I.
S.o. "bezañ".
II.
1. (dirak ur furm v. displ. degaset gant ar rn. v. e, dirak furmoù displeget kaout, dirak furmoù zo eus bezañ)
Bez'.
Bout ez eus tud amañ hiziv. Bout e oa kalz a avel dec'h.
2. Termen a dalvez da sevel furmoù anv-verb a denn d'an anvadur devout er c'hentañ hag eil gour unan pe lies.
Ret eo din armerzhañ amzer evit am bout goar goude-se. Mad àr an douar ne c'hoantai ket evit az pout eñ. Bet hoc'h eus kalz a draoù hep ho pout goulennet. Goude hor bout hi klevet.
3. (en e furm av., e-unan)
Termen a dalvez da sevel furmoù anv-verb a denn da anvadur devout er furm dic'hour.
Goude bout klevet an oferenn. Ar vuoc'h ne c'hall ket bout leueoù.
III. Tr. stl. isur. NA BOUT.
1. (gant ur v. en amzer dremenet an d. diskl.)
Daoust ma.
Kaer bras e oa diabarzh ar c'hastell na bout e oa kozh ha diskrelu.
&
Trl.
Na bout Doue : daoust ma.
Na bout Doue 'oa-eñ kozh.
2. (gant ur v. en d. div. pe en amzer da zont an d. diskl.)
Ha pa.
Na bout e tegasfen dezhi dek gwezh muioc'h eget na c'hounezan, ne 'm bo ket ma bev ganti. Na bout e vo brav, deuit memes tra !
&
Trl.
Na bout zo Doue : ha pa.
Na bout zo Doue 'va glav, ni 'yelo da vale.
Dezraoù un libell a'n gwellañ d'an bobl lik d'en em aplikañ, Ha preparañ kent mui kañvoù, Penaos pan renter an spered e tle bout hep bec'h a bec'hed : Pe bout daonet dre e fedoù
Dezraou vn libel an guellhaff Dan popl lyc do em applicaff, Ha preparaff quent muy cafaou Penaux pan renther an speret Ez dle bout hep bech à pechet : Pe bout daffnet dre é fetou.
1575
Daveenn :
M.
p34
Rezon arall a lakaan a-fet / Da vout kordial lesanvet / Honnezh eo rak en hon metoù / E tle bout sertes dre rezon / Me gav e efed plantet don / A-feson en hon kalonoù.
Rayson aral a lacquaff afet / De bout cordial leshanuet, / Honnez eo rac en bon metou / Ez dle bout certes dre raison, / Me queff é effet plantet doun / A faeçon en hon calounou.
1575
Daveenn :
M.
p36
4. Enor da dad, da vamm, hep bout fell. / Dre garantez sikour-i hag e vevi pell. 5. Muntrer ivez ne vezi ket / A volontez nag a efed. 6. Luksurius[,] mir na vezi / A efed nag a zezir mui.
4. Enor da tat, da mam, hep bout fell. / Dre charantez sicour-y hac ez beuy pell. 5. Muntrer yuez ne vizy quet / A volontez nac a effet. 6. Luxurius mir na vizy / A effet nac a desir muy.
1622
Daveenn :
Do.
p28
19. Grit din bout fournis gwarniset / A'r sin ar groaz ma voe gloazet, / Hag ar basion, Itron naet. / Dre e verit omp akuitet.
19. Gryt dyff bout fournis goarnisset / A-n syn a-n croas ma-z foue gloaset, / Hac a-n passion, Itroun net. / Dre he merit omp acuyttet.
1622
Daveenn :
Do.
p64
Bout e oe tud a-foul.
Bout e oüé tud a foul.
1732
Daveenn :
GReg
pg foule (La foule étoit grande, Van.)
Daveenn :
GReg
pg ayant (participe passé du verbe avoir), demeurer (être)
e vout
1732
Daveenn :
GReg
pg ayant (participe passé du verbe avoir)
e vout lâret
e vout laret
1732
Daveenn :
GReg
pg ayant (dit)
goude bout skrivet
goude bout scrivet
1732
Daveenn :
GReg
pg ayant (écrit)
e vout skrivet
e vout scrujvet
1732
Daveenn :
GReg
pg ayant (écrit)
bout brav
bout braü
1732
Daveenn :
GReg
pg (etre) brave (leste)
e vout en deus un distilh kaer
e vout èn des un distilh caër
1732
Daveenn :
GReg
pg (il a le) débit (agréable)
e vout dred
1732
Daveenn :
GReg
pg (avoir) droit (à)
bout nerzhus
bout nerhus
1732
Daveenn :
GReg
pg force (Avoir de la force, Van.)
bout e spi
bout ê spy
1732
Daveenn :
GReg
pg affust
bout emañ o tenniñ ouzh ar marv
bout e ma e ténnein doh er marv
1732
Daveenn :
GReg
pg agonie
bout en evezh
bout en eüeh
1732
Daveenn :
GReg
pg aguets
bout foll
1732
Daveenn :
GReg
pg fou (Etre fou, Van.)
En-dro dezhañ ur c'hroc'hen leon, / Un azen eus an azenañ, / Evitañ da vout digalon, / A lakae an holl da grenañ.
Enn dro d'ezhan eur c'hroc'hen leon, / Eunn azen euz ann azena, / Evit-han da vout digaloun, / A lakea ann holl da grena.
1867
Daveenn :
MGK
p61
Bout zo avaloù ? Pas pikol
Bout so aoulaou ? Pas pikól.
1909
Daveenn :
BROU
p. 409 (grand ; au pays de Quimperlé il est adverbe et signifie beaucoup)
bout (Kerne)
1923
Daveenn :
SKET
p.159, « Geriadur ar "Skelta Segobrani" (an daou levr kenta) » "Être".
Adaqi, mamm Bena, a oa anezhi ur gaer a vaouez, ha dezhi bout diwar gouenn ramzed an Noz.
Adaqi, mamm Bena, a oa anezi eur gaer a vaouez, ha d’ezi bout diwar gouenn ramzed an Noz.
1923
Daveenn :
SKET
p.41
bout ma
1927
Daveenn :
GERI.Ern
pg beza, bout
bout
1927
Daveenn :
GERI.Ern
pg beza, bout
em bout
1927
Daveenn :
GERI.Ern
pg bout
Ya, setu, deus da vezañ ar pezh ez out. Deus da vout zoken, n'eo ket deus da vezañ. Nebeut ha nebeut e teuer da vezañ met, a-benn ar fin, dre forzh bezañ e teuer da vout.
