Dezverkoù all

Distagadur

Stankter implij : 

Testeniekaet e : 
NDBF
GBAHE

Adstummoù istorel pe rannyezhel testeniekaet : 
1
Diskwel an adstummoù

Stummoù pleget : 
3
Diskwel ar stummoù pleget

Termenadur :  Kuzhat an termenadur

I. Str. 1. Plant geotennek, kar d'ar geot, a c'hounezer evit o greun hag a reer bleud ganto. Lakaat, troc'hañ, mediñ, dornañ ed. Gar, korzenn, barv, greun an ed. Lakaat douar dindan ed. & Trl. Gwerzhañ ed diwar droad, diwar o gar, diwar o sav : a-raok o mediñ. & Trl. kv. Melen evel an ed darev : melegan. HS. gwinizh. 2. Ent strizh Greun ar plant-se. Ur sac'had ed. II. G. Nep spesad plant a c'hounezer evit o greun a dalvez da vagañ an dud pe al loened. E-touez an edoù gounezet e Breizh emañ ar gwinizh, ar c'herc'h, an heiz, ar segal hag an ed-du. An edoù hon eus eostet hevlene.

Skouerioù istorel : 
167
Kuzhat roll ar skouerioù

gwentañ an ed

1499
Daveenn : LVBCA p20, 67, 90 (esuanter [éventer])

ed

1499
Daveenn : LVBCA p67 (ble)

korzenn an ed

1499
Daveenn : LVBCA p20, 67, 123 (le tuyau dont naist l-espi de ble)

doueez an ed

1499
Daveenn : LVBCA p20, 65, 67 (la deesse du ble)

krazañ ed

1659
Daveenn : LDJM.1 pg craza (it)

naetaat an ed

1659
Daveenn : LDJM.1 pg netoier (le blé)

dornañ an ed

1659
Daveenn : LDJM.1 pg battre le bled

malan ed

1659
Daveenn : LDJM.1 pg gerbe (de blé)

ed

1659
Daveenn : LDJM.1 pg ble

id

1659
Daveenn : LDJM.1 pg ble

kellidañ a ra an ed

1659
Daveenn : LDJM.1 pg quellida (a ra ã it)

idoù

1659
Daveenn : LDJM.1 pg ble

bihanded a ed

1699
Daveenn : Har. pg a, bihanded, ed (sterilité)

ambleudiñ ed

1699
Daveenn : Har. pg ambleudiñ, ed (frotter du blé)

ed, heñvel oud [ouzh] ar gwinizh

1732
Daveenn : GReg pg épautre (ou épeautre, sorte de blé)

an edoù

1732
Daveenn : GReg pg grains (toutes sorter de blez)

an ed

1732
Daveenn : GReg pg grains (toutes sorter de blez)

Bouedet eo an ed.

1732
Daveenn : GReg pg grain (Le grain est formé.)

Bouedañ a ra an ed.

1732
Daveenn : GReg pg grain (Le blé se forme en grain, ou le grain se forme dans le blé.)

Bouedek eo an id.

1732
Daveenn : GReg pg grain (Le blé se forme en grain, ou le grain se forme dans le blé.)

Greuniañ a ra an ed.

1732
Daveenn : GReg pg grain (Le blé se forme en grain, ou le grain se forme dans le blé.)

er bloaz-mañ ez eus fonnder a ed

1732
Daveenn : GReg pg abondance

frotañ ed

1732
Daveenn : GReg pg froter (Froter du blé avec des sabots dans une auge.)

Re vras tommder en deus noazet ouzh an edoù.

1732
Daveenn : GReg pg gâter (Le grand chaud a gâté les blez.)

Re vras tommder en deus kollet an idoù.

1732
Daveenn : GReg pg gâter (Le grand chaud a gâté les blez.)

Revet eo an idoù hac ar gwiniennoù.

1732
Daveenn : GReg pg geler (Les blez & les vignes sont gelées.)

bern ed

1732
Daveenn : GReg pg gerbier (tas de gerbes dans les champs, H. Cor.)

bernioù ed

1732
Daveenn : GReg pg gerbier (tas de gerbes dans les champs, H. Cor., p.)

kellid an ed

1732
Daveenn : GReg pg germe (Le germe du blé.)

jermin an id

1732
Daveenn : GReg pg germe (Le germe du blé.)

bouedenn an ed

1732
Daveenn : GReg pg germe (Le germe du blé.)

egin an id

1732
Daveenn : GReg pg germe (Le germe du blé.)

bragez an ed

1732
Daveenn : GReg pg germe (Le germe du blé, Leon.)

greunenn ed

1732
Daveenn : GReg pg grain (Grain de ble.)

ur bloavezh mat a ed

1732
Daveenn : GReg pg abondance

bro kre en ed

1732
Daveenn : GReg pg abondant

serret an ed er c'hrignolioù

1732
Daveenn : GReg pg grenier (Mettre les grains dans le grenier, pp.)

serrañ an ed er c'hrignolioù

1732
Daveenn : GReg pg grenier (Mettre les grains dans le grenier.)

Kollet eo an idoù gad ar grizilh.

1732
Daveenn : GReg pg grêler (Les blez sont grélez.)

Kollet eo an idoù gant ar c'hazarc'h.

1732
Daveenn : GReg pg grêler (Les blez sont grélez.)

Kazarc'het eo an edoù.

1732
Daveenn : GReg pg grêler (Les blez sont grélez.)

dornañ ed e-barzh er c'hrañj

1732
Daveenn : GReg pg grange (Battre du blé dans la grange.)

dornañ ed e-barzh el log

1732
Daveenn : GReg pg grange (Battre du blé dans la grange.)

marc'hadourien id

1732
Daveenn : GReg pg grainetier (p.)

marc'hadour id

1732
Daveenn : GReg pg grainetier

er bloaz-mañ ez eus fonnder a ed

1732
Daveenn : GReg pg abondance

Kresket eo ar priz eus an ed.

1732
Daveenn : GReg pg hausser (Le blé a haussé.)

fonnus eo an ed, ar gwir hag ar frouezh er bloaz-mañ

1732
Daveenn : GReg pg abondance

marc'hadourien ed

1732
Daveenn : GReg pg grainetier (p.)

dornañ ed

1732
Daveenn : GReg pg batre (du blé)

portezidi ed

1732
Daveenn : GReg pg blatier (celui qui transporte & revend des bleds dans les marchez)

portezour ed

1732
Daveenn : GReg pg blatier (celui qui transporte & revend des bleds dans les marchez)

ed

1732
Daveenn : GReg pg (du) blé

edoù

1732
Daveenn : GReg pg (du) blé

ed

1732
Daveenn : GReg pg (du) blé

edoù

1732
Daveenn : GReg pg (du) blé

edoù

1732
Daveenn : GReg pg (du) blé

edoù gwenn

1732
Daveenn : GReg pg blé (blez blancs)

an edoù gwenn

1732
Daveenn : GReg pg blé (blez blancs)

an edoù gwenn

1732
Daveenn : GReg pg blé (blez blancs)

an edoù gwenn

1732
Daveenn : GReg pg blé (blez blancs)

an edoù munut

1732
Daveenn : GReg pg blé (petits blez, orge, aveine, vesse)

an edoù munut

1732
Daveenn : GReg pg blé (petits blez, orge, aveine, vesse)

ed skaotet

1732
Daveenn : GReg pg blé (échaudé)

ed gwallet gant ar skaot

1732
Daveenn : GReg pg blé (échaudé)

ed korbonet

1732
Daveenn : GReg pg blé (échaudé)

ed skaotet

1732
Daveenn : GReg pg blé (échaudé)

fleet eo an edoù gant ar glav hag an avel

1732
Daveenn : GReg pg blé (les vents & les pluïes ont abatu les blez)

ar glav hag an avel o deus diskaret an edoù

1732
Daveenn : GReg pg blé (les vents & les pluïes ont abatu les blez)

fleañ a ra an edoù

1732
Daveenn : GReg pg blé (les blez tombent)

kouezhañ a ra an edoù

1732
Daveenn : GReg pg blé (les blez tombent)

kouezhiñ a ra an edoù

1732
Daveenn : GReg pg blé (les blez tombent)

kollet an edoù gant ar bluit

1732
Daveenn : GReg pg blette (les blettes ont perdu ont perdu les bleds)

skaotet eo an edoù

1732
Daveenn : GReg pg brouir (les blez sont broüis)

marc'hadour ed

1732
Daveenn : GReg pg grainetier

doueez an ed

1732
Daveenn : GReg pg ceres (fausse Déesse des Païens)

an ed a garg terrupl ar pleñch-se

1732
Daveenn : GReg pg charger (le bled charge bien le plancher)

dek karrad ed

1732
Daveenn : GReg pg (dix) charretée(s de blé)

terrupl eo karget an doubl gant an ed-hont

1732
Daveenn : GReg pg charger (le bled charge bien le plancher)

dek karg ed

1732
Daveenn : GReg pg (dix) charretée(s de blé)

Kaer eo an edoù er bloaz-mañ.

1732
Daveenn : GReg pg grains (Les grains sont beaux cette armée.)

leur da zornañ ed

1732
Daveenn : GReg pg aire

aveliñ ed

1732
Daveenn : GReg pg aérer, éventer (du blé, avec la pelle)

barrou ed

1732
Daveenn : GReg pg (des) combles (de blé)

an idoù

1732
Daveenn : GReg pg grains (toutes sorter de blez)

feltrañ a ra an ed, ar greun

1732
Daveenn : GReg pg (le grain) coule (de ce muid)

troc'hañ an ed, an edoù

1732
Daveenn : GReg pg coupper (du blé, seyer les blez)

an ed a goust ker

1732
Daveenn : GReg pg (le blé) coûte (cher)

ker eo an ed

1732
Daveenn : GReg pg (le blé) coûte (cher)

tremen ed dre ar c'hroer

1732
Daveenn : GReg pg cribler (nettoyer du blé avec le crible, dans la maison)

Doueez an edoù

1732
Daveenn : GReg pg déesse (des blez)

un hanter boezellad ed

1732
Daveenn : GReg pg (un) demi (boisseau de blé)

A-feur ma werzhor an edoù.

1850
Daveenn : GON.II pg a-feûr (A mesure que l'on vendra les blés).

ed

1850
Daveenn : GON.II pg a, éd

an ed

1850
Daveenn : GON.II pg ann (le blé)

Bragez an ed a weler er-maez.

1850
Daveenn : GON.II pg bragez (Le germe du blé est déjà sorti).

Brennek eo an ed-se, ne ro ket kalz a vleud.

1850
Daveenn : GON.II pg brennek (Ce blé abonde en son, il ne donne pas beaucoup de farien).

Diouzh an astell e werzh e ed.

1850
Daveenn : GON.II pg astel (Il vend son blé au demi-boisseau).

Ur park goloet a ed.

1850
Daveenn : GON.II pg a (un champ couvert de blé).

Kollet eo an edoù gant ar c'hazerc'h.

1850
Daveenn : GON.II pg kazarc'h (Les blés sont perdus par la grêle).

Roit ur vozad ed d'ar paour-se.

1850
Daveenn : GON.II pg bôzad (Donnez une poignée de blé à ce pauvre).

dienez a ed a zo hevlene e broioù ar c'hreisteiz

1850
Daveenn : GON.II pg diénez

difonn eo an ed er park-mañ

1850
Daveenn : GON.II pg difounn

n'eo ket digemmesk an ed oc'h eus prenet

1850
Daveenn : GON.II pg digemmesk

dihiliet eo an ed

1850
Daveenn : GON.II.HV pg dihila

N'eo ket c'hoazh dic'heotet an ed.

1850
Daveenn : GON.II pg dic'héota

dic'hreunit an ed a-raok reiñ d'ar yer

1850
Daveenn : GON.II pg dic'hreûnia

ed dilastez hor bezo hevlene

1850
Daveenn : GON.II pg dilastez

Diodañ a ra an ed.

1850
Daveenn : GON.II pg dioda (Le blé monte en épis).

disglavet hoc'h eus-hu an ed ?

1850
Daveenn : GON.II pg disglavi

en dispac'h a zo bet diwar-benn an ed

1850
Daveenn : GON.II pg dispac'h

distlabez a-walc'h eo an ed

1850
Daveenn : GON.II pg distlabez

N'eo ket c'hoazh diwanet an ed.

1850
Daveenn : GON.II pg diwana ou dioana ou dic'hoana (Le blé n'est pas encore germé).

dizeriet eo an ed

1850
Daveenn : GON.II pg dizéria

re zourek eo an douar-mañ evit an ed

1850
Daveenn : GON.II pg dourek

fleet eo an ed

1850
Daveenn : GON.II pg fléa

edenn

1850
Daveenn : GON.II pg éd

edennoù

1850
Daveenn : GON.II pg éd

chetu un draoñiennad gaer a ed

1850
Daveenn : GON.II pg éd

an edoù gwenn ho deus doare vat bete-vremañ

1850
Daveenn : GON.II pg éd

ed

1850
Daveenn : GON.II pg éd

an ed a ioa feltret war al leur

1850
Daveenn : GON.II.HV pg feltret

diouzh feur an ed

1850
Daveenn : GON.II pg feûr

breinet-holl eo an ed

1850
Daveenn : GON.II pg holl

Tev ha kre eo korzenn an ed-mañ

1850
Daveenn : GON.II pg kors

Debret eo an ed gant ar c'hosed

1850
Daveenn : GON.II pg kos

Ret eo krouerañ an ed, a-barzh e c'has[sic] d'ar vilin

1850
Daveenn : GON.II.HV pg krouéra, kroueria

ed

1850
Daveenn : GON.II p.15, livre premier, "blé".

edoù

1850
Daveenn : GON.II p.15, livre premier, "des blés".

Un darn eus an ed a zo breinet.

1850
Daveenn : GON.II p.60, livre second, "Une partie du blé est pourri".

N’en deus mui a ed da werzhañ.

1850
Daveenn : GON.II p.88, livre second, « Il n’a plus de blé à vendre ».

Er-maez e lakaot an ed.

1850
Daveenn : GON.II p.88, livre second, « Vous mettrez le blé dehors ».

Ar park-se a zo goloet a ed.

1850
Daveenn : GON.II p.89, livre second, (Ce champ-là est couvert de blé).

Me am eus gwerzhet lod eus va ed.

1850
Daveenn : GON.II p.66

Ed kaer hoc’h eus ; hogen va hini a zo c’hoazh kaeroc’h.

1850
Daveenn : GON.II p.68

Ar maezioù-se a zo goloet a ed.

1850
Daveenn : GON.II p.70, (Ces campagnes-là sont couvertes de blé).

Ar gwin hag an edoù a vezo mat er bloaz-mañ.

1850
Daveenn : GON.II p.79

Lagad ar mestr a lard ar marc'h / Hag a laka ed barr an arc'h.

1867
Daveenn : MGK p42

Siwazh ! en-dro d'an neizh an ed a oa darev, / Hag ar re vihan c'hoazh ne oant 'vit nijal pell / Diwar-bouez ho divaskell.

1867
Daveenn : MGK p52

Merer an aotrou Doue, bremañ tieg ar c'hentañ, / A sav sonn e vruched hag a c'hoari e benn : / — « Glav a-bil en tu-mañ ! Gwalarn, pak da valkenn, / Ma tispako an heol ! Mall eo dezhañ tommañ / An ed am beus bremaik gounezet er park-mañ ; / Diwanañ 'rank dioc'htu. »

1867
Daveenn : MGK p88

« Hogen, ouzh va c'hlevet, pa na rit van ebet, / Pa welot en o farkeier, / An dieien vak, dibreder, / Oc'h ober, e pep lec'h, brezel d'al laboused / Gant stignoù, krouglasoù zo, e kuzh, antellet / Evit pakañ evnigoù, / Na nijit mui a biklammoù, / Chomit en ho neizhioù, pe it d'al lec'hioù pell. »

1867
Daveenn : MGK p15-16

Mat, bep tro ma’z ae unan bennak diwar ar maez e kêr, ur boned segovii war e benn, da werzhañ ul loan pe ur boezellad ed, ez ae raktal war e lerc’h ur vandenn soudarded en u[l] leuskel mil mallozh ha ne entented ket.

1877
Daveenn : EKG.I. p.308

A-raok be[z]añ 'barzh an dorzh-vara, ar fosfor-se a oa 'barzh ar greunenn ed ; hag a-raok be{z]añ 'barzh ar greunenn ed, e oa 'barzh an douar.

1898
Daveenn : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 23 janvier, p.1

ur blavezhiad mat a ed

1909
Daveenn : BROU p. 207

ed div rez

1909
Daveenn : BROU p. 415 (épis à deux rangs de grains)

ed pel

1909
Daveenn : BROU p. 407 (blé qui n'a que 2 rangs de grains)

an ed a zo c'hoazh war e zramm

1909
Daveenn : BROU p. 230 (le blé est encore étendu, il n'est pas engerbé)

Betek hed un den war varc’h e kreske an ed hag e pep penn-ed alaouret gant bannoù an heol e veze tri-c’hant pemp-ha-tri-ugent greunenn, tev ha pounner, a roe ul livrad bleud eus an uhelañ begenn.

1923
Daveenn : SKET p.74

E lec’hiennoù, koulskoude, a-hed ar stêrioù hag en arvor e-lec’h m’ez eus enezennoù da andorenniñ ouzh an donvor, e kaver lec’hidoù strujus-kenañ, ma c’heller gounit edeier enno e-pad kant vloaz hep ezhomm ebet da demziñ (1).

1923
Daveenn : SKET p.97

En Europ kreiz kêriadennoù-war-zour ; hadañ lin, mell, edeier ; desevel kon, ejened, givri.

1923
Daveenn : SKET p.143

Pedet e vez gant ar vrezelourien kent mont d’an emgann, gant ar varnerien kent diskuliañ o barnadenn, gant ar vicherourien kent deraouiñ o labour, gant an danevellourien, ar werzaouerien, an delennerien kent displegañ o ijin, gant ar vezeged dirak gwele ar glañvourien, gant ar veleien hag al lidlazhourien-sakr en nevedoù, gant an arerien o voulc’hañ irvi hag ar vederien o troc’hañ ed.

1924
Daveenn : SKET.II p.5 (+ p. 147 "Da reiz[h]a[ñ]" : P. 5, lin. 4, lemel ar virgulenn goude « (ar) vrezelourien »").

C’hwennat a reas an trevad, mediñ, dornañ ha dastum an ed hep bezañ skoazellet gant den (3).

1924
Daveenn : SKET.II p.23

ed bann

1931
Daveenn : VALL pg blé (trop monté en paille)

bloavezh ed

1931
Daveenn : VALL pg (année) abondant(e en blé)

ed skoanet

1931
Daveenn : VALL pg blé (à grains atrophiés)

ed skolpennet

1931
Daveenn : VALL pg blé (avarié dont les grains s'écaillent))

kanañ a ra an ed

1931
Daveenn : VALL pg aller (la vente va bien ; en parlant du blé)

ed skaotet

1931
Daveenn : VALL pg blé (échaudé)

ed ha boued chatal bep eil tro

1931
Daveenn : VALL pg assolement

ed

1931
Daveenn : VALL pg blé

edeier

1931
Daveenn : VALL pg (céréales en général) blé

edenn

1931
Daveenn : VALL pg (grain ou plant de) blé

edoù

1931
Daveenn : VALL pg (diverses espèces de) blé

Hor mignoned Ar Gagien, marc'hadourien ed, o doa pedet ac'hanomp da zont da chom d'o zi e-pad ar gouelioù.

1944
Daveenn : EURW.1 p66

Sikour a reas he zad da ober war-dro paperoù ar Maerdi ; hag ur wech ar bloaz, da viz Eost, e veze hec'h ehan-labour ; mont a rae da Vontroulez da dremen un nebeut sizhunvezhioù gant he mignonez a galon Janed Orvoen, itron Gabriel ar Gag, o terc'hel ur vagazinn ed war hent kozh Plourin.

1944
Daveenn : EURW.1 p14

M'o gwerzhit mat [an arrebeuri], n'ho pe, me ' gred, / Dienez ken da gig nag ed.

1960
Daveenn : PETO p65

Ho pet soñj avat e sav Itron Varia an Edeier e-kreiz douar bouedek, mat da winizh hag e oa c'hoarvezet enni, a zo kaeroc'h, dres p'edod o tarbar adsevel anezhi, ur burzhud a'n estlammusañ

2013
Daveenn : LLMM Niv. 399, p. 7

Ofis publik ar brezhoneg

Rouedadoù sokial