I.
(dirak un ag. pe un agv.)
1. [1499] Betek an hanter.
Hanter leun. Hanter noazh.
[1877] Setu Per ha me hon-daou hon-unan gant ur guchenn golo evit gwele, skuizh hor c’horf evit gwir, mes hanter leun hepken hor c’hof.
[1954] Skrivet am boa da-geñver Nedeleg ur mesaer-gan hanter vrezhonek hanter c'hallek [...].
2. Dre ast.
[1499, 1867, 1931] Termen a dalvez da zezverkañ ur stad etre.
Hanter dall, hanter devet, hanter debret, hanter dorret, hanter boazh, hanter droc'het, hanter lazhet, hanter roget, hanter serr, hanter varv, hanter vev, hanter zigor.
&
Trl. dre verr.
Bezañ hanter : [1850] hanter vezv.
&
[1931] Bezañ hanter wir : bezañ gwir a-walc'h.
3. Ar mab, ar verc'h hanter henañ : ar mab, ar verc'h eil koshañ en un tiegezh zo tri bugel ennañ.
II.
(e-unan, db. oberoù, obererezh an dud)
Na vezañ nemet hanter : na vezañ graet nemet an hanter eus udb.
N'omp ken nemet hanter c'hoazh : n'hon eus graet nemet an hanter eus al labour.
&
Bezañ tremen hanter ganti : bezañ graet muioc'h eget an hanter eus ar pezh zo d'ober.
EVEZH.
(a) kemm. blot. e deroù an anvioù-gwan a lakaer goude hanter adverb ;
(b) pouezmouezhiet e vez an adverb hanter war e silabenn ziwezhañ pa vez dirak ur ger unsillabennek.
Tammoùigoù latin ha kozh tammoù galleg ne zeuas ken gantañ d'ar gêr, nemet ul levrig skritur moull, hanter roget ha peuruzet, a lenned er penn a-raok anezhañ ar c'homzioù-mañ e latin : Paedri Fabulae, da lavaret eo : Mojennoù Faedr.
Tammouigou latin ha koz-tammou gallek ne zeuaz ken gant-han d'ar ger, nemed eul levrik skritur-moull, hanter roget ha peur-uzet, a lennet er penn-araog anezhan ar c'homsiou-ma e latin : Phaedri Fabulae, da lavaret eo : Mojennou Phaedr.
1867
Référence :
MGK
Rakskrid VI
Evit lavaret krenn, ne gredfe den biken / Piv eo a gemeras da bried hor glufenn ? / Ur jilgamm, hanter dort hag ouzhpenn born-iskis.
Evit lavaret krenn, ne gredfe den biken / Piou eo a gemeraz da bried hor glufen ? / Eur chil-gamm, hanter-dort hag ouspenn born iskiz.
1867
Référence :
MGK
p57
Setu ar goulm o vont digor he divaskell hag ur valkenn zu-pod rag-enep o sevel. Rankout voe d'al labous klask bod ouzh ur wezenn, he-unan er vro-se, outi dibaot delienn. Ar goulm hanter strobet, pa voe aet an arnev, un derzhienn riv ganti, a c'hournij ac'hane.
Setu ar goulm o vont digor he diouaskel, hag eur valkenn, zu-pod rak-enep o sevel. Rankout voe d'al labouz klask bod oc'h eur wezen, he-unan er vro-ze, out-hi dibaot delien. Ar goulm hanter strobet, pa voe eat an arne, eun dersien riou gant-hi, a c'hournij ac'hane.
1867
Référence :
MGK
p19
Kaout a reas div gazul dislivet, ur gamz intret hag ur c’halur houarn hanter diarc’hantet.
Kaout a reaz diou kazul dislivet, eur gamps intret hag eur c’halur houarn hanter-diarc’hantet.
1877
Référence :
EKG.I.
p.231
Setu Per ha me hon-daou hon-unan gant ur guchenn golo evit gwele, skuizh hor c’horf evit gwir, mes hanter leun hepken hor c’hof.
Setu Per ha me hon daou hon-unan gant eur guchenn golo evit guele, skuiz hor c’horf evit guir, mez hanter-leun epken hor c’hof.
1877
Référence :
EKG.I.
p.72
Ur vintinvezh edo o paouez mont diouc’h an aotrou Gall ; azezet e oa war un tamm koad en doa kavet e-mesk ar c’holo hanter vrein a yoa a-zindan ar brizonerien, pa deuas da vont a-biou dezhañ, unan eus an dud a garg a zo el lec’h enkrezus-se ; dioc’h e stumm e oa anat gouzout petra e oa.
Eur vintinvez edo o paouez mont diouc’h an Aoutrou Gall ; azezet oa var eun tamm koat en doa kavet e mesk ar c’holo hanter-vrein a ioa a-zindan ar brizounerien, pa deuaz da vont a-biou d’ezhan, unan euz an dud a garg a zo el leac’h enkrezuz-se ; dioc’h he stumm oa anat gouzout petra oa.
1878
Référence :
EKG.II
p.291
Paol ar Forn a c’haloupe, ur votez gantañ e pep dorn ; ar soudarded, hanter dialanet, a c’haloupe ivez war e lerc’h.
Paol ar Fourn a c’haloupe, eur votez gant-han e peb dourn ; ar zoudarded, hanter-dialanet, a c’haloupe ive var he lerc’h.
1878
Référence :
EKG.II
p.189
Mat, abaoe m’edo ar Bertou en Dour-Du, ar vartoloded zoken a deue d’ar gêr mezv hag o arc’hant hanter dispignet.
Mad, abaoue m’edo ar Berthou enn Dour-Du, ar vartoloded zoken a deue d’ar gear mezo hag ho arc’hant hanter-dispignet.
1878
Référence :
EKG.II
p.310
Hag holl evurus, ankouaet gante o laeroñsi, ha trefuet, krial a raent, ha c’hoarzhin ha skrijal ! Kement ha ker bihan, ken ma deuas ar sakrist kozh, hanter vouzar koulskoude, d’o c’hlevet.
Hag oll evurus, ankouaet gante o laeronsi, ha trefuet, krial a rênt, ha c’hoarzin ha skrijal ! Kement ha ker bihan, ken ma deuas ar zakrist koz, hanter bouar koulskoude, d’o c’hlevet.
1924
Référence :
BILZ1
Niverenn 39, p.865 (Miz Meurzh 1924)
hanter zegemeret
hanterzigemeret
1931
Référence :
VALL
pg admissible
bilhed hanter briz
bilhed hanter-briz
1931
Référence :
VALL
pg billet (demi place à prix réduit)
hanter savet
hanter-savet
1931
Référence :
VALL
pg (pavillon en) berne
hanter vilhed
hanter-vilhed
1931
Référence :
VALL
pg billet (demi place à prix réduit)
hanter wir
hanter-wir
1931
Référence :
VALL
pg (ce qu'il dit là est) assez (vrai)
hanter zigor
hanter-zigor
1931
Référence :
VALL
Rakskrid p XXXIV
marc'hadourezh fichet hanter werzhet
marc'hadourez fichet hanter-werzet
1931
Référence :
VALL
pg apprêter (marchandise bien apprêtée est à demi-vendue)
Hag e serras ar genoù war ar forn hanter-c’houllo.
1944
Référence :
ATST
p.89
— « Mat, en em dennit neuze, alese, ma welin un dra bennak, rak me a wel un hanter gwelloc’h egedoc’h. »
1944
Référence :
ATST
p.63
Ar voereb Mari ne lavare grik ebet. Astennet e oa war he gwele, hanter vev, hanter varv.
1944
Référence :
ATST
p.60
Lod all a dape taolioù botez en o revr hardizh evel Maoris an Dod, unan hanter inosant, a lakae droug da vont er mestr-skol gant e c'heizoù.
Lod all a dape taoliou botez en o reor hardiz evel Moris An Dod, unan hanter inosant, a lakae droug da vont er mestr-skol gant e c'heizou.
1944
Référence :
EURW.1
p22
Lod eus ma c'hendiskibien a veze sachet ken alies war o skouarn dehoù, ken na oa hanter-zistaget diouzh o fenn, ha deuet evel ul loa.
Lod eus ma c'hendiskibien a veze sachet ken alies war o skouarn dehou, ken na oa hanter-zistaget diouz o fenn, ha deut evel ul loa.
1944
Référence :
EURW.1
p22
Skrivet am boa da-geñver Nedeleg ur mesaergan hanter vrezhonek hanter c'hallek ; mab henañ ar sakrist, merc'h ha mibien paotr al lizheroù, daou golist koshoc'h egeton, sed aze va c'hoarierien, hag an arvestourien, va c'herent ha re ar vugale all.
Skrivet am boa da geñver Nedeleg ur mesaergan hanter-vrezhonek hanter- c'hallek ; mab henañ ar sakrist, merc'h ha mibien paotr al lizheroù, daou golist koshoc'h egeton, sed aze va c'hoarierien, hag an arvestourien, va c'herent ha re ar vugale all.