Dezverkoù all

Distagadur

Stankter implij : 

Testeniekaet e : 
NDBF
GBAHE

Termenadur :  Kuzhat an termenadur

I. A. 1. Evn-porzh eus ar genad Gallus, desavet evit he c'hig hag he vioù, anezhi parez ar c'hilhog. Ar yarezed hag ar c'hilheien o pigosat greun. Dozvet eo ar yar. & Yar-c'hor : ur yar a zo o c'horiñ. 2. Trl. PEMDEZ Mab ar yar : moranv ar c'hilhog. B. Neb evn doñv eus ar genad Gallus (yarezed, kilheien, polezi, h.a.). & (en e furm lies "yer") Stroll an evned-porzh. Klud ar yer. Yer oc'h ober o here : o cheñch pluñv. Yer zo o ragachat, avel zo da gaout. C. Trl. [1931] Ober askellig d'ar yar : stlakal e zivaskell dirazi. & Trl. skeud. [1931] Vi pe labous zo gant ar yar : udb. kuzh a ziskreder warnañ zo er pezh zo bet klevet lavaret. D. (dirak ur spizer) Parez evned all. Yar-Indez. Yar-Spagn. HS. enez, kabon, kilhog, polez, poñsin. E. (db. an amprevaned) 1. Yarig Doue, yarig an Aotrou Doue : buoc'hig-Doue. 2. Yarig an hañv : balafenn. II. Dre skeud. (db. an dud) 1. Den mezhek. Mezhek evel ur yar dilostet. & Dre gunuj. Den aonik, digalon. Yar dilostet ! Yar beliet ! Kozh yar ! 2. Maouez drouk ha gwidreüs. 3. Trl. Bezañ abaf evel ur yar dibluñvet : bezañ abaf-tre. & Distreiñ war an tu ma skrab ar yar : mont war-gil. 4. Yar gozh : yalc'had kuzh. Daoust hag en doa en den-se ur yar gozh, ha pelec'h e oa ? III. 1. STEREDON. Yarig he evned, ar Yarig wenn he c'hwec'h evn : stroll stered heverk e steredeg an Tarv, e anv skiantel "Pleiades". 2. Dre ast., trl. Emañ ar Yar Wenn o tibluñvañ : erc'h zo oc'h ober.

Skouerioù istorel : 
66
Kuzhat roll ar skouerioù

yar

1499
Daveenn : LVBCA p204 (ieline)

emañ ma yar o c'hiriñ

1659
Daveenn : LDJM.1 pg (ema ma iar o) c'hiri

yar

1659
Daveenn : LDJM.1 pg Poule

yer

1659
Daveenn : LDJM.1 pg Poule

emañ ar yar e gor

1659
Daveenn : LDJM.1 pg (ema an yar e) gor

stlipoù yer

1732
Daveenn : GReg pg brouialles (intestins de poissons, ou, de volailles qu'on vuide)

yer gouez

1732
Daveenn : GReg pg gelinote (Gelinote des bois, poule sauvage, Van., p.)

yar sklokerez

1732
Daveenn : GReg pg glousser (Poule qui glousse.)

yar gouez

1732
Daveenn : GReg pg gelinote (Gelinote des bois, poule sauvage, Van.)

yar gorerez

1732
Daveenn : GReg pg couveuse (poule qui couve)

yar gouez

1732
Daveenn : GReg pg gelinote (Gelinote des bois, poule sauvage, Van.)

yer

1732
Daveenn : GReg pg geline (poule, p.)

an diglud eus ar yer

1732
Daveenn : GReg pg dejuc (temps où les poules quittent le juc)

yarezed

1732
Daveenn : GReg pg geline (poule, p.)

yar

1732
Daveenn : GReg pg geline (poule)

plac'hed ar yer

1732
Daveenn : GReg pg gardeuse (Gardeuse de poulets d'inde, d'oisons &c., p.)

plac'h ar yer

1732
Daveenn : GReg pg gardeuse (Gardeuse de poulets d'inde, d'oisons &c.)

yar glocherez

1732
Daveenn : GReg pg glousser (Poule qui glousse.)

yar klocherez

1732
Daveenn : GReg pg glousser (Poule qui glousse.)

yer gouez

1732
Daveenn : GReg pg gelinote (Gelinote des bois, poule sauvage, Van., p.)

mirit ouc'h ar yer na ziskrabint an douar

1850
Daveenn : GON.II pg diskraba

yar

1850
Daveenn : GON.II pg kileg, énez, éénez, iar

Likit un azdov d'ar yar zu.

1850
Daveenn : GON.II pg asdô (Mettez un œuf couvi à la poule noire).

It da bakañ ur yar war ar c'hlud.

1850
Daveenn : GON.II pg klûd (Allez prendre une poule au juchoir).

Livirit d'ar geginerez dibluañ ar yar.

1850
Daveenn : GON.II pg diblua (Dites à la cuisinière de plumer le poulet).

n'eo ket c'hoazh digludet ar yer

1850
Daveenn : GON.II pg digluda

dic'hreunit an ed a-raok reiñ d'ar yer

1850
Daveenn : GON.II pg dic'hreûnia

azdov

1850
Daveenn : GON.II pg asdô (Œuf couvi, œuf que l'on met dans le nid d'une poule pour la faire pondre), astô

roit ar yar da zivouzellañ

1850
Daveenn : GON.II pg divouzella

chetu ur yar da ziziziliañ

1850
Daveenn : GON.II pg dizizilia

ur vi bemdez a zozv ar yar-se

1850
Daveenn : GON.II pg, dozvi, dezvi, dôi

ur fritadenn yer hor bezo goude

1850
Daveenn : GON.II pg fritaden

yer

1850
Daveenn : GON.II pg iar

yarezed

1850
Daveenn : GON.II pg iar

ur yar hor bezo da goan

1850
Daveenn : GON.II pg iar

yar sklokerez

1850
Daveenn : GON.II pg sklôkérez, iar(-sklôkérez)

Bouzelloù yer a zo mat da bakañ krabed

1850
Daveenn : GON.II.HV pg krab

Ur yar zu

1850
Daveenn : GON.II p.13, introduction, "une poule noire"

yer

1850
Daveenn : GON.II p.20, livre premier "des poules"

yar

1850
Daveenn : GON.II p.20, livre premier "poule"

Dispennit ar yar-se ha roit eus an askell d’ho mamm.

1850
Daveenn : GON.II p.91, livre second, « Découpez cette poule-là, et donnez de l’aile à votre mère ».

Kalz a yer hoc’h eus, gwerzhit ar re-mañ din.

1850
Daveenn : GON.II p.70

Un houad a voa, yaouankik-flamm, / E-touez ar yer o klask e vamm.

1867
Daveenn : MGK p134

Dispenn ra e vignon a zo chomet er gêr / Da gousket, emezañ, goude dibriñ ur yar.

1867
Daveenn : MGK p104

Ur c'hleñved didruez hag a skign dre'r bed-holl Ar spont hag ar marv, pa deu d'en em ziroll, Kleñved aes da bakañ, taolet eus an neñvoù, Da skarzhañ pizh an douar eus e holl dorfejoù, Ar vosenn hec'h anv, a stlape en ifern Loened a-vagadoù kaset ganti d'ar bern. Ne zianalanet holl, holl avat e oant skoet, Hep debriñ nav evañ e choment evel mantret, Al leon koulz hag ar bleiz, e-kichenik an oan, Al louarn tost d'ar yar hep ober mik na mann. An durzhunell zoken, kollet he c'harantez, Ne ziskoueze d'he far nep laouenidigezh.

1867
Daveenn : MGK p24

labous yar

1909
Daveenn : BROU p. 390 (petit poussin)

yer munut

1909
Daveenn : BROU p. 401 (munud se dit des petis animaux)

Ha tezviñ a ra ar yer ? Ne dozvont ket c'hoazh; dizale e tozvint

1909
Daveenn : BROU p. 230

Dibaot ar yar ne goll e vi - O kanañ re goude dozviñ

1909
Daveenn : BROU p. 223

En tu all da Blounerin, ur c’hilhog, un toullad yer ha polezi d’e heul, sonn e benn, ruz e gribenn, pluñv e lost gwer-[g]las, lugernus, o vrañsigellat war e gein, a heñche e verc’hed etrezek ur bern teil.« — Rog ! rog ! ko ! ko !… deuit, va dousigoù koant, deuit ! « Hag e skrabe. « — Rog ! rog !

1924
Daveenn : BILZ1 Niv. 41, p.949-950 (Mae 1924)

En he c’hreiz un ti bras, meur a di bihan en e dro evel m’emañ he evnedigoù en-dro d’ur yar.

1924
Daveenn : SKET.II p.76

Mall a oa ganin mont da welout ar vorianed du o korolliñ ha da selaou anezho da [sic] ganañ, da glevout ar yer-koad [sic] o raganellañ, da arvestiñ ouzh fiñvadennoù an naered-meur hag ouzh ardoù ar marmouzien tudheñvel e-barzh ar c'hoadoù don.

1929
Daveenn : SVBV p14

vi pe labous zo gant ar yar

1931
Daveenn : VALL pg (il y a) anguille (sous roche)

plac'h ar yer

1931
Daveenn : VALL pg basse-cour

ober askellig d'ar yar

1931
Daveenn : VALL pg (battre les) aile(s ; coqs dev. la poule)

Ar yer, ar c’hilhog hag ar bolezig vihan a zihunas trumm hag a nijas spontet, betek toenn ar c’hraou ; ar pluñv a nijas kemend-all.

1944
Daveenn : ATST p.130

[G]oude 'oa yer pe houidi ouzh ar ber[.]

1944
Daveenn : EURW.1 p26

— « Diwall da vont re vuan, pe e terri da c'hoûg... Diwall da dapout anoued war-lerc'h c'hweziñ... Diwall diouzh ar c'hezeg spontik... Diwall da frikañ ar yer... »

1944
Daveenn : EURW.1 p72-73

Ar yer a oa moredet war o c’hlud, souchet o fenn dindan o eskell.

1944
Daveenn : ATST p.129

Ar yer a gokorikoe ar pezh ma c’hellent, ar pemoc’h a wic’he muioc’h c’hoazh, aon gantañ gwelout e lost o vont gant an diaoul.

1944
Daveenn : ATST p.130

Pa gave en e voued un tamm bara re galet, e tegase anezhañ en-dro da Garreg-al-Louarn, rak ma oa re galet evit e c’henou dizant, e veze blot ha saourus evit beg lemm ar yar gozh.

1944
Daveenn : ATST p.59

« Deomp d’ar c’hraou ! Lom, d’ar c’hraou ! da sachañ hardi war lost ar pemoc’h ha da drubuilhañ ar yer war o c’hlud. »

1944
Daveenn : ATST p.129

E sujidi nemeto a oa ar mul Alejandro ha daou gi-bleiz o mouezhioù braouac'hus. N'o doa da amezeien nemet ar brini, tev e-giz yer, ha guped an oabl, hag ivez poblad safronus gwenan an dousenn koloennoù bennak, a lakae buhez er c'hloastr, e lec'h ar venec'h aet davet Doue.

1949
Daveenn : SIZH p.52

Hervez a lâr, emañ o klask / Ul louarn fin e loch ar yer, / Pe ur goukoug e neizh an drask, / Ha bet eo bet e meur a gêr.

1960
Daveenn : PETO p33

Ar pezh a oa ar plijusañ evidomp-ni a oa, goude bezañ bet re voazet ouzh kig gwevn ha kalet yer an diabarzh, kaout amañ pesked fresk da bep pred.

1985
Daveenn : DGBD p90

"Gwerzhet ar vi, hag eñ e revr ar yar," emezi din, hep tagnouzal, met war don unan ha ne gred ket e c'hellfe c'hoarvezout tra vat ebet.

2015
Daveenn : EHPEA p68

Ofis publik ar brezhoneg

Rouedadoù sokial