Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Variantes historiques ou dialectales attestées : 
1
Afficher les variantes

Formes fléchies : 
5
Afficher les formes fléchies

Définition :  Masquer la définition

V.g. 1. Mont eus an eil lec'h d'egile oc'h ober kammedoù. Kerzhet buan, goustad, mibin. Kerzhet war-gil, war e giz. Kerzhet war vegoù, war vleñchoù e dreid. Kerzhet war flac'hioù : o harpañ war flac'hioù. Kerzhet a-zoug e gamm, war e blaen, war e bouez : hep difraeañ. & Kerzhet war charre : gant begoù an daoudroad troet en diavaez. Kerzhet war zastum : gant begoù an daoudroad troet en diabarzh. & Trl. Bezañ teuc'h da gerzhet : bezañ diaes da ub. kerzhet (o vezañ re dev da sk.). Kerzhet moan, kerzhet gant un neudenn eeun : ober evel ma vez gourc'hemennet hep lavaret grik. Eno e vez ret kerzhet moan : sentiñ rik. & (en doare-gourc'h.) Kae ! Kerzh kuit, kerzh alese, kerzh gant da hent ! DHS. bale. 2. Lakaat e dreid e-barzh pe war udb., hep pal na rat. Arabat kerzhet war al letonenn. E varc'h en deus kerzhet war e droad. 3. Dre skeud. Mont war-raok e doare d'ober berzh, mont en-dro. Kerzhet dizaon war-du ar pal. Grit ma kerzho an traoù ! Ar werzh a gerzhe mat. & Kerzhet a ra ganto sonioù ar vro : dont a ra ganto. 4. (db. an traoù) Mont war-raok, mont en-dro. Al listri a gerzh dre lien e-lec'h kerzhet dre dan. Ma c'hallas an trenioù kerzhet war al linenn a oa bet digoret evito. Met e deod a gerzhe mat ! : fistilhat a rae. An heol a gerzh en oabl. 5. Tr. estl. Kerzh da welet ! Kerzh da c'houzout ! : n'ouzon dare, piv 'oar !

Exemples historiques : 
69
Masquer la liste des exemples

kerzhet war-giz

1499
Référence : LVBCA p113, 204 (aler a rebour)

kerzhet

1499
Référence : LVBCA p113 (cheminer aller ou commancier ; cheminer)

kerzhet en heol

1659
Référence : LDJM.1 pg cheminer au soleil

kerzhet a du kleiz

1659
Référence : LDJM.1 pg cheminer a gauche

kerzhet

1659
Référence : LDJM.1 pg cheminer

kerzhet raktal

1659
Référence : LDJM.1 pg cheminer vis-à-vis

kerzhet rak eñ

1659
Référence : LDJM.1 pg cheminer vis-à-vis

kerzhet rag-enep

1659
Référence : LDJM.1 pg cheminer vis-à-vis

devezh kerzhet

1659
Référence : LDJM.1 pg (tournee de) chemin

kae, kerzh, red a-raok

1732
Référence : GReg pg (va, marche, cours) devant

kerzhet

1732
Référence : GReg pg aller

kerzhet a-gil

1732
Référence : GReg pg (marcher en) arriere

bezañ digustum da gerzhet

1732
Référence : GReg pg habitué (N'être pas habitué de marcher.)

bezañ divoaz da gerzhet

1732
Référence : GReg pg habitué (N'être pas habitué de marcher.)

ker-mat eo evet dezhañ, ne gerzh nemet en ur vrañsellat

1732
Référence : GReg pg branler (il a tant bû, qu'il en branle)

kerzhet a ra, e zivrec'h a-ispilh

1732
Référence : GReg pg (il s'en va les) bras (balans, ou, les bras pendans)

kerzhet war seulioù un all

1732
Référence : GReg pg (aller sur les) brisées (de quelqu'un)

neb a gerzh war seulioù treid un all

1732
Référence : GReg pg concurrent (qui a la même prétention qu'un autre à une même charge, dignité, avantage)

N'hellit-hu ket kerzhout a-gil ?

1850
Référence : GON.II pg a-gîl (Ne pouvez-vous pas marcher à reculons ? )

Me a gerzh.

1850
Référence : GON.II p.28, livre premier, "je marche".

An holl dud yaouank a dle kerzhout evit diwall ar vro.

1850
Référence : GON.II p.64 (Tous les jeunes gens doivent marcher pour défendre le pays).

Kerzhit alese.

1850
Référence : GON.II pg kerzout (Allez-vous en de là).

Evit kement-se eo ret kerzhout kaer.

1850
Référence : GON.II pg kerzout (Pour cela, il faut bien marcher).

Dre an nerzh eus ul loc'h e lakafed ar menezioù da gerzhout.

1850
Référence : GON.II p.60

Ne rin ket kalz a hent hiriv, re vuan e kerzhan.

1850
Référence : GON.II p.80

kerzhet

1850
Référence : GON.II pg kerzout (Marcher. Aller. Cheminer. Part.)

kerzhout a reont hep ehan ebet

1850
Référence : GON.II pg éhan, éan

kerzhet

1850
Référence : GON.II pg kerzout (Marcher. Aller. Cheminer).

kerzhout

1850
Référence : GON.II pg kerzer, kerzout et kerzet (Marcher. Aller. Cheminer).

N'hellan mui kerzhout.

1850
Référence : GON.II p.87, livre second, "Je ne puis plus marcher".

Ar vaot ya evelkent, droug enni dre n'halle / Astenn hir he zreid da vale, / Ha distroñsoc'h kerzhet, redek.

1867
Référence : MGK p47

Eno, ker paour ha Job, gleb-dour-teil, hanter noazh, / Un truez-o-gwelet, e kerzhent gant an hent, / O c'houlenn, en anv Doue, oc'h ar re a welent, / Ur c'hriñsenn da c'hortoz peadra da vevañ.

1867
Référence : MGK p78

P’en devez mab-den anaoudegezh en daou hent : reizh ha direizh, dezhañ eo kerzhout anezhañ e-unan, dizaon ha kadarn, en hent reizh, ha n’eo ket d’an doueed e voutañ dre e gein.

1923
Référence : SKET p.112

Hag an den o tont a anaveze enni ar werc’hez dremmet-kaer en doa karet gwechall, e nevez-amzer e vuhez, an hini en doa diuzet ha taolet war he barlenn an aval a garantez, ar gefrisa en doa kengerzhet ganti dorn-ha-dorn o voustrañ strad kinviek koadoù ar vro-Wenn, hag a oa deut d’e bried wirion, d’e geneilez karantezus a-hed naouspet hañv, naouspet goañv !

1923
Référence : SKET p.74

Er c’hentañ kantved goude H.S., enskrivadurioù a-berzh renerezh-bro, koulz lavaret, evel deiziadur arem Coligny, a laka anat e oa manet ar c’heltieg e Galia yezh ar renkadoù uhelañ hag e kerzhe c’hoazh keit-ha-keit gant al latin.

1923
Référence : SKET p.10

Dre an hunvre-se en em welas o kerzhout war-lerc’h ar marc’h kalloc’h Rânakos e-pad seizh nozvezh ha seizh devezh, ma verzhe al loar hag an heol o sevel dalc’hmat d’e zorn dehou hag o vont da guzh d’e zorn kleiz.

1923
Référence : SKET p.119

Ar c'heloùioù a gerzh, a red buan, ha dreist-holl ar c'heloùioù fall.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 37, p.812 (Miz Genver 1924)

Bale, kerzhet a rae ar Manac’h, ha buan, m’en asur deoc’h, an Teusk en e gichen.

1924
Référence : BILZ1 Niv. 41, p.948 (Mae 1924)

En e diavaez, war an traezhennoù bevennet a eon-mor, e kerzh bagadoù kirvi ; en e diabarzh, e c’hourlamm an eog e-mesk delioù an haleg ; hag ar reunig, o tivorañ, a c’hourvez war al leton e disheol gwez e nevedenn greiz.

1924
Référence : SKET.II p.74-75

Ac’hanta, paotr, ar voul a ruilh ganit. Kerzh, red war he lerc’h hep dizalaniñ.

1925
Référence : BILZ2 p.178

abred da gerzhet

1927
Référence : GERI.Ern pg abret (enfat avancé, qui marche de bonne heure)

abred da gerzhet

1927
Référence : GERI.Ern pg abret (enfat avancé, qui marche de bonne heure)

devezhiat kerzhet

1927
Référence : GERI.Ern pg -ad.1

O welout paotr e galabousenn arc'hantet o vont hebiou din, e c'houlennis digantañ war zigarez farsal : - Nasquo pas vu la Tarasquo ? - O Coquino de dious ! a eilgerias an Taraskonad en eur gerzhout buanoc'h-buanañ.

1929
Référence : SVBV p11

War-lerc'h ar c'hi, nemet da goulz ar pred e ve, e kerzhe atav e vestr, an aotrou Pissoli, adjudant-diwaller kreñvlec'h Berrtomm. Kerkent ha ma veze gwelet fri du Tirfeu, unan pe unan eus ar seizh a youc'he : "22!" hag hini ebet ac'hanomp ne veze tapet o sellout ouzh an oabl.

1929
Référence : SVBV p7

War-dro mareoù seizh eur diouzh an noz e tegouezhis er gêr-benn, hag, hep daleañ e neblec'h, a [sic] kerzhis etrezek ar gar, hini Lyon, ar sac'h war va chouk. A-barzh ma kimiadis diouzh Pariz ez is da ober ur weladennig e kêr, hag o vezañ graet ur c'hofad stalioù e lâris yao ! En tren adarre. Kerkent ha m'edon degouezhet em bagon, e stagis da lenn hag a-greiz lenn e vanjen kousket. Huniañ mat a ris war ar bank-keinok, rak skuizh-marv edon.

1929
Référence : SVBV p8

O, tachennoù bourrus leun a varzoniezh ! O, douar benniget !... Warnoc'h ez vihan e kerzhen war va c'hrabanoù. Peur hoc'h adgwelin ?... Marteze biken ken !...

1929
Référence : SVBV p.18

Ur vouezh skiltr evel stok daou houarn A c'harmas din e pleg va skouarn : - "Ez kavell em eus da gavet ; An tres ouzhit din zo plijet Ha dit raktal on dimezet. Ar baourentez eo va anv. War da seuliou me a gerzho, E pep lec'h betek ar marv ! -Mouezh an tonkadur-

1929
Référence : SVBV p5

kerzhet

1931
Référence : VALL pg aller (marcher, fonctionner, avancer : montre, etc.)

kerzhout war seulioù ub.

1931
Référence : VALL pg (marcher sur les) brisées

mat da gerzhout

1931
Référence : VALL pg bon (marcheur)

lenn a ra en ur gerzhout

1931
Référence : VALL Rakskrid p XXVII

kerzhout war flaioù

1931
Référence : VALL pg béquille

kerzhet

1931
Référence : VALL pg aller

E-kerzh ar C’hendalc’h, e voe bet ul lizher-dre-orjal digant rener ar Felibrige Latin, an aotrou Roqueferrier, eus Montpellier, o kas dimp gourc’hemennoù tud ar c’hreisteiz, stag eveldomp-ni d’o yezh, hag a c’houlenne kerzhout dorn ouzh dorn gant ar Varzhegezh.

1944
Référence : EURW.1 p.190

Setu aze pehini 'oa giz krediñ an holl vourc'hizien, e Breizh-Izel, pa oan-me o stagañ da gerzhout war hent ar vuhez dishual.

1944
Référence : EURW.1 p84

Dek lev hor boa da ober da vont da Garnoed ; gant kerzhout ul lev an eur, ne oamp ket tost d'en em gavout.

1944
Référence : EURW.1 p36

Pa lavare ar glianted d'am zad : « Kerzhout a ray ho mab war ho roudoù, aotrou noter[,] hemañ a zo abred o tiskiñ e vicher avat ! » pe meuleudioù all evel-se, ma zad a wele dija e bennhêr, a-benn ma vije arru kozh, o kemerout e garg, mes me a vouzhe ouzh o c'hlevout o fougeal ganin[.]

1944
Référence : EURW.1 p28

Pa ne gerzhemp ket eeun, hep fiñval hor penn, ar c’habiten du Tilly a gastize ar strollad gant « un eurvezh eskrim ar vaionetez » hep paouez, gant ar sac’h karget war hon divskoaz.

1944
Référence : EURW.1 p.196

Mes daoust da se, e kerzhent eeun, hag e raent soudarded vat, rak ne oa ket da farsal gant ar reolennadur.

1944
Référence : EURW.1 p.197

Chom a sav dek munut dre bep eurvezh kerzhout ; da zek eur, an arsav brasañ, c’hwezhañ tan ; aozañ soubenn ; lakaat eur c’horniad butun gros ; mont adarre betek an enderv ; digouezhout en ur bourk pe en ur gêrig vihan ; klask ur c’hrignol gant e-leizh a blouz pe foenn ; kaout arc’hant a-walc’h da foetañ oc’h ober tro an ostalerioù, ha mont da gousket hep soñjal da netra, marv gant ar skuizhder ; adsevel da veure, ha mont adarre a-raok ; setu penaos e tremenis an tri devez « manoeuvre » da stlepel er mor an alouberien a oa sañset bezañ douaret e Pontrev.

1944
Référence : EURW.1 p.199

Kevredigezh Vroadel Breizh ha Skol Veur Barzhed Breizh, ganet en hevelep kavell, a gerzhe bremañ dorn ouzh dorn, abaoe ma oa bet an disamm eus ar Barizianed.

1944
Référence : EURW.1 p.205

Ar baotred-se a gerzhe da heul ur bagad chouanted, kaset da argadiñ poultrerezh Pont-ar-Veuzenn, e lec'h ma skrapjont un nebeud karradoù poultr a yeas ganto da vrezeliñ.

1960
Référence : PETO p8

Yaouankik on ha n'eo ket hir / Ma skiant-prenet, evit gwir ; / Ur ger, avat, diwar ma fed, / A lârin daoust ha ma 'z eo pred / Deoc'h prim ac'hann redek da guzh / Pa gerzh an amzer ha pa uz.

1960
Référence : PETO p59

Hiriv, dre heñchoù leun a fank, / Karroñchoù don, lanneier frank, / A-dreuz ar pri, a-dreuz ar vein, / War-zu ur vilin, me o blein, / Ur vilin-dour, en ul lec'h kuzh, / A gerzh en-dro gant kas ur skluz, / Ma aozer enni, 'vit mab-den, / E-lec'h bleud flour, poultr kras hepken, / E-lec'h bleud gwenn d'ober bara, / Hini du-pod d'en diskarañ.

1960
Référence : PETO p60

Hag, hep gortoz ha kuit a fent, / E kerzhimp gantañ war an hent / A-dreuz ar pri, a-dreuz ar vein, / Eus an irienner penn da glask.

1960
Référence : PETO p39

Ne veze tu da selaou ar radio nemet e-pad an noz, war ar "gwagennoù berr", met ar benveg ne gerzhe, anat eo, nemet war ur "batterie" pounner.

1985
Référence : DGBD p139

Setu ma chom du-hont ar c'hae war vihanaat, al lestr a gerzh goustad, sachet gant listri-stlej ken na c'hell ober hent e-unan.

1985
Référence : DGBD p10

Evit kaout darempredoù mat gant an amezegezh pe dre maz eo [sic, eus] bet desket deomp er gêrreizh bezañ seven gant ar geodedourion, kerzh da c'houzout.

2015
Référence : EHPEA p26

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux