Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Définition :  Masquer la définition

I. Ar. A. (en egor) 1. [1732, 1904, 1931, 1985, 2015] O vont gant un troc'had eus ur vevenn pe un drolinenn. [1732] Gwezigoù munut a lakaer a-hed an alezioù. Kerzhet a-hed ur stêr, un hent, ur c'hoad. [1985] Muioc'h a loened a zo da welout a-hed ar stêr eget er c'hoad. Berañ a rae an daeroù a-hed he divoc'h. [2015] A-hed an hent da vont d'ar gêr. 2. [1904, 1929, 1943, 1980] Penn-da-benn (d'udb.) [1929] Un den diwisket ha kabellet gant ur galabousenn leun a zelioù derv arc'hantet a rede a-hed ar riblennad bagonioù en ur youc'hal. [1980] A-wechoù azezet war an douar stok-ha-stok an eil e-kichen egile a-hed meur a gant metrad. Bleunioù he doa plantet a-hed ar voger. Kinklet eo bet ar speurenn en he hed. & Ne rae nemet soñjal en dra-se a-hed an hent : e-pad ma oa en hent. & Bezañ astennet, gourvezet a-hed e gorf : penn-da-benn e gorf. & Kouezhañ a-hed e gorf : betek bezañ astennet penn-da-benn d'e gorf. 3. (dirak un ak. hep gm. dirazañ) War-hed. Bez' e oan a-hed gwel dezhañ : tost a-walc'h dezhañ evit bezañ gwelet gantañ. B. (en amzer, dirak un ak. a denn d'ur pennad amzer) [1659, 1677, 1732, 1850, 1909, 1960] E-pad. [1659] A-hed an deizioù-mañ. [1659] A-hed an noz. [1677] C'hoant am eus, gwir vamm a druez, chom ganeoc'h a-hed ma buhez. [1732] A-hed ur bloaz. [1732] Ar gouli-hon en deus e zalc'het er gwele a-hed tri miz. [1850] Alfoet en deus a-hed an noz. [1850] Brumennañ a raio a-hed an deiz. [1850] Gouelet he deus a-hed an noz. [1960] Tristidigezh 'hed hor buhez ! & A-hed an amzer : e-pad devezhioù ha devezhioù, bloavezhioù ha bloavezhioù. & A-hed an amzerioù : da virviken. & [1909] A-hed an deiz-pad : hed-da-hed an deiz. (db. an dud) A-hed e amzer : e vuhez-pad. C. Tr. adv. Dre skeud. (distag diouzh ar genarroud) A-hed pell : na tost da vezañ. N'eo ket un den drouk, a-hed pell ! II. Tr. stl. isur. [1732] A-HED MA : e-pad ma.

Exemples historiques : 
71
Masquer la liste des exemples

a-hed an noz

1659
Référence : LDJM.1 pg toute (la nuit)

a-hed an deizioù-mañ

1659
Référence : LDJM.1 pg durant (ces iours)

a-hed

1659
Référence : LDJM.1 pg pendant, ahet

14. C'hoant am eus, gwir vamm a druez, / Chom geneoc'h a-hed ma buhez, / E-harz ar Groaz sakr, ma Salver, / A gontemplin e pep amzer.

1677
Référence : Do. p68

a-hed

1732
Référence : GReg pg durant (préposition)

a-hed ar vuhez

1732
Référence : GReg pg (pendant le) cours (de la vie)

a-hed an deiz

1732
Référence : GReg pg (pendant le) cours (du jour)

A-hed ur bloavezh ar piz, A zeu da galediñ bep miz.

1732
Référence : GReg pg (une mauvaise & longue) coûtume mene insensiblement à l'endurcissement de coeur)

ar gouli-hont en deus e zalc'het er gwele a-hed tri miz

1732
Référence : GReg pg aliter

kousket 'hed ar mintinvezh

1732
Référence : GReg pg gras (Dormir la grasse matinée.)

un oferenn bemdez a-hed ur bloaz evit nep zo aet d'an anaon

1732
Référence : GReg pg annuel

kousket 'hed ar mintin

1732
Référence : GReg pg gras (Dormir la grasse matinée.)

a-hed ur bloaz

1732
Référence : GReg pg an

gwezigoù munut a lekaer 'hed an alezioù

1732
Référence : GReg pg buisson (de jardins)

a-hed, hed, e-pad, an deizioù-mañ

1732
Référence : GReg pg durant (ces jours-ci)

a-hed ma

1732
Référence : GReg pg cependant (que, pendant que)

a-hed

1850
Référence : GON.II.HV Table des Prépositions composées, (le long de) ; pg a-héd (Pendant. Durant. Tout le long de).

alfoet en deus a-hed an noz

1850
Référence : GON.II pg alfôi

Brumennañ a ray a-hed an deiz.

1850
Référence : GON.II pg brumenna (Il fera du brouillard tout le jour).

Gouelet he deus a-hed an noz.

1850
Référence : GON.II pg a-héd (Elle a pleuré durant la nuit / tout le long de la nuit).

Eñ eo a vadezo a-hed ar sizhun.

1850
Référence : GON.II pg badézi ou badéza (C'est lui qui baptisera, qui fera les baptêmes toute la semaine).

A-hed ar sizhun on bet oc'h aneriñ.

1850
Référence : GON.II pg anéri (J'ai fait des corvées toute la semaine.)

Kantreet en deus a-hed an noz war-dro d'an ti.

1850
Référence : GON.II pg kañtréa (Il a rôdé toute la nuit autour de la maison).

ne reont nemet badaouiñ a-hed an deiz

1850
Référence : GON.II pg bada

« Lavarit din eta, pet gwech, 'hed ar sizhun, / Diwar bara ha dour ez eo rankout deoc'h yun, / E-pad ma vez ganen bemdez Ivon pe Baol / O kefestañ laouen, o tibriñ oc'h va zaol ?

1867
Référence : MGK p123

Evidon-me a gar va zud, va yezh, va bro / Ha kement zo enni : reier, brug ha derv, / Me zo gwelloc'h ganen gwelet an heol e Breizh, / Klevet trouz ar mor don o krozañ a-hed an deiz, / Bezañ paour, reuzeudik ken a rankin mervel, / Eget bezañ eürus en ur vro all a-bell, / Ma ve ret din eno mougañ ar garantez / A zo krog em c'halon, evel tan ur fornez.

1867
Référence : MGK p21

« An aotrou, va merer, gav an douar re izel ; / Fallañ tieg zo e-kreiz, e daou benn Breizh-Izel / A rafe mezh dezhañ, pompader e azen, / N'en deus 'hed e vuhez troc'het div vuzhugen. »

1867
Référence : MGK p93

« Deus 'ta ! Hep paouez 'hed an deiz / C'helli kanañ, kousket en noz : / Labousig koant, me da c'hortoz. »

1867
Référence : MGK p109

Ni, micherourien diwar ar maez, a labour a-greiz-kalon a-hed ar sizhun ; ha pa c’hellomp kaout daou wennegad da Sul, eo brav deomp.

1877
Référence : EKG.I. p.66

Sevel a reas sioulik eus e wele, en e roched, diarc’hen, diskabell ; dont a reas da gaout ar prenestr, hag en ur astenn e c’houzoug a-rez, a-hed ar voger, evit miret da vezañ gwelet, e reas ur sell en hent.

1877
Référence : EKG.I. p.119

En un taol-kont, etre unnek eur hag hanternoz, e kleved, e-kreiz ar mor, ur c’hloc’h o seniñ ; dont a rae eus a gostez enezen Vriad, kêr Pempol pe Landreger, hag e son a yae a-hed an aod.

1877
Référence : EKG.I. p.94

Mes e Montroulez [ez] eus bet tud a feiz, tud a galon a-hed ar wech. An holl en em savas a-enep an dispac’herien, hag iliz Itron-Varia-ar-Vur a chomas en he sav.

1877
Référence : EKG.I. p.156

Eno, en ur park, e oa ur paour-kaezh kozh o keuneuta a-hed ar c’hleuz. Dastumet en doa dija ur gazeliad bodoù lann, hag e lavare outañ e-unan : — Bremaik, en ur virviñ va banne soubenn ar brignen me a c’hello tommañ va izili morzet gant ar yenien hag ar gozhni.

1877
Référence : EKG.I. p.191

N’oa ket gwall bell abaoe m’edont e koad Keryann ; amzer o doa bet hepken d’en em renkañ a-hed ar c’hleuz, ha da ober pep a riboulig da veg o fuzuilhoù, dre greiz ar c’harzh, evit gellout gwelet mat en hent-bras, pa glevjont o tont diouzh tu Konk ur chaok hag ur cholori ker skiltrus ha youc’herezh paotred ar Sabad, en nozvezh m’o doa kaset ganto ur c’hemener da goaniañ, en ur foennog distro, leun a lagennoù.

1877
Référence : EKG.I. p.200

Edon erru er-maez pa glevis tud o tont, en ur gaozeal, war an hent-bras, a-hed bali maner Keraouell.

1878
Référence : EKG.II p.24

ahed

1904
Référence : DBFV pg ahed (adv. & prép ; en long, le long de, durant)

a-hed e gorf, e groc'hen

1909
Référence : BROU p. 251

Kemeret a ra a-hed ar bloaz kement dez[e]v a zo dleet evit mad ar Vreuriezh.

1909
Référence : REZI p. 9

An Awenizien a c'hall dont en diabarzh ar c'hromlec'h e-pad ar Gorsedd digor, a-hed ar vevenn.

1909
Référence : REZI p. 6

a-hed an deiz-pad

1909
Référence : BROU p. 404 (tout le jour durant)

O diframmañ a rae a-dre an daouarnioù gadal o devoa o skrapet, e harze outo o embregerezh hudur ; neuze o digase en-dro d’an tan hag, o wareziñ anezho gant he c’horf, o difenne a-hed an noz, he gourgleze en he dorn.

1923
Référence : SKET p.114

Damdost d’an hent-se, diouzh ar c’hreisteiz, em eus gwelet ar c’hañvdi ma klever en-dro dezhañ, a-hed an nozvezhioù diloar, o ouelañ hag o kunudañ en ur weañ he daouarn war he foan, intañvez ar Garianed.

1923
Référence : SKET p.14

Eno em eus graet hent, a-hed devezhioù, war straedoù ur geoded ec’hon-divent, kozh evel an douar hag ar bed, mamm holl geodedoù an douar, kelennerez ar re fur, magerez ar ouizieien, krouerez tud ampart en holl arzoù ha micherioù.

1923
Référence : SKET p.16

Anvioù ar stered a anavezent, ar re zigeneil pe ar re emstrolladet a luc’h a-hed an noz en oabl, kerkoulz hag anvioù ha buhezioù an doueed a ra enno o annez (2).

1923
Référence : SKET p.39

Oc’h en em eilañ dre ugentadoù lerc’h-war-lerc’h a-hed an hent, e rae ar baotred hag ar merc’hed-se blev-flamm, dirak ar c’hezeg gwenn, korolladeg da genambroug kerzhadenn an doueed.

1923
Référence : SKET p.63

Hag an den o tont a anaveze enni ar werc’hez dremmet-kaer en doa karet gwechall, e nevez-amzer e vuhez, an hini en doa diuzet ha taolet war he barlenn an aval a garantez, ar gefrisa en doa kengerzhet ganti dorn-ha-dorn o voustrañ strad kinviek koadoù ar vro-Wenn, hag a oa deut d’e bried wirion, d’e geneilez karantezus a-hed naouspet hañv, naouspet goañv !

1923
Référence : SKET p.74

Tennañ a rejont ar vagig diouzh diraez al lanv hag e kerzhjont a-hed an tevenn, da glask un dour-red bennak, rak sec’hedet-marv ez oant.

1923
Référence : SKET p.110

Ur gompezennad ec’hon a beurvanoù hag a goadoù n’eo ken, uhel ha sec’h diouzh ar c’hreisteiz etrezek an Erkunia, izel ha gleb avat diouzh an hanternoz a-hed ar mor.

1923
Référence : SKET p.125

"hed" : "a-hed-amzer"

1924
Référence : SKET.II p.130 « Geriadurig », "De tout temps".

Bilzig a deuas, da sikour e vreur, un taol dorn hag ur voutadenn, ha setu Jojo stlapet a-hed e gorf war an traezh gleb, un taol-mor a fregas en e gichen : goloet Jojo a zour hag a eonenn.

1924
Référence : BILZ1 Niv. 47, p.1124 (Miz Du 1924).

Jojo a chomas da sellet ouzh ki ar presbital (Pipi, anavezout a rit anezhañ), astennet a-hed e gorf evel ul lañjore war dreujoù an nor, beg e lost un tammig gantañ en diavaez.

1924
Référence : BILZ1 Niv. 43-44, p.1023 (Gouere-Eost 1924)

An devezhioù a-hed an devezhioù en em astenne ; Bilzig a rene e unnek vloaz, ha n’en devoa ket c’hoazh graet e bask kentañ.

1924
Référence : BILZ1 Niv. 43-44, p.1020 (Gouere-Eost 1924)

Gwelet hemañ mac’hagnet e holl izili, henhont astennet a-hed e gorf war hent ar belerined, a glemm, a derm, klevet-eñ o huanadiñ war e wallblanedenn : « O ! pet truez ouzh ur paourkaezh !… O ! pet truez !… » Hennezh, azezet harp ouzh ar c’hleuz, e flac’hoù en e gichen, euzhus da welet, a ziskouez e zivc'har debret gant ar goulioù hag ar c’hontron : « Sellit a-druez ouzh un den reuzeudik, c’hwi pere a zo yac’h ha divac’hagn ».

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 40, p.897-898 (Miz Ebrel 1924)

Aet int paotred ha merc’hed hag all, a-hed an aod, evit na vijent ket gwelet, betek garzh skav ar presbital.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 39, p.865 (Miz Meurzh 1924)

Ha, tizhet an nerzh hag ar skañvded-se, penaos o mirer ? Ha n’eo ket dre zerc’hel gant an emboellad a-hed an holl vuhez ?

1924
Référence : SKET.II p.30

Pa zihunis, an aerouant bet diouganet gant Marzhin, penndevig ar varzhed, a oa paouezet da wigourat. Un den diwisket ha kabellet gant ur galabousenn leun a zelioù derv arc'hantet a rede a-hed ar riblennad bagonioù en ur youc'hal.

1929
Référence : SVBV p8

bezañ a-hed

1931
Référence : VALL pg border

Un toullad mat anezho a gaver a-hed aodoù Breizh, splann pe splannoc'h.

1943
Référence : TNKN p26

E-lec’h mont da Giouidig, kemerout a reas hent Penn-ar-Pont, da vont da gavout Job ; hag e lavare, dre ma kerzhe a-hed ar stêr : — « Un afer fall ! un afer fall ! fall ! fall ! »

1944
Référence : ATST p.97

A-hed e vuhez, e chomas gant ar meno-se, ober un dra bennak, en ober mat ; lezel ar re all da fougeal war ar blasenn, chom sioul en diavaez d'ar vrud ha plediñ gant e vicher : setu holl.

1944
Référence : EURW.1 p12-13

'[H]ed ar pred e veze evet sistr ha gwin, goustadik da gentañ, gant ober tammoù « komplimañchoù », hardishoc'h goude an anduilh a zigase sec'h, lipr-ha-lipr gant ar rost ; skarzhet ar gwer en ul lonkadenn gant ar madigoù[.]

1944
Référence : EURW.1 p26-27

Pa 'n em astenn 'hed e gorf war al leur ez eus c'hoarzh.

1944
Référence : EURW.1 p23

Dre ar skorn hag an erc’h war an douar, e vezemp dalc’het a-ratozh kaer ‘hed ar mintinvezh da c’hoari gant ar fuzul war ar Park-Meurz.

1944
Référence : EURW.1 p.196

- Va bro ... « Señorita », va bro-me eo ho Kastilha-Gozh ur gouelec'h krin ha kras en he c'heñver. Du-mañ 'z eus geot glas, a-hed ar bloaz, ken uhel hag ho penn ; du-mañ, e red an dour, hañv-c'hoañv, e-barzh an traoniennoù, dezho o bec'h gwez.

1949
Référence : SIZH p.45

Er-maez, koulskoude, kantadoù ar beufideg [sic « a veufideg »], ar pennglaouiged [sic « a bennglaouiged »], ar mouilc’hi-argant [sic « a vouilc’hi-argant »] hag ar filiped [sic « a filiped »] bliv, bodet holl el liorzh, al lec’h nemetañ gant gwez, a-hed levioù ha levioù tro-dro, a oa d’o heul kaniri ha cholori, ur vouzarenn dudius.

1949
Référence : SIZH p.39

Roue an dismantroù-se, a-hed ar sizhun, a oa Pepe gozh la Botella, un duardig sec'h ha kramennek, «anarquista » ha beg-chopin, bet skoet gant ar gras, ha troet da ever-dour war an diwezhadoù, pezh ne vire ket outañ da bec'hiñ, evel un Navarrad, ma oa.

1949
Référence : SIZH p.52

- Hag e ri, a-hed da vuhez manac'h, prezegennoù helavar diwar-benn traoù n'anavezez ket.

1949
Référence : SIZH p.57

Arc'hoazh pe zroug, ivez pe reuz, / Ma vezont diouzh ar Pab ? / D'hor gwir veleien hor bo keuz / Ha kerse 'vel d'e dad ar mab, / P'er gra emzivad ar marv. / Hor planedenn' vo didruez / Hag hor feiz heskinet garv. / Tristidigezh 'hed hor buhez !

1960
Référence : PETO p13-14

a-wechoù azezet war an douar stok-ha-stok an eil e-kichen egile a-hed meur a gant metrad

1980
Référence : BREM Niv. 1, p. 4

Muioc'h a loened a zo da welout a-hed ar stêr eget er c'hoad, darn kludet war ar gwez uhel, evned all o vont da guzh e-touez ar c'horz papurus a gresk stank a bep tu.

1985
Référence : DGBD p38

A-hed an hent da vont d'ar gêr en em zebran evit gouzout ha dav eo din embann ar c'heloù mat da Adrianí pe, da nebeutañ, ez eus diougan keloù mat.

2015
Référence : EHPEA p25

Ordre alphabétique

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux