Dezverkoù all

Distagadur

Stankter implij : 

Testeniekaet e : 
NDBF
GBAHE

Adstummoù istorel pe rannyezhel testeniekaet : 
1
Diskwel an adstummoù

Stummoù pleget : 
5
Diskwel ar stummoù pleget

Termenadur :  Kuzhat an termenadur

I. A. V.g. 1. Ezteuler e boan korf pe spered dre ouelañ, dre hirvoudiñ pe dre zistagañ komzoù. Klemm a vouezh uhel. Klemm gant ar boan dent : abalamour d'ar boan dent. HS. damantiñ, leñvañ. & Klemm war e stad, e yec'hed : diwar-benn e stad, e yec'hed. Klemm a ra war he c'halon. & Klemm gant e zroug : abalamour d'ur boan gorf. 2. Diskouez ez eur drouklaouen abalamour d'ub., d'udb. Dalc'hmat e vez o klemm, ne ra nemet klemm. Arabat (eo) klemm, pec'hed (eo) klemm. N'hoc'h eus ket da glemm, n'eus ket da glemm : n'eo ket re fall ho stad, hor stad. & Klemm ne dalvez ket : ne dalvez ket ar boan klemm. & Klemm eus, a, diwar-benn ub., udb. : abalamour d'ar pezh a c'houzañver diwarnañ. Klemm a ra eus e amezeien. & Klemm ouzh ub. : displegañ dezhañ ar pezh a gaver abeg ennañ. Deuet e oant da glemm ouzhin. HS. damantiñ. & Klemm-diglemm : klemm dibaouez. B. Klemm e (+ v. en doare-diskl.) : damantiñ, sevel e vouezh evit disklêriañ e (+ v. en doare-diskl.) Klemm a ra eo diaes dezhañ kerzhet. Klemm a raent e rankent paeañ re ger evit o feurm. C. G. PEMDEZ, trl. Klemm-klemm : den a vez atav o tamantiñ. Pebezh klemm-klemm ! & Klemm-klemm a ya da gozh : n'eo ket ar re a vez dalc'hmat o tamantiñ a varv ar yaouankañ. II. V.k.e. 1.Kaout truez ouzh ub., diskouez e druez ouzh ub. Klemm a ran an dud n'o deus lojeiz ebet. [1925] Nan an-me ket, moarvat, da glemm anezhe evit bezañ du-hont o pilpazat e traezh gwak. HS. damantiñ, trueziñ (ouzh). 2. ROUEZ. [1878] Ober ur rebech d'unan bennak. [1878] — Mat, kaer zo, me n’on ket evit o c’hlemm. Ma vijent-i deuet en hor bro-ni da ober ar pezh a reomp-ni dre amañ, petra az piche graet ? III. GALLEK V. rag. [1924] EN EM GLEMM EUS U.B. [1924] atav o klask an tu da c’hoari tro pe dro d’ar re eus pere en devoa d’en em glemm… [1877] N’eus forzh, Loull ar Bouc’h en divije gouzañvet, hep en em glemm, an holl ribiñsadennoù-se, ma n’o divije ar moc’h graet nemet an dra-se.

Skouerioù istorel : 
45
Kuzhat roll ar skouerioù

klemm

1499
Daveenn : LVBCA p115 (soy complaindre)

klemm

1659
Daveenn : LDJM.1 pg clem

en em glemm eus ur re bennak

1659
Daveenn : LDJM.1 pg (se) plaindre (de quelqu'vn)

neb a glemm e boan

1659
Daveenn : LDJM.1 pg (qui) plaint sa peine)

gwennañ ur re glemmet

1732
Daveenn : GReg pg décharger (un homme réputé criminel)

diskargañ un den klemmet

1732
Daveenn : GReg pg décharger (un homme réputé criminel)

klemm

1850
Daveenn : GON.II pg klemm, klemma (Plaindre, avoir pitié, compassion des maux d'autrui. Se plaindre. Se lamenter).

klemmañ

1850
Daveenn : GON.II pg keina, klemm, truéza

klemmet

1850
Daveenn : GON.II pg klemma (Plaindre, avoir pitié, compassion des maux d'autrui. Se plaindre. Se lamenter. Part.)

en em glemm

1850
Daveenn : GON.II pg klemma (Se plaindre. Faire des reproches).

en em glemmañ

1850
Daveenn : GON.II pg klemma (Se plaindre. Faire des reproches).

En em glemmañ a reer eus ho pugale.

1850
Daveenn : GON.II pg klemma (On se plaint de vos enfants).

E glemmañ am eus graet a bep amzer.

1850
Daveenn : GON.II pg klemma (Je l'ai plein de tout temps).

Kalz e klemm gant e zrouk.

1850
Daveenn : GON.II pg klemma (Il se plaint beaucoup de son mal).

En em glemm a reer eus a gement-se.

1850
Daveenn : GON.II p.96, livre second, (On se plaint de cela).

En em glemm a reer eus ho mab.

1850
Daveenn : GON.II p.96, livre second, "On se plaint de votre fils".

En em glemm a ra ac'hanoc'h.

1850
Daveenn : GON.II p.96, livre second, (Il se plaint de vous).

En em glemm a rin anezhañ.

1850
Daveenn : GON.II p.96, livre second, "Je me plaindrai de lui".

Klemm a ra gant e boan.

1850
Daveenn : GON.II p.95, livre second, « Il se plaint de son mal ».

Pegement bennak ma klemmit, n'em eus ket a druez ouzhoc'h.

1850
Daveenn : GON.II p.93, livre second, « Encore que vous vous plaigniez, je n'ai pas pitié de vous ».

Rak te, bleiz, en em glemm hep nad out bet laeret, / Hag ar pezh a c'houlenn, te louarn, peus kemeret.

1867
Daveenn : MGK p37

Un den toc'hor ha kantvloaziad / En ur glemm doanius war e stad, / Lavare d'ar marv [e] rae dezhañ re abred, / Hep bezañ war e du, mont er-maez eus ar bed.

1867
Daveenn : MGK p101

« Klemm a rit hep abeg e teuan re abred ; / Ha n'ho peus-hu kant vloaz ? Kavit din-me, m'ho ped, / Un all war-dro amañ zo ker kozh ha ma'z oc'h ? »

1867
Daveenn : MGK p101-102

Setu an amzer zo bremañ ! / Neb piv bennak a oar goulenn / En ur derriñ d'an dud o fenn, / Neb zo kasaus, a deu a ya / 'Bep eil da glemm ha da ouelañ, / En devezo gwalc'h e galon, enor, madoù diouzh m'eo mac'hom

1867
Daveenn : MGK p22

Mar klemm, n'eo ket heb abeg, / Rankout mat eo dezhi dougen a-dreuz dre 'r vein / He zi, toen hag all war he c'hein.

1867
Daveenn : MGK p47-48

N’eus forzh, Loull ar Bouc’h en divije gouzañvet, hep en em glemm, an holl ribiñsadennoù-se, ma n’o divije ar moc’h graet nemet an dra-se.

1877
Daveenn : EKG.I. p.125

Hon dever hon eus graet ; klasket hon eus Loull ar Bouc’h, deuet omp d’e di, ennañ emaomp : piv ivez ’ta goude-se a glemmo ac’hanomp ? Piv a lavaro hon eus bet aon rak republikaned ?

1877
Daveenn : EKG.I. p.122

— Mat, kaer zo, me n’on ket evit o c’hlemm. Ma vijent-i deuet en hor bro-ni da ober ar pezh a reomp-ni dre amañ, petra az piche graet ?

1878
Daveenn : EKG.II p.128

[...] mes n’edont ket o c’hortoz ac’hanomp-ni ; dre-se n’o doa poazhet nemet evel m’oant boas da ober evito o-unan. Ha petra ’oa an dra-se evit ur vandenn dud yaouank eveldomp-ni, toullet-frank o gouzoug gant al labour o doa bet en deiz a-raok e Kergidu ha war hent Kastell ? N’eus forzh, gant ar pezh a yoa, e voe ranket ober, ha den n’en em glemmas.

1878
Daveenn : EKG.II p.13

Klemmit ac’hanon, mar kirit, mes na it ket da lavaret en defe bet aon Yann Pennorz rak ar republikaned, abalamour n’oa ket aet da Lanzeon.

1878
Daveenn : EKG.II p.34

Ar vouezh a glemme atav, ha neuze e oan ken tost dezhi, ma c’hellen zoken demanaout ar pezh a lavare.

1878
Daveenn : EKG.II p.46

Koue[zh]et e[o] warnon ma fec’hed / Gant kreñvoc’h 'viton ‘c’h on lardet / Yannig, ma far, groet hoc’h eus fall. / Klemm ha hirvoudiñ, tra na dal' ; Mard e[o] ho laeroñsi gwirion, / Hastet mont da ga[ou]t ar person ; / Anez dic’haouiñ prim ‘m eus aon, / E vezo amañ glaz ha kañv ! /

1898
Daveenn : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 23 janvier, p.2

Darn all, tort a bep tu, kamm, jilgamm, penngamm, a jale, a huanade, a glemme, a derme gwashoc’h-gwazh an eil eget egile, evit dispegañ diouzh yalc’h ar belerined un diner, ur gwennegig bennak marteze.

1924
Daveenn : BILZ1 Niverenn 40, p.898 (Miz Ebrel 1924)

An amezeien, aketus eus glac’har hag enkrez an intañvez, a deue d’he c’hlemm, d’he c’huzuliañ, d’he aliañ.

1924
Daveenn : BILZ1 Niv. 37, p.813 (Genver 1924)

Ha pegen muioc’h hon holl zechoù all !... Klevit anezho, mat pe fall, en-dro d’ho kalon, o kanañ, o richanañ, o klemm, o c’hourdrouz, o c’hourc’hemenn pe o pediñ. Enebiñ a rit-hu oute ? Trec’het hoc’h eus-hu war darn anezho ?…

1924
Daveenn : BILZ1 Niverenn 38, p.843 (Miz C'hwevrer 1924)

Gwelet hemañ mac’hagnet e holl izili, henhont astennet a-hed e gorf war hent ar belerined, a glemm, a derm, klevet-eñ o huanadiñ war e wallblanedenn : « O ! pet truez ouzh ur paourkaezh !… O ! pet truez !… » Hennezh, azezet harp ouzh ar c’hleuz, e flac’hoù en e gichen, euzhus da welet, a ziskouez e zivc'har debret gant ar goulioù hag ar c’hontron : « Sellit a-druez ouzh un den reuzeudik, c’hwi pere a zo yac’h ha divac’hagn ».

1924
Daveenn : BILZ1 Niverenn 40, p.897-898 (Miz Ebrel 1924)

Bremañ, Bilzig a ziskenn, buan ha buan, ar pazennoù en devoa pignet en amzer e bask etrezek ar Vadelezh ; deut e oa evel diagent, da vezañ ur c’hanfard drouk hag imoriek, atav o klask an tu da c’hoari tro pe dro d’ar re eus pere en devoa d’en em glemm…

1924
Daveenn : BILZ1 Niv. 43-44, p.1026 (Gouere-Eost 1924)

Nan an-me ket, moarvat, da glemm anezhe evit bezañ du-hont o pilpazat e traezh gwak.

1925
Daveenn : BILZ2 p.132

a glemmer

1931
Daveenn : VALL Rakskrid p XX

Ar re-mañ, ne voe ket un avañs dezho klemm, sakreal, "rebarbiñ" ; ober rankjent war o zroad, an hent da vont d'o chomlec'h nevez, ma ne zeuje karr ebet en-dro a-benn c'hwec'h eur diouzh ar paradez.

1941
Daveenn : ARVR niv.6, p4

Serret e oa ganti he daoulagad ; klemm a rae dre he c’housk.

1944
Daveenn : ATST p.32

Ar bevañs a oa disheñvel diouzh hini Gwengamp ; ne oa ket da glemm, boued aozet-mat, servijet a-c'hiz gran gant mevelien gempenn ; jistr, pep hini pezh a gare, ha gwin da Sul, chokolad da beder eur.

1944
Daveenn : EURW.1 p51

Lod a glemme, avat, ne oa ket lakaet an droidigezh c'hallek dirak ar brezhoneg.

1944
Daveenn : EURW.1 p.101

Bloaz war-lerc'h, ha me aet pelloc'h e diabarzh ar vro, ouzh troad "Menezioù Strink", ne voe ket heñvel, ha digarez am boe neuze da glemm eus leizhien an "amzervezh sec'h"!

1985
Daveenn : DGBD p56

"Me ne'm boa ket lec'h da glemm," a lavar goude, hep mont pelloc'h.

2015
Daveenn : EHPEA p48

Ofis publik ar brezhoneg

Rouedadoù sokial