Dezverkoù all

Distagadur

Stankter implij : 

Testeniekaet e : 
NDBF
GBAHE

Termenadur :  Kuzhat an termenadur

I. A. Santad poanius, a laka ub. diaes, deuet diwar koll udb., ub. Kaout keuz (+ da hag ak.) Keuz am eus da'm far. Keuz bras am eus dezhañ. N'hoc'h eus ket keuz d'ho pro ? Hennezh n'en deus ket keuz d'e wreg. Keuz o deus d'an amzer wezhall. Keuz ruz am eus bet da'm follentez. Keuz am eus da'm "ya" : da vezañ lavaret ya. B. Dre ast. 1. Tristidigezh. Klevet hon eus gant keuz bras ez eo aet hor mignon d'an Anaon. 2. Dipit, displijadur. Pebezh keuz evidomp bezañ kollet an dra-se ! 3. Trl. Ober udb. gant keuz : en desped dezhañ. II. Santad poanius, a laka ub. diaes, deuet diwar bezañ graet udb. pe bezañ chomet hep e ober. 1. Kaout keuz. (+ av. pe + da hag av.) : bezañ gant ar santad-se. Me am boa keuz bezañ aet di. Keuz am eus da vezañ graet an dra-se. Keuz am eus pa ne'm boa ket roet an aluzen dezhi. & Dre verr. Keuz o deus goude. N'ho po ket keuz goude. N'hor boe ket a geuz. Goude-se em boa bet keuz. & (impl. da anv unan) N'ho po keuz ebet. 2. Trl. Sevel keuz da ub., gant ub. : sevel ar santad-se dezhañ, gantañ. Sevel a ra keuz da vezañ chomet da gozhañ evel-henn. Yann a savas keuz gantañ da vezañ he lezet da vont kuit. III. Santad poanius a zeu da ub. en ur ober udb. Kaout keuz (+ o hag av.) : bezañ gant ar santad-se. Kement hini a zeu di en devez keuz o vont kuit. IV. RELIJ. Santad glac'harus deuet diwar bezañ graet ur pec'hed, mesket gant ar c'hoant da zasprenañ ar pec'hed-se. Ne oa ket gwirion ar c'heuz he doa ar plac'h-se a he fec'hed. Daeroù a geuz hag a c'hlac'har. Keuz a ziskouezent. & (impl. da anv unan) Ur gwir geuz en doa d'e bec'hedoù. Ur c'heuz bev ha gwirion. HS. kerse, morc'hed.

Skouerioù istorel : 
52
Kuzhat roll ar skouerioù

keuz

1499
Daveenn : LVBCA p114 ('regret')

En eil poent, [ret eo] kaout keuz a vezañ ofañset Doue ha kaout ur propoz ferm na zistroet [lenn: "zistroot"] mui d'ar pec'hed.

1622
Daveenn : Do. p42

5. And eus ur c'hristen ken digar, / N'en deve na keuz na glac'har, / O welet kement aflijet / Ar vamm d'hor Salver binniget ?

1622
Daveenn : Do. p66

kaout keuz ouzh

1659
Daveenn : LDJM.1 pg regreter

keuz

1659
Daveenn : LDJM.1 pg contrition, douleur, regret

keuz

1659
Daveenn : LDJM.1 pg cueux

kaout keuz

1659
Daveenn : LDJM.1 pg (se) repentir

15. Gwerc'hez, Mestrez ar Gwerc'hezed, / Gwakait ma c'halon ker kalet, / Da c'hallout kaout keuz d'ho mab gwirion.

1677
Daveenn : Do. p69

3. Piv a ouife lavaret / He c'heuz bras hag estrañj-meurbet / O kontempliñ he mab JEZUZ / Karget a boanioù truezus.

1677
Daveenn : Do. p65

M. Petra à renquer da ober evit en em goffés ervat? D. Ret eo ober tri dra: [...] D'an eil, cahout cueus da veza offancet Doué, hag ober ur guir propos na zistroit muy d'ar pec'het. M. Petra a renker da ober evit en em gofes ervat? D. Ret eo ober tri dra: [...] D'an eil, kaout keuz da vezañ ofañset Doue, hag ober ur gwir bropoz na zistroit mui d'ar pec'hed.

1677
Daveenn : Do. p43

gwir geuz

1732
Daveenn : GReg pg contrition (veritable douleur d'un penitent)

chapeled a geuz

1732
Daveenn : GReg pg chapelet (de douleur)

ar seizh kleze a geuz

1732
Daveenn : GReg pg (la) compassion (de la très-Sainte Vierge), (les sept) douleurs (de la Sainte Vierge)

mantret e galon gant ar c'heuz

1732
Daveenn : GReg pg contrit (ite, bien repentant)

keuz gwirion

1732
Daveenn : GReg pg contrition (veritable douleur d'un penitent)

Keuz bras am eus da vezañ lavaret kement-se

1850
Daveenn : GON.II pg keûz (J'ai un grand regret d'avoir dit cela).

keuz

1850
Daveenn : GON.II pg keûz (Regret. Repentir. Douleur. Chagrin. - Componction. H.V.), keûzeûdigez, glac'har

Ne gredan ket d'he c'heuz.

1850
Daveenn : GON.II pg keûz (Je ne crois pas à son repentir).

ke

1850
Daveenn : GON.II pg keûz (En Vannes, "ké"), pg ké (Voyez "keûz").

Koulskoude, pa welas e oa ker kastizet, / Gant ul lostennad keuz, ar verc'h a voe nec'het. An oad ha c'hoant bremañ a lavar dimeziñ. Gwelit, mousklenn grinet zo [sic, emañ] an tan en he zi !

1867
Daveenn : MGK p57

Mervel, siwazh ! gant keuz ha doan / War-lerc'h ar vugale vihan / O deus ganet, o deus maget, / Ha diganto a ve lamet.

1867
Daveenn : MGK p110

Roit un dra d'ar re fall, goude keuz ho pezo.

1867
Daveenn : MGK p108

« Va breudeur, emezañ, list ac'hanon ganoc'h / Ha na lavarit ket da zen ; / Me ziskouezo doc'h ur braden / Zo enni peuriñ a'r gwellañ ; / Ned eus he far war-dro amañ, / N'ho pezo ket a geuz. »

1867
Daveenn : MGK p42-43

Oc'h [ouzh] mil den a zimez, da vihanañ nav c'hant / Ne gemeront na skouer nag ali e nep lec'h, / Ha da noz o eured o devez keuz war-lerc'h.

1867
Daveenn : MGK p74

mar gwiskomp hon abid satin gwenn, ni 'vo en Lannuon evel div fleurenn, mar gwiskomp hon abid satin bleuñv, mar kollomp hon enor hor bo keuz

1874
Daveenn : GBI.II p150

Chom a rae c’hoazh boutailhadoù gwin da evañ ; ar sakrist a selle outo a-gorn ; keuz en doa o vont kuit diouto, mes evelato ne gredas ket chom en ti war-lerc’h ar chouanted, hag e tistroas d’ar gêr p’edo ar re-mañ o vont kuit.

1877
Daveenn : EKG.I. p.124

N'eo ket iskis, evit gwir, en dije keuz da genvreudeur hag o doa bet kement a garantez outañ, hag o doa hen heñchet, eñ c’hoazh yaouank, ken eeun war hent ar Baradoz.

1877
Daveenn : EKG.I. p.49

« Deuit ! Deuit ! Deuit holl ! n’ho pezo ket a geuz. »

1877
Daveenn : EKG.I. p.176

Nemet e tlee padout an adkarantez-se, hep keuz, na digresk, na divlaz biken, keit hag ar Bed hag an doueed (1).

1923
Daveenn : SKET p.75

Strizh ez eas he c’halon enni p’o gwelas astennet e-harz an oaled, disliv, dilavar, kridiennet, beuzet o c’halon en ur mor a geuz, diegus d’emskeudenniñ ar pezh a oa digouezhet ha muioc’h c’hoazh ar pezh a zigouezhje, gant leun e oa o ene a enkrez hag a vraouac’h dre m’o doa gwallc’hraet ouzh an daou zoue galloudusañ a zo : Perc’henn ar Vuhez ha Perc’henn ar Gouloù.

1923
Daveenn : SKET p.107

O gwelet a eure evel m’emaint hiziv c’hoazh, evel ma vezint da viken, garv, ramp, skoasellek, torgennek, leun a gailh lemm, dastroc’het gant krenegelloù hag islonkoù, teñvalaet gant latar, leun a glemmvan, a zifronk, a geuz, enstrobellet a dud gloazet pe o vervel, a gorfoù tud ha loened o vreinañ, a eskern, hag a zismantroù o tivogediñ.

1923
Daveenn : SKET p.79

Keuz n’em eus ket d’am foan avat !

1924
Daveenn : SKET.II p.57

Keuz da Vilzig d’e vamm-gozh, ha dourek e ouelas ; bugelig a oa, hag ar c’heuz, ar glac’har abred a sil a-dreuz eñvor ar vugale.

1924
Daveenn : BILZ1 Niverenn 37, p.812 (Miz Genver 1924)

Ha koulskoude, plac’h yaouank kozh viret ne chomo ket, nann, ah ! nann !… Plac’h yaouank kozh viret ne vo ket : ne fell ket dezhi, heñvel eus [ouzh] he moereb, c’hoar he mamm, tintin Katell, disec’hañ war droad gant ar c’heuz hag an erez.

1925
Daveenn : BILZ2 p.151

prenañ keuz

1931
Daveenn : VALL pg (s')attirer

lusk a geuz

1931
Daveenn : VALL pg acte (de contrition)

N'o deus ket keuz ken da vezañ bet dilezet gant o c'hompagnunezh)

1941
Daveenn : ARVR niv.6, p4

Dinan, avat, mar deo bet kêr-a-vrezel ; Dinan, mar deo bremañ kêr-skouer an artizaned, n'he deus ket mezh gant he orinoù. Keuz dezho ne lavaran ket.

1944
Daveenn : ARVR Niv. 165

Pa soñjan e buhez studierien Roazhon, n'hallan mirout da gaou[t] keuz dezhi. Pegen disoursi ! Pegen karantezus !

1944
Daveenn : EURW.1 p.146

Keuz a-walc'h am boa da vezañ he feuket, met graet e oa an taol...

1944
Daveenn : EURW.1 p.172

Krediñ a ran kentoc’h en doa bet morc’hed d’ar mare diwezhañ, en doa keuz bezañ deuet da stouiñ dirak « Pennrener ar C’hallaoued », en doa digarezet un droug-penn d’en em zibunañ kuit.

1944
Daveenn : EURW.1 p.201

Keuz am boa ne oa den ebet ganin evit « introduiñ » ac'hanon d'an dud vrudet-se, am bije karet ober anaoudegezh ganto.

1944
Daveenn : EURW.1 p71-72

Pa oan astennet, ma fenn dindan al liñsel en em lakais da ouelañ, gant ar c'heuz da'r gêr ha da'm zud.

1944
Daveenn : EURW.1 p33

Er gwasked emañ war ribl ar stêr Aon a red he dour goustadik, evel gant keuz, war-du Kastellin.

1944
Daveenn : ATST p.9

— « Ni a vezo laeron, neuze ! » — « An dra-se n’eo ket laerezh, an dra-se ’zo en em sikour. Ha ma hoc’h eus kement a geuz da zont ganin, me a gendalc’ho va-unan gant al labour, ha va-unan… »

1944
Daveenn : ATST p.77

Arc'hoazh pe zroug, ivez pe reuz, / Ma vezont diouzh ar Pab ? / D'hor gwir veleien hor bo keuz / Ha kerse 'vel d'e dad ar mab, / P'er gra emzivad ar marv. / Hor planedenn' vo didruez / Hag hor feiz heskinet garv. / Tristidigezh 'hed hor buhez !

1960
Daveenn : PETO p13-14

En anv al lezenn, an urzh strizh ac'h eus / Da zisklêriañ din-me, gant aon da gaout keuz, / E pe lec'h emañ an den hag e ti piv, / Ha diwall 'z afen dre da fazi e-biou.

1960
Daveenn : PETO p37

Aet on d'o heul, d'o heul hep keuz ; / Ganto d'am c'haout ezhomm o deus : / Ginidik ' ouzont 'on ac'hann / Hag o heñchin ervat d'ar c'hann.

1960
Daveenn : PETO p60

Ha n'hon eus ket bet kalz a geuz dezho.

1985
Daveenn : DGBD p45

Diskenn a ran koulskoude war c'houlenn ar re all, ha peadra a vije din da gaout keuz ma ne vijen ket aet en douar : ur gêrig koant eo a gavan, kempennet-mat, glas-holl, ha marzhus ar vro tro-dro gant ar plegoù-mor hag an inizi uhel morennet.

1985
Daveenn : DGBD p17

"Ar c'heuz a vez atav war-lerc'h," a lavar Adriani didruez, paret he sell warnon.

2015
Daveenn : EHPEA p65

Elena, rannet he c'halon etre ar garantez a vag, hogozik en desped dezhi hec'h-unan, e-keñver Paris hag ar c'heuz da vezañ kuitaet Sparta ha Menelaos

2016
Daveenn : ILIAS p. 6

Ofis publik ar brezhoneg

Rouedadoù sokial