Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Variantes historiques ou dialectales attestées : 
1
Afficher les variantes

Définition :  Masquer la définition

I. 1. El lec'h-hont, pell pe belloc'h, a c'haller gwelet, diskouez. Mont a raimp betek ar menezioù a weler du-hont. HS. ahont. 2. El lec'h-hont na c'haller ket gwelet, na c'haller ket diskouez. Bremañ emaint du-hont, en Amerika. DHS. eno. HS. ahont. 3. G. pouez. (goude un ak.) Termen a dalvez da bouezañ war un anv a denn d'ul lec'h zo pell pe belloc'h. En tu all d'ar mor, du-hont, emañ hor c'hendirvi. HS. ahont. 4. E ti, e kêr an den a gomzer diwar e benn. Du-hont eo sec'h an traoù. 5. Tr. adv. Dre zu-hont : en tolead-hont. Dre zu-hont e vez barroù-amzer spontus. II. Trl. Mont du-hont : d'al lec'h-hont. Mont a raimp du-hont gant al lestr. & Dont eus du-hont : eus al lec'h-hont. III. Tr. adv. DU-HONT HA DU-MAÑ ; DU-HONT... DU-MAÑ ; DU-MAÑ HA DU-HONT ; DU-MAÑ, DU-HONT : e meur a lec'h, un tammig e pep lec'h. Gwezh e vez gwelet du-hont, gwezh du-mañ. Mont a ra da redek du-hont ha du-mañ.

Exemples historiques : 
50
Masquer la liste des exemples

tu-mañ ha tu-hont

1699
Référence : Har. pg du-hont, du-mañ, ha, hag, hont, mañ, tu (ça et là !)

mont du-hont ha du-mañ

1732
Référence : GReg pg aller

mont tu-hont ha tu-mañ

1732
Référence : GReg pg aller

en tu-hont da

1732
Référence : GReg pg de-là (suivi d'un nom)

du-hont

1732
Référence : GReg pg de-là (suivi d'un nom)

en tu-hont da

1732
Référence : GReg pg de-là (suivi d'un nom)

monet en tu-hont d'ar pezh a zo dleet

1732
Référence : GReg pg exceder

kouezhet on tu-hont el lagenn

1732
Référence : GReg pg (je me suis) embourbé (là bas)

amañ, ha tu-hont

1732
Référence : GReg pg cà (& là, ou, deçà delà)

du-hont, ha du-mañ

1732
Référence : GReg pg cà (& là, de ce côté-là, & de cet autre)

monet tu-hont, ha tu-mañ

1732
Référence : GReg pg (aller) çà (& là), (aller d'un) côté (& d'autres), (aller) de-là (& deçà)

aet tu-hont, ha tu-mañ

1732
Référence : GReg pg (aller) çà (& là)

aet tu-hont, ha tu-mañ

1732
Référence : GReg pg (aller) çà (& là)

kement-se a ya en tu-hont da skiant mab-den

1732
Référence : GReg pg (cela est au) dessus (de l'esprit humain)

tu-mañ, ha tu-hont

1732
Référence : GReg pg deça (& delà)

du-hont

1732
Référence : GReg pg de-la (loin, ou, un peu loin)

pell tu-hont

1732
Référence : GReg pg de-la (loin, ou, un peu loin)

du-hont

1732
Référence : GReg pg de-la (loin, ou, un peu loin)

du-hont

1732
Référence : GReg pg de-la (loin, ou, un peu loin)

en tu-hont da

1850
Référence : GON.II p.57, Table des Prépositions composées, "au-delà de".

tu-hont

1850
Référence : GON.II pg tû

Dougen ur banerad bleuñv zo aesoc'h, a-dra-sur, hag an aotrou Milin a zoug skañv ha brav ar re en deus kutuilhet tu-mañ, tu-hont e liorzhoù ar Varvailherien gozh, e liorzh Yann ar Feunteun, dreist ar re all.

1867
Référence : MGK Rakskrid X

« Deus amañ, te kozh paotr ! plac’h lous ; kae-te du-hont ! »

1867
Référence : MGK p75

Sell 'ta, eme unan eus "ar re ruz" a yoa o tont war he lerc’h, setu amañ unan hag a ve mat da ober parez d’an hini kozh a zo chomet du-hont da ober e vec’h lann.

1877
Référence : EKG.I. p.193

Kemeret a reas ul loan, hag, e-pad an noz, edo war vale, o vont du-mañ ha du-hont, da welet hiniennoù ac’hanomp en doa lakaet war an hentoù, war-zu Kastell, da zigas keloù dezhañ e ken kaz ma vije, a-raok an deiz, deuet Canclaux war hor lerc’h.

1877
Référence : EKG.I. p.274

En tu-hont d’ar Vinolandon, war ar [c'h]lann-hont eus ar mor Adria, em eus gweladennet an Hellas, e-lec’h e kresk ar gwez fiez ha lore ha ma vez enoret ar furnez ha pleustret ar ouiziegezh gant ar vroiz anezhi, tud kenedek o dremm, kreñv o izili, kadarn en emgann ha helavar er guzuliadeg.

1923
Référence : SKET p.13

Hepdale, du-mañ du-hont eus goueled ar mor e tiguzhas ur c’herreg bennak ma tarzhas outo an tonnoù oc’h eonenniñ, hag e voe tro enezennoù a c’hlazennas hag en em c’hourizas a skoselloù.

1923
Référence : SKET p.29

Ker gwazh ha m’emañ aet ar bed war an tu-gin gant ar brezel ma n’eo ket souezh e vije bet unan eus hor c’henvroiz harluet betek e bro-Ejipt, du-hont pell-pell, etre an Azi hag an Afrik.

1923
Référence : SKET p.5

Gantañ ha diwezhatoc'h heptañ, em eus ergerzhet an holl vroioù-se, bro "Belovesos" da gentañ, an douar uhelvrud, pinvidik ha frouezhus douret gant ar Bodinkos hag an adstêrioù anezhañ, ar Vinolandon, puilh ennañ an trevadoù mezvus en tu-hont hag e-harz ar menezioù bras erc'hek, e troad an hirziarrozioù koadek ma kantre warno an arzh, ar c'hazh gouez hag ar c'havr, ouzh glann al lennoù-meur glas, sioul ha don o dourioù evel an oabl en devezhioù hañv.

1923
Référence : SKET p.13

Ambrouget gant an tourc’h-gouez Kalido, ez eas da annezañ, en tu-hont d’an douaroù dalc’het gant bagad Nemetos, war ziv c’hlann ar Vimina ha war glann reter ar Visuria.

1923
Référence : SKET p.136

En tu-hont da goun mab-den

1923
Référence : SKET p.165, « Geriadur ar "Skelta Segobrani" (an daou levr kenta) » "De temps immémorial".

En tu-hont e welas ar mesaer Barrivindos (3).

1924
Référence : SKET.II p.40

Amañ, du-hont, tier ar besketaerien, hadet e-touez ar gerreg, war ribl an traezh, ha, kuzhet gant delioù ur bodad tilh, tier ar valtouterien ha kazarn ar soudarded.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 37, p.807 (Miz Genver 1924)

Anat diwar arnodennoù graet e 1862 e mirdi « Saint-Germain », pa n’oufed teurel un dared skañv gant an dorn noazh en tu-hont da 25 m d’an hirañ, e c’heller tizhout betek 65 m dre ober war-bouez al lêrenn-vannañ.

1924
Référence : SKET.II p.19, notenn (1)

tu-mañ tu-hont

1931
Référence : VALL pg ça (et là)

tu-mañ tu-hont

1931
Référence : VALL pg ça (et là)

du-mañ ha du-hont

1931
Référence : VALL pg ça (et là)

Petra a wele du-hont ? Ur pakad du o vont d’an traoñ gant tizh an dour !

1944
Référence : ATST p.12

C'hoari koukoug : an holl a ya da skoachañ du-mañ du-hont : an hini a oa « dindan », evel ma leverer, a ranke klask anezho.

1944
Référence : EURW.1 p24

Pa oan o kildreiñ du-mañ, du-hont, me ha gwelout ar paotr yaouank barv melen am boa remerket an derc'hent en ti-kêr, an aotrou de la Guichardière.

1944
Référence : EURW.1 p71

« Hola, hola, ma faotr, faziañ a rit. Aze ‘mañ ar c’hentañ klas. An teirvet klas a zo du-hont d’an traoñ… »

1944
Référence : EURW.1 p.102

Savet e oa da solieroù uhelañ ar manati. Mont a rae hed-ha-hed gant steudad an trepasioù strizh, amsklaer ha dilevenez, davet skol an danvez-leaned, du-hont, ouzh tor ar menez.

1949
Référence : SIZH p.66

Ha didrouz, war bouez ur sioul a zraskadenn-pleñchod, a-wechoù, du-mañ du-hont.

1949
Référence : SIZH p.65

Dimezell, biskoazh ne deomp diouzh ar gouent, nemet evit mont da San-Miguel, gouzout a rit, du-hont, er menez gouez.

1949
Référence : SIZH p.50

Goude e oa aet betek penn pellañ ar vali izelañ, evit bezañ outañ e-unan. Ur meni-gwelva [meni gwelva] a oa eno, ma tizhed gwelout, dre dreuz skramm rouez ha dreinek kasiaenned yaouank, unan eus talbennoù louet ar gouent, ar jardin kloz, kêr Viranda a-bezh gant he zoennoù ruz, ar stêr Ebro, hag ar gompezenn ec'hon-meurbet, glas evit un nebeu[d] amzer c'hoazh, harzet du-hont, pell, gant menezioù Alava, er vro [e]uskarat.

1949
Référence : SIZH p.47

Ac'hano ez arvested en he fezh kompezenn divent Miranda, gronnet klok en dremmwel, gant aradennadoù menezioù, nemet du-mañ du-hont, un ode bennak, evel war-du Burgos, « la carretera de Napoleon » (hent Napoleon) ha, tostoc'h aze, ar ganienn, a gase, dre dreuz ar pikernoù serzh, da gompezenn ar Rioja, taolead [sic, tolead] ar gwin penn.

1949
Référence : SIZH p.43

- Me a zo a gostez ar mor, emezañ : - Gouzout a raen mat e oac'h « Gallego » (kalaikiad). Du-hont eo iskis an dud. Ha n'int ket a-ouenn ganimp, war am eus klevet. Mousc'hoarzhin a reas ar breur Arturo. - N'on ket « Gallego ». Me zo Breizhad.

1949
Référence : SIZH p.43

Ouzhpenn, feuket e oa en ur soñjal en e vamm, du-hont, keit-all, e Breizh-izel, ur vaouez vat ha karantezus mar doa, hag en e c'hoarezed bihan, mibin ha drev e-giz un torad filiped. Skoazellerezed an Drouk-spered ? Neuze 'ta !... Krouadurien Doue, dres evelto, gant un ene da saveteiñ, ne lavaran ket.

1949
Référence : SIZH p.41

Ne chomis nemet pemp miz el lec'h-se koulskoude, rak war-dro miz Ebrel e tremenas dre eno un den hag am boa bet digarez da welout eno ur wech bennak c'hoazh, rak un dastumad fosilenned dezhañ a oa du-hont.

1985
Référence : DGBD p5

Seul vui ma n'a morse gwellwelerezh Adrianí en tu-hont d'ar "gant ma ne ve vo ket gwashoc'h."

2015
Référence : EHPEA p26

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux