Plus d'options

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Variantes historiques ou dialectales attestées : 
3
Afficher les variantes

Formes fléchies : 
124
Afficher les formes fléchies

Définition :  Masquer la définition

I. V.k.e. 1. Lakaat ub. da baouez a gousket. Ret e voe zihuniñ da c'hwec'h eur. 2. Dre skeud. Broudañ, lemmaat ar spered. E gomzoù o deus dihunet e genvroiz. & Trl. Dihuniñ an debron gouzout : reiñ c'hoant da ub. da c'houzout (ar pezh a c'hoarvezo). 3. Dre ast. Degas en-dro d'ar vuhez. Dihunet eo bet a-douez ar re varv. HS. dasorc'hiñ. II. V.g. 1. Paouez a gousket, dont en-dro d'ar stad a zihun (I 1). Dihun paotrig ! poent eo mont d'ar skol. Hiziv ez on dihunet abred. & Trl. Dihuniñ en ul lamm : dihuniñ a-daol-trumm. 2. Dre skeud. Dont da vezañ emskiantek. C'hoant hon eus da welet ar Vretoned o tihuniñ. 3. Dre ast. (db. ar skiantoù) Dont da vezañ buhezekoc'h, kizidikoc'h. Frond ar bleunioù o tihuniñ en abardaez.

Exemples historiques : 
37
Masquer la liste des exemples

dihunañ

1499
Référence : LVBCA p58 (veillir)

dihun

1659
Référence : LDJM.1 pg desendormir, (s')eueiller

dihunañ ur re bennak

1659
Référence : LDJM.1 pg eueiller (quelqu'vn)

dihunañ

1659
Référence : LDJM.1 pg veiller

dihunet

1732
Référence : GReg pg degourdir (la jambe engourdie

dihun

1732
Référence : GReg pg (s') éveiller

dihuniñ

1732
Référence : GReg pg eveiller

dihunañ ur re

1732
Référence : GReg pg eveiller

divunañ, dihunañ, ar c'har

1732
Référence : GReg pg degourdir (la jambe engourdie

dihunet

1850
Référence : GON.II pg dihuna (Eveiller, faire cesser le sommeil, rompre le sommeil. Réveiller. S'éveiller, cesser de dormir. Se réveiller. Part.)

Dihunit ar mevel.

1850
Référence : GON.II pg dihuna (Éveillez le valet).

Deiz eo, dihunit.

1850
Référence : GON.II pg dihuna (Il est jour, réveillez-vous).

it da zihunañ ar vatezh

1850
Référence : GON.II pg matez

dihunañ

1850
Référence : GON.II pg digouskein, dihuna (Eveiller, faire cesser le sommeil, rompre le sommeil. Réveiller. S'éveiller, cesser de dormir. Se réveiller).

Ar bobl, war gement-mañ, a zihunas raktal, a gasas dioutañ [sic] ar barrad-amzer fall

1867
Référence : MGK p4

Logodenn gêr, debret he c'hoan, / Ya da gousket goude[,] diboan, / Ha daoust ma voa plouz he lojeiz, / Pa zihunas, voa pell an deiz.

1867
Référence : MGK p126

Neuze avat e oant leun betek o ginou, hag int en em roet da gousket. Me a zo chomet war vale. Da bemp eur em eus dihunet o c’habiten, en u[l] lavaret dezhañ e oa deiz.

1877
Référence : EKG.I. p.228-229

« Mat, ret eo e kouskfent evel gozed en o zoulloù, pa ne zihunont ket, emeve en ur vont da-gichen prenestr starn-an-daol. »

1878
Référence : EKG.I. p.41

Nemet da antronoz vintin, / E tro an treo[ù] war an tu-gin : / Chetu Fluteg krenn difunet, / O Yudal ‘vel un den daonet : / “Janed, Janedig, ma fried, / Ma sikouret, mar em c’haret !" /

1898
Référence : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 23 janvier, p.2

Dihuniñ a reas ha trugarekaat doue Manos.

1923
Référence : SKET p.122

Ar gwel-se a zihunas enni koun he fried (1).

1924
Référence : SKET.II p.52

Ha koulskoude, koulskoude, dihun, ankounac’h, dihun, dihun !… Sav war da ziwaskell, kae ! kae ! lez, lez ar c’houn, ya, lez ar c’houn da sklêrijennañ va mennozh.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 38, p.845 (Miz C'hwevrer 1924)

E porzh ar bagoù, div c’hober hag un toullad bagoù pesketa : bras ha bihan, astennet int war an traezh, o c’hortoz ar mor da zont d’o zihuniñ.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 37, p.807 (Miz Genver 1924)

Hogen, hep gouzout d’e gerent eo e voe kemeret ar bugel gant Kênos neizheur. Dre laer ez eas en o zi, didrouz-kaer, hep rannañ ger ouzh hini, hep dihuniñ den.

1924
Référence : SKET.II p.12

Pa zihunis, an aerouant bet diouganet gant Marzhin, penndevig ar varzhed, a oa paouezet da wigourat. Un den diwisket ha kabellet gant ur galabousenn leun a zelioù derv arc'hantet a rede a-hed ar riblennad bagonioù en ur youc'hal.

1929
Référence : SVBV p8

kement ha dihuniñ ar marc'h hepken

1931
Référence : VALL pg assez

— « Lom, dihunet oc’h ? Lom ne responte ket. — « Lom, dihunañ a rit ? » Lom ne responte ket muioc’h. — « Lom, dihunañ a rit, pelloc’h ? » — « Heu ? » — « N’eo ket heu eo, nemet dek eur hanter.

1944
Référence : ATST p.69

Ar votadeg-se a zihunas dre-holl brogarantez ar Vretoned, hag a zegasas milieroù tud da verkañ o anvioù en hor c’hevredigezhioù.

1944
Référence : EURW.1 p.207

Ar gristenion a voe dihunet en o gwele gant e glemmoù mantrus, hag an eil a c’houlennas digant egile : — « Hag a nevez, e Karreg-al-Louarn ? » — « Ur c’hazh o vervel an hini eo ? » — « Pe un den ? » — « Pe an Ankoù ? » — « Pe Satanaz ? » — « Ya ! marteze, Karreg-al-Louarn a zo satanazet. »

1944
Référence : ATST p.65

A ! Lom, c’hwi hoc’h eus huñvreet henozh e teñzorioù, e palezioù leun a aour, a berlez hag a vein prizius, hag, er mintin-mañ, en ur zihunañ hoc’h eus kavet blaz gwall-c’hwerv ["gwallc’hwerv"] gant aer Lanurgad.

1944
Référence : ATST p.74

An deiz-se, [L]un vintin goude pardon Landremel, Job a zihunas war-dro nav eur, ha Lom war-dro nav eur hanter

1944
Référence : ATST p.27

Ar person -goude bezañ bet pell dilavar hag evel o tihuniñ eus ur c'housk pounner-

1960
Référence : PETO p42

Seblant glav edo. Lakaet ho poa ur c'helorn dindan an doenn. Dihuniñ a rit en noz, hag e klevit an tik tik tek disingal. N'eo ket c'hoazh goloet foñs ar c'helorn, a soñjit. Dizale e paouezo ar muzik hegasus-mañ. - Ne baouez ket an tik tik tek tek... Betek ar beure... Ho kelorn oa toull !

1973
Référence : HYZH Niv. 88 p. 43, Anjela Duval

Diouzh ar mintin, er pempet devezh pa zihunan, en em gavan en un taol en ur forn c'hor.

1985
Référence : DGBD p16

Muiañ ma c'heller gwelout c'hoazh eo antilopenned dihunet trumm a-greiz o c'housk o skarañ kuit.

1985
Référence : DGBD p61

E seurt degouezhioù, pa vank ho tihuner d'ho tihuniñ, ez eo stag ho peoc'h evit an devezh ouzh an doare m'eo c'hwezhet ho pneuioù, ma fulenn ho koulaouennoù, ma tro alc'hwez an enaouerez, Doue ar mekanik a oar ouzh petra c'hoazh eo stag...

1992
Référence : EAZB p. 107

N'on ket evit gouzañv ken e vijec'h c'hoazh ouzh ma bevañ, c'hwi ha Fanis. Ne badan ken ouzh em reiñ da gousket hag o tihuniñ da veure en ur soñjal ez on kablus.

2015
Référence : EHPEA p66

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux