. » & Gwerzhañ ar varc'houderezh dre bezh : dre unanennoù. HS. loen, tamm. 5. Pezh moneiz : kantennig vetal, enni ul louc'h a laka he zalvoudegezh war wel, a dalvez da voneiz. & Ent krenn, boas Ur pezh pemp lur, a bemp lur. Ur pezh aour, arc'hant. Dispenn* ur pezh dek ugent lur. [1925] An aotrou a dennas e yalc’h eus e c’hodell hag a roas d’ar paotr ur pezh a ur skoed. & Dre ast., pemdez Bilhed. Ur pezh ugent lur. 6. Oberenn, tamm labour sevenet gant ub., gant meur a zen. Ur pezh mañsonerezh. Ur pezh sonerezh. & Ur pezh labour : un tamm labour. & Ur pezh-micher : un oberenn bet sevenet a-zoare gant un deskard. III. 1. Elfenn kenstrollet gant termenoù all a ya d'ober un holiad kenaozet a-gevret ganto. Pezhioù un ardivink. Pezh lein : gourin un nor, ur prenestr. Pezh-korn : maen zo e korn ur voger. 2. (dirak un anv spizer) Elfenn a ya d'ober ur stroll a-gevret gant termenoù all. Ur pezh-dilhad. Ur pezh-arrebeuri, ur pezh-annez. & Traezennig a reer ganti evit c'hoari echedoù, h.a. Ur pezh gwerin : ur pezh, dezhañ an dalvoudegezh izelañ, er c'hoari echedoù. & Trl. C'hoari pezhioù : c'hoari diskar ur vazhig sonn gant kantennoù houarn a vanner outi. 3. (er savadurioù) Lodenn disrann, gronnet a speurennoù pe disparti splann diouzh ar peurrest (o lakaat an trepasoù, an dirioù, h.a., a-gostez). Ne oa nemet ur pezh en ti-se. Edo e-kreiz ar pezh. IV. (db. an dud, an traoù) 1. Tra. Ur pezh mantrus eo bezañ mut. Ar galon zo ur pezh all : un dra all, disheñvel-kenañ, kalz pouezusoc'h. Ar c'hentañ pezh : ar c'hraf pennañ (eus udb.). & Tr. estl. Pezh kaer ! Ar pezh kaer ! Ur pezh kaer ! : troiennoù a reer ganto evit reiñ da c'houzout ne reer ket forzh gant an dra-mañ-tra. 2. (dirak un ag.) Termen a dalvez da sevel troiennoù dismegañsus, kunujennoù diwar-bouez ub. Ober e bezh fall. Ur pezh fall a baotr, a blac'h. Ur pezh divalav. Ur gwall bezh. Pezh lous ! Pezh vil ! 3. (dirak un ak., hini pe re) Termen a dalvez da zezverkañ ub., udb. zo bras-direizh e vent, zo hir-kenañ e led. Ar bleiz-se a oa ur pezh loen. Pevar fezh porc'hell. Pezhioù daoulagad. Ur pezh hini, pezhioù re. Ur pezh labour hir. • Ur pezh mell ti. Ur pezh mell pikol roc'h vras. • Ur pezh a baotr kreñv eo hennezh. DHS. mell, moñs, pikol. [1924] ar Fort gant e c’hwec’h pezh kanol. [1924] ha gantañ e tigasas en kreiz an noz daou bezh tamm koad [...]. V. Trl. EN E BEZH : en un tamm hepken, penn-da-benn. Chomet eo an avaloù-douar en o fezh. Distrujet e oa bet kêr Vrest en he fezh, koulz lavaret. [1877] Hemañ an den-mañ en eus graet kalz traoù e-pad an dispac’h, a-walc’h evit ober ul levr en e bezh. [1924] Daoust ha ne gavfomp-ni ket unan, unanig hepken en he fezh ?… [1949] Ac'hano ez arvested en he fezh kompezenn divent Miranda. & EN UR PEZH : a-stroll, holl a-gevret. Savet e oa an holl dud en ur pezh. HS. a-bezh.

Exemples historiques : 
106
Masquer la liste des exemples

pezh ledan a houarn

1499
Référence : LVBCA p14, 99, 131, 163 (large pièce de fer)

pezh pounner a vetal

1499
Référence : LVBCA p14, 163, 144, 168 (vne masse ou grief poix)

pezh

1499
Référence : LVBCA p163 (piece)

pezh

1499
Référence : LVBCA p163 (piece de drap ou d-aultre chose)

pezh aour

1499
Référence : LVBCA p25, 163 (piece d-or)

pezh bara

1499
Référence : LVBCA p32, 163 (piece de pain)

pezh

1659
Référence : LDJM.1 pg part

pezh gloan

1659
Référence : LDJM.1 pg flocon (de laine)

lakaat a-bezhioù

1659
Référence : LDJM.1 pg (mettre en) pieces

ar pezh

1659
Référence : LDJM.2 pg ar pez

pezhioù

1659
Référence : LDJM.1 pg echantillon, morceau

pez bara

1659
Référence : LDJM.1 pg pez (bara)

pezh

1659
Référence : LDJM.1 pg echantillon, morceau

pezh plastr

1659
Référence : LDJM.1 pg plastras

pezh lian

1659
Référence : LDJM.1 pg (piece de) toile

pezh kig

1659
Référence : LDJM.1 pg masse (de chair)

dispenn a-bezhioù

1699
Référence : Har. pg a-bezhioù, dispenn

pezh fin

1732
Référence : GReg pg finette (qui a l'air d'être fine.)

akuizitañ ur pezh douar

1732
Référence : GReg pg acquérir

graet marc'had eus a ur pezh labour

1732
Référence : GReg pg entreprendre (Entreprendre, faire un marché., &c., pp.)

ober marc'had eus a ur pezh labour

1732
Référence : GReg pg entreprendre (Entreprendre, faire un marché., &c.)

ur pezh kaer a vañsoniaj

1732
Référence : GReg pg (un beau morceau d') architecture

ur pezh mañsoniaj a'r c'haerañ

1732
Référence : GReg pg (un beau morceau d') architecture

pezhioù skorn

1732
Référence : GReg pg glaçon (morceau de glace, p.)

pezh skorn

1732
Référence : GReg pg glaçon (morceau de glace)

pezh e bezh

1732
Référence : GReg pg (a) bâton(s rompus)

pezh lezr

1732
Référence : GReg pg bergere (une commode), effrontée (mauvaise fille)

pezh bara hag amann

1732
Référence : GReg pg beurée (pain couvert de beurre)

ur pikol pezh bara

1732
Référence : GReg pg (une grosse bribe de) pain

pezh brein

1732
Référence : GReg pg carogne (injure)

ur pezh a zek diner

1732
Référence : GReg pg carolus (monnoye sous Charles VIII. qui valoit dix deniers)

pezhioù a zek diner

1732
Référence : GReg pg carolus (monnoye sous Charles VIII. qui valoit dix deniers)

pezh micher

1732
Référence : GReg pg chef-d'oeuvre

pezhioù

1732
Référence : GReg pg fragment (p.)

Ar pezh a aparchant ouc'h an holl grouadurioù, eo ar cheñchamant, ar gwastadur, hag ar vreinadurezh.

1732
Référence : GReg pg (la) condition (des choses créées, est d'être sujetes au changement, à la corruption)

pezh

1732
Référence : GReg pg fragment

pezhioù gloan

1732
Référence : GReg pg floccon (Floccon de laine, p.)

pezh gloan

1732
Référence : GReg pg floccon (Floccon de laine.)

dispenniñ a bezhioù, a dammoùigoù

1732
Référence : GReg pg dechiqueter (couper en menus morceaux)

difraostañ ur pezh douar

1732
Référence : GReg pg défricher (mettre une pièce en état d'être cultivée)

digor, digoriñ, digoriñ, ur pezh douar

1732
Référence : GReg pg défricher (mettre une pièce en état d'être cultivée)

pezh

1732
Référence : GReg pg éclat (partie d'un corps dur qui s'en separe avec violence)

pezhioù

1732
Référence : GReg pg éclat (partie d'un corps dur qui s'en separe avec violence)

pezh

1850
Référence : GON.II.HV pg paz

pezh arc'hant

1850
Référence : GON.II.HV pg paz

e lakaet en deus a bezhioù

1850
Référence : GON.II pg péz

ar pezh douar-se a zo da werzhañ

1850
Référence : GON.II pg péz

pezh kouevraer

1850
Référence : GON.II.HV pg péz (-koévreur)

pezhioù

1850
Référence : GON.II pg péz

pezh

1850
Référence : GON.II pg péc'h, péz

divoneizet eo ar pezhioù daou skoed

1850
Référence : GON.II.HV pg divouneiza

pezh

1850
Référence : GON.II pg péc'h, péz

pezh

1850
Référence : GON.II pg pâs

pezh

1850
Référence : GON.II pg pâs

Bremañ me a lavar d'ar pinvidig, d'ar paour : / Mard eo mat deoc'h hiriv ober ur pezh labour, / Stagit gantañ dioc'htu, ha pa vec'h hoc'h-unan, / Bemdez kalonek oc'h [ouzh] ho poan, / Ganeoc'h ez ay buanoc'h da benn / Evit chom da sellet, o c'hortoz an estren.

1867
Référence : MGK p54

Koulm baour, gwelet e voe gant ur gup krabanek o sachañ war e lerc'h, evel ul laer tec'het, ur pennad reun torret. Ar gup a ya dezhi, digor ha lemm e veg, pa gouezh warnañ, d'e dro, evel ur maen pounner, eus a-greiz an neñvoù, ur pezh labous, un er. E-pad m'edo an daou-mañ oc'h en em gribinat, ar goulm a ya kuit e-biou. Diwar nij e tiskenn e liorzh un tiig-soul oa eno e-kichen, o krediñ evit mat oa er wech-mañ diouti distag he gwallstropad, pa deu ur c'hozh tamm paotr, dezhañ pemp pe c'hwec'h vloaz - d'an oad-se ur bugel ne oar pe zroug ra c'hoazh - da sinklañ eeun outi ur maen gant e vatalm.

1867
Référence : MGK p20

E-pad m'edo o vont, a bep tu o sellet, / Ur pezh bandennad tud gantañ en em gavas.

1867
Référence : MGK p143

Ur pezh kaer koll daou vloaz ! Panefede klevet / E c'hoarzh an holl dezhañ, e ve lorc'h en azen…

1867
Référence : MGK p90

Hemañ an den-mañ en deus graet kalz traoù e-pad an dispac’h, a-walc’h evit ober ul levr en e bezh.

1877
Référence : EKG.I. p.26-27

Den n’en deus aon, buntañ a reomp tud Canclaux, hag, en un taol, ec’h en em gavomp e-harz mogerioù an iliz katedral ; pezhioù kanol Canclaux a zo kemeret ganeomp, emaint etre hon daouarn.

1877
Référence : EKG.I. p.269-270

Ouc’hpenn kemend-all a dud, e kasas gantañ c’hoazh meur a bezh kanol, rak n’en em fizie ket a-walc’h en e soudarded.

1877
Référence : EKG.I. p.265

M’am bij[e]-me gouezet e oa amañ, ken tost da Gonk, ul lenn ken don, me am bije digaset ganen an Aotrou Maze-Launay kozh, an hini hon eus ranket troc’hañ ur skouarn dezhañ evit kaout digantañ ur skudellat pezhioù daou skoed hepken.

1877
Référence : EKG.I. p.202-203

en e bezh

1909
Référence : BROU p. 409 (tout entier)

pezh kaer!

1909
Référence : BROU p. 409 (la belle affaire !)

gwashañ pezh zo...

1909
Référence : BROU p. 409

O kemerout, goude-se, daou gorn ejen [banek], dre stagañ outo a-dreuz daou bezh prenn ma stennas warno pennadoù bouzelloù, ec’h oberias ar gentañ telenn, henañ"krotta" a voe.

1923
Référence : SKET p.54

Dre enskrivadurioù war bezhioù moneiz, ec’h anavezer ur « Kissiambos » a oa vergobretos (da lavarout eo reizhaouer meur) war al Lexoved (Lexovii).

1923
Référence : SKET p.23

Hemañ o c’haeas e tachennadoù en doa klozet gant girzhier graet a gefioù-gwez en o fezh sanket en douar.

1923
Référence : SKET p.55

Ez-eeun ez eas war-du enni, gantañ en e zorn ur wareg a ziskoueze bezañ graet en he fezh eus ur flammenn-dan hepken, ruz, moan, gwariet, o tridal warni, evel gant mall da dec’hout ha da lazhañ, ur saezhenn stuc’hennet-ruz, hir, gourzreinek, lemm, kriz, taer, luc’hedheñvel.

1923
Référence : SKET p.111

Dirakañ war beg ar Palud, touzet evel ur penn katarek, ar vilin-avel, hag an ti-gward, hag, a-rez ar mor, ar Fort gant e c’hwec’h pezh kanol.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 37, p.807 (Miz Genver 1924)

Barrikennoù didalet, gwin a oa enne ! eme ar paotr kozh. Daoust ha ne gavfomp-ni ket unan, unanig hepken en he fezh ?…

1924
Référence : BILZ1 Niv. 43-44, p.1027 (Gouere-Eost 1924)

Un nebeudig goude un taol-amzer, Bilzig ac’h eas da beñseal, ha gantañ e tigasas en kreiz an noz daou bezh tamm koad, danvez da Izabel d’ober tan e-pad ur miz.

1924
Référence : BILZ1 Niv. 42, p.975 (Even 1924)

Bilzig gant e walenn-grog ac’h aes da furchal ar c’havioù a anaveze, hag a dennas eus unan anezhe un tamm foeltrenn pezh legestr.

1925
Référence : BILZ2 p.140

An aotrou a dennas e yalc’h eus e c’hodell hag a roas d’ar paotr ur pezh a ur skoed.

1925
Référence : BILZ2 p.126

pezhioù an eor

1931
Référence : VALL pg bossoir

pezhioù moneiz Palestina

1931
Référence : VALL pg besant

pezhioù-ker

1931
Référence : VALL pg (pièce formant) arête (dans une construction), arêtier (pièce formant arête)

pezh

1931
Référence : VALL pg bribe

c'hoarier pezhioù

1931
Référence : VALL pg acteur

pezh mañsonerezh

1931
Référence : VALL pg batiment

pezhoù

1931
Référence : VALL pg bribe

pezh-ker

1931
Référence : VALL pg (pièce formant) arête (dans une construction), arêtier (pièce formant arête)

Ar pezh a zo un harp da zalc'hidi an diskleriadur kentañ meneget en notenn 49.

1943
Référence : TNKN p45

Ar gweladennoù armoù ha pakadoù pezh ha pezh, a oa d’ar Sadorn goude kreisteiz, ha rouez e oa ma ne veze ket dalc’het un drederenn ac’hanomp er c’hazarn da Sul, evit un draig dister bennak dizoloet gant an ofiser.

1944
Référence : EURW.1 p.196

Teatr brezhonek poblus, 6 pezh .. .. .. 1910

1944
Référence : EURW.1 p2

C'hoari galoch, pe c'hoari pezhioù. Ar galoch a oa un tamm koad en e sav ; ar pezhioù a oa pladennoù houarn graet gant ar marichal, pe aliesoc'h, d'ar vugale, mein-to benet ront.

1944
Référence : EURW.1 p22

Lod eus gwragez ar bourk n'o dije ket manket marc'had Kallag evit ur pezh aour.

1944
Référence : EURW.1 p27

Me 'oa an dro gentañ din da welout tier ken uhel, stalioù ken trellus en daou du, gant gwerennoù en ur pezh a veze gwelet a-dreuz dezho ur bern bitrakoù en diabarzh.

1944
Référence : EURW.1 p30

E-barzh ar prosisionoù e vezen 'tal o c'hichen, e-kreiz div regennad a birc'hirined, ur pezh levr em dorn, ha me o reiñ an ton da ganañ kantikoù brezhonek.

1944
Référence : EURW.1 p76-77

Graet ganin anaoudegezh gant an Itron ar Bodeur, an ostizez, koef mod Treger ganti, war ur pezh penn tev, ur vruchedenn hag un talier dezhi ho pije gallet ober un azezenn warno ec'h antreis er sal da-heul ma bleiner.

1944
Référence : EURW.1 p81

Bez' e oa neuze person e Lanneured ur skrivagner anavezet mat evel saver pezhioù-teatr brezhonek : an Abad Brignou. An darn vuiañ eus e bezhioù a oa tennet an dezenn anezho gantañ eus an Testamant Kozh : Ar Mab Prodig, Jozeb gwerzhet gant e vreudeur, hag all.

1944
Référence : EURW.1 p.94-95

Kaou an Ourz a oa ur mell den terrupl, dezhañ ur pezh penn, seblant ur gourener, hag e gwirionez, gourener e oa ; e skridoù brezhonek ha gallek war ar « C’hourrier » o doa roet ul lufr dispar d’ar gazetenn-se.

1944
Référence : EURW.1 p.95

Pesketaet en doa er stêr a red e traonienn Maen-Tourog [Maentwrog ] ur mell pezh eog a zek lur, hag a felle dezhañ reiñ outañ da dañva d'ar Vretoned.

1944
Référence : EURW.1 p.173

Ha Katell ar Vourc’h-kozh a stlapas da Chann ar Runigoù, e-kreiz he fas, ur mell pezh tamm toaz flibouz ["flibous"] ma strinkas beradennoù e pep tu ha zoken e genou ar merc’hed a c’hoarzhe re d’ar mare.

1944
Référence : ATST p.87

Ur puñs kuzhet a zo war an dorgenn ; ledan eo ha don, ha graet en e bezh gant mein-benerezh.

1944
Référence : ATST p.44

- (...) Del ! kemer ar vleunienn-mañ e koun ! Distagañ a reas diwar he brennid ur pezh jenoflenn ruz-gwad.

1949
Référence : SIZH pp.50-51

Ya ! Graet e vo ur viltañs anezhañ, ma anzav... ur pezh divergont siet-fall... kaset kuit, marteze, peogwir e vo bet treuzwisket poell e gofesadenn.

1949
Référence : SIZH p.60

Ac'hano ez arvested en he fezh kompezenn divent Miranda, gronnet klok en dremmwel, gant aradennadoù menezioù, nemet du-mañ du-hont, un ode bennak, evel war-du Burgos, « la carretera de Napoleon » (hent Napoleon) ha, tostoc'h aze, ar ganienn, a gase, dre dreuz ar pikernoù serzh, da gompezenn ar Rioja, taolead [sic, tolead] ar gwin penn.

1949
Référence : SIZH p.43

Un dirouestl d'ar gudenn am eus kavet 'velkent : / Ur pezh ofiser gall, e penn e c'hamached, / Du-se, war-zu ar vourc'h, 'oa o tont gant an hent / Ha setu, diwar e varc'h, pezh en deus ragachet / En e safar iskis a zisplegas din reizh / Unan eus e baotred ginidik a Vreizh.

1960
Référence : PETO p33

Ur gambr vras hag ur sal-diskuizh a oa e-kreiz ; hag, e tu an aod e-keñver ar sal ur pezh strizh hag a c'helle servijout da gambr diouzh ezhomm peogwir e oa stok ouzh al lec'h emwalc'hiñ, a c'helled mont dezhañ ivez eus ar gambr vras ; erfin e penn ar gwalarn e oa un trepas da vont betek ur gambrig all hag a oa just er c'horn.

1985
Référence : DGBD p95

Er marvailhoù bugale e konter a-wechoù e vez bet kiliet unan bennak, hag e tihun hemañ seizh vloaz goude, met peadra a oa d'en em c'houlenn hag-eñ ne oa ket chomet hor bagad tud en e bezh da gousket e-pad div nozvezh hag un devezh diouzh renk.

1985
Référence : DGBD p39

Ar rener a oa eta ar pezh a lavared ur "marc'hadour soubenn" ha netra muioc'h.

1985
Référence : DGBD p5

Er penn pellañ, ur rummad pazennoù o sevel betek un nor vourellet ruz ; dre aze e voe degemeret a-benn ar fin an Ao.Utterson e kambr-studi an doktor. Ur pezh bras e oa, armili-gwer ouzh an holl vogerioù ; gloestret e oa, e-touez traoù all, gant ur melezour war droad hag ur burev.

2012
Référence : DJHMH p43

Ar pep brasañ eus ar savadur a yae d'ober ar c'helc'hva goulaouet a-ziwar-laez, hag a aloube tost ar rez-leur en e bezh.

2012
Référence : DJHMH p. 74

Poent eo lâret resis d'ar stourmerien peseurt riskl a zo degaset gant an obererezh en he fezh -traoù foeltret hag an arc'hant a vefe da baeañ evit an distruj- ; ha gant perzh pep hini en obererezh.

2015
Référence : DISENT p90

Bevañ a rae e-unan en un tri fezh e Marousi.

2015
Référence : EHPEA p129

Étymologie

krBr. "pez" ; Kmg. "peth", Kvg. "pyth".

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux