Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Variantes historiques ou dialectales attestées : 
1
Afficher les variantes

Formes fléchies : 
5
Afficher les formes fléchies

Définition :  Masquer la définition

V.k.e. I. A. 1. Spiañ. Ma c'hazh, 'm eus aon, zo o c'hedal ul logodenn. 2. KOZH Evezhiañ. Gedal ar brizonidi. B. Dre ast. 1. Gortoz ub., udb. Emaon o c'hedal Kaourintin. Mont e-barzh an ti hep gedal ar respont. 2. (dirak ur renadenn a denn d'ur pennad amzer, d'ur c'houlz da zont) Chom keit-mañ-keit el lec'h-mañ-lec'h. Ged un tammig aze. Gedal ar mare da vezañ buhezet a-nevez. 3. Trl. Gedal ub. d'ober udb. : gedal ma ray an dra-se. Mil bell zo edon ouzh ho kedal da zont. 4. Dre ast. Gortoz udb. gant spi d'e gaout. Edon o c'hedal ar garg-hont. & Gedal tro : gedal e dro. 5. Ent krenn Gortoz. Kaer en doa gedal, ne zeue ket e vab en-dro. Ne chomas ket da c'hedal hiroc'h. Hep gedal e tiframmas ar bugel digant e vamm. & (impl. en e furm av.) Labour gedal ho po. & (impl. dirak un av.) Ur misioner a oa eno o c'hedal sevel war ul lestr da zistreiñ d'e vision. II. (impl. dirak un islav. degaset gant ar stl. ma) Gedal ma : gortoz ma. Pa droc'her an ed e ranker gedal ma va danvez bleud enno. III. 1. Tr. adv. Da c'hedal : da c'hortoz. Lakait anezho en armel da c'hedal bezañ gwalc'het. Da c'hedal, roit din an dra-se. [1877] Da c’hedal ar veleien a gendalc’ho da brezeg lezennoù Doue hag a lavaro marteze da veur a republikan : Te a zo laer... Te a zo den fall... 2. Tr. stl. isur. Da c'hedal ma : betek ar mare ma.

Exemples historiques : 
51
Masquer la liste des exemples

gedal

1499
Référence : LVBCA p82 (agaiter)

gedal

1659
Référence : LDJM.1 pg epier, guetter

bezañ aketus

1659
Référence : LDJM.1 pg guetter, soigner

gueda [sic]

1659
Référence : LDJM.1 pg gueda

gedal

1732
Référence : GReg pg aguets, attendre (demeurer jusqu'à ce que), (attendre, esperer), épier (observer), guetter (Guetter, attendre.)

gedal loezned gouez

1732
Référence : GReg pg affust

gedet

1732
Référence : GReg pg affust, aguets, attendre (attendre, esperer), épier (observer), guetter (Guetter, attendre, pp.)

Emaon amañ oc'h o gedal.

1732
Référence : GReg pg guetter (Je suis ici à les guetter.)

reiñ karg da ur re da c'hedal

1732
Référence : GReg pg aposter

O c'hedal anezho emaon amañ.

1732
Référence : GReg guetter (Je suis ici à les guetter.)

emaon amañ oc'h e c'hedal, o c'hedal anezhañ

1732
Référence : GReg pg (je suis ici à) épier (son arrivée)

monet da ober ged

1732
Référence : GReg pg garde (Monter la garde.)

gounit ur re evit gedal

1732
Référence : GReg pg aposter

gedal

1732
Référence : GReg pg aguets, épier (observer), garde (Faire garde, faire la garde.)

emaon amañ o c'hedal Kaourintin

1732
Référence : GReg pg attendre

o c'hedal ar garg-hont

1732
Référence : GReg pg attendre (il attndoit cette charge)

Emaon amañ pell zo oud ho kedal.

1732
Référence : GReg pg guetter (Il y a long-tems que je vous guette ici, que je vous attens ici.)

gedal ur re

1732
Référence : GReg pg épier (attendre quelqu'un)

aet da ober ged

1732
Référence : GReg pg garde (Monter la garde, pp.)

ho preur a c'hedan amañ

1850
Référence : GON.II pg géda

ho gedañ a ran abaoe dec'h

1850
Référence : GON.II pg géda

ar peoc'h a c'heder

1850
Référence : GON.II pg géda

Mar c'hoantait gedal betek ma teuint bras hag en oad da zimeziñ, kentoc'h e viot deuet kozh eget na viot dimezet.

1850
Référence : GON.II p.99

Ha c'hoazh e tougan-me mibien em c'hof evit ma hellfec'h gedal priedoù diganin ?

1850
Référence : GON.II p.99

gedañ

1850
Référence : GON.II pg déporta, déporda, géda, gortozi, spia

gedal

1850
Référence : GON.II pg géda

gedet

1850
Référence : GON.II pg géda

En em harpit noz-deiz, an eil hag egile, / Ha ne skuizhot en hent, kaer ho pezo bale ; / Nad it ket eus ho pro, nad it ket pell da gantreal, / Gant aon na ve anken en hent ouzh ho kedal.

1867
Référence : MGK p21

An houad hag ar c'hi-mañ, hep chom pell da c'hedal, 'ya war o fenn er stêr, hag a neuñv en tu all…

1867
Référence : MGK p3

« Gortozit c'hoazh, mar plij, ma teui va grweg ganen : / Va mab a zo yaouank, gedit ma vezo den ; / Roit din-me amzer da sevel / Talbenn va zi a-raok mervel. »

1867
Référence : MGK p101

Ha gedal a raf[e]c’h aze ur pennadig, war ar palier, e-pad ma vezin oc’h ober kement-se ?

1877
Référence : EKG.I. p.14

Peur e teuio adarre ar c’hiz kozh da zibennañ ar veleien ? Kentoc’h eget na soñj da galz marteze. Da c’hedal ar veleien a gendalc’ho da brezeg lezennoù Doue hag a lavaro marteze da veur a republikan : Te a zo laer... Te a zo den fall...

1877
Référence : EKG.I. p.294-295

Evit miret da gouezhañ etre daouarn hon enebourien, it pep hini d’e gêr da c’hedal ma kemennin deoc’h dont adarre d’am c’haout.

1877
Référence : EKG.I. p.288

A-benn ur pennad goude-se, e voe graet kloc’h-galv, evel evit ar badiziantoù, hag e voe adarre embannet, dre ar bourk, e oa en iliz ur c’hrouadur toc’hor o c’hedal ur beleg d’e vadeziñ.

1877
Référence : EKG.I. p.249

— Kemer da amzer, Kivoron, ne c’hedi ket pell. — Nann, ne garfen ket dale kalz, rak me a rank mont er mor fenoz, pe warc’hoazh, e vezo klevet trouz digant Ester.

1877
Référence : EKG.II p.220

Eno o gedan, hag eno e kavint o marv, mar sentit ouzhin, m’hen tou deoc’h.

1877
Référence : EKG.I. p.197

Me a sav raktal, eme ar sakrist, gedet ur pennadig bihan.

1877
Référence : EKG.I. p.111

Alo, hastit afo, hon tad a zo skuizh oc’h ho kedal.

1877
Référence : EKG.I. p.79

Savit d’an nec’h, azezit e kichen an tan da c’hedal ma vezo aozet deoc’h un tamm boued all gwelloc’h eget hor yod-ni, rak marteze hoc’h eus naon ?

1877
Référence : EKG.I. p.44-45

Hag en ur zistreiñ ouc’h Paol : — Deuet omp d’ho kerc’hat a-berzh ar Republik, ha d’ho kas d’ar prizon da Lesneven, da c’hedal mont da Vrest, hag eus a Vrest da n’ouzon dare da belec’h.

1878
Référence : EKG.II p.61

Ret e oa deomp mont er-maez eus ar puñs ha gedal ken na vije deiz evit tennañ er-maez ar c’hwec’h korf-marv, rak n’oamp ket hon-daou evit ober an dra-se.

1878
Référence : EKG.II p.56

Heuliañ a raent tad-kozh blevek ar c’hoad (da lavarout eo an arzh), war e dro da vela hag e rannent gantañ e breizhadenn ; gedal a raent ar gwiñverig gell o fringal, selaou ouzh kan an evned, ha, d’an noz, da skleur al loar, en em silañ war ribl an dour, da spiañ miled ar c’hoad, kezeg, moc’h, kirvi, tirvi gouez, o tont, a-vagadoù, da zourañ.

1923
Référence : SKET p.40

Ha peurvuiañ ivez, paotred ar bourk, Bilzig er penn kentañ, a veze oc’h e c’hedal, hag, en ur ganañ, ec’h aent da ambroug anezhañ betek Kroaz Pennenez : "Kerjantjili barvek wenn, Galochoù bras, porpant lien".

1924
Référence : BILZ1 Niv. 43-44, p.1031 (Gouere-Eost 1924)

Me a sant va bouzellenn vras o c'hourlammat e kostez dehoù va c'hof ! M'eus aon emañ-hi o c'hoari penn-tourtig !... – Ma ! lop war ar boued 'ta neuze, Yann, da c'hedal ma vo distouvet ar boutailhoù ganin-me ! a droc'has paotr Gouenoù.

1929
Référence : SVBV p9

gedet

1931
Référence : VALL pg attendre

gedal

1931
Référence : VALL pg aguets, attendre

Daoust d'an doare kriz ha garv / Ma vez drastet he fastored / Er prizon, porched ar marv / Hag, er jahin, eno loret, / O c'hedal petra emaon c'hoazh / Da zianzav dirak an holl / Al le a rankin nac'h arc'hoazh / Ma vennan chom hep mont da goll ?

1960
Référence : PETO p34

Kêroulaz ho lazhañ ' lâre, / Re all d'en ober zo dare : / Ne vo ket ret o gedal pell.

1960
Référence : PETO p62

Bez' ho poa ul lizher preset. Mont a rit da vord an hent da c'hedal paotr al lizhiri. Gwelout a rit roudoù fresk e varc'h-houarn. Nag a resped deoc'h !

1973
Référence : HYZH Niv. 88 p. 42, Anjela Duval

Setu ar blanedenn a veze ouzh hor gedal atav, kantreerien ma oamp : e pep lec'h ma tremenemp e krogemp gant ur pezh-labour bennak hag, a-benn ma veze graet anezhañ un dra bennak a-zoare, e veze mall deomp mont pelloc'h.

1985
Référence : DGBD p99

A-benn ar fin ez eo disheñvel ho testadur diouzh an hini e oan ouzh ho kedal da gas din eus Bro-Alamagn.

2015
Référence : EHPEA p398

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux