Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Définition :  Masquer la définition

I. Ar. A. (en egor) Eus an eil penn (d'udb.) d'egile. Tiez a oa penn-da-benn ar c'hae. Penn-da-benn ar wazh. B. (en amzer) Eus an eil penn d'egile. Penn-da-benn ar bloaz e vez o labourat. DHS. hed-da-hed. C. Tr. ar. PENN-DA-BENN DA, GANT UDB. : hed-a-hed udb. An tevennoù hedet penn-da-benn gant ur renkennad kerreg lemm. Redek a reas un anken vras penn-da-benn da livenn e gein. Ar gwez pupli, penn-da-benn d'ar stêr vras. II. Adv. 1. Eus an eil penn d'egile. Arat ur park penn-da-benn. Ret e vo freuzañ ar voger penn-da-benn. 2. Dre skeud. A-bezh. Lavaret ar wirionez penn-da-benn. Gouzout e gentel penn-da-benn. Koll fiziañs penn-da-benn. 3. Dre skeud. (goude un ag.) A-bezh. Se zo gwir penn-da-benn. III. Stn. 1. (db. an dilhad) Ul loeroù penn-da-benn : ul loeroù hir. Un dilhad penn-da-benn : porpant, chupenn ha bragoù. 2. (en amzer) A-bezh. Un devezh hag un nozvezh penn-da-benn.

Exemples historiques : 
34
Masquer la liste des exemples

ar varc'hegerien armet penn-da-benn

1732
Référence : GReg pg gendarmerie (la cavalerie de la maison du Roy, de la Reine & des Princes)

penn-da-benn

1732
Référence : GReg pg (depuis un) bout (jusqu'à l'autre), (de pied en) cap

penn-da-benn

1732
Référence : GReg pg (depuis un) bout (jusqu'à l'autre)

marc'heger armet penn-da-benn

1732
Référence : GReg pg gendarme (Cavalier pesâment armé)

marc'hegerien armet penn-da-benn

1732
Référence : GReg pg gendarme (Cavalier pesâment armé, p.)

penn-da-benn

1850
Référence : GON.II pg penn (d'un bout à l'autre, de pied en cap), penn (-da-benn)

« Eveldoc'h, en deus gourc'hemen / Da viret er bed penn-da-benn. »

1867
Référence : MGK p111

Lârit pedennoù, mar kerit, ’Vit ar Pab n’ho anzavo ket ; Doue a damall penn-da-benn Ho pedennoù hag ho lezenn.

1877
Référence : EKG.I. p.104

Ma ne lavar ket Canclaux penn-da-benn ar wirionez d’e vistri a yoa e Pariz, ma tro e stal bravik a-walc’h, n’eo ket evit nac’h da vihanañ e oamp-ni en em gannet a-galon.

1877
Référence : EKG.I. p.313

Eno e kavjont c’hoazh ur martolod digaset gant kabiten al lestrig f[l]oder evit diskouez an hent dezho, a-hed an aod penn-da-benn, gant aon n’her gouizient ket.

1877
Référence : EKG.I. p.23

Ar pezh en doa lavaret din an Aotrou de Kerbalaneg [sic], a ris penn-da-benn.

1878
Référence : EKG.II p.115

Ar rimadell-mañ nan eo, penn-da-benn, nemet ur bourd, ur c'hoariell ; na gredan ket, koulskoude e ve kavet enni netra a rebechus ha na derefe ket deus lennerien ar Groaz.

1898
Référence : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 23 janvier, p.2

Krediñ a reomp en ene breizhat hag, harpet war hon gwir, oc'h anaout hon dlead, ez omp en-sell da stourm hep plegañ evit an dishualidigezh, en ur ziskleriañ, uhel-mat, pezh a soñj kalz a re all en donder o c'halon aonik, hag e fell deomp e vo hon oberoù diouzh ezhommoù strizh hon c'harantez-vro ha penn-da-benn diouzh spered hon reolenn : Breizh d'ar Vreizhiz ! Renadurezh Strollad Broadel Breizh

1911
Référence : PSEP p IX

Ar sakrist en devoa gwelet ar person hag ar c’hure o tiskenn d’ar bourk, buan-ha-buan e tilezas e stern gwiader, hastañ a reas afo da zont da gontañ dezho an doare. Penn-da-benn en deus displeget anezhi dirak an aotrou person…

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 39, p.867 (Miz Meurzh 1924)

Abaoe an deiz-se, Bilzig a selaouas sioul hag aketus kentelioù an aotrou kure ; fraezh hag eeun e tiskas e gatekiz, ha penn-da-benn.

1924
Référence : BILZ1 Niv. 43-44, p.1025 (Gouere-Eost 1924)

An deiz war-lerc’h, goude oferenn ar servij bras, ar paotr ac’h eas da gimiadiñ diouzh e gabiten ; hag eno, war e bez, en e galon, graet gantañ al le da heuilh penn-da-benn youl madelezhus e gabiten.

1925
Référence : BILZ2 p.175

penn-da-benn an neudenn

1931
Référence : VALL pg (d'un) bout (à l'autre du jour)

penn-da-benn

1931
Référence : VALL pg (d'un) bout (à l'autre)

Ur vro eus ar gwellañ eo Breizh evit studiañ seurt traoniennoù-mor, o vezañ ma 'z eo hec'h aodoù dispennet penn-da-benn ganto.

1943
Référence : TNKN p15

Em gwele gwenn ha blot, e-kreiz dortouer ar re grenn-vras, e kouskis evel ur pab, hast warnon gwelout ar mintin ha tañvaat ur vuhez nevez penn-da-benn.

1944
Référence : EURW.1 p48

Met muioc'h c'hoazh e felle d'an aotrou Vallée e vije graet ; dezo en doa da voullañ ur baperenn distag, e brezhoneg penn-da-benn, hag a vije bet gwerzhet a-unan gant La Croix.

1944
Référence : EURW.1 p60

Da bignat ez eus penn-da-benn avat ; an hentoù ne oant ket goudronet c'hoazh, ha petra bennak na oa ket a girri-dre-dan, ur boultrenn dev a save dindan dreid hag a c'holoe an dilhad.

1944
Référence : EURW.1 p70

« Unan, daou, unan daou », ha d’ar paz, da dreuziñ kêr penn-da-benn betek kazarn an Tour d’Auvergne, war hent Lannuon.

1944
Référence : EURW.1 p.191

Hag, evit lavarout ar wirionez penn-da-benn, o c’herent, ma c’houlennent diganto un dra bennak, ne raent ket fout gant respontoù, rak gouzout a raent, kerkoulz ha n’eus forzh piv, n’o doa ket an daou baotr yaouank kozh o far e kanton Pleiben da livañ gevier kaer.

1944
Référence : ATST p.37-38

Edo o tont. Hi an hini 'oa, en traoñ, du-se, er vali c'hlas, o hastout war-du an iliz, hi, ar weledigezh-se, ur marzh ar c'havout anezhi, gwenn-kann-wisket penn-da-benn, nemet he mantilh zu gant he c'hrib uhel war he fennad blev du e-giz askell ar vran.

1949
Référence : SIZH p.66

Na bras, na bihan, ha kuilh en he gwiskamant seiz du, hogen maouez penn-da-benn he c’horf, gant he roderezh kazhez lizidant, n’oa ket da reiñ dezhi ouzhpenn daou vloaz warn-ugent.

1949
Référence : SIZH p.38

Redek a reas ur gridienn penn-da-benn e gorf, ha merzhout a reas, n'em eus ket lavaret hep ur mousc'hoarzhig laouen, edont aze, eñ, gwenn-kann en e sae vanac'h, hag hi, du evel askell ar vran.

1949
Référence : SIZH p.42

Ne gredan ket e vefe ar wirionez ganto penn-da-benn rak, daoust ma ’z a hor c’henvroiz war zesketa muioc’h-mui, n’eo ket kement-se un digarez da soñjal eo didalvoud-kaer ar seurt koñchennoù da dud hag o deus deskadurezh.

1950
Référence : KBSA p.5 (Raklavar)

Kement-mañ a zo gwir penn-da-benn, da vihanañ hervez ar skridoù kozh a ra meneg eus al lazh.

1960
Référence : PETO p8

Setu amañ, emezañ, unan o labourat, Ha na ra na van na forzh, Da uzañ nerzh e gorf, ken e teu an dour c'hwez, Da redek penn-da-benn blevenn e elgez.

1980
Référence : BREM Niv. 1, p. 3

Un devezh penn-da-benn hon eus da chom amañ ; setu m'eo ret-mat deomp mont da welout kêr evit tremen an amzer hag evit kuitaat ar gor a vez o c'hounit al lestr pa vez ehanet er porzh ha chomet a-sav mekanikoù da zistanañ an aer.

1985
Référence : DGBD p16

Lavarout a rae, e berr gomzoù, e oa arabat d'an Dr Jekyll, e vadoberour a oa bet gopret ken fall e vadelezhioù diniver, e oa arabat dezhañ en em chalañ ken evit ar skriver, p'en doa hemañ araezioù tec'hout ma fizie penn-da-benn warno.

2012
Référence : DJHMH p45

Met dreist-holl, a gav ganin, e vije bet talvezet an dra-se kement ha distruj etrepeuliad kentañ ar chantele penn-da-benn evit reiñ ur stumm azas dezhañ.

2013
Référence : LLMM Niv. 399, p. 23

Ar voger dehou a zo armelioù penn-da-benn dezhi hag an hini gleiz a zo un armel-levrioù outi.

2015
Référence : EHPEA p51

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux