Dezverkoù all

Distagadur

Stankter implij : 

Testeniekaet e : 
NDBF
GBAHE

Adstummoù istorel pe rannyezhel testeniekaet : 
3
Diskwel an adstummoù

Stummoù pleget : 
8
Diskwel ar stummoù pleget

Termenadur :  Kuzhat an termenadur

1. Arm, dir prl., anezhañ ul lavnenn vegek hir hag eeun troadet en un dornell zo ur groaz pe ur grogenn outi. Barvenn, dremm, lemm, malvenn ur c'hleze. Beg ur c'hleze. Dic'houhinañ, dispakañ, tennañ e gleze. C'hoari gant ar c'hleze : e embreger. Skeiñ war ub. gant lemm, barvenn ar c'hleze. Lazhañ ub. gant ur c'hleze, a daolioù kleze. 2. Trl. skeud. Skeiñ ur gêr, ur vro gant lemm ar c'hleze : o distrujañ. Kêr a voe skoet gant lemm ar c'hleze. HS. sabrenn.

Skouerioù istorel : 
111
Kuzhat roll ar skouerioù

kleze

1499
Daveenn : LVBCA p116 (glaiue ; espee)

pommell gleze

1499
Daveenn : LVBCA p116, 167 (pomeau d-espee)

hanter gleze

1499
Daveenn : LVBCA p95, 116 (demie epee)

2. Pa welas-hi ar basion / Hag ar martir he mab gwirion, / Ez eas leal en he c'halon, / Bete hec'h ene, kleze don.

1622
Daveenn : Do. p59

klezeier

1659
Daveenn : LDJM.1 pg epée, cleze

kleze

1659
Daveenn : LDJM.1 pg epée

lamenn gleze

1659
Daveenn : LDJM.1 pg lame (d'épée)

gouhinañ ar c'hleze

1659
Daveenn : LDJM.1 pg mettre (l'épée dans son fourreau)

feur ar c'hleze

1659
Daveenn : LDJM.1 pg gaine (d'épée)

2. Pa sellas-hi ouzh e boanioù, / Ouzh e wad skuilhet ha goulioù, / Ur c'hleze terrupl a doullas / He c'halon gant nec'hamant bras.

1677
Daveenn : Do. p65

un taol kleze dre-greiz ar c'horf

1732
Daveenn : GReg pg (un coup d'épée) au travers (du corps)

kleze

1732
Daveenn : GReg pg épée (arme offensive)

kleañier

1732
Daveenn : GReg pg épée (arme offensive)

ur c'hleze kaer, ur gleañv kaer

1732
Daveenn : GReg pg (une belle) épée

poummellenn kleze

1732
Daveenn : GReg pg (pommeau d') épée

gouhin ar c'hleze

1732
Daveenn : GReg pg (la gaine de l') épée

fourev ur gleañv

1732
Daveenn : GReg pg (la gaine de l') épée

feur ar c'hleze

1732
Daveenn : GReg pg (la gaine de l') épée, fourreau (Fourreau d'épée.)

gouriz kleze

1732
Daveenn : GReg pg (ceinturon d') épée

ur c'hleze arc'hant

1732
Daveenn : GReg pg épée (d'argent)

dougen ar c'hleze

1732
Daveenn : GReg pg (porter l') épée

tennañ ar c'hleze

1732
Daveenn : GReg pg (dégainer son) épée (mettre l'épée à la main)

emgannañ gant ar c'hleze

1732
Daveenn : GReg pg (se battre à l') épée

un taol kleze en deus bet en e gof

1732
Daveenn : GReg pg (il a reçu un coup d') épée (dans le ventre)

gouhinañ e gleze

1732
Daveenn : GReg pg (remettre l') épée (au foureau)

lakaat e gleze en e feur, en e c'houhin

1732
Daveenn : GReg pg (remettre l') épée (au foureau)

gant beg ar c'hleze, gant ar c'hleze noazh

1732
Daveenn : GReg pg (à la pointe de l') épée

lazhañ tout gant ar c'hleze, hep espern nikun

1732
Daveenn : GReg pg (passer tout au fil de l') épée

neb a zesk ar re all da c'hoari gant ar c'hleze

1732
Daveenn : GReg pg escrimeur (maître d'armes)

kleze bras a zalc'her gant an daou zorn

1732
Daveenn : GReg pg espadon

kleze hir, ha strizh

1732
Daveenn : GReg pg estocade (longue épée, pour le duel)

lemm ar c'hleze

1732
Daveenn : GReg pg fil (tranchant d'un couteau, &c.)

lazhañ gant ar c'hleze

1732
Daveenn : GReg pg fil (Passer au fil de l'épée)

lazhañ a daolioù kleze

1732
Daveenn : GReg pg fil (Passer au fil de l'épée)

lazhet gant ar c'hleze

1732
Daveenn : GReg pg fil (Passer au fil de l'épée, pp.)

lazhet a daolioù kleze

1732
Daveenn : GReg pg fil (Passer au fil de l'épée, pp.)

ur c'hleze flammichus

1732
Daveenn : GReg pg flamboyant (Une épée flamboyante.)

klezeier flammichus

1732
Daveenn : GReg pg flamboyant (Une épée flamboyante, p.)

ur c'hleze flammius

1732
Daveenn : GReg pg flamboyant (Une épée flamboyante.)

klezeier flammius

1732
Daveenn : GReg pg flamboyant (Une épée flamboyante, p.)

ur c'hleze lufrant

1732
Daveenn : GReg pg flamboyant (Une épée flamboyante.)

klezeier lufrant

1732
Daveenn : GReg pg flamboyant (Une épée flamboyante.)

ur c'hleze lintr

1732
Daveenn : GReg pg flamboyant (Une épée flamboyante.)

klezeier lintr

1732
Daveenn : GReg pg flamboyant (Une épée flamboyante, p.)

ur c'hleze lintrus

1732
Daveenn : GReg pg flamboyant (Une épée flamboyante.)

klezeier lintrus

1732
Daveenn : GReg pg flamboyant (Une épée flamboyante, p.)

kleze gwarniset dre ar beg

1732
Daveenn : GReg pg fleuret (Epée à bouton pour aprendre à faire des armes.)

klezeier gwarniset dre ar beg

1732
Daveenn : GReg pg fleuret (Epée à bouton pour aprendre à faire des armes, p.)

forjañ ur c'hleze

1732
Daveenn : GReg pg forger (forger une épée)

ur c'hleze foultrus

1732
Daveenn : GReg pg foudroyant-e (Une épée foudroyante.)

klezeier foultrus

1732
Daveenn : GReg pg foudroyant-e (Une épée foudroyante, p.)

gouhin kleze

1732
Daveenn : GReg pg fourreau (Fourreau d'épée.)

gant ur vouc'hal, pe, gant ur c'hleze

1732
Daveenn : GReg pg avec (avec une hache, ou une épée)

An arabaj a zo ul langaj ker fournis m'en deus mil hanv evit ur c'hleze, pemp-kant evit ul leon, daou-c'hant evit ar sarpant ha pevar-ugent evit ar mel.

1732
Daveenn : GReg pg arabe (La langue Arabe est si feconde qu'elle a 1000. noms pour signifier une épée , 500. pour le lyon, 100. pour le serpent , & 80. pour le miel.)

kleze hir

1732
Daveenn : GReg pg brette (longue épée, qui sert en combat singulier)

klezeier hir

1732
Daveenn : GReg pg brette (longue épée, qui sert en combat singulier)

klezeier a zo mat evit troc'hañ an akuilhetenn

1732
Daveenn : GReg pg brette (longue épée, qui sert en combat singulier)

kanenn gleze

1732
Daveenn : GReg pg canne (qui renferme une épée)

bazh kleze

1732
Daveenn : GReg pg canne (qui renferme une épée)

strap ar c'hlezeier

1732
Daveenn : GReg pg cliquetis (bruit des épées, des armes en se choquant, lorsqu'on se bat)

ar seizh kleze a geuz

1732
Daveenn : GReg pg (la) compassion (de la très-Sainte Vierge), (les sept) douleurs (de la Sainte Vierge)

lakaat e gleze ouzh e gostez

1732
Daveenn : GReg pg (mettre son épée de) côté

taol kleze

1732
Daveenn : GReg pg coup (d'épée)

taolioù kleze

1732
Daveenn : GReg pg coup (d'épée)

taol kleñv

1732
Daveenn : GReg pg coup (d'épée)

taol kleañv

1732
Daveenn : GReg pg coup (d'épée)

kleze

1732
Daveenn : GReg pg épée (arme offensive)

klezeier

1732
Daveenn : GReg pg épée (arme offensive)

kleañv

1732
Daveenn : GReg pg épée (arme offensive)

kleñveier

1732
Daveenn : GReg pg épée (arme offensive)

kleañv

1732
Daveenn : GReg pg épée (arme offensive)

kleze

1850
Daveenn : GON.II pg klézé (Epée, arme offensive et défensive, fer, long et aigu. Glaive), klémor

kleier

1850
Daveenn : GON.II.HV pg klézé (Epée, arme offensive et défensive, fer, long et aigu. Glaive. En Vannes. Pl.)

kle

1850
Daveenn : GON.II.HV pg klézé (Epée, arme offensive et défensive, fer, long et aigu. Glaive. En Vannes).

kleze

1850
Daveenn : GON.II.HV pg klézef, pg klézé (Epée, arme offensive et défensive, fer, long et aigu. Glaive).

Daou gleze kaer en deveus [en deus].

1850
Daveenn : GON.II.HV pg klézé (Il a deux belles épées).

Un taol kleze en deus bet en e gof.

1850
Daveenn : GON.II.HV pg klézé (Il a reçu un coup d'épée dans le ventre).

kleañv

1850
Daveenn : GON.II.HV pg kléañ (Voyez "klézé"), pg klézé (Epée, arme offensive et défensive, fer, long et aigu. Glaive. En Vannes).

kleanier

1850
Daveenn : GON.II.HV pg klézé (Epée, arme offensive et défensive, fer, long et aigu. Glaive. En Vannes. Pl.)

e gleze a zic'houinas

1850
Daveenn : GON.II pg dic'houina

embregañ ar c'hleze

1850
Daveenn : GON.II.HV pg embréga

likit ho kleze en e feur

1850
Daveenn : GON.II pg feûr

livirit dezhañ feuriañ e gleze

1850
Daveenn : GON.II pg feûria

c'hoari kleze

1850
Daveenn : GON.II.HV pg c'hoari-klézé (S'escrimer, s'exercer à faire des armes. Jouer de l'épée).

Piv bennak a skoi gant ar c'hleze, hennezh a vezo skoet gant ar c'hleze.

1850
Daveenn : GON.II p.77

Lakaat e gleze ouzh e gostez

1850
Daveenn : GON.II pg kostez

kleze

1850
Daveenn : GON.II p.19, livre premier, "épée".

klezeier

1850
Daveenn : GON.II pg klézé (Epée, arme offensive et défensive, fer, long et aigu. Glaive. Pl.) + p.19, livre premier, "des épées".

Aet int d'en em gannañ gant ar c'hleze.

1850
Daveenn : GON.II p.92, livre second, (Ils sont allés se battre à l’épée).

P’en doe digoret an nor, ar sakrist a chomas sebezet o klevet trouz ar fuzuilhoù hag ar c’hlezeier a [he]je hag a stoke ouc’h divesker ar soudarded.

1877
Daveenn : EKG.I. p.111

Kriz eo mervel e kogn ur park, e kreiz ar vouilhenn pe war an erc’h, ur vouled er penn, ur vrec’h torret, an divesker bruzunet, ar c’horf kilviziet a daolioù kleze pe a daolioù baionetez.

1877
Daveenn : EKG.I. p.295-296

— Digorit din, me ho ped, va zud paour ! Un taol kleze am eus bet em morzhed hag a ra kalz poan din. En hanv Doue e teuan da c’houlenn lojeiz diganeoc’h, rak n’on ket evit mont larkorc’h. Digorit din...

1878
Daveenn : EKG.II p.39

E gleze a yoa gantañ en e zorn ; kas ha digas a rae anezhañ, a-gleiz hag a-zehou, a-eeun hag a-viziez, dirak e zaoulagad, evel p’en divije c’hoant da viret ouc’h an avel zoken da vont da gaout e benn.

1878
Daveenn : EKG.II p.94

Hanterenn - gleze Keumbri - Breizh (an hanterenn all a zo en Keumbri).

1909
Daveenn : REZI p.16

Arouezioù ar Gorsedd a zo : Ur banniel, Ur c'horn Hirc'hlas, Ur Barr Uhelvarr, Ur c'hleze (arouez kleze Arzhur, arouez ar Peoc'h dre an Nerzh).

1909
Daveenn : REZI p. 7

Ar vro a zo diwallet gantañ a guitais, ur vro uhel ha santel dreist d’ar re-all, nesoc’h d’an neñv eget nep bro, leunoc’h eget nikun a vouezhioù doueel na davont nepred, o tassoniñ dalc’hmat gant hiboud an eienennoù, kroz ar froudoù hag al lammdourioù, sarac’h ar c’hoadoù, garm an evned ha blej an tropelloù ; douar geotus, edus, houarnus, perc’hennet dre ar c’hleze gant hor gourdadoù, goude un niver emgannoù, ha deut da hêrezh ar gouennoù illur a vez maget enno ar wazed hag ar maouezed brasañ, kaerañ, krenvañ ha gwellañ eus ar bed.

1923
Daveenn : SKET p.12

Gwarezet gant an amc’houloù, gant delioù ar gwez, gant hirglezeier ar geot-hesk, e tizhjont diraez don a-walc’h e-kreiz ar vro dalc’het gant an diavaezidi.

1923
Daveenn : SKET p.90

Enderc’hel a reont traonienn ha bro an Ejipt evel ma vez endalc’het gant an dorn dornell ar c’hleze, hag e tisrannont an douar-Bras anvet Azia diouzh an douar-Bras anvet Afrika.

1923
Daveenn : SKET p.17

« Daeañ ar gurun a raint-i ; teurel mein gant an tan-luc’hed, strinkañ saezhioù ouzh ar gorventenn, stlepel o goafioù-bann ouzh an tonnoù ha mont, ar c’hleze en o daouarn, d’ar mor ha d’an doueed anezhañ. »

1923
Daveenn : SKET p.37

Gant ar c’hendeuzadur-se eo e reas, ouzhpenn, ar c’hentañ kleze.

1923
Daveenn : SKET p.57

Ar seizh paotr, o c’hleze noazh en o dorn, a bede tro-dro d’ar bez, a rae evadkinnigoù hag a gase da benn ul lidlazhadenn.

1923
Daveenn : SKET p.121-122

Arouez an Hevoud a steredenne war vrennid he faotred yaouank, he flac’hed yaouank (1), war laonennoù o c’hlezeier hag o gouglezeier, war houarn o goafioù (2), war soc’h o skoedoù (3), war fust o arouezintioù-brezel.

1923
Daveenn : SKET p.128

Nemetos a reas lazhañ dre ar c’hleze holl gêriz gwitibunan ; diskaret e voe ar voger, pulluc’het an tiez gant kement a oa enno, beuzet pe vouget an holl loened.

1923
Daveenn : SKET p.129

Peurliesañ un aotenn arem a-gevret gant ar c’hleze houarn.

1923
Daveenn : SKET p.147 "Taolenn-amzeroniez evid istor ar Gelted".

Ar pevare, Petuarios, a zeskas dezhañ ar marc’hegerezh, embregerezh ar goaf, ar c’hleze hag ar skoed, skiant ar brezel ha kement tro nerzh pe wevnded a zo dleet d’ar gadourien o gouzout.

1924
Daveenn : SKET.II p.25

Hag an hini a oa bet lakaet gant Doue e toull-dor ar Baradoz, evit he zifenn enep Adam hag Eva, ur c’hleze lugernus en e zorn.

1925
Daveenn : BILZ2 p.137

c'hoari ar c'hleze

1931
Daveenn : VALL pg (faire des) armes

E zilhad soudard a voe lezet gantañ da vont kuit ; pa oan bugel am eus soñj bezañ kavet brav an doupenn reun ruz a oa war e chako lêr, hag ar fourajerennoù ruz kordennet, gant brochennoù kouevr a veze a-istribilh ouzh ar skoaz, hag ar c'hleze meur gant e zornell kouevr, a oa e-pign ouzh speurenn ar gambr, hag a veze miret holl gantañ evel eñvorennoù e amzer verr a varc'heger.

1944
Daveenn : EURW.1 p10-11

Bez' e oa c'hoari ar vell-droad ront, c'hoari ar vell-dorn-hirvoan (rugby), c'hoari barrinier, c'hoari skasoù, c'hoari maout, c'hoari brezel bihan ; bez' e oa eurvezhioù evit ober korfembregerezh : barenn stabil, barennoù kenstur, kordenn reut, lammoù krec'h ha lammoù pell ; bez' e oa c'hoari ar vazh, c'hoari savatenn, c'hoari ar c'hleze pe « eskrim », gant ur C'horsiad, Don Carli, da gelenner.

1944
Daveenn : EURW.1 p50-51

Abaoe 'n eur ma kredis reiñ / Ma ger da virout urzhiou strizh, / Ur c'hleñv em c'halon 'vez o skeiñ / Taolioù ganas d'he gloazañ kriz.

1960
Daveenn : PETO p27

Me, a-dra-sur, am be keuz bras / O chom hep rostañ ma foultr kras / Ouzh kerc'henn lor ar milliget / Ha ken drouklaouen ' ve ma c'hleñv / Ma ne ve don ha gantañ kreñv / Ar galon fallakr hilliget.

1960
Daveenn : PETO p66

Notennoù studi

Ar stumm gwenedek "kleañv" a zo benel gant GReg. Lenn a reer e GON.II e vez kavet ar stumm "klézef" e"levrioù kozh" met n'eo ket meneget prantad amzer resis ebet.

Ofis publik ar brezhoneg

Rouedadoù sokial