Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Variantes historiques ou dialectales attestées : 
2
Afficher les variantes

Formes fléchies : 
5
Afficher les formes fléchies

Définition :  Masquer la définition

I. Str. Plant bloaziek kar d'an avaloù-douar, o anv spesad Nicotiana tabacum, a c'hounezer evit o delioù ledan, enno nikotin. Hadañ butun el liorzhoù. Ur parkad butun. Ur blantenn vutun. II. H.g. 1. Danvez, anezhañ delioù ar plant-se bet sec'het hag aozet e meur a zoare ha gwerzhet da vezañ butunet, chaoket pe lakaet er fri. Ur pakad butun. Lakaat butun en e gorn. N'on ket evit padout gant ar moged butun. & Ur banne* butun, ur wezh* butun. & Un ti-butun, ur stal-vutun. & Tr. estl. Butun dezhi ! : butunomp 'ta ! 2. (dirak ur spizer a denn da aoz, implij an danvez-se) Butun-karot, butun-roll : a chaoker. [1924] Butun-karot a implije Jarlig, butun troc’het a-skolpennadoù, mouest an treujennoù, diaes-meurbet da danañ [1944] [O]ber o sizhunvezhiad a vutun karot. & Butun-korn : a vutuner en ur c'horn. & Butun-moged : a vutuner. & Butun-fri, butun-malet : a lakaer er fri. Butun-marmouz*. 3. Trl. skeud. Bezañ en e vutun : en e aez. & Bezañ butun gant ub. : barrek ha kreñv. & Bezañ, sevel butun etre tud : sevel reuz, tabut etrezo. & Ober butun gant ub. : skeiñ gantañ betek e zrailhañ. & Pouezañ butun : morediñ ha kouezhañ ar penn en e grubuilh. & Ober e gorniad diouzh e vutun : ober ar pezh a c'haller gant ar pezh zo. & Reiñ ludu e lec'h butun : touellañ, lavaret gevier.

Exemples historiques : 
30
Masquer la liste des exemples

butun

1659
Référence : LDJM.1 pg petun

btun [evit butun]

1659
Référence : LDJM.1 pg brun

mogediñ butum

1732
Référence : GReg pg fumer (Fumer, prendre du tabac en fumée.)

butum Brizilh

1732
Référence : GReg pg (tabac de) Bresil

hanter-oñs butun

1732
Référence : GReg pg demi (-once de tabac)

ar butun, hag ar vetonig a laka da streviañ, a ra streviañ

1732
Référence : GReg pg (le tabac, & la betoine font) éternuer

flodañ gwin, butum, mezher, &c.

1732
Référence : GReg pg frauder (Frauder du vin, du tabac, des étoffes, &c.)

flodet gwin, butum, mezher, &c.

1732
Référence : GReg pg frauder (Frauder du vin, du tabac, des étoffes, &c., pp.)

mogediñ butun

1732
Référence : GReg pg fumer (Fumer, prendre du tabac en fumée.)

mogedet butun

1732
Référence : GReg pg fumer (Fumer, prendre du tabac en fumée, pp.)

mogedet butum

1732
Référence : GReg pg fumer (Fumer, prendre du tabac en fumée, pp.)

Roit din ur c'horniad butum.

1850
Référence : GON.II pg butum ou butun (Donnez-moi une pipe de tabac).

butun

1850
Référence : GON.II pg butum, butun (Tabac, plante originaire d'Amérique que l'on emploie à différents usages).

butum

1850
Référence : GON.II pg butum, butun (Tabac, plante originaire d'Amérique que l'on emploie à différents usages).

Kemerout a rit-hu butum ?

1850
Référence : GON.II pg butum (Prenez-vous du tabac ?)

putum

1909
Référence : BROU p. 209

Chachañ a rae war ar c’horn-se e-pad an deiz, ha kaer en [deze] chachañ, tamm moged ebet ne deue : butun-karot a implije Jarlig, butun troc’het a-skolpennadoù, mouest an treujennoù, diaes-meurbet da danañ. Ha Jarlig a chache, chache, a grañche, moged tamm ne deue.

1924
Référence : BILZ1 Niv. 41, p.944 (Mae 1924)

Chachadeg war an [t]uellennoù, hag ar moged butun a silas entre muzelloù ar fumerien. Sioul ar brezegerien. Pep hini a chache, a grañche. Divogediñ a rae ar c’herniel…

1925
Référence : BILZ2 p.138

friad butun

1927
Référence : GERI.Ern pg -ad.1 (prise de tabac)

Ar gelennerien o doa anvioù germanek : Pfister, Schumacher, Werner, Kuster ; ar « pion » a oa Trahen e anv, ur Frank-Kontad, ur breur kozh e oa, damheñvel ouzh ur person kernevad, atav e vrizenn vutun etre e zaou viz, al lodenn vrasañ stlabezet war e livitenn.

1944
Référence : EURW.1 p49

Ur gambrad hir ha frank, leun a voged butun, a c’hwez louarn, a flaer pounner.

1944
Référence : EURW.1 p.192

Chom a sav dek munut dre bep eurvezh kerzhout ; da zek eur, an arsav brasañ, c’hwezhañ tan ; aozañ soubenn ; lakaat eur c’horniad butun gros ; mont adarre betek an enderv ; digouezhout en ur bourk pe en ur gêrig vihan ; klask ur c’hrignol gant e-leizh a blouz pe foenn ; kaout arc’hant a-walc’h da foetañ oc’h ober tro an ostalerioù, ha mont da gousket hep soñjal da netra, marv gant ar skuizhder ; adsevel da veure, ha mont adarre a-raok ; setu penaos e tremenis an tri devez « manoeuvre » da stlepel er mor an alouberien a oa sañset bezañ douaret e Pontrev.

1944
Référence : EURW.1 p.199

Me a lavaro lakaat ar c’hafe hag ar sukr war goch ar butun, hag en devezhioù-mañ, me a baeo va dle, gwenneg evit gwenneg.

1944
Référence : ATST p.103

Job eta, pa voe debret gantañ e bred, a savas diouzh taol, hag a gemeras hent ar porzh, en ur lakaat en e c’henou ur moñsad butun karot.

1944
Référence : ATST p.40

Lod en em zastume e kambr unan bennak, hag e-kreiz moged ar butun, e tennent planioù war an Dazont.

1944
Référence : EURW.1 p.208

Diskenn a rejont e ti Ar C’hariou. E-leizh an ti a oa a dud : merc’hed deuet da brenañ sukr, holen, kafe pe un dra bennak all, hag ar baotred da evañ o lod-ar-pardon ha d’ober o sizhunvezhiad a vutun karot.

1944
Référence : ATST p.22

Job a glaske an tu da lakaat e fri en armel ; ha ma he dije lavaret e voereb dezhañ : « O ! Job, c’hwi a zo ur paotr mat, gwelloc’h eget na grede din… Ya, it da glask ar medisin, hag a-raok mont, kemerit arc’hant eus ar valetennig aze, en armel… », Job a vije bet en e vutun. Job en doa c’hoant bras da c’houzout e pe seurt korn eus an armel edo an arc’hant.

1944
Référence : ATST p.41

en e vutun

1978
Référence : NDBF pg butun

Er rann-se eus al lestr eo e santer moarvat ar muiañ eo emeur divroet: ar butun hag ar c'hartoù c'hoari a vez gwerzhet marc'had-mat, kuit a wirioù, hag ar "whisky-Perrier" a vez evet gant plijadur.

1985
Référence : DGBD p11

Gant begoù-butun dister e c'hallfer adkavout stourmerien ivez.

2015
Référence : DISENT p137

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux