1. RELIJ. (gant ur bennlizherenn-dal)
[1554, 1677, 1732, 1867] Pedenn Jezuz-Krist, bet desket gantañ d'e ziskibien, a grog gant ar gerioù latin Pater noster ; d.l.e. Hon tad.
Lavaret div Bater ha div Ave Maria. Lavaret ar Bater vras diouzh an noz. Paterioù hag Aveoù.
&
Trl. (impl. hep gm.)
Kanañ Pater : kanañ ar bedenn anvet Pater.
A-barzh kanañ Pater e reer teir sin ar Groaz war ar c'halir.
2. Trl. skeud.
Gouzout, deskiñ, anavezout udb. evel e Bater : e c'houzout dindan eñvor.
[1944] Komz a rae galleg evel e bater [...].
&
Gwir Bater, gwir evel ar Bater : gwir penn-da-benn.
[1929] Ne gredan ket e ve gwir Bater kement tra a lavarer din.
&
Klevet e Bater, e Bater noster : bezañ gourdrouzet gant ub.
&
Lavaret e Bater, kontañ e Bater noster da ub. : e c'hourdrouz.
&
Na c'houzout na Pater na Noster : na c'houzout pedenn ebet, na c'houzout netra ebet.
&
Echu ar Bater : echu eo pep tra da vat.
&
Emañ ar c'hazh o lavaret e Bater : o rouzmouzat.
&
Toull ar Bater : ar genoù.
3. Dre ast.
Kement pedenn zo.
Goude ar pateroù noz. Pateroù daou benn an deiz. Mont da gousket hep Pater na Noster : hep bezañ lavaret pedenn ebet.
&
Dre fent.
Pater domm : pedenn lavaret er gwele.
4. Pemdez.
Heuliad kunujennoù.
Ar Bater-se a gleve ken alies ha bemdez.
&
Pater gleiz : kunujenn.
5. Ger-stur a zalc'her dezhañ.
"Sport evit ar re yaouank", setu ar bater nevez !
Pan lavarer an chapeled ez eo ret lavaret war pep unan a'n greun bras ar Pater noster hed-ha-hed, ha war pep unan a'n re vunut an Ave Maria tout antier ha war ar groaz[,] an Gredo.
Pan lauarer an Chappelet, ez eo ret lauaret voar pep vnan a-n greun bras an Pater noster het ha het, ha voar pep vnan a-n re munut an Aue Maria tout antier, ha voar an Croas an Credo.
1622
Daveenn :
Do.
p56
Erfin er pedan ma plijo gantañ ma frezervi ha ma miret en noz-se a bep dañjer ha drougeur : ha goude-se e lavaran ar Bater hag an Ave, hag en em rekomandan da ma ael mat, da'm fatrom ha da sent ha santezed ar baradoz.
Erfin er pedân ma pligeo ganta ma preservi ha ma miret en noz-se à bep danger ha drouc-heur : ha goudese e lavarân ar Pater hag an Ave hag en em recommandân da ma Ael mat, d'am Patrom ha da sent ha sentezed ar Barados.
1677
Daveenn :
Do.
p53
M. Pehini ez eo ar c'hentañ hag ar priñsipalañ eus an holl orezonoù ? D. Ar Pater noster.
M. Pehini ezeo ar c'henta hag ar principala eus an oll Oraesonnou? D. Ar Pater noster.
1677
Daveenn :
Do.
p19
goût un dra bennak èl e Bater
gout un dra-benac el e batér
1732
Daveenn :
GReg
pg fond (Savoir une chose à fond, Van.)
digej ar bater
diguech ar bater
1732
Daveenn :
GReg
pg assembler (les lettres, éppeller), benir (guerir par des oraisons, en vertu d'un pacte), guérir (Guérir par des oraisons, rendre la santé par des oraisons, en vertu d'un pacte.)
ar bater
1732
Daveenn :
GReg
pg (l'Oraison) Dominicale
ar bater noster
ar bater-noster
1732
Daveenn :
GReg
pg (l'Oraison) Dominicale
digejet ar bater
digueget ar bater
1732
Daveenn :
GReg
pg guérir (Guérir par des oraisons, rendre la santé par des oraisons, en vertu d'un pacte, pp.)
gouzout un dra evel e Bater
gouzout un dra evel e bater
1732
Daveenn :
GReg
pg fond (Savoir une chose à fond.)
gouvezet un dra evel e Bater
gouvezet un dra evel e bater
1732
Daveenn :
GReg
pg fond (Savoir une chose à fond, pp.)
Kan al labousig a zo berr, m'oar 'vat, n'eo ket hir kennebeut ar Bater : hogen n'eo ket ul labous eo an den, ha marvailhoù n'int ket Paterioù.
Kan al labousik a zo berr, m'oar vad, ne ket hirr kennebeud ar Bater : hogen ne ket eul labous eo ann den, ha Marvaillou n'int ket Pateriou.
1867
Daveenn :
MGK
Rakskrid VIII
Kalon tud ar vro a dride a levenez o welet [e] oa, e kreiz kement a zispac’h, ankounac’haet kouent Sant-A[l]bin, ha bep noz e pep ti, pa c’helled lavaret ar pedennoù, rak ne c’helled ket hen ober bemdez, abalamour d’ar republikaned ha d’an dud fall a rede dre ar vro, ha ne felle ket dezho klevet hanv eus a Zoue, bep noz e lavared atav ur "Bater" hag un "Ave Maria" evit pellaat pep droug diouc’h menec’h an abati.
Kaloun tud ar vro a dride a levenez o velet oa, e kreiz kement a zispac’h, ankounac’heat kouent Sant-Aubin, ha bep noz e pep ti, pa c’hellet lavaret ar pedennou, rak ne c’hellet ket hen ober bemdez, abalamour d’ar republikaned ha d’an dud fall a rede dre ar vro, ha ne felle ket d’ezho klevet hano euz a Zoue, bep noz e lavaret atao eur "Bater" hag eun "Ave Maria" evit pellaat pep droug diouc’h menec’h an abati.
1877
Daveenn :
EKG.I.
p.35
— Ur martolod, Salver Jezuz ! a chale ar vamm. Hag aliesoc’h eget bemdez, Janedig a gleve ar memes pater.
— Eur martolod, Salver Jezuz ! a jale ar vamm. Hag alïesoc’h eget bemde, Janedig a gleve ar memes pater.
1925
Daveenn :
BILZ2
p.150
Re figus e oa bet tintin Katell, ha bremañ, emañ en iliz o ruzañ he inou, o tijabañ pateroù a-hed an deiz, o krignat treid ar sent hag ar sentezed evit goulenn digante ar c’hras da gaout da vihanañ ur gwaz… er Baradoz.
Re figus e oa bet tintin Katell, ha breman, eman en iliz o ruza he inou, o tijaba paterou a-hed an de, o krignat treid ar zent hag ar sentezed evit goulenn digante ar c’hras da gaout da vihana eur gwaz… er Baradoz.
1925
Daveenn :
BILZ2
p.151
- A ! Mard eo evel-se eo emañ an traoù, Yann ! Me ne gredan ket e ve gwir pater kement tra a leverer din ; trawalc'h em eus da ober o krediñ ar pezh a welan !
- A ! Mar deo evel-se eo emañ an traou, Yann ! Me ne gredan ket e ve gwir-pater kement tra a leverer d'in ; trawalc'h em eus da ober o kredi ar pez a welan !
1929
Daveenn :
SVBV
p10
Komz a rae galleg evel e bater, hag an holl yezhoù keltiek.
Komz a rae galleg evel e bater, hag an holl yezou keltiek.
1944
Daveenn :
EURW.1
p.170
- Evel-se emañ kont gant ar garantez. Deut e oan, dre zegouezh, da lavarout ur bater da Werc'hez venniget ar Rozera. Ho kwelet am eus...
