Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
GBAHE

Définition :  Masquer la définition

II. Adv. 1. (dirak un ag.) Kenañ. N'eo ket gwall domm. Bezañ gwall glañv, gwall fall. Gwall hir eo an noz. 2. (dirak un agv.) Bras. Gwall c'hloazet eo. N'eo ket gwall droet da vont d'ar festoù-se. Ar re-se a oa gwall blijet din. 3. (dirak un av.) Kalz. Gwall hastañ a rez. Gwall boaniañ a rit. 4. (dirak un adv.) Kenañ. Ne oa ket gwall galz. Ne oa ket gwall abred. [1877] N’oa ket gwall bell abaoe m’edont e koad Keryann ; amzer o doa bet hepken d’en em renkañ a-hed ar c’hleuz [...]. EVEZH. : kemm. blot. e deroù ar gerioù goude gwall.

Exemples historiques : 
70
Masquer la liste des exemples

gwall

1732
Référence : GReg pg dangereusement

bet gwall livet dre natur

1732
Référence : GReg pg (etre naturellement) blême

bezañ gwall livet dre natur

1732
Référence : GReg pg (etre naturellement) blême

gwall vleset

1732
Référence : GReg pg griévement (Griévement blesse.)

gwall livet

1732
Référence : GReg pg bleme (de colère, pâle)

Gwall glañv eo.

1732
Référence : GReg pg griévement (Il est griévement malade.)

Ar madoù gwall akizitet na dremenont ket e daouarn an douarened.

1732
Référence : GReg pg generation (Les biens mal acquis ne passent pas à la troisiéme génération.)

tud gwall livet

1732
Référence : GReg pg bleme (de colère, pâle)

ar madoù gwall akuizitet a ya en noz d'o hent

1732
Référence : GReg pg acquiescement

gwall glañv

1732
Référence : GReg pg dangereusement (malade)

gwall vleset

1732
Référence : GReg pg dangereusement (Dangereusement blessé.)

Gwall astut eo an den-se.

1850
Référence : GON.II pg astud (Cet homme-là est bien chétif, bien misérable).

Gwall avelek eo an den-se.

1850
Référence : GON.II pg avelek (Cet homme-là est bien vain, bien orgueilleux).

Gwall varvek eo evit un den yaouank.

1850
Référence : GON.II pg barvek (Il est fort barbu pour un jeune homme).

Gwall vlank eo an den yaouank-se.

1850
Référence : GON.II pg blañk (Ce jeune homme est bien délicat, bien faible).

Gwall fall eo ho sae.

1850
Référence : GON.II pg fall (Votre habit est bien usé, bien mauvais).

gwall fankigellek eo an hent-mañ

1850
Référence : GON.II.HV pg fañkigellek

gwall ferv eo an den-hont

1850
Référence : GON.II pg férô, ferv

gwall zrouk

1850
Référence : GON.II pg gwall

Ar bugel-se a zo gwall amsent.

1850
Référence : GON.II pg amzeñt (Cet enfant est fort désobéissant).

un daskor gwall hir en deus bet

1850
Référence : GON.II pg daskor, dakor

gwall ziforc'h eo deuet gant ar vrec'h

1850
Référence : GON.II pg diforc'h

gwall zister eo ar mezher-se

1850
Référence : GON.II pg dister

gwall zivezh eo evit ur plac'h yaouank

1850
Référence : GON.II pg divéz, divézet

n'eo ket ur gwall zroug

1850
Référence : GON.II pg drouk, droug

Gwall domm eo.

1850
Référence : GON.II p.88, livre second, « Il fait très chaud ».

Gwall zrouk eo ho ki.

1850
Référence : GON.II p.88, livre second, « Votre chien est très méchant ».

Gwall ziek eo evit un den yaouank.

1850
Référence : GON.II pg diek ou diegus (Il est bien paresseux, bien nonchalant pour un jeune homme).

d'ann oad-ze eur bugel ne c'hoar pe zroug ra c'hoaz) da zinkla eeun out-hi eur mean gant he valtamm. Koueza ra gwall dizet : ac'hano kamm-chigamm, enn eur ziouaskella, leun-c'hoad, al labouz keaz ! Dizounet dioc'h mont, kuit d'he gouldri a zistroaz.

1867
Référence : MGK p20

Evelato avat / Oant gourt da labourat, / Hag an douar a gavent / Gwall izel dioc'h o ment.

1867
Référence : MGK p80

Ne raio ket an dra-se a zroug deomp, kabiten, rak abaoe dec’h da noz n’hor beus bet griñsenn, ha n'eo ket gwall domm an noz c’hoazh evit chom er-maez da lojañ.

1877
Référence : EKG.I. p.169

N’oa ket gwall bell abaoe m’edont e koad Keryann ; amzer o doa bet hepken d’en em renkañ a-hed ar c’hleuz, ha da ober pep a riboulig da veg o fuzuilhoù, dre greiz ar c’harzh, evit gellout gwelet mat en hent-bras, pa glevjont o tont diouzh tu Konk ur chaok hag ur cholori ker skiltrus ha youc’herezh paotred ar Sabad, en nozvezh m’o doa kaset ganto ur c’hemener da goaniañ, en ur foennog distro, leun a lagennoù.

1877
Référence : EKG.I. p.200

Mat, lavarit dezhañ, mar plij, dont da welet va mamm a zo gwall glañv ; va gwrek zoken n’emañ ket kennebeut war he zu.

1877
Référence : EKG.I. p.91

Pegeit e chomis semplet ? N’on ket evit her lavaret deoc’h. Me 'gred n’oan ket bet gwall bell, rak an avel-dro hag ar yenien a yoa e foñs ar puñs a dlee, e berramzer, divoudinellañ va fenn ha digas din va skiant-vat.

1878
Référence : EKG.II p.53

An unnek eus ar miz-mañ, a zo marv en Kerborzh ur wreg, Skerenn he hanv, hag he devoa tapet ur gwall lamm un nebeud dei[zi]o[ù] a-r[a)ok.

1898
Référence : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 23 janvier, p.2

En Bro-Saoz, n’eus ket c’hoazh gwall bell, / Ur relijiuz, den santel / A vije meur a wech bep miz / Kaset da ober katekiz.

1898
Référence : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 30 janvier 1898, p.1

Yannig, nemedec’h na glemmet / Mar oc’h er giz-se gwall c’hraet : / Brasañ torfed, ‘me hon zado[ù], / Laerezh arc’hant en ilizo[ù] ; / D’ar Sent, koulz ha dimp, na dere / E vo graet foar gant o danve[z]. / ‘N [a]otro[u] sant Pêr, ‘vit an dro-mañ, / Na vo ket re rust, a gredan, / Nemet miret don ‘n ho spered / Ar gentel ‘zo bet de[o]c’h roet. /

1898
Référence : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 23 janvier, p.2

An driwac’h eus a viz diwe[zh]añ, Mari Kergall, deus Kerprijent he devoa lakaet an tan war he zi. Mezv oa pe, da vihanañ, gwall dommet, pa he doa graet an t[a]ol.

1898
Référence : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 23 janvier, p.2

gwall fouest eo

1909
Référence : BROU p. 239 (il est bien mal)

Pounner, gwall bounner Gargam, skañv ha lespoñj un tammig ar vag, pladañ a eure.

1924
Référence : BILZ1 Niv. 46, p.1091 (Here 1924).

Ha c’hwi a oar : al Leonard paotr rok ma'z eo, gwall goaper eo an Tregeriad, hag an eil atav en disfiz eus egile.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 37, p.809 (Miz Genver 1924)

— C’hwi, aotrou barner ?… c’hwi, dindan un hevelep amzer ?… Deuit buan da ober un dommadenn, deuit. Na c’hwi a gemerfe ur bannac’hig ? a c’houlennas digantañ Janed an ostizez… Ur bannac’hig a raio vad deoc’h, aotrou… Yen, gwall yen eo an amzer.

1925
Référence : BILZ2 p.163

Bilzig a sellas outi, hag en e benn e troidelle mennozhioù dishegar-meurbet : ar paotr, m’en asur, n’oa ket gwall c’hlorus.

1925
Référence : BILZ2 p.125

Hep mar ar veajourien-mañ o deus aon da chom hep kavout, e korn pe gorn, frankiz da azezañ, rak gwall zispourbellañ a reont o daoulagad.

1929
Référence : SVBV p8

gwall zister

1931
Référence : VALL pg abject

gwall zalc'hus

1931
Référence : VALL pg absorber (travail absorbant)

gwall aozet

1931
Référence : VALL pg (grièvement) blessé

gwall aozet en e vrec'h

1931
Référence : VALL pg (grièvement) blessé (au bras)

gwall garet

1931
Référence : VALL Rakskrid p XXXIV

gwall enkrezus

1931
Référence : VALL pg angoissant (l'angoisse morale)

gwall c'hloazet

1931
Référence : VALL pg (grièvement) blessé

gwall livet

1931
Référence : VALL pg blème

gwall drubuilhus

1931
Référence : VALL pg bouleversant

E-kerzh barradoù-avel marevezh ar Skorn-bras hag a oa gwall greñv, emezañ, e veze dibradet ha kemmesket gant doureier ar mor, gwiskadoù munut a oa war c'hourvazenn an Douar-Bras, hanter ziveuzet neuze.

1943
Référence : TNKN p74

Un deltenn hir ha frank a oa bet savet war Vali al Loc’h : leun-chouk a oa a dud pa voe digoret ar 5vet kendalc’h gant an aotrou markiz an Estourbeillon, oc’h ober e-lec’h an aotrou Kerviler, kouezhet gwall glañv.

1944
Référence : EURW.1 p.205

Koant a-walc'h e oa he dremm, divjod yac'h ha ruz, daoulagad glas, ur c'hoef Kernevadez a c'holoe he blev kistin, hogen he c'horfenn a oa uzet ar voulouz warni, he brozh a oa unan fall hag he zreid noazh ne oant ket gwall naet en he botoù-prenn leun a deil.

1944
Référence : EURW.1 p46

— « Ar voereb a zo gwall-glañv, » a lavaras unan all. « Ur gwall daol e vezo eviti klevout eo beuzet he gwaz. »

1944
Référence : ATST p.23

Job ne ouie ket gwall vat, ha Lom ne ouie ket gwelloc’h.

1944
Référence : ATST p.106

— « O ! Chann ar Runigoù, gwall fier eo deoc’h gant ho para, daoust ma ne deo na gwennoc’h na gwelloc’h eget va hini », eme Gatell ar Vourc’h-kozh.

1944
Référence : ATST p.86-87

Ar c’hirri-dre-dan pa zegouezh dezho dont betek amañ a zo risklus dezho redek buanoc’h eget an dud ; setu perak ne vez ket gwelet al liv anezho gwall alies : d’an deiz kentañ eus ar bloaz, da sul Fask [Sul-Fask] ha d’ar sulvezh diwezhañ a viz [G]wengolo, deiz ar pardon bras.

1944
Référence : ATST p.10

« O nonde ! ne welan mui gwall sklaer », eme Job ; « ur vrumenn a zo war va daoulagad, daoust hag emañ an noz o tont ? »

1944
Référence : ATST p.18

...Peogwir out gouest da hadañ ar vuhez e korf da barez. - Da heul un darempred hudur, Doue ra viro ! - Hudur ?... Un anv gwall-zivalav, « amigo », d'ur briatad trelatus, mar bez.

1949
Référence : SIZH p.57

Met deoc'h, den yaouank, petra ' vern / E vefen amañ en ur stern, / Ur stern ifern 'lec'h ma 'z on stag / Hag am gwall heskin hag am zag ?

1960
Référence : PETO p57

Gwall bilpous, person, az kavan / Ha, d'en lâret, mui ne davan / Pa anavezez e pe lec'h / Emañ an trubard ' zo war dec'h.

1960
Référence : PETO p39

Sitoianed, ma digarez, m'ho ped / Ma ne vez ma zeod gwall sentus bepred; / Ar voazamant gozh d'ankouaat n'eo ket aes / Pardonit rak-se d'ar personig kaezh. / D'ar Republik e vo atav feal...

1960
Référence : PETO p35

Prometet 'n doa Monsieur Veto / Bez' atav feal d'ar vamm-vro. / He zrubardet en deus : / Gwall ziwezhat kaout keuz.

1960
Référence : PETO p44

N'oc'h ket techet da sellout pizh en ho melezour. Hogen, gwelet hoc'h eus ur vignonez a wechall hag he c'havet gwall gozh. Teurel a rit pled eus ho tremm. Ha, va Doue, pegen displijus an daolenn !

1973
Référence : HYZH Niv. 88, p. 42, Anjela Duval

Betek neuze ne oan bet gwech ebet pelloc'h eget an Naoned war an tu-se; setu ma welis en tu-hont d'ar gêr-se, ar vro o kemer un neuz estren evidon gant he gwiniegoù ha dreist-holl gant he zoennoù plat teol ruz, arvestoù ha ne oa ket gwall voas va daoulagad outo.

1985
Référence : DGBD p9

An dañjerioù a c'hallfe bezañ evit a sell ouzh surentez ar stourmerien, an dud a vo war al lec'h koulz hag an enebourien -n'eus ket anv da lakaat hini pe hini en arvar- abalamour da draoù lemm a vefe aze, d'an torosennadur digompez, da draoù zo a vefe gwall dener, d'ar fed e vefe prenester pe un islonk bennak nepell alese...

2015
Référence : DISENT p75

Yen e oa. Sachet e voe un dommerez dre eoul betek enno [sic] gant ar servijer met ne voe ket ur gwall rekour.

2023
Référence : DREAM p. 75

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux