Dezverkoù all

Distagadur

Stankter implij : 

Testeniekaet e : 
NDBF
GBAHE

Adstummoù istorel pe rannyezhel testeniekaet : 
3
Diskwel an adstummoù

Stummoù pleget : 
58
Diskwel ar stummoù pleget

Termenadur :  Kuzhat an termenadur

v. I. V.g. 1. (db. al loened) Reiñ e vouezh da glevet, pa reer anv eus ar bleiz, h.a. 2. (db. an dud) Reiñ ur youc'hadenn, youc'hadennoù da glevet. An disterañ stroñs a rae dezhañ youc'hal gant ar boan. Youc'hal a-bouez penn, a-bouez e benn. Diskordañ da youc'hal. & Trl. Youc'hal war ub. : komz kreñv evit bezañ klevet gantañ, evit sachañ e evezh, evit rebech udb. dezhañ, h.a. Kendalc'homp da embann hor gwirioù, ken a savo mezh ganto pa welint e youc'her warno dre ar bed-holl. & Trl. kv. Youc'hal evel ur broc'h, evel ur bleiz skaotet : youc'hal kreñv. 3. Dre heveleb. (db. an avel, ar mor dirollet) Trouzal-kenañ. Ar mor zo o youc'hal. HS. hudal, yudal. II. V.k.e. 1. Distagañ komzoù a vouezh uhel, gant nerzh. Ar vrezelourien a youc'he anv ar sant pa veze ar stourmadoù en o gwashañ. 2. (en danevellañ dieeùn) Termen a dalvez da c'heriañ e lavarer komzoù a vouezh uhel. Skoulmañ a rejont o daouarn da ober ur chadenn ha youc'hal : a-sav ! Ne dremenot ket. & « N'ho pezet aon ebet », a youc'has outañ Yann Gouer.

Skouerioù istorel : 
25
Kuzhat roll ar skouerioù

youc'hal

1499
Daveenn : LVBCA p204 (hucher)

youal

1850
Daveenn : GON.II pg ioua, iouc'ha

youc'hañ

1850
Daveenn : GON.II pg ioua, iouc'ha

youet

1850
Daveenn : GON.II pg iouc'ha, ioua

youc'het

1850
Daveenn : GON.II pg iouc'ha, ioua

P'o devoe en em gutuilhet, / Rebechet, youet, rendaelet / A-bep-eil en em damallet, / Ar marmouz, o welet penaos edo 'r c'hoari, / A lavaras dezho, droug ennañ a-zevri : / - "Bremañ, va mignoned, me oar mat ho toareoù, / Hag ho-taou e paeoc'h ar gwir hag ar mizoù.

1867
Daveenn : MGK p37

Neuze ar prezeger, gant ur vouezh a oa kre, hag en devoa lakaet kreñvañ er c'halonoù; evel a ra 'r gurun, pa dregern en neñvoù, a groze a-zioc'h an dud, en ur youc'hal outo : "Ned oc'h ket diwar ouenn ho tud-kozh zo marv [...]".

1867
Daveenn : MGK p2

Un dra ne voe klevet biskoazh, E poan-vugel un dorgenn vras Youe ker spontus ma krene An douar dek lev ac'hane. War gement-se an holl a lavare en-dro e vije diwarni brasañ kêr voa er vro. Petra [a] c'hanas ? ne gredfe den : Ul logodenn.

1867
Daveenn : MGK p32

Mes ar c’hi ne rae van, ha Loull ar Bouc’h a youc’he a-bouez e benn : Ai !... ai !... ai !...

1877
Daveenn : EKG.I. p.140

Atav e kleven krial ha youc’hal war-zu Keryann ; n’eo ket an dra-se a rae aon din ; mes kaout a rae din e kleven ivez atav kaozeal goustadik en-dro din, en tu bennak, hep ma ouien e pelec’h.

1878
Daveenn : EKG.II p.23

An avel a sourre dreist kein an tiez, ar republikaned a youc’he er penn all d’ar bourk, ha me a yae atav.

1878
Daveenn : EKG.II p.116-117

Pa weljont ar sakrist, un troc’had bazh gantañ e pep dorn hag eñ o youc’hal forzh e vuhez : « Al laer ! » an tri vugel spontet a deuas da glask skoazell ha repu digant o breur Bilzig, aon dezho.

1924
Daveenn : BILZ1 Niverenn 39, p.865 (Miz Meurzh 1924)

An darn vuiañ a oa deut evit o flijadur, evit kanañ, dañsal, youc’hal, ober trouz ha jolori : jalivari !

1925
Daveenn : BILZ2 p.158

War-lerc'h ar c'hi, nemet da goulz ar pred e ve, e kerzhe atav e vestr, an aotrou Pissoli, adjudant-diwaller kreñvlec'h Berrtomm. Kerkent ha ma veze gwelet fri du Tirfeu, unan pe unan eus ar seizh a youc'he : "22!" hag hini ebet ac'hanomp ne veze tapet o sellout ouzh an oabl.

1929
Daveenn : SVBV p7

youc'hal

1931
Daveenn : VALL pg acclamer

Bez’e oa ur gompagnunezh azened o c’hortoz ac’hanomp da bignat war o c’hein, hag a youc’he, hag a hinnoe.

1944
Daveenn : EURW.1 p.182

-« Ul lizher-kelc’h, emezon-me, a-berzh ar ministr Traoù an Diabarzh, a zifenn ouzh ar veleien implijañ ar brezhoneg en o sarmonioù hag er c’hatekizoù. Daoust ha gouzañv a raimp hevelep dismegañs ? » -« Nann, nann, » a youc’has ar bobl en ur vouezh. « Hag ali oc’h holl da sevel hor mouezh, ha da nac’h sentidigezh ? » - « Ya, ya » a huchas ar bobl.

1944
Daveenn : EURW.1 p.207

Youc'het e voe dezhi gant an dek mil selaouer a oa er Pavilion.

1944
Daveenn : EURW.1 p.171-172

— « Horell ! ! » a youc'he an holl en ur vouezh.

1944
Daveenn : EURW.1 p23

N’ouzon nemet un dra : en amzer hiziv al loened a harzh, a c’hwitell, a vlej, a wic’h, a viaou, a hinno, a yud, a hud, a voud, a chilp, a glip, a goag, a c’hroag, a gan, a richan, a grougous, a roc’h, a doc’h, a soroc’h, a c’harm, a ragach, a c’hregach, a gloc’h, a youc’h, a razailh, a rizink, pep hini en e vod hag hervez e ouenn.

1944
Daveenn : ATST p.8

An avel o yudal er gwez, ha, d’an noz, ur gaouenn o youc’hal en ur penngos derv bennak, ha me war va gwele, bemdez ha bemnoz oc’h hirvoudiñ.

1944
Daveenn : ATST p.41

Hag an dra-se a oa gwir, gwiroc’h eget gwir, rak klevet e oa bet, e-pad an noz, youc’hadennoù mantrus, spontus, ha den ebet war an douar ne c’halle youc’hal en doare-se.

1944
Daveenn : ATST p.80

Evit youc'hal e skrivomp, evit youc'hal hon dispi hag hon c'hounnar da vezañ bet beuzet, nepell eus aodoù Bro-Dreger, e gerioù flour ha luskellus ul lanv du all.

1980
Daveenn : BREM Niv. 1, p. 2

A-vec'h ma 'm boa bet amzer da gompren un dra bennak, setu ma welan o tont diouzh penn avel izel ar geriadenn, e-lec'h m'emaint o lojañ, ar vBavoumboued holl a-vandenn, en ur c'harmiñ hag en ur youc'hal, ar fulor en o daoulagadoù, o sevel o "machete" er vann, prest da sailhañ war ar bPahouined.

1985
Daveenn : DGBD p124

"Diwar ar feurmoù e vevan, ne'm eus korvoder all ebet," a youc'h a-dreñv deomp.

2015
Daveenn : EHPEA p14

Ofis publik ar brezhoneg

Rouedadoù sokial