Plus d'options

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Variantes historiques ou dialectales attestées : 
1
Afficher les variantes

Définition :  Masquer la définition

[1499, 1659, 1732, 1850, 1867, 1927, 1960, 1985] Gant mall, buan. [1732] Mont a-fo. [1732] Hastañ a-fo [1732] War vale a-fo. [1732] Dibech posterien evit kas a-fo lizheroù-roue. [1732] Ar minoch a-fo. [1732] Digasit a-fo gouloù amañ, paotrig. [1732] Evezh-evezh, tec'hit a-fo ! [1732] D'an naoulin a-fo. [1732] It a-fo d'an daoulin. [1732] It a-fo en ho roud. [1732] Hastit a-fo. [1732] Grit a-fo. [1732] Hastomp a-fo ! [1850] Deuit a-fo amañ. [1850] Hastit a-fo en em vragezañ evit digeriñ an nor. [1867] Tec'hit eta a-fo, diouzh ar gaoued, ar ber. [1867] — « Hast a-fo, va mignon, berr eo deiz ar bed-mañ / Alies er lavaran, kalz a dalv va lavar : / « Debr hag ev ! » [1867] Hag an tri-mañ a-fo / 'Zigor kuzul etrezo. [1960] El lezenn, avat, ' c'houzomp petra 'zo, / Met grit, oc'h he lenn, ho tlead a-fo. [1985] Mall bras eo hastañ afo. HS. buan, prim. ES. goustad, gorrek.

Exemples historiques : 
33
Masquer la liste des exemples

a-fo

1499
Référence : LVBCA p17 (tost)

a-fo

1659
Référence : LDJM.1 pg a coup, affo

It a-fo en ho roud.

1732
Référence : GReg pg guêtres (Tirez vos guêtres au plûtôt.)

Hastit a-fo.

1732
Référence : GReg pg hâter (Hâtez-vous vite.)

Hastomp a-fo !

1732
Référence : GReg pg hâter (Hâtons-nous.)

mont a-fo

1732
Référence : GReg pg aller

A-fo, a-fo.

1732
Référence : GReg pg hâter (Hâtez-vous vite.)

war vale a-fo

1732
Référence : GReg pg debout (debout, à l'erte)

dibech posterien evit kas a-fo lizheroù-roue

1732
Référence : GReg pg depescher (envoyer des courriers expres, & en diligence)

hastañ a-fo

1732
Référence : GReg pg depescher (aller, ou faire en diligence)

ar minoch a-fo

1732
Référence : GReg pg (payez vîte le) droit (de Monseigneur l'Evêque)

digasit a-fo gouloù amañ, paotrig

1732
Référence : GReg pg éclairez (ici, petit garçon)

Grit a-fo.

1732
Référence : GReg pg hâter (Hâtez-vous vite.)

Evezh-evezh, tec'hit a-fo !

1732
Référence : GReg pg gare (Gare-gare, retirez-vous vite.)

It a-fo d'an daoulin.

1732
Référence : GReg pg genou (A genoux vite.)

a-fo

1732
Référence : GReg pg ardeur (vitement)

D'an naoulin a-fo.

1732
Référence : GReg pg genou (A genoux vite.)

Deuit a-fo amañ.

1850
Référence : GON.II pg affô (Venez vite ici).

Hastit a-fo en em vragezañ, evit digeriñ an nor.

1850
Référence : GON.II pg bragéza (Dépêchez-vous de vous culotter pour ouvrir la porte).

a-fo

1850
Référence : GON.II pg affô (Vite. Promptement. Avec empressement. Avec diligence).

Ar goulm, pa voe distro, / A lavar petra zo ; / Hag an tri-mañ a-fo / 'Zigor kuzul etrezo.

1867
Référence : MGK p47

Ganto vo graet stignoù, d'ho pakañ 'zruilhajoù, lasoù-rikl d'ho mougañ, e berr : kant ha kant tra, a vo, war an diskar, ho toan hag ho klac'har, a vezo, marteze, kiriek eus ho marv. Tec'hit eta a-fo, diouzh ar gaoued, ar ber ! Gwelloc'h oufec'h d'ober, mar fell deoc'h va c'hrediñ, eme ar wennili, eo dibriñ 'n had kanab.

1867
Référence : MGK p14

— « Hast a-fo, va mignon, berr eo deiz ar bed-mañ / Alies er lavaran, kalz a dalv va lavar : / « Debr hag ev ! » — « Ya ! » — « Pegoulz ? » — « Warc'hoazh e rin hep mar. »

1867
Référence : MGK p96

Mezh dezhañ pa wele / Un den kaezh reuzeudik o c'houlenn peadra / Da c'holeiñ e groc'hen, da gaout un tamm bara / Ha lavaret a rae dezhañ e toull e zor : / — « Deut, mignon, 'tal an tan, deut a-fo er goudor !

1867
Référence : MGK p118

Hastit afo bremañ sevel alese, lavaret un tamm pedennoù ha dont d’an ti.

1877
Référence : EKG.I. p.77

Kement-se a lakae ac’hanon da hastañ a-fo.

1878
Référence : EKG.II p.50

Hastit afo, paotred. Pelec’h ez oc’h-hu chomet ? Ar re all a zo aze ; an aotrou person evelato a zo oc’h ho kortoz. Evelato ! evelato !

1924
Référence : BILZ1 Niv. 43-44, p.1021 (Gouere-Eost 1924)

Ar sakrist en devoa gwelet ar person hag ar c’hure o tiskenn d’ar bourk, buan-ha-buan e tilezas e stern gwiader, hastañ a reas afo da zont da gontañ dezho an doare. Penn-da-benn en deus displeget anezhi dirak an aotrou person…

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 39, p.867 (Miz Meurzh 1924)

He morañ a reas, lammout e-barzh ha pellaat afo o paolleviat a-dreuz d’ar mor glas ha kompez evel ul lenn.

1924
Référence : SKET.II p.37

— Hastit afo, tre mat a zo hag ar mor a ziskenn buan… Hastit afo !…

1925
Référence : BILZ2 p.129

a-fo

1927
Référence : GERI.Ern pg affo (vite, promptement)

Doue d'ho pennigo, c'hwi aotrou maer, / P'hoc'h eus, gant gred, hon difennet ken taer. / El lezenn, avat, ' c'houzomp petra 'zo, / Met grit, oc'h he lenn, ho tlead a-fo.

1960
Référence : PETO p15

Mall bras eo hastañ afo kent ma vo tec'het ar mor diwar ar c'hompezennoù traezh, ma 'm eus c'hoant da vont kuit en deiz-se.

1985
Référence : DGBD p114

Note d'étude

Talvoudegezh ar ger gallek "tost (tôt)" a gaver er C'hatolikon zo emdroet. Neuze e sinifie e galleg kement ha "buan" ha neket "abred".

Ordre alphabétique

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux