I.
Adv.
1. (dirak un ak. degaset gant ur ger-mell, un niver pegementiñ pe gant ur ger perc'hennañ)
Kement ha ma c'hall bezañ endalc'het gant udb.
Kemerit leizh ur gastelodenn a zour. Bez' e oa gwer leizh an daol. Degaset o doa leizh daou pe dri c'harr a zouar. Kanañ leizh e veg. Debriñ, evañ leizh e gof. Karet ub. leizh e galon. Galleg a zeu gantañ leizh e c'henoù.
[1924] An aotrou Beskont, a lavare Gargamm, leizh e c’hinou eus ar gir-se [...].
HS. leon.
2. Dre ast.
LEIZH UDB. : a gementadoù bras.
Du-mañ ez eus levrioù leizh an ti. Merien zo leizh ar gegin.
3. Trl. skeud., pemdez
Kaout leizh e lêr diouzh ub. : bezañ aet tremen skuizh gantañ.
II.
Doar.
1. Leun.
Leizh eo da werenn ? Hanter leizh eo.
&
(dirak un adv. pouez.)
Leizh-klok, leizh-faezh, leizh-brok : leun-barr.
2. Dre heveleb. (db. an dud, al loened)
Leun e gof.
Pa voent leizh ez ejont da gousket.
III.
Rag. am.
1. (dirak un anv hollek lies pe stroll degaset gant an ar. a)
Kalz.
Leizh a dud a lavar o soñj.
HS. a-leizh, e-leizh.
ES. nebeut.
2. Leizh kof : leun ar c'hof.
Leizh kof a vo.
IV.
G.
Dalc'had ul lestr, ur benveg kegin, h.a.
N'on ket evit dougen ar voest-mañ, nag an hanter-leizh zoken. Laka daou leizh all oa a sukr. Eno e oa gwez hag o leizh a frouezh enno : eno e oa gwez a oa kement a frouezh enno ha ma c'halle bezañ.
Daveenn :
GON.II
p.74, «Il y en (de lui) a plein un coffre ».
leizh
leiz
1850
Daveenn :
GON.II.HV
pg é-leiz, éleiz
leizh
leic'h
1850
Daveenn :
GON.II
pg leic'h, leiz
leizh
leiz
1850
Daveenn :
GON.II
pg leic'h, leiz
leizh an ti
leiz ann tî
1850
Daveenn :
GON.II
pg leiz
leizh an dorn
leiz an dourn
1850
Daveenn :
GON.II
pg leiz
avel a zo gantañ leizh e benn
avel a zô gañt-hañ leiz hé benn
1850
Daveenn :
GON.II
pg leiz
Evit bezañ eürus n'eo ket ret kaout gened, / Kaout arc'hant leizh ar yalc'h ; ar furnezh [,] gwellañ zo.
Evit beza euruz ne ket red kaout gened, / Kaout arc'hant leiz ar ialc'h ; ar furnez gwella zo.
1867
Daveenn :
MGK
p58
Ha levenez a voe leizh an ti e Kintuialos en deiz-se.
Ha levenez a voe leiz an ti e Kintuialos en deiz-se.
1924
Daveenn :
SKET.II
p.13
Mab an aotrou, ur paotr a bevarzek vloaz, an aotrou Beskont, a lavare Gargam, leizh e c’hinou eus ar gir-se, — an aotrou Beskont ’ta a falvezas dezhañ, an deiz-se ivez, mont da ober un tammig tro war ar mor.
Mab an ôtrou, eur pôtr a bevarzek vloa, an ôtrou Beskont, a lavare Gargamm, leiz e c’hinou eus ar gir-ze, — an ôtrou Beskont ’ta a falveas d’ean, an de-se ive, mont da ober eun tammig tro war ar mor.
1924
Daveenn :
BILZ1
Niv. 46, p.1089 (Here 1924)
— Leizh ar bezel c’horo, eme Bilzig dezhañ en ur c’hwezhadenn.
— Leiz ar beel c’horo, eme Bilzig d’ean en eur c’houezadenn.
Daveenn :
VALL
pg (il a toujours du français à la) bouche
Mes, ma en doa ar marichal nerzh spontus leizh e zivrec’h, Job en doa kemend-all d’an nebeutañ, ha, gant Lom o tont da sikour e vignon, an daoù Satanaz en em gave barrek.
1944
Daveenn :
ATST
p.122
N'eo ket peuketa eo a reas kenskolidi ar breur Arturo. C'hoarzhin didro, ne lavaran ket, ha leiz [leizh] o begoù.
1949
Daveenn :
SIZH
p.60
Arru eo skuizh leizh a gazetennerien gant ar geusterenn a rankont servijout d'al laeron, d'ar bolitikourien a lavar gaou, d'ar pennoù-industriezh vrein ha d'ar saotrerien, ha kement zo... a implij ar gazetennerien evit ober brud evite o-unan peotramant evit o ensavadur.
