Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Formes fléchies : 
7
Afficher les formes fléchies

Définition :  Masquer la définition

I. Doar./Stn. A. 1. [1499] Zo, a zegouezh e dibenn ar c'houlz ret, reizh, dereat, boas. Diwezhat out hiziv. Diwezhat eo ho klac'har. Pardaez diwezhat e oa anezhi. Int eo a oa ar re ziwezhatañ o tont. & Bezañ diwezhat d'ub. ober udb. : bezañ mall, tremen mall dezhañ e ober. & Re ziwezhat : zo goude ar c'houlz ret, reizh, boas. Re abred pe re ziwezhat e vez holl an traoù. 2. Dre ast. Zo, a zegouezh goude ar c'houlz ret, reizh, dereat, boas. Ul lein ziwezhat : debret goude ar c'houlz boas. Ul louzoù diwezhat : roet goude ar c'houlz dleet. 3. (db. an eurieroù) Re ziwezhat : goude an eur reizh. Re ziwezhat eo an horolaj-mañ. B. 1. (db. ar frouezh, al legumaj) Azv, mat da zebriñ goude ar braz eus ar frouezh, al legumaj zo a seurt gantañ. An avaloù-mañ zo diwezhat. Per diwezhat int. Frouezh diwezhat. DHS. diwar-lerc'h. ES. abred, prim. 2. (db. ar gwez-frouezh) Zo goude ar mare boas da vezañ en he bleuñv, da reiñ frouezh. Ar c'herezenned zo diwezhat er bloaz-mañ. C. (db. an dud) 1. (db. ar vugale) [1931] N'eo ket diorroet e spered kement ha hini ar braz eus bugale e oad. Ur bugel, ur paotrig diwezhat. 2. Dre ast. N'eo ket diorroet e spered kement ha hini ar braz eus an dud. Un tamm eo diwezhat. Un tamm paotr diwezhat eo. [1924] Ar galloud-se n’eo bet roet — ur Ro Doue moarvat— nemet d’ar gaezhed pe d’an dud [v]ajanek, d’an dud diwezhat. ES. abred. 3. Na soñj ket er pezh zo d'ober, a zere ober. Me zo diwezhat ! : na sot on, memes tra. II. Adv. 1. Goude ar c'houlz ret, reizh, dereat, boas. Diwezhat emaout o tant. gwall ziwezhat eo aet da gousket. Dont diwezhat d'e goan. Bezañ tapet diwezhat gant e labour : kaout dale gant e labour. & Diwezhat goude koan : pell goude koan. Diwezhat goude koan e kemeras penn e hent. & Diwezhat-mezh : gwall ziwezhat, ken eo ur vezh. Diwezhat-mezh emaoc'h. & Re ziwezhat : goude ar c'houlz dleet. Ne dalvez da netra klask ober an traoù re ziwezhat. Grit an dra-se a-raok ma vo re ziwezhat. & Trl. skeud., pemdez Bezañ ganet da Sadorn da noz goude koan diwezhat: na vezañ gwall fin. 2. (db. an eur, gant ar v. bezañ hep merk gour) Diwezhat eo : emeur e dibenn ur prantad bnk. [1878] [...] n’oa ket a c’houloù e prenestr starn-an-daol ; mes an dra-se n’oa ket iskis, rak diwezhat e oa dija. Diwezhat eo anezhi. Erru eo diwezhat. & Diwezhat-bras eo : gwall ziwezhat eo. & Diwezhat-noz eo : diwezhat eo en noz. ES. abred. 3. Tr. adv. Abred* pe ziwezhat, koulz* pe ziwezhat. & Abred* ha diwezhat. & D'an diwezhatañ, da ziwezhatañ, evit an diwezhatañ : troiennoù a dalvez da c'heriañ ne c'hallo ket an dra-mañ-tra c'hoarvezout, bezañ sevenet goude ur c'houlz a veneger. Dont a ray warc'hoazh d'an diwezhatañ. & Diwezhatañ ar gwellañ, an diwezhatañ ar gwellañ : an diwezhatañ ma c'haller. 4. (en e zerez-uheloc'h) Goude ar c'houlz-mañ-koulz. Deuet e oa en-dro naontek miz diwezhatoc'h. Gouezet en doa diwezhatoc'h petra a oa c'hoarvezet. Pa voe diwezhatoc'h anezhi e tistrojont d'o c'hêr.

Exemples historiques : 
44
Masquer la liste des exemples

diwezhat

1499
Référence : LVBCA p62 (tardiff)

diwezhat

1659
Référence : LDJM.1 pg tard

re ziwezhat

1659
Référence : LDJM.1 pg (trop) tard

avaloù diwezhat

1659
Référence : LDJM.1 pg (pommes) tardives

sezon diwezhat

1659
Référence : LDJM.1 pg (arriere-) saison

avaloù diwezhat int

1850
Référence : GON.II pg divézad

re ziwezhat eo

1850
Référence : GON.II pg divézad

Diwezhat eo, distroomp d'ar gêr.

1850
Référence : GON.II p.84, livre second, « Il est tard, retournons à la maison ».

Diwezhat eo anezhi.

1850
Référence : GON.II p.20, livre premier, "Il est tard".

diwezhat eo anezhi

1850
Référence : GON.II digoradur

diwezhat

1850
Référence : GON.II pg divézad

Neuze e lavaras : « Daoust ma'z eo diwezhat, / 'Vel ar re all a rin ; bez' am bezo torad. »

1867
Référence : MGK p51

— « Re ziwezhat, 'mezañ, ez on bet kelennet ; / Hag-eñ zo leal mervel ker buan ha lavaret ?

1867
Référence : MGK p101

Tamm dismegañs ne vije bet / Ha pa vije lakaet [ar gwin] war daol ar roue brasañ ; / Tañvaet e voe diwezhat.

1867
Référence : MGK p39

Diwezhatoc’h, marteze, e konto deoc’h abadennoù e gozhni.

1877
Référence : EKG.I. p.1

Er penn kentañ eus a viz Mae edo ar "Rogasionoù", hag evel-se mard oa noz p’en em gavje an holl, ne vije ket c’hoazh re ziwezhat.

1877
Référence : EKG.I. p.158

Mes lezit-eñ, ne gollo netra evit gortoz, ni her c’havo abred pe ziwezhat.

1878
Référence : EKG.II p.169

Plegañ a ris da sellet dre zindan an or : edon dirak an ti ; n’oa ket a c’houloù e prenestr starn-an-daol ; mes an dra-se n’oa ket iskis, rak diwezhat e oa dija.

1878
Référence : EKG.II p.39

N’oan ket re ziwezhat, ha, ma n’en em gavje netra ganen, e vijen c’hoazh a-raok goulou-deiz e penn va beaj.

1878
Référence : EKG.II p.32

Difenn a ra an [a]otro[u] Doue, en e gourc’hemenno[u] laerezh e dra diwar an nesañ : hag al laer a ve tizhet abred pe diwezhat.

1898
Référence : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 23 janvier, p.2

Re diwezhat out bremañ. Ar prenaoù a zo groet.

1898
Référence : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 23 janvier, p.1

[H]ervez danevelloù bloaziek Iwerzhon, war-dro 1015 kent H. S. eo e tiazezas ar C’houezeled en Iwerzhon, hag un nebeud bloavezhioù diwezhatoc’h hepken e tigouezhas Predeniz (pe « Pikted »).

1923
Référence : SKET p.146 "Taolenn-amzeroniez evid istor ar Gelted".

Dre gomz dereat e tisklêrias an henañ, Mandonios, ez oa deut, eñ hag e zaou vreur, dre m’o doa da emguzuliata gant ar gwerc’hezed sakr diwar-benn traoù a bouez ret o c’henverat didest-kaer ; ha bezañ diwezhat anezhi, e krede na nac’hjent ket o digemerout ; o-unan ha diarm e teuent, fizius en enor hag e lealded an teir rouanez.

1923
Référence : SKET p.102

Re ziwezhat ez oa anezhi evit ma raje Vindosetlos an dro d’ar bagad miled-se a gaee outañ eus an eil penndremmwel d’egile.

1924
Référence : SKET.II p.40

Ar galloud-se n’eo bet roet — ur Ro Doue moarvat— nemet d’ar gaezhed pe d’an dud [v]ajanek, d’an dud diwezhat.

1924
Référence : BILZ1 Niv. 41, p.947 (Mae 1924)

diwezhat

1931
Référence : VALL pg arriéré

kas da ziwezhatoc'h

1931
Référence : VALL pg ajourner

a-benn diwezhatoc'h

1931
Référence : VALL pg à2 (à plus tard)

Anat eo ez eus ur frailhenn vras amañ [...]; ur frailhenn eus ar C'hentañhoalad ez eo, bet plaenaet pell-bras a zo; chomet eo bev diwezhatoc'h, avat, en hec'h astennidigezh etre Plougastell ha Landerne, evel m'en deus lavaret deomp Kenan Kongar.

1943
Référence : TNKN p23

Da stourm hor boa ouzh brizhsoñjennoù aotrounez diwezhat, hag ouzh beleien disfizius, ne oant ket sur petra ‘oamp o klask.

1944
Référence : EURW.1 p.206

Un tammig mezevennet avat e tistrojomp, diwezhat, da-gaout hor golc'hedoù kalet er paeroniaj, en ur ober [a] bep seurt hunvreoù.

1944
Référence : EURW.1 p74

« Siwazh, en em gavet on re ziwezhat, peogwir eo marv... »

1944
Référence : EURW.1 p37

Div c'hoar en doa ; Marivona ha Marika, a zeuas diwezhatoc'h da vezañ priedoù Frañsoù Keromen ha Frañsoù Blavon-Duchesne.

1944
Référence : EURW.1 p10

Pe, ma oa deuet unan bennak da welout anezhi ken diwezhat-se, en dije skoet war an nor, ha goulennet digor.

1944
Référence : ATST p.50

Miliner Penn-an-Aod a voe ker spontet ouzh e glevout ma tegouezhas dezhañ kouezhañ frank e-barzh al lenn, en ur vont diwezhat eus e vilin d’e di.

1944
Référence : ATST p.65

« Job », emezi, « an dic’harzh n’eo ket, sur, boulc’het start, rak ho falz a oa chomet war gorre an armel. It eta d’ar waremm hiziv ha boulc’hit an dic’harzh evit mat ! Ha, dreist-holl, na lavarit ket gevier d’ho mamm, rak ar mammoù a zo finoc’h c’hoazh eget o bugale, hag, abred pe ziwezhat e teuont atav da c’houzout ar wirionez ! »

1944
Référence : ATST p.68

Ar merc’hed a drape hag a drape an toaz ar buanañ ar gwellañ ; rak hiniennoù anezho a oa diwezhat gant o labour.

1944
Référence : ATST p.89

Diwezhat e oa, pa zeuas en-dro d’ar gêr, rak ar c’holier ne oa ket bet prest diouzhtu, e ti ar boureller.

1944
Référence : ATST p.127-128

Diwezhat e oa ivez ar breur Arturo d'e goan, dre m'en doa re hir-gortozet [hirc'hortozet ].

1949
Référence : SIZH p.66

Prometet 'n doa Monsieur Veto / Bez' atav feal d'ar vamm-vro. / He zrubardet en deus : / Gwall ziwezhat kaout keuz.

1960
Référence : PETO p44

Met en em saveteet n'oc'h ket oc'h ma flatañ, / Diwezhatoc'h ' weloc'h.

1960
Référence : PETO p48

Evidon-me a zlee adwelout Casa naontek miz diwezhatoc'h, e penn kentañ miz genver 1939.

1985
Référence : DGBD p13

Berz[h] bras a reas ha degemeret e voe an opus francigenum er broioù all, abred pe ziwezhat.

2013
Référence : LLMM Niv. 399, p. 8

Dav eo ober anv amañ deus un dra all : abred pe ziwezhat e vo embannet gant ur stourmer entanet ez eo ret sevel obererezhioù feulsoc'h-feulsañ peogwir e vez graet gant feulster (ha feulster bras a-wechoù) gant an enebourien.

2015
Référence : DISENT p66

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux