Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Formes fléchies : 
5
Afficher les formes fléchies

Définition :  Masquer la définition

I. G. A. 1. Pouez pounner a zouger gant poan. Ur bec'h mein, keuneud, geot, avaloù. Gwechall gant dek lur e teue da vec'h a bourvezioù ganit d'ar gêr. Tolpañ ur bec'h. Plegañ dindan ur bec'h, e vec'h. Lemel, tennañ ur bec'h diwar divskoaz ub. HS. bec'hiad, karg, samm. & Trl. Bezañ bec'h un den en udb. : kement ha ma c'hall un den dougen. Ur sac'had avaloù-douar zo bec'h un den ennañ. 2. Dre skeud. (db. an dud a zegas chastre d'ar re all) Karg. Ur bec'h int d'ar re all ha gwashoc'h bec'h dezho o-unan. 3. Dre skeud. (db. an heol) Sevel e vec'h (a goumoul) : mont da guzhat en dremmwel digatar. Mar sav an heol e vec'h e vo brav warc'hoazh. B. Trl. E vec'h, he bec'h : e varr, he barr. An den-se en deus aer vat e vec'h. Ur sailh leun a zour he bec'h. C. Dre skeud. 1. Plegenn doanius, enkrezus, start a ranker gouzañv ; nep tra a vezer chalet, tregaset gantañ. Setu aze ar bec'h pounner a rankomp da zougen a-hed hor buhez. Bezañ (flastret) dindan ar bec'h. [1878] Anna a semplas, re a vec’h a yoa war he c’halon. & Trl. Kouezhañ ur bec'h war ub. : dont enkrez, nec'h ennañ. Klasket ec'h eus trabas, kaoz out ma'z eus bremañ kouezhet ur bec'h warnout. & Trl. Teuler ur bec'h pounner war ub., war chouk, kein ub. : e enkreziñ, e nec'hiñ. & Trl. Sevel e vec'h da ub. : skañvaat e enkrez, e nec'h dezhañ. Piv a savo ma bec'h ? & Trl. Tennañ, lemel ur bec'h (pounner) diwar ub., diwar kalon, chouk, kein ub. : lakaat e enkrez, e nec'h da vont kuit. Mar bije bet amañ, en dije tennet ur bec'h diwarnomp. Lamet hoc'h eus ur bec'h pounner diwar ma c'halon. & Trl. Mont ur bec'h (bras) diwar ub., diwar gein ub. : mont e enkrez, e nec'h kuit. Ur bec'h bras zo aet diwar ma c'hein. 2. Trl. Poan, diaezamant. Graet em eus se hep bec'h ebet : diboan. & Bezañ ur bec'h da ub. ober udb. : bezañ diaes, poanius dezhañ e seveniñ. Me a vez ur bec'h din dont amañ. 3. Striv. Aze ne'c'h eus bec'h ebet da reiñ : ne'c'h eus striv ebet da ober. & Trl. Bezañ atav dindan e vec'h : ober ur striv hir. Ma vezez atav dindan da vec'h, ez i da fall buan. 4. Karg pounner a zegouezh d'ub. hag a daol labour warnañ. Abaoe m'eo marv e dud emañ holl ar bec'h warnañ. Setu aet ur bec'h diwar ma c'hein bremañ pa'm eus echuet al labour-se. D. 1. Kiriegezh. N'ho po ken skeiñ, teuler ar bec'h warnon, war ma c'hein. 2. Tamall. War biv emañ ar bec'h ? & Trl. Teuler ar bec'h war ub. : e damall. HS. karez. 3. Dre ast. Dañjer, rouestl. « Kalonek ? » - « Ya, gant da c'henoù ... pa vezez pell diouzh ar bec'h ! ». II. H.g. Dre skeud. A. 1. Trl. Dont, kouezhañ, sevel bec'h war ub. : kregiñ enkrez ennañ. Pa oa deuet bec'h warni e oa kroget da redek. Gant an aon na gouezhfe bec'h warnomp. [1877] Mar bezit tri ez aio muioc’h a draoù ganeoc’h evit hor paourkeazh Aotrou’n eskop, ha, mar teu bec’h warnoc’h war an hent, e viot unan muioc’h d’hen difenn. [1878] Nann, nann ; n’eo ket a-walc’h unan hepken ; ha mar kouezh bec’h warnezhañ ? 2. DELC'HER UB. E BEC'H : e lezel en enkrez. Lavar dimp sklaer, perak eta e talc'hez ac'hanomp e bec'h ? 3. Trl. BEZAÑ BEC'H WAR UB. : bezañ udb. o tregasiñ e spered, bezañ udb. ouzh e chalañ. & Bezañ bec'h war ub, bezañ e bec'h : bezañ krog an aon ennañ. Kred ac'hanon, me oa bec'h warnon. Ne voe ket lezet pell e bec'h. 4. Trl. Sevel bec'h war ub. : kaout ur fallaenn. Savet e oa bec'h warnañ a-greiz komz. B. 1. Poan, diaezamant. Bec'h zo gantañ bale. Bec'h am eus o kerzhet. Ne'm eus ket a vec'h o krediñ. & Trl. OBER, REIÑ BEC'H DA UB., TEULER BEC'H GANT UB. : reiñ poan dezhañ, lakaat skoilhoù da sevel dirazañ. Al labour-se en deus roet bec'h din. Ur boaz fall gwriziennet don a daolo bec'h ganeoc'h. & Trein diwar ar bec'h : klask chom hep kaout bec'h, labour. Lezel hon nerzh da verglan war zigarez trein diwar ar bec'h ha kilan dirak ar boan. & (db. an traoù) Bezañ re vec'h da ub. : sammañ ub. betek re. Ur pezh bodad rezin hag a oa re vec'h dezhañ. Bevañ hep karantez a oa re vec'h dezhañ : a oa re ziaes evitañ. 2. Trl. En em lakaat dindan vec'h : tennañ dle warnañ ; lakaat diaezamantoù da sevel dirazañ. & Bezañ dindan ar bec'h : bezañ er brasañ diaezamant. Dindan ar bec'h emañ. [1878] An dra-se am eus graet, hag, evidon da vezañ glac’haret-bras da vezañ kollet e Kergidu, e c’hellan lavaret em eus tennet va zud a-zindan ar bec’h, gwellañ ma c’helled en ober. 3. Pezh a zegas chastre. Kement-se zo bec'h d'ar vaouez-se. 4. Trl. Kemer, lakaat, ober, reiñ bec'h : ober strivoù, strivañ. Eñ zo lavaret dezhañ chom hep kemer bec'h o labourat. Bec'h hon eus lakaet evit gwellaat stad an traoù. Bec'h en doa graet o redek. Reiñ bec'h da gomz. Lakaat, reiñ bec'h war ul labour. & Ober bec'h : en em zifretañ. Al loen a ra bec'h er griped. 5. Tabut, jeu. Savet ez eus bec'h etrezo. Diwar netra e tiwan bec'h a-wechoù. C. 1. Prez, herr-labour. Hiziv ez eus bec'h war ar porzh. 2. Bezañ e bec'h oc'h ober udb. : bezañ e-kreiz ul labour na c'hall ket bezañ daleet. Edomp e bec'h oc'h ber simant pa oa erruet. & (impl. da adv.) Trl. Bezañ bec'h war-dro udb. : bezañ a-zevri gant udb. Emañ an dud bec'h war-dro ar foenn. D. Dre ast. 1. Bount an avel. Bihanaat al lien zo ret pa vez re a vec'h. 2. Moustr. Lemm a-walc'h eo ar gontell-mañ pa erru bec'h a-walc'h warni. III. Adv. 1. A gementadoù bras. Avaloù bec'h ar gwez zo er bloaz-mañ. HS. leizh, leun. 2. Ken ma ne c'haller ket lakaat muioc'h. Ar saout a oa lart bec'h o c'hroc'hen. HS. leizh, leun. 3. G. Pouez. Pounner-bec'h : pounner-kenañ. 4. Bec'h-bec'h, bec'h-ha-bec'h : ur gwall vec'h. Kaout bec'h-ha-bec'h oc'h ober udb. Bec'h-bec'h oc'h ober an dra-se. IV. Doar. Bec'h-ha-bec'h : diaes-tre. Bec'h-ha-bec'h eo din dougen an dra-se. V. Estl. 1. BEC'H DA (UDB.) : krog, krogomp, krogit start (en udb.). Bec'h d'al labour ! & (en e furm dic'hour) BEC'H DEZHI ! : deomp dezhi ! 2. Bec'h da (ub., ul loen bnk.) : forzh war ! Bec'h d'ar Vikinged ! Bec'h dezho ! [2015] Bec'h d'an emvodoù e-lec'h ma vez kollet nerzh evit netra ! HS. dao (da). VI. Tr. stl. isur. [2015] Bec'h ma, bec'h a-walc'h ma : a-boan ma. Bec'h a-walc'h ma teuont da'm gwelet. Bec'h a-walc'h ma salude an dud. Bec'h ma chome unan a-ziwar dek. [2015] Bec'h a-walc'h ma'z on erruet e'm burev e son ar pellgomz. HS. a-vec'h.

Exemples historiques : 
105
Masquer la liste des exemples

bec'h

1499
Référence : LVBCA p34 (fes [= faix]; charge pesenteur)

Dezraoù un libell a'n gwellañ d'an bobl lik d'en em aplikañ, Ha preparañ kent mui kañvoù, Penaos pan renter an spered e tle bout hep bec'h a bec'hed : Pe bout daonet dre e fedoù

1575
Référence : M. p34

Klevet d'ar Sulioù ha'r Gouelioù din oferenn sklaer hag anterin. Ar gouelioù dit gourc'hemennet, sell n'o zerri ha mir-i naet. Ur wezh ar bloaz, ma na rez ken, kofes da faotoù en laouen. Da Bask, kemer Salver ar bed hep remors a vec'h na bec'hed [evit na bec'h a bec'hed]. An daouzek deizioù, vijiloù ar sent, sell n'o zerri ha mir-i kent ; ha'r C'horaiz, ma n'en grez kent, pa vezi ur bloaz warn-ugent. Da Wener gant si [evit hep si] ne zebri kig, na da Sadorn ne ri mui.

1622
Référence : Do. p30

bec'h

1659
Référence : LDJM.1 pg charge, fais, bec'h

Ned oc'h ket bet kaset gant an Aotrou-hont, hag evel-se am eus bet ar boan d'e resev, hag evel-se em eus douget ar bec'h eus a gement-se.

1732
Référence : GReg pg (ce monsieur ne vous a pas trouvé, j'ai eu l') endosse (de le recevoir)

bec'h a zo bet ganti

1732
Référence : GReg pg ahaner

bec'h a zo bet ouc'h e lakaat da asantiñ

1732
Référence : GReg pg ahaner

bec'h

1732
Référence : GReg pg charge (poids d'un corps qui pese sur un autre), (d'un homme), faix (tout ce qu'une personne peut porter sur les épaules, ou sur la tête)

bec'hioù

1732
Référence : GReg pg charge (d'un homme)

bec'hioù

1732
Référence : GReg pg charge (d'un homme), faix (tout ce qu'une personne peut porter sur les épaules, ou sur la tête)

bec'h

1732
Référence : GReg pg faisceau (qui se porte sur le tête)

gorren ur bec'h

1732
Référence : GReg pg hausser (Hausser un fardeau.)

kaout bec'h gant

1732
Référence : GReg pg ahaner

dizougen bec'hioù

1732
Référence : GReg pg apporter

bec'h

1732
Référence : GReg pg ahan, botte (faisceau), charge (poids d'un corps qui pese sur un autre), (d'un homme), endosse (fatigue, charge, incommodité de quelque affaire), faix (charge, pesanteur; tout ce qu'une personne peut porter sur les épaules, ou sur la tête)

plegañ gant ar bec'h

1732
Référence : GReg pg s'affaisser

gorren ur bec'h

1732
Référence : GReg pg hausser (Hausser un fardeau.)

ar bec'h, ar bouez, eus ar prosez-se, el lazh

1732
Référence : GReg pg (il succombe sous les) faix (de ce procès)

ur bec'h foenn, keuneud, geot, lann

1732
Référence : GReg pg (un) faix (de foin, de bois, d'herbes, de lande, ou de hedein)

ur bec'h orrupl, ur garg vras meurbet, ur bouez terrupl, a zoug ar c'holoennoù-se

1732
Référence : GReg pg (ces colonnes portent un) faix (prodigieux)

bec'hioù

1732
Référence : GReg pg faisceau (qui se porte sur le tête)

bec'hioù

1732
Référence : GReg pg botte (faisceau)

bec'h war ar spered

1732
Référence : GReg pg chagrin (inquietude)

Bec'h a zo bet ganti.

1732
Référence : GReg pg hesiter (Il a beaucoup hesité à son sermon.)

Bec'h en deus bet ganti.

1732
Référence : GReg pg hesiter (Il a beaucoup hesité à son sermon.)

sevel ur bec'h

1732
Référence : GReg pg hausser (Hausser un fardeau.)

bec'hioù

1850
Référence : GON.II p.17, livre premier, "des fardeaux".

ur bec'h geot

1850
Référence : GON.II pg béac'h (Un faix d'herbe).

Bec'h a vezo ganti.

1850
Référence : GON.II pg béac'h (Il y aura de la peine, de la difficulté) + p.20, livre premier, "Il en coûtera".

Ret eo dizougen ar bec'h-se amañ.

1850
Référence : GON.II pg dizougen (Il faut apporter ce fardeau ici).

Hag hi o vezañ he astennet hag he dalc'het, Booz a ventas c'hwec'h boezellad heiz, hag o lakeas warni ; hag houmañ ez eas da gêr gant he bec'h [...].

1850
Référence : GON.II p.105, Buez Ruth.

Bec'h am bezo oc'h e frealziñ.

1850
Référence : GON.II pg fréalzi (J'aurai de la peine à le consoler).

Bec'h hon eus bet oc'h e ziheuzañ.

1850
Référence : GON.II pg diheûza (Nous avons eu de la peine à le débotter).

bec'h

1850
Référence : GON.II pg beac'h (Hors de Léon "bec'h), pg karg, p.17, livre premier, "fardeau".

bec'h

1850
Référence : GON.II pg béac'h (Faix. Fardeau. Charge. Poids. Au figuré, peine. Difficulté), horden, samm.

bec'hioù

1850
Référence : GON.II pg béac'h (Faix. Fardeau. Charge. Poids. Au figuré, peine. Difficulté. Pl.)

Bec'h en deus bet oc'h e ziskolpañ.

1850
Référence : GON.II pg diskolpa (Il a eu de la peine à le détacher, à l'arracher).

Ur bec'h bras a zo aet diwar va c'hein.

1850
Référence : GON.II pg béac'h (Je suis déchargé d'un grand fardeau).

"Ned oc'h ket diwar ouenn ho tud-kozh zo marv; ar-re-se kalonek ne vezent diwezhat, da herzel ouzh pep droug ha da ober pep mad; marv int pell a zo, hag e-kreiz o bezioù, ouzh ho kwelet diskiant, poultrenn o relegoù, o eskern o stekiñ dindanoc'h a lavar; ez oc'h tud digalon, tud dall ha tud bouzar. Evel ur reverzhi, droug ar bed o sevel a ya en ho kwazied, ho laka da vervel; ur mergl milliget eo, ur c'hleñved dishegar, savet da gontammiñ pep mad zo war an douar; genel a ra bosenn ha kernez tro-war-dro; ouzh he heul kasoni e pep lec'h, e pep bro, a laka dre ar bed brezel ha lazherezh. Hama, a-barzh nemeur, e vo bec'h hag enkrez : ha penaos ne ve ket ? Pep droug a zo meulet; hiriv an den fallakr zo ar gwellañ deuet. An nebeudig re vat, flastret gant ar re fall, a rank mont da guzhet evit en em ziwall."

1867
Référence : MGK p2

Ar C'hrouer galloudek a ouie petra rae, war e skoaz da bep den pa daolas ur bisac'h; er c'hodell zo a-dreñv, e walldechoù da vec'h, hag er c'hodell a-raok, holl fazioù e hentez, da zerc'hel anezhañ war e zivlez kompez.

1867
Référence : MGK p12

Daou varc'h a yae en hent : unan a gerc'h sammet. An eil, o tougen sonn arc'hant holen ar Roue; Bete bouedenn e lost ennañ lorc'h ha fouge, ne roje ket e vec'h evit netra er bed.

1867
Référence : MGK p5

Grit ur sell, aotrou sant Kadoù, diouzh lein an neñv emaoc'h e-barzh, hag e welot hag-eñ a heuilh pe na heuilh ket hoc'h alioù, ho mab, ar barzh, pe evit lavaret gwell, gwenanennig Breizh, a gomzan anezhi amañ, "Hag a zistro d'he c'hest laouen, gant ur bec'h mel he deus kavet, dre ar prajoù war gant boked"

1867
Référence : MGK Rakskrid XIII

Ouzhpenn-se : o vezañ bet pedet gant bugale an aotrou ar Gonideg da lakaat moullañ Bibl Santel o zad, goulennet en deus ar c'horonal un taol-skoaz digant an aotrou Milin, ha setu sammet ganto o-daou pounnerañ bec'h a sammas biskoazh den e Breizh.

1867
Référence : MGK Rakskrid X

Ar solieroù a zo re vac'h, / Chom bev eno a vezo bec'h, / Hag, eme 'n all, ne zereont ket / Ouzh an den furañ zo er bed ; / Ne lâran ouzh e c'hreg avat, / Ur c'hraou moc'h dezhi a ve mat.

1867
Référence : MGK p59-60

« Ar re-mañ a labour bemdez gant o divrec'h, / Gleb-dour-teil e c'hwezont[,] krommet dindan o bec'h, / Ha dre ma tizhont kaout ur pennadig amzer / Da ziskuizhañ o c'horf, savet o fenn en aer, / E troont o spered en-dro da daol evezh / Oc'h kement a welont, da zastum gouiziegezh. »

1867
Référence : MGK p92

C’hwi a gav deoc’h eo diotachoù an traoù a gontan amañ : ya, diotachoù int a-dra-sur, hag hiriv ez eus bec’h ouc’h o c’hrediñ.

1877
Référence : EKG.I. p.6

« Dao atav warnezho... Bec’h d’an dud fall ha disakret... Dalc’h mat ’ta, Yann... Toullgof anezhañ ’ta, Per... Torr e benn outañ ’ta, Herve...

1877
Référence : EKG.I. p.283

Sell 'ta, eme unan eus "ar re ruz" a yoa o tont war he lerc’h, setu amañ unan hag a ve mat da ober parez d’an hini kozh a zo chomet du-hont da ober e vec’h lann.

1877
Référence : EKG.I. p.193

Bezañ edo war-c’hed taol ar marv, rak gouzout mat a ra pegement a zroug en eus graet d’ar chouanted ha d’o zud ; gouzout a ra n’en deus netra da c’hedal diganto. Hag iskis eo neuze mar deus bec’h warnezhañ ?...

1877
Référence : EKG.I. p.125

Den nad ae war-dro an iliz, nemet a-wechoù unan bennak da c’hoarzhin pa wele Loull ar Bouc’h, mezv-mik-dall, bec’h dezhañ o chom en e sav, oc’h ober an neuz da esa lavaret an oferenn.

1877
Référence : EKG.I. p.87

War-dro unnek eur e voe gwelet o vont war-zu leandi Sant-A[l]bin, Job Karo, ur bec’h kolo gantañ ouc’h e gein, hag un den all, gwisket eveltañ, an tad manac’h ur bisac’h gantañ war e skoaz, un dorzh vara en ur penn hag ur c’halur da oferennañ er penn all.

1877
Référence : EKG.I. p.52-53

Mar bezit tri ez aio muioc’h a draoù ganeoc’h evit hor paourkeazh Aotrou’n eskop, ha, mar teu bec’h warnoc’h war an hent, e viot unan muioc’h d’hen difenn.

1877
Référence : EKG.I. p.22

Evelato an Aotrou de la Marche n’oa ket evit chom pell kuzhet e ti an Itron du Laz, rak an ti-se a zo e kêr, ha ma teuje an disterañ bec’h warnezhañ e vije tizhet aes a-walc’h abalamour ne gavje ket e dro da dec’het kuit : e kêr n’eus na koad, na lann da guzhet en o zouez.

1877
Référence : EKG.I. p.16

Canclaux a welo dre gement-se hon eus bet bec’h en tu bennak.

1878
Référence : EKG.II p.183

Nann, nann ; n’eo ket a-walc’h unan hepken ; ha mar kouezh bec’h warnezhañ ?

1878
Référence : EKG.II p.109

An dra-se am eus graet, hag, evidon da vezañ glac’haret-bras da vezañ kollet e Kergidu, e c’hellan lavaret em eus tennet va zud a-zindan ar bec’h, gwellañ ma c’helled en ober.

1878
Référence : EKG.II p.104

Hogen ar soudarded ne garent ket chom el lec’h ma vije stourmet outo : gwelloc’h e kavent debriñ, evañ ha laerezh didrouz hag hep bec’h ebet, — aesoc’h e oa ivez, evit gwir.

1878
Référence : EKG.II p.78

Meur a vec’h lann hag a vec’h yeot a zo bet war va c’hein, mes n’eus bet biskoazh ker pounner bec’h.

1878
Référence : EKG.II p.130

Anna a semplas, re a vec’h a yoa war he c’halon.

1878
Référence : EKG.II p.76

Ar gwel a gement-se a lakeas ur bec’h pounner da gouezhañ war va c’halon. Petra am boa da ober ? Ne ouien ket va-unan.

1878
Référence : EKG.II p.43

Koulskoude, gwechall, ne oa ane[zh]añ nemet ur c'hozh tamm min, ur veskailhez lous ha dizoare : bec'h e vije bet krediñ d'an neb en dije en gwelet evel-se, e vije bet eno danve[z] un tamm houarn

1898
Référence : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 23 janvier, p.1

bec'h

1909
Référence : BROU p. 205 (difficulté)

bec'h am eus o tougen ar bec'had-mañ

1909
Référence : BROU p. 205

Hag-eñ bec’h her c’hrediñ, emañ an dra anavezet-mat gant kement hini o deus ergerzhet broioù ar C’hreisteiz.

1923
Référence : SKET p.100

Kentañ ma weljont an div vaouez yaouank o tiskenn en dour, e lammjont ganto ; evito da stourm taer, o eren a rejont hag o zeurel e strad o bag, ha tec’hout kuit goude, bec’h ganto war o roeñvoù.

1923
Référence : SKET p.134

Un devezh ’ta, Bilzig ac’h eas gant ar re all da c’hoari, ha, pa erruas ar vamm, goullo an ti : droug enni, evel just, skuizh e oa hag o paouez klevet tamall he bugale da vezañ bet, gant kanfarded all ar bourk, o laerezh piz ha fav en park ar Mestrezeg. Ha bec’h war Bilzig !

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 38, p.844 (Miz C'hwevrer 1924)

— "Deus, Bilzig" !… Diaes enebiñ… Hag int o-daou en bag vihan an Touz, evurus. Ha da baolleviat ; redadeg bagoù entre ar baotred, ha bec’h dezhi !

1924
Référence : BILZ1 Niv. 45, p.1066 (Gwengolo 1924)

Distaget gantañ Bidoullig ; pounner e oa ar barner, bec’h dezhañ, en ur c’hwezhañ evel ul louz, en em sevel war an dibr : e dreid er skleugioù : — Hu ! hu ! Bidoullig.

1924
Référence : BILZ1 Niv. 43-44, p.1032 (Gouere-Eost 1924)

Arabat eo dit, paourkaezh, lakaat da fiziañs en dud lent ha dishegar, gra da vicher, gone da c’hopr, doug da vec’h hep klemm na trugarez.

1925
Référence : BILZ2 p.105

D’ar Sul, goude an oferenn-bred, leinet gant ar paotr, pe war ar pemdez, pa n’ ec’h ae ket ar vag d’an aod, Bilzig a gerzhe dre al lanneier, hag e teue gantañ e vec’h a raden hag a valan-bugel : raden evit klenkañ, pakañ ar pesked hag o delc’her fresk, balan-bugel evit ober skubelinier evit skubañ ha gwalc’hiñ an div vag.

1925
Référence : BILZ2 p.106

Alo ! bremañ soukomp, paotred !… Bec’h dezhi !…

1925
Référence : BILZ2 p.144

War an dachenn, dirak ar maner, ar voubou a save eus un hevelep engroez a davas. Paotred ar binioù a c’hwezhas en o sier, ar peder vombard a unanas o soniri ; an tri daboulin hag ar pilligoù, pep hini en o lec’h, a roio o skoazell dudius d’ar soniri, hag entre pep kouplad ar c’herniel-boud a fredono, a richano, tre ma c’hallfont. Ha bec’h dezhi !

1925
Référence : BILZ2 p.158

bec'hioù

1927
Référence : GERI.Ern pg bec'h

bec'h da

1927
Référence : GERI.Ern pg bec'h

bec'h

1927
Référence : GERI.Ern pg bec'h

War an taol e sentis, ha bec'h dezhi ! Da gentañ, e tapis krog en ur choanenn hag, o vezañ graet ur groaz gant beg va c'hontell war gof an dorzh vara, e troc'his ur mellad tamm diouti. Goude-se, e faoutis ur pezhiad riblennad kig-moc'h du bet e-pad pemp pe c'hwec'h vloaz o vogediñ e kimin va mamm-guñv, hag ar c'harvanoù - va re-me - a yeas en-dro ken na zifindaone ! Ur pennad da c'houde, e stagis ar voutailh leun a win ruz ouzh va fenn ha bec'h ivez dezhi, da gas ar c'hig-sall hag ar bara kras da stankañ he genoù da'm bouzellenn vras!

1929
Référence : SVBV p9

bec'h warni !

1931
Référence : VALL pg aller (allons-y ! ; mettons-nous à l'oeuvre)

bec'h

1931
Référence : VALL pg accusation (fam.)

teurel ar bec'h war u. b.

1931
Référence : VALL pg accuser (pour se disculper)

bec'h dezhi

1931
Référence : VALL pg aller (allons-y ! ; mettons-nous à l'oeuvre)

bezañ dindan e vec'h

1931
Référence : VALL pg accabler (être accablé)

plegañ gant ar bec'h

1931
Référence : VALL pg (être) affaissé (au fig.)

war biv emañ ar bec'h

1931
Référence : VALL pg (sur qui porte l')accusation

Brudoù fall a rede : an enebour a oa tost ! An dud a lakaas bec'h da bourchas tec'hout.

1941
Référence : ARVR niv.6, p4

Pa blad un dolzennad evel-se dindan pouez ar skorn, ez eo anat e teu bec'h war al lodennoù a zo chomet divec'h pe sammet nebeutoc'h er c'hostezioù, evel pa lakaer ur maen war ur wastellad pri gwak ez eo techet an troioù da frailhañ ha da faoutañ.

1943
Référence : TNKN p64

« Sach ’ta ! Job. » — « Bec’h d’ar yer ! Lom. » Ar c’hilhog, ar yar, ar bolezig, ar pemoc’h a gavas dezho, me ’zo sur, e oa satanazet ar glud hag ar c’hel.

1944
Référence : ATST p.130

Bec'h d'ar Gall, a oa e c'her.

1944
Référence : EURW.1 p.161

« Ma, Itron, setu amañ pezh a ginnigan deoc’h ma karit : lakait dimp hon-daou bep a asied er salig vihanañ, evel-se ne savo ket bec’h etre ma c’heneil hag hoc’h arvellerien. »

1944
Référence : EURW.1 p.98

Job a starde gouzoug Lom hag a strilhe e benn dezhañ kement ha me [sic, "ma"] c’helle. Lom, flastret dindan ilinoù an hini all, a rae bec’h, a dabac’he, a ziskrape, a razailhe, en em ziswinke kement ha ma c’helle.

1944
Référence : ATST p.21

A-raok mont da ziboultrañ an aoterioù eta, ar breur Arturo a oa savet c'hoant dezhañ en em gempenn ivez. (…) Bec'h en doa degaset d'ar soavon, hag edo a-zevri o kribañ e vlev gleb.

1949
Référence : SIZH p.43-44

- Va bro ... « Señorita », va bro-me eo ho Kastilha-Gozh ur gouelec'h krin ha kras en he c'heñver. Du-mañ 'z eus geot glas, a-hed ar bloaz, ken uhel hag ho penn ; du-mañ, e red an dour, hañv-c'hoañv, e-barzh an traoniennoù, dezho o bec'h gwez.

1949
Référence : SIZH p.45

Pep koñchenn ' guzh un draig wir : / Piv hemañ 'ta ma n'eo an Hir / [zo] E bec'h da vezañ tamallet / Da reiñ repu d'un den dallet ?

1960
Référence : PETO p47

Marv unan, 'velkent, ac’hanomp, ' ve a-walc'h / Ha, p'eo ret din mervel uhel ma fenn ha balc'h, / E kollin ma buhez hep re gerse na rec'h, / Da geuziañ d'ho pec'hed, m'ho tennan eus ar bec'h.

1960
Référence : PETO p48

Ar person -muioc'h-mui a vec'h warnañ-

1960
Référence : PETO p40

Deoc'h gwazh a-se, paotred, ma tec'h ; / D'ho kroc'hen truilh e teuo bec'h.

1960
Référence : PETO p51

Bec'h d'ar galleg 'ta, er gêr, er skol hag e pep manifestadeg evit ar brezhoneg.

1980
Référence : BREM Niv. 1, p. 2

Un devezh a lakaent neuze da vont gant o bec'h, hag un hanter devezh evit distreiñ er-c'houllo.

1985
Référence : DGBD p190

Egile, an hini en devoa lakaet ac'hanon da gavout al labour-se, ha ne oa ket ar wech kentañ evitañ da zont er vro-mañ, en devoa tapet ac'hanomp e Kotonou, goude bezañ treuzet ar Sahara gant ar c'harr-nij, ur c'harr-nij bet bec'h warnañ o tont a-benn da dizhout Villa Cisneros, ma rankas ar re a oa e-barzh chom tri pe bevar devezh da c'hortoz en ur c'hoari ar c'hartoù.

1985
Référence : DGBD p25

Ken pounner hag ur c'horf marv. Peadra da reiñ bec'h d'an archerien ha da gaout poltredoù brav - stourmerien Ai'ta! e ti-post Gwengamp da geñver un abadenn pegsuniañ.

2015
Référence : DISENT p52

E-pad keit-se e vez [eo] dalc'het al lec'h gant ho kamaraded, n'eo ket echu gant ar stankadeg, ha roet e vez bec'h d'ar boliserien.

2015
Référence : DISENT p94

Komprenet hon eus e oamp ur bec'h d'ar Stad, d'ar vezeion, d'an apotikerezhioù ha d'ar gevredigezh a-bezh.

2015
Référence : EHPEA p12

Bec'h d'an emvodoù e-lec'h ma vez kollet nerzh evit netra!

2015
Référence : DISENT p23

Bec'h a-walc'h maz on erruet e'm burev e son ar pellgomz.

2015
Référence : EHPEA p172

Bremañ p'o gwelan en trepas, goude un nozvezh digousk, ur bec'h pounner war ma c'halon, an dra diwezhañ a c'hellan herzel outañ eo reiñ sklêrijenn d'ar gazetennerion.

2015
Référence : EHPEA p71

"Bec'h de'i, tudoù! Goude kregiñ ez eo echuiñ," emezon dezhe da reiñ kalon dezhe rak me ma-unan a wel an holl gempenn-se evel un aner.

2015
Référence : EHPEA p20

Note d'étude

Hervez ar Gonideg (GON.II) eo benel ar ger "béac'h" (pe "bec'h").

Étymologie

Ger predenek a glot gant ar c'hembraeg "baich" kenster gantañ.

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux