Dezverkoù all

Distagadur

Stankter implij : 

Testeniekaet e : 
NDBF
GBAHE

Adstummoù istorel pe rannyezhel testeniekaet : 
1
Diskwel an adstummoù

Stummoù pleget : 
5
Diskwel ar stummoù pleget

Termenadur :  Kuzhat an termenadur

I. 1. Maouez pe blac'h n'he deus ket bet morse a zarempredoù rev. N'eus ket kalz a werc'hezed en o zouez. Hi zo chomet gwerc'hez. Ar plac'h yaouank a oa brav da welet ha gwerc'hez. 2. Dre ast. Maouez pe blac'h a ren ur vuhez fur, skouerius, direbech. Nag a basianted he deus gantañ, honnezh zo ur werc'hez. II. A. RELIJ. 1. (gant ur bennlizherenn-dal) Ar Werc'hez, ar Werc'hez Vari : mamm ar C'hrist. Ar Werc'hez-Mamm. Ar Werc'hez dinamm. [1456, 1499, 1659, 1677] [1659] kaout rekours ouzh ar Werc'hez [1677] [...]en deus en em graet den evidomp e kof ar Werc'hez glorius Vari [...]. & Gouel ar Werc'hez, Gouel ar Werc'hez Hanter-Eost : ar bemzek a viz Eost. 2. Itron, mestrez, rouanez ar gwerc'hezed : anvioù roet d'ar Werc'hez Vari gant ar gatoliked. [1677] Gwerc'hez, Mestrez ar Gwerc'hezed, / Gwakait ma c'halon ker kalet, / Da c'hallout kaout keuz d'ho mab gwirion. 3. Maouez pe blac'h gouestlet ganti he gwerc'hded da Zoue. Ur gouent gwerc'hezed. B. (gant ur bennlizherenn-dal) 1. Trl. skeud. Ober e Werc'hez Vari : ober van da vezañ fur, divlam. 2. Estl. Gwerc'hez Vari ! Gwerc'hez santel ! : estlammadell a lezer diwar e souezh, e vantr, e estlamm. [1960] III. (gant ur bennlizherenn-dal) 1. Gwezenn-ber ar Werc'hez : gwezenn-ber goudask, eus ar genad Pyrus. 2. Strinkenn* ar Werc'hez. IV. Steredon. Bali ar Werc'hez : steredeg eus an arouezkelc'h, he anv skiantel Virgo.

Skouerioù istorel : 
69
Kuzhat roll ar skouerioù

ar Werc'hez Varia ganet

1456
Daveenn : ISYK.I p108

Gwerc'hez santel

1499
Daveenn : LVBCA p91

Gwerc'hez santel

1499
Daveenn : LVBCA p91, 179 (saincte vierge)

kof gwerc'hez

1499
Daveenn : LVBCA p91, 117 (ventre de vierge)

Pan ententas ar werc'hez ar c'hombat ay oa eminant dezhi, hi 'n em rekomandas en holl d'an aotroù Doue.

1576
Daveenn : Cath p12

Ha pan edoa un wezh oz ober orezon ez welas un nombr bras a werc'hezed e-biou dezhañ, hag entreze ez oa unan a sklaerise he c'hened dreist an re arall, peheni pan denesas outañ a c'holoas he bizaj hag evel-se ez tremenas e-biou dezhañ.

1576
Daveenn : Cath p26

Ha pan oa kaset [Katell] d'al lec'h ordrenet evit-se ez c'horroas he daoulagad entreze ha 'n neñv oz ober orezon da gehelañ Doue en ur lavaret : O ! Jezuz gwir roue, enor ha gloar ar gwerc'hezed hag [e]sperañs ha salud ar gristenien.

1576
Daveenn : Cath p23-24

Goude-se hor Salver Jezuz-Krist a aparisas dezhi gant un nombr bras a aelez ha gwerc'hezed hag a lavaras dezhi : « Ma merc'h, eznev da greateur, pe abalamour da heni ez andurez ar somm-mañ ha bez ferm rak me zo bepred genez. »

1576
Daveenn : Cath p18

Amañ ez tezraou buhez an itron sanktez Katell[,] gwerc'hez ha merzherez[,] en Brezhoneg nevez-Imprimet, e Kuburien, evit Bernard de Leau, peheni a chom e Montrolez, war [ar] pont Bouret : en bloaz M.D.LXXVI. [1576]

1576
Daveenn : Cath p1

11. Pan welas Kaezar na c'halle ket e nep manier rezistañ d'an c'houvizegezh anezhi ez c'hourc'hemenas sekretamant dre lizheroù ez teuzie an holl c'hramerianed hag an holl oratored inkontinant d'an gêr a Aleksandri hag en oz devi[z]e prezantoù bras, nemet ez c'hallsent faezhañ un werc'hez emparlet, dre o rezonoù hag o c'homzoù[.]

1576
Daveenn : Cath p10-11

8. Ar werc'hez santel a welas / He c'her mab e poan el lanngroaz. / Kredit serten, pan dremenas, / Gant poan daeroù e kañvaouas.

1622
Daveenn : Do. p61

D. 1. Me gred en Doue an Tad hollc'halloudek, krouer d'an Neñv ha d'an Douar. 2. Hag en Jezuz Krist e vab unik, hon Aotrou benniget. 3. Pehini a voe koñsevet eus ar Spered santel, ganet eus ar Werc'hez Varia. 4. En deus gouzañvet didan Poñs Pilat, bezet krusifiet, marv hag anseveliet. 5. Zo bet diskennet d'an Ifernoù ha resusitet an trede deiz a varv da vev. 6. Zo pignet en Neñv hag azezet a'n tu dehou d'e Dad hollc'halloudek. 7. Ac'hane e teuy da varn ar re vev ha'r re varv.

1622
Daveenn : Do. p10-12

15. Mari, mestrez ar gwerc'hezed, / Pa zeuy ar marv, zo garv-meurbet, / Gant daeloù, kañvoù, em c'haouded, / C'hwi ouzh Jezuz ma eskuzit.

1622
Daveenn : Do. p63

kaout rekours ouzh ar Werc'hez

1659
Daveenn : LDJM.1 pg (cahout) recours (ouz ar Verc'hes)

Gwerc'hez

1659
Daveenn : LDJM.1 pg guerc'hes

Gwerc'hez

1659
Daveenn : LDJM.1 pg Vierge

15. Gwerc'hez, Mestrez ar Gwerc'hezed, / Gwakait ma c'halon ker kalet, / Da c'hallout kaout keuz d'ho mab gwirion.

1677
Daveenn : Do. p69

M. Petra a gredit-hu sommeramant eus hon Aotrou Jezus-Krist? D. Me gred ez eo Mab da Zoue an Tad Hollgalloudek ker gouiziek ha ker mat hag an Tad ; en deus en em graet den evidomp e kof ar Werc'hez glorius Vari, hag evel-henn ez eo gwir Doue ha gwir den.

1677
Daveenn : Do. p15

Ar Werc'hez c'hlorius a welas / He mab prizius el Lammgroaz, / Pa varvas evidomp-ni-holl, / D'hor miret nad aziemp da goll.

1677
Daveenn : Do. p67

an enor pehini a renter d'ar Werc'hez sakr, bihanoc'h eget an hini a renter da Zoue, ha brasoc'h eget an hini a renter d'ar sent.

1732
Daveenn : GReg pg (le) culte (d'hyperdulie)

gwerc'hez

1732
Daveenn : GReg Rakskrid

gwerc'hez

1732
Daveenn : GReg Rakskrid

O gwerc'hezed !

1732
Daveenn : GReg pg article

ur werc'hez

1732
Daveenn : GReg Rakskrid

ur werc'hez

1732
Daveenn : GReg Rakskrid

ur werc'hez

1732
Daveenn : GReg Rakskrid

santez Aziliz, gwerc'hez ha merzherez

1732
Daveenn : GReg pg (Sainte) Cecile

kurun aour ar gwerc'hezed santel

1732
Daveenn : GReg pg couronne (d'or reservée au Ciel pour les Vierges, l'aureole de la virginité)

diflourañ ur werc'hez

1732
Daveenn : GReg pg deflorer

gwerc'hez

1732
Daveenn : GReg pg fille (Fille vierge.)

gwerc'hezed

1732
Daveenn : GReg pg fille (Fille vierge, p.)

an enor pehini a renter d'ar sent, bihanoc'h eget an hini a renter da Zoue, hag an hini a renter d'ar Werc'hez sakr memes.

1732
Daveenn : GReg pg (le) culte (de dulie)

ar Werc'hez sakr a zo hon alvokadez dirak he mab benniget

1732
Daveenn : GReg pg avocat (la Sainte Vierge est nôtre avocate auprès de son cher fils)

ar goñsepsion dinamm eus ar werc'hez sakr

1732
Daveenn : GReg pg conception (immaculée de la Vierge, dans le sein de sa Mere)

gorroidigezh ar Werc'hez sakr en eñv

1732
Daveenn : GReg pg assomé

ar Werc'hez

1732
Daveenn : GReg Rakskrid, article

seizh levenez ar Werc'hez

1732
Daveenn : GReg pg alegresse

Ar Werc'hez sakr he deus bet dre un eurvad douget hon Salver e-pad nav miz entre he daougostez benniget.

1732
Daveenn : GReg pg flanc (La Sainte Vierge a porté Nôtre Sauveur neuf mois dans ses flancs Sacrez.)

salud an ael d'ar Werc'hez

1732
Daveenn : GReg pg angelique

seizh joausted ar Werc'hez

1732
Daveenn : GReg pg alegresse

gwerc'hez

1850
Daveenn : GON.II pg gwerc'hez (En Vannes "gwirc'hiez"), gwirc'hiez

Gwerc'hez

1850
Daveenn : GON.II pg Gwirc'hiez

ar Werc'hez Vari

1850
Daveenn : GON.II pg gwerc'hez (la Vierge Marie).

ar Werc'hez santel

1850
Daveenn : GON.II.HV pg gwerc'hez (On n'y ajoute jamais la qualité de "sañtez", sainte. - Mais on dit bien "ar Werc'hez sañtel", la Vierge sacrée. H.V.)

Gouel ganedigezh ar Werc'hez

1850
Daveenn : GON.II pg ganédigéz

ar Werc'hez

1850
Daveenn : GON.II pg gwerc'hez (c'est la Vierge par excellence ; on ne le dit qu'en parlant de la sainte Vierge, mère de Dieu).

gwerc'hez

1850
Daveenn : GON.II pg gwerc'hez (Vierge, fille qui a vécu dans une continence parfaite. Pucelle, fille qui n'a point connu d'homme), gwirc'hiez

gwerc'hezed

1850
Daveenn : GON.II pg gwerc'hez (Vierge, fille qui a vécu dans une continence parfaite. Pucelle, fille qui n'a point connu d'homme. Pl.)

N'eus ket kalz a werc'hezed amañ.

1850
Daveenn : GON.II pg gwerc'hez (Il n'y a pas beaucoup de vierges, de pucelles ici).

Pa oa graet gantañ e bedenn, / Tec’has ’kreiz an deñvalijenn, / Oc’h hirvoudiñ, hag o pediñ, / Evit Breizh, ar Werc’hez Vari.

1877
Daveenn : EKG.I. p.26

» Va bugale, karit ho Mamm, / » Ar Werc’hez sakr eus a Wengamp, / » Karit ho mamm, va bugale, / » Ha c’hwi a vo karet gant Doue. »

1877
Daveenn : EKG.I. p.26

gwerc'hez

1909
Daveenn : BROU p. 213 (A Douarnenez)

Skubañ ha peurskarzhañ an oaled a rae ar gwerc’hezed, hag ec’h enaoue an Evezhier un tan nevez dre rimiañ daou brenn an eil ouzh egile (1).

1923
Daveenn : SKET p.65

E pep hini anezho e skede en ur gevret an nav ferlezenn a ra lorc’h kurunenn an doueed, an nav zalvoudekañ teñzor eus lez Dêvobriga : Ogia « gwerc’hded », Glania « glanded », Uxellia « uhelded », Dagia « madelezh », Karantia « karantez », Virionia « gwirionez », Aventia « lealded », Lania « leunded (a gened, nerzh, skiant ha furnez) », Lovania « levenez » (Ar re-se eo anvioù an nav gwerc’hez neñvel, merc’hed da Velenos) (2).

1923
Daveenn : SKET p.121

Seizh gwerc’hez a wad uhel, bet diuzet e-touez ar re furañ, ar re gaerañ, o dishilie hag a vale bemdez ar pe a vleud a oa ezhomm d’an doue ha d’an doueez.

1923
Daveenn : SKET p.61

A-benn arc’hoazh n’ho pezo ken en ho penn ho teir rouanez, ho kwerc’hezed sakr, teir merc’h da Vatidonnos.

1923
Daveenn : SKET p.104

— Ar pezh a zo gwir, eme Jarlig kozh, sant Kireg a wenve hag a ziwrienne ar goañvennoù, an darouedennoù, ar gwenaennoù ; sant Melar a roe nerzh d’ar vugale blank ; sant Kado a yac’hae ar goulioù, sant Urlo ar remm, sant Kirio ar gorioù ; santez Roza a zigase laezh e bronnoù disec’het ar mammoù ; sant Herbot a wellae al loened, ha Gwerc’hez Itron-Varia ar Jaou a sederae, a sklaerijenne ar speredoù klañv gant an displijadur…

1925
Daveenn : BILZ2 p.134

salud an Ael (d'ar Werc'hez)

1931
Daveenn : VALL pg (salutation) angélique

Ma mamm a fellas dezhi e vije lakaet Jozeb ouzhpenn, en enor da bried Mari he doa devosion dezhañ ; ma zad a gavas ivez un hekleo eus e anv badeziant peogwir ma zrivet anv-bihan a zo Klaoda, ha dreist an tri, hini ar Werc'hez Vari, 'vel ma oa ar c'hiz neuze da envel ar baotred : Frañsoù-Mari, Jañ-Mari, Louis-Mari, Pêr-Mari.

1944
Daveenn : EURW.1 p6-7

Bez' e oa ivez e kolaj Sant-Charlez div vreuriezh savet gant ar Varianited evit deskiñ d'ar skolidi dont da vezañ gwazed a spered hag a galon : Kevredigezh a[r] Werc'hez Vari ha Kevredigezh sant Visant a Baol.

1944
Daveenn : EURW.1 p52

Mes ne vern ket ; gant ma faltazi me a wele enni ur werc'hez dispar, karget a c'hened trellus, me a oa ar priñs en doa kavet ar c'hentañ, e-kreiz an natur, ur berlezenn a blac'h vihan na oa ket ret ober arouezioù da ganardiñ ganti.

1944
Daveenn : EURW.1 p46

Pa voen distro d'ar gêr, ma mamm, laouen-holl gant ma zrec'hadenn, he lakaas evel atav war gont skoazell an Aotrou Doue hag ar Werc'hez, hag a zivizas ec'h ajemp hon-daou da drugarekaat Itron-Varia Lourd asambles gant pirc'hirinadeg eskopti Sant-Brieg ha Landreger, da viz Eost.

1944
Daveenn : EURW.1 p64-65

Mil bennozh Doue deoc'h, dimezell ! Me el lakay bremaik e-harz treid Hor Mamm dimp-ni holl, ar Werc'hez vinniget ganet dinamm.

1949
Daveenn : SIZH p.51

Bremaik, dres e-giz ma voe livet, un drugar, gant Murillo, an arzour meur, eo tarzhet dirak e selloù, e-kreiz un nijad aeledigoù kuilh ha noazh, ar Werc’hez dibec’hed, gant he zreid benniget war gresk al loar, he daouarn juntet ganti war he c’halon, he selloù goursavet ; ha ken azeulus he dremm, e stern kurunenn he fennad blev fuilhet war he diskoaz !...

1949
Daveenn : SIZH p.38

- Ya ! ha soñj a zegaso dit ar Werc'hez Santel-dreist eo merc'hed krouadurien Doue ivez…

1949
Daveenn : SIZH P.51

Ne dorran ket va fenn gant seurt merfeti, ha kontañ a ran war va fedennoù hag hanterouriezh ar Werc'hez Vari binniget-dreist, krouet dibec'hed, da gaout ar peoc'h a-zivout va diantegezh.

1949
Daveenn : SIZH p.56

Gwerc'hez ! Hiriv an deiz, ne gouezh griñsenn er pod. / N'eo ket dre lontegezh, ar pec'hed kapital, / E vo lakaet kablus tud keizh ar presbital.

1960
Daveenn : PETO p33

Pedavare, Gwerc'hez Vari, / ' Teuio [kalon ar vatezh] gwirion da c'hlac'hariñ ?

1960
Daveenn : PETO p81

"Gant ma teuy da wir, Gwerc'hez Vari!"

2015
Daveenn : EHPEA p384

Ofis publik ar brezhoneg

Rouedadoù sokial