Dezverkoù all

Distagadur

Stankter implij : 

Testeniekaet e : 
NDBF
GBAHE

Stummoù pleget : 
2
Diskwel ar stummoù pleget

Termenadur :  Kuzhat an termenadur

I. H.b. A. 1. Stad ub. n'eus den pe n'eus tra o vont a-enep e youl, n'en deus redi direizh ebet. Frankiz an den. & Bezañ en e frankiz : er stad-se. E ti he zud ne veze ket en he frankiz. Lezel ub. en e frankiz. & (gant ur bennlizherenn-dal) Ar Frankiz : ar stad-se lakaet da stad reizh mab-den. 2. Ent strizh Stad ub. n'eo sujet da zen. Reiñ e frankiz d'ur sklav. ES. sklavelezh. & Stad ub. n'eo ket prizoniad. Frankiz da c'hortoz : stad un den tamallet zo lezet frank betek ma vo barnet. 3. Stad ul loen n'eo ket klozet warnañ, pe chadennet, stad natur ul loen. N'eus ket kalz a arzhed en o frankiz ken. 4. Stad ub. n'en deus tamm redi e degouezh pe zegouezh. Kaout frankiz da ober udb. : gallout e ober. & Gwir, aotre. Lezet e voe frankiz gantañ da labourat. B. 1. Hollad ar gwirioù zo d'ub. (digant ub. all, un aozadur, ur stad) da ober udb., tachenn zo aotreet d'ub. Krennañ, strishaat frankiz ub. 2. (db. un ak., un av. spizer) Tachenn ma vez aotre, gwir d'ober diouzh a c'hoantaer, dre lezenn dh. Frankiz emvodañ. & Frankiz kredenn : gwir da zibab e relijion pe da dremen hep hini ebet. & Frankiz deskadurezh : gwir da zibab e skol. C. (db. ar broioù, ar pobloù) Stad ur vro, ur bobl n'eo sujet da hini all ebet. Difenn frankiz e vro, stourm evit frankiz e vro. II. H.b. 1. Ichoù. An dachenn-se zo frankiz ganti. Amañ 'vat hoc'h eus frankiz ! N'eus ket frankiz a-walc'h eno da lojañ kement-se a dud. 2. Aez. Pa 'z oc'h didamall emañ ho kalon en he frankiz emichañs. 3. Dispred. Emzalc'h, tro-spered un den gwirion. Respont gant frankiz. III. B. 1. Gwir en devez ub., ur stroll tud digant ub. all, ur stroll tud all pe digant ur reizhiad politikel, hervez lezenn dh. Er skolaj ne oa frankiz ebet. 2. (en e furm lies) Hollad ar gwirioù-se a vez war dachenn pe dachenn. Frankizoù keodedel : gwir d'ober kement n'eo ket difennet gant al lezenn. 3. Frankizenn. En ur frankiz e oa gwez-kistin.

Skouerioù istorel : 
45
Kuzhat roll ar skouerioù

frankiz

1659
Daveenn : LDJM.1 pg candeur (& simplicité), franchise, sauue(-garde)

en em lakaat e minic'hi pe e frankiz ur re bennak

1659
Daveenn : LDJM.1 pg (se mettre a la) sauue(-garde de quelqu'vn)

frankiz

1732
Daveenn : GReg pg élargissement (dilatation)

kalz a frankiz

1732
Daveenn : GReg pg espace (étenduë indefinie de lieu, tems)

Parlant a ra gant frankiz ha hep digizamant.

1732
Daveenn : GReg pg franchise (Il parle avec franchise, & à cœur ouvert.)

bezañ e frankiz

1732
Daveenn : GReg pg (avoir les) coudées (franches)

kaout frankiz

1732
Daveenn : GReg pg (avoir les) coudées (franches)

frankiz a spered

1732
Daveenn : GReg pg étendue (d'esprit)

frankiz vras

1732
Daveenn : GReg pg étendue (grand espace)

frankiz

1732
Daveenn : GReg pg candeur (bonté sincere), exemtion (ou exemption)

frankiz a galon

1732
Daveenn : GReg pg candeur (bonté sincere)

gant frankiz

1732
Daveenn : GReg pg candidement

frankiz

1732
Daveenn : GReg pg franchise (bonne foi, droiture, sincerité)

frankizioù

1850
Daveenn : GON.II.HV pg frañkisiou (Libertés. Franchises. Immunités).

frankizioù Iliz Bro-C'hall

1850
Daveenn : GON.II.HV pg frañkisiou (Libertés de l'Eglise gallicane).

frankiz

1850
Daveenn : GON.II pg frañkiz

gant frankiz e komz bepred

1850
Daveenn : GON.II pg frañkiz

n'em eus ket a frankiz a-walc'h

1850
Daveenn : GON.II pg frañkiz

Gwell eo frankiz d'an divaskell / Evit ur gaoued leun a vel.

1867
Daveenn : MGK p109

Mad a ra, a gav din. Rak bezañ er frankiz, digabestr ha dishual, chaokat kaol pe banez, evel ur penn-chatal, zo gwell eget dibriñ kilheien diouzh ar ber, ha bezañ pennasket etre peder voger.

1867
Daveenn : MGK p9

En tu pe du, me gred, e kavin frankiz da astenn ur guchenn golo da gousket, rak ne c’hellan ket krediñ o defe ar republikaned diskaret kement ti a yoa e Sant-A[l]bin, hag ouc’hpenn, an disterañ kraou a vezo mat evidon-me.

1877
Daveenn : EKG.I. p.50

Klevet a reer, hiriv en amzer, ginaoueien o krial : Frankiz, frankiz ! Liberte, liberte ! Peur ivez ’ta ez eus bet muioc’h a liberte eget na yoa en amzerioù-se ?

1877
Daveenn : EKG.I. p.261

Fellout a ra deomp aozañ dihun hon Bro-Vreizh dre grouiñ ur froud vras a eneberezh hag a zroukrañs ouzh ar C'hallaoued a c'houarn ac'hanomp enep d'hon grad vat hag a lem diganeomp frankiz hon Bro hon deus gwir da gaout.

1911
Daveenn : PSEP p I

War un taol diñs e lakont en arvar o frankiz o-unan ha frankiz o gwreg hag o bugale.

1924
Daveenn : SKET.II p.66

Hep mar ar veajourien-mañ o deus aon da chom hep kavout, e korn pe gorn, frankiz da azezañ, rak gwall zispourbellañ a reont o daoulagad.

1929
Daveenn : SVBV p8

Amañ 'z eus kêriadennoù sioul kuzhet a-drek ar c'hleuzioù uhel, na zigouezher enno nemet dre c'haridennoù enk ha teñval, dre wenodennoù moan ha kamm-jilgamm ; er c'hêriadennoù, ez eus tier kozh, gant o dorioù bolzet, merket ur bloaz warno alies, evel 1590, pe 1675, pe 1730 : peadra da soñjal atav er re aet kuit ; amañ 'z eus menezioù moal ha kragek ; saonennoù klenk lec'h ma hiboud ur wazhig-dour ; hag er c'hornad-se e vev ur ouenn gouerien pennoù-fall, distag a bep tu, disfizius ouzh an aotrounez, hanterourien hag emsikourerien dre dreuzlavar, stag d'o zra o-unan dre voazadur, mignoned d'ar frankiz soñjal, d'ar frankiz donemonea, diaes dezho dougen yev beleien ha noblañs, ha nag evit-se tud a relijion, a urzh vat, a zoujañ evit ar galloud leal, sentus ouzh ar Red, dispont ouzh ar re vev met leun a aon rak an teuzoù, ar seblantoù, ar bed all : tud hag a zo pimpatrom c'hoazh, e deroù an XXvet kantved, ar re a veve araozo mil bloaz 'zo.

1944
Daveenn : EURW.1 p15-16

Petra bennak ne oant ket a lignez noblañs, e oant a-holl-viskoazh tud en o frankiz.

1944
Daveenn : EURW.1 p8

Rak un aezhenn beurbadus a frankiz a c'hournij a-us da Garnoed, pignet war un dosenn frank, a skub an avel anezhi hañv-goañv, hag a weler diwarni pemp lev tro-dro.

1944
Daveenn : EURW.1 p15

Kenavo, frankiz muiañ-karet ma bugaleaj ; e oan paket el las.

1944
Daveenn : EURW.1 p32

Frankiz da ober evel ma karent e [sic] leze-hi gant he mibien. Savet e oant digabestr, evel ebeulien ; hag arc’hant o devoa leizh o godell.

1944
Daveenn : EURW.1 p.88

Ar seurt skoilhoù d’ar frankiz-bevañ ne dalvezont da netra nemet da greskiñ niver ar gaouiaded.

1944
Daveenn : EURW.1 p.127

[...] rak e dud-kozh o doa kimiadet diouzh Naoned, er bloavezh 1680, pa oa bet torret gant ar roue Loeiz XIV ar frankizioù roet d'an hugunoded gant Herri IV.

1944
Daveenn : EURW.1 p.164

Ha gant an daouarn savet da grec’h, pemzek kant a dud bodet en deltenn a ouestlas enebiñ ouzh ar gouarnamant ha difenn o frankiz betek ar marv ma vije ret.

1944
Daveenn : EURW.1 p.207

Kaou ar Page a oa kreñv ha serzh : plijout a rae dezhañ e frankiz.

1944
Daveenn : EURW.1 p.209

Ar Bed !... Eno, emañ ar Bed !... Lijour, frankiz, aer d'e skevent yaouank !... Ar Baradoz difennet !... Diwall !... Kentoc'h pondalez an ifern !...

1949
Daveenn : SIZH p.48

Stourmet 'm eus outo start d'ampellañ c'hoazh an deiz, / An deiz enkrezus-mañ, ma dibab 'vo ret deoc'h / Etre sujañ d'an urzh pe, en abeg d'ar Feiz, / Nac'h touiñ dre ho le ha koll frankiz ha peoc'h.

1960
Daveenn : PETO p15

Gwir frankiz he deus ar bobl e Bro C'hall / Pa 'z eo dic'halloud an drubarded gall./ Ha ne vefes ket a-du gant seurt tud ? / Da salud 'gavan direizh ha fall-put.

1960
Daveenn : PETO p35

An tennoù ' strak, ar gwad a red ; / Ar marv doujañ[,] n'eo ket ret / Pa[,] 'vit ar frankiz[,] ' stourmer holl / Gant kalon[,] ma ned ay da goll.

1960
Daveenn : PETO p72

O reiñ frankiz da Varrabas, / Holl e vijemp bet didrabas.

1960
Daveenn : PETO p76

En ur vezañ, dre ar brezhoneg, e penn a-raok stourmoù pobl Vreizh enep ar c'horvoerezh hag ar gwaskerezh, evit he frankiz, gant ar strolladoù hag ar sindikadoù zo ouzh he difenn.

1980
Daveenn : BREM Niv. 0, p.5

Ar re-mañ a voe lakaet en o frankiz ha roet dezho bep a dachenn zouar un hanter lev er su eus ar c'hreñv.

1985
Daveenn : DGBD p50

N'omp ket evit lavarout ne vo ket, keit ha ma vo ar muntrer o vale en e frankiz. Met gant pep muntr e kresk e emfiziañs, a c'heller krediñ. Ar pezh a c'hell lakaat anezhañ da faziañ diremed.

2015
Daveenn : EHPEA p160

Daoust ha n'eus ket lec'hioù strizh er mediaoù-se e-lec'h ma c'hall difoupañ ar wirionez hag ar frankiz ?

2015
Daveenn : DISENT p118

Deoc'h-c'hwi da sevel ha da vrudañ dre ar mediaoù ul lid e-lec'h ma vo roet un trofe d'ar re o deus tapet ar maout -evel ma vez roet ar "Y'a bon awards" d'ar ouennelourien, pe ar "Big Brother awards" evit ar re az a a-enep frankiz ar mediaoù-.

2015
Daveenn : DISENT p56

Piv a c'hall embann war ar groaz emañ o stourm dizehan evit difenn an endro, ar peoc'h, an ingalded sokial hag hini ar reizhoù, mad al loened ha frankiz ar sevenadur?

2015
Daveenn : DISENT p45

Ofis publik ar brezhoneg

Rouedadoù sokial