Dezverkoù all

Distagadur

Stankter implij : 

Testeniekaet e : 
NDBF
GBAHE

Stummoù pleget : 
7
Diskwel ar stummoù pleget

Termenadur :  Kuzhat an termenadur

A. 1. (db. an danvezioù organek) Zo dispennet ar gwiad anezhañ, troet da fall dre obererezh garvevien, preñved. Ar c'hig-se zo hanter vrein. C'hwezh spontus a vez diwar ar pesked brein. Brein eo ar foenn gant ar glebor. Taol kuit an avaloù brein. 2. (dirak ur spizer) Brein-hudur : brein a-grenn. & (db. ar foenn, ar plouz) Brein-teil, brein-tuf : o vruzunañ ha louedet. & Brein-put, brein-pezhell, brein-teil : brein-tre. 3. Trl. skeud. Ren, sachañ ub. diwar-bouez un neudenn vrein : mont dezhañ dre e du gwan evit ma ray ar pezh a c'houlenner. B. Dre ast. 1. C'hwezh fall gantañ. E anal zo brein. 2. (db. an amzer) Klouar ha gleborek. Ned an ket er-maez gant an amzer vrein-mañ. HS. lous. 3. (db. an dour) Chag. Dour brein zo er poull. & (db. ar mor) Teñval an dour anezhañ dre ma'z eo bet mesket. 4. (db. an douar) N'eo ket bet aret, goloet a louzeier. Ar park-se a oa brein. Ur prad brein. 5. (db. ar paz) A zistag aes an danvez gludek anezhañ. Erru eo brein ar paz. 6. (db. ar savadurioù) Zo e stad fall, prest da gouezhañ. Un ti brein, ur voger vrein. Brein eo an doenn. & Eskern brein : o vruzunañ goude hir amzer. 7. (db. an dud) Gleb-tre. Ken e oa brein o c'hwezin. C'hwez-brein : gleb gant ar c'hwez. C. Dre skeud., dre zismeg N'eus dalc'h speredel ebet ennañ, direizh e vuhezegezh. Kalonoù brein gant an diroll, gant ar pec'hed. Hennezh zo brein gant ar binvidigezh. & Kunuj. Loen brein !

Skouerioù istorel : 
36
Kuzhat roll ar skouerioù

brein

1499
Daveenn : LVBCA p42 (pouri)

gwin brein

1659
Daveenn : LDJM.1 pg vin (pourry)

brein

1659
Daveenn : LDJM.1 pg pouri

pezhell brein

1659
Daveenn : LDJM.1 pg pouri

hesked brein

1732
Daveenn : GReg pg froncle (Froncle qui suppure.)

Brein eo ar pesked-mañ.

1732
Daveenn : GReg pg gâter (Cette viande est gâtée [sic].)

brein eo an naou benn eus an treust

1732
Daveenn : GReg pg (les) bout(s) de la poutre sont pourris)

kig brein

1732
Daveenn : GReg pg chair (corrompuë)

Gallaoued vrein

1732
Daveenn : GReg pg galois (ou galot, terme de basse Bretagne, pour dire, celui qui est du Païs François, de la haute Bretagne, en terme d'injure, p.)

Brein eo ar c'hig-mañ.

1732
Daveenn : GReg pg gâter (Cette viande est gâtée.)

poull brein

1732
Daveenn : GReg pg cloaque (lieu puant)

alan vrein

1732
Daveenn : GReg pg haleine (Haleine puante.)

Gall brein

1732
Daveenn : GReg pg galois (ou galot, terme de basse Bretagne, pour dire, celui qui est du Païs François, de la haute Bretagne, en terme d'injure.)

N'eo ket brein a-walc'h ar gardenn.

1850
Daveenn : GON.II pg karden (La litière du chemin n'est pas assez pourrie).

brein

1850
Daveenn : GON.II pg brein (Pourri. Putride. Gangrené).

brein-tuf

1850
Daveenn : GON.II.HV pg brein-tûf (Tout à fait pourri).

Un aval brein hoc'h eus roet din.

1850
Daveenn : GON.II pg brein (Vous m'avez donné une pomme pourri).

Brein eo kreizenn ar wezenn

1850
Daveenn : GON.II pg kreizen

Hanter vrein

1850
Daveenn : GON.II p.8, introduction ; "à demi-pourri"

Ar vioù-mañ a zo brein, it da glask re all.

1850
Daveenn : GON.II p.77 (Ces œufs-ci sont pourris, allez en chercher d'autres).

« Ma vez paet d'e [ar bleiz] lazhañ un toullad lakizien, / Traoù fall ha didalvez, mat da strinkañ bouilhenn, / D'ober droug d'al loened, en ur goll o amzer[,] / N'ho peus nemet selaou pa leñvo mab kouer, / Hag e klevoc'h ober aon dezhañ rak ar bleiz ; / Ha kement-se, va Doue ! C'hwi a wel poanioù ar geizh ! / Evit ur c'hi, ur c'hagn pe ur c'hozh azen brein / Am beus gallet da gaout, pe d'am c'hoan, pe d'am lein. »

1867
Daveenn : MGK p83

brein tuff

1909
Daveenn : BROU p. 208, 434 (Brein-tuf ne voudrait-il pas dire : pourri à faire cracher ?)

Gwiañ gloan deñved ne reont ket, nag evañ laezh saout ; diwar vioù brein, preñved, pesked, kregin, bezhin eo en em vevont.

1924
Daveenn : SKET.II p.65

Yann en devoa ur vag, hanvet an Deureugenn, ur vag du, ponner, kozh-douar : ar vartoloded a lavare penaos e oa brein-put.

1925
Daveenn : BILZ2 p.141

breinat

1927
Daveenn : GERI.Ern pg brein

brein

1927
Daveenn : GERI.Ern pg brein

« Tri c’hant ar vag hag hoc’h eus bet ar front da c’houlenn hanter-kant diganeomp evit un devezh labour pe zaou ? Sell! me ’garfe ez afe dreist skluz ar Prad-Hir, ha goude, da foñs ar stêr. Laer brein ! »

1944
Daveenn : ATST p.109

Eo, ar c’hegined, pa vezont distagellet mat, a zeu a-benn da zrailhañ meur a gomz, ha klevet em eus unan anezho en un ostaleri a Vro-Leon o lavarout da gement den a zeue en ti : « mezvier brein ! mezvier brein ! »

1944
Daveenn : ATST p.8

— « Mezv hoc’h-unan, lonker brein. Ouzhpenn ur varaz[h]ad sistr hoc’h eus evet hiziv. » — « Ha goude ? An dra-se a ra droug deoc’h ? » — « Marteze. » — « Ya ! droug a rafe deoc’h… ur… ur vuredad sistr. Me… me… ur varrikennad ne ra ket aon din. N’eus ket er c’hanton un ever sistr eveldon-me. »

1944
Daveenn : ATST p.20

–…Ar Vaouez ? Ijinusañ skoazellerez an Toueller da gas ar Bed da goll… Skoazellerez an Diaoul an hudurañ, enebourez priziusañ vertuz mab-den, ar c’hlanded… Vas iniquitatis, puñs ar c’hadaliezh… Bez gwenn ha flamm e ziavaez, ha brein e ziabarzh : dont a ra a-benn da wiskañ hetus ar Pec’hed Hudur !

1949
Daveenn : SIZH p.40

Ar c'hozh tourc'h brein !

1960
Daveenn : PETO p51

Ouzhout, kure, am eus avi, / Me, an trubard, ar renavi, / Pa zeu lec'hid da zilaviñ, / Lec'hid lor ha brein ma fec'hed / 'Barzh ma c'halon skuizh ha rec'het / Hag em ene lous ha nec'het.

1960
Daveenn : PETO p40

Petra 'reont evit difenn an aod ha labour ar Vretoned, laket en arvar gant al loustoni brein-se ?

1980
Daveenn : BREM Niv. 1, p. 3

En ur ober hent evel-se e teu d'hor mignon tev "Nzao" risklañ diwar ur c'hef gwezenn hanter vrein ha, poudoudoufez, war e revr adarre !

1985
Daveenn : DGBD p37

Nepell diouzh korn ar vanell e oa ul leurgêr garrezek, tiez kozh ha kaer en-dro dezhi, an darn vuiañ anezho dispenn ha disleber avat, ha feurmet dre ranndi pe dre gambr da dud a bep seurt hag a bep renkad : engraverion, adeiladourion, gwiraourion vrein, ha kouraterion skeudik.

2012
Daveenn : DJHMH p28

"An doare nemetañ eo da c'horo arc'hant digant ar stad vrein-se," a lavar deomp kent kimiadiñ.

2015
Daveenn : EHPEA p13

Ofis publik ar brezhoneg

Rouedadoù sokial