Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Variantes historiques ou dialectales attestées : 
2
Afficher les variantes

Formes fléchies : 
58
Afficher les formes fléchies

Définition :  Masquer la définition

I. V.k.e. A. 1. Bountañ war udb. ouzh e lakaat da dreiñ warnañ e-unan. Moarvat o doa ruilhet mein. Ne oa nemet ruilhal ar c'hefioù gwez betek ar wazh-dour nesañ. Ruilhal a rejont o fakadenn er mor. 2. Lakaat ub. da gouezhañ hag e lakaat da vont war-raok o vountañ warnañ. Ar bourev he ruilhas war ar glaou bev. Ar paotrezed a veze ruilhet er foenn gant ar baotred. [1878] Evel m’oa stag e zaouarn a-dreñv e gein, n’oa ket evit sevel anezhañ e-unan, hag ar soudarded, hantervezv, er goapae hag er ruilhe a daolioù treid e-touez an teil. 3. GOUNEZ. Tremen ar ruilher war un dachenn. N'eo ket erru diwezhat da ruilhal gwinizh ? B. Dre ast. 1. Embreger udb. gant e zaouarn. E blijadur a oa ruilhal gant e zaouarn ar pezhioù aour hag arc'hant. Distreiñ ar c'hartoù ha ruilhal an dominoioù. 2. Lakaat da gouezhañ. Ur c'harr en doa ruilhet anezhi. Me a oa bet ruilhet ivez gant ur porc'hell. HS. pilat. C. Dre skeud. 1. Ruilhal udb. en e spered : soñjal en dra-se dibaouez. Ruilhal a rae en e spered an traoù kaer en doa gwelet. 2. Trl. Ruilhal e voul : bevañ e vuhez. II. V.g. A. 1. (db. ar c'harbedoù) Mont war-raok war-bouez o rodoù. Ar c'hirri a ruilhe war an hent. An div roudenn ma ruilh an tren warno. 2. Mont war-raok o treiñ warnañ e-unan. Ruilhal a raent er foz, war o c'hof. Sarac'h ar barrikennoù o ruilhal war ar pont. 3. (db. ar bigi) Mont a vabourzh da stribourzh hag an eneb. Ar vag-se a ruilhe evel ur penton pa veze fall an amzer. B. Dre ast. 1. (db. al liñvennoù hag an traoù hevelebekaet outo) Redek forzh. Ruilhal a ra an dour diouzhin gant an tomm eo din. Glav a rae ken e ruilhe an dour war an hent. Gwelet e veze ar gwad o ruilhal dre-holl. & (db. an tan) Mont ha dont. An tan a oa o ruilhal a bep kostez. 2. (db. ar gurun) Trouzal. Sklêrijennet e veze an oabl dibaouez gant al luc'hed hag e ruilhe ar gurun hep ehan. 3. (db. an dud, al loened) Kouezhañ. An tenn a grozas hag ar paourkaezh a ruilhas war an douar. 4. Trl. Ruilhal e zaoulagad en e benn : ober selloù souezhet. An den a ruilhas e zaoulagad en e benn. C. Dre skeud. 1. (db. an dud) Bezañ mat ar bed, ar yec'hed gant ub. Delc'her a ra da ruilhal bepred ? & Trl. Ruilhal dre an hentoù : bezañ ingal, alies o vale. Unan boazet eveldon da ruilhal dre an hentoù a rank alies ober kof-moan. 2. Trl. (db. an dud) Ar voul a ruilh gantañ : chañs en deus. Ac'hanta, paotr, ar voul a ruilh ganit, kerzh war he lerc'h. 3. (db. an traoù, ar varc'hadourezh) Bezañ gant ub. abaoe ur pennad amzer. Kerzh da welet pegeit zo emañ ar pesked-se o ruilhal gant ar marc'hadour ! 4. (db. an traoù) Bezañ niverus. An arc'hant a ruilhe etre he daouarn.

Exemples historiques : 
35
Masquer la liste des exemples

ruilhal

1659
Référence : LDJM.1 pg ruilla

ruilhet

1850
Référence : GON.II pg rujôden

ruilhañ

1850
Référence : GON.II pg rodella, rolla, rula

ne ruilh ket mat ar c'harr-se

1850
Référence : GON.II pg rula

ruilhet en deus diwar lein ar menez

1850
Référence : GON.II pg rula

Ruilh a raent diwar o gwele, mes ne vezent ket lazhet holl en ur gouezhañ : krial, en em erbediñ a raent... Mes ne selaoued ket o c’hlemmoù !...

1877
Référence : EKG.I. p.39

Ar sklerijenn-se ne bade ket pell ; mont a rae kuit, ha prest goude ar c’hloc’h a sone adarre, ha neuze ne gleved nemet son ar c’hloc’h e-kreiz trouz ar biliennoù a ruilhe hag a ziruilhe diwar an eil roc’h war eben.

1877
Référence : EKG.I. p.95-96

Ar re-se [a] oa an dud o doa c’hoant d’en em ruilh er pec’hedoù hudur ha da heuliañ c’hoantegezhioù fall o c’halon, pe d’en em binvidikaat diwar-goust an ilizoù, ar c’houentoù hag an noblañsoù, en u[l] laerezh o leveoù, pe en ur ober an neuz d’o frenañ en ur baeañ anezho an dekved, da hirañ, eus ar pezh a dalvezent.

1877
Référence : EKG.I. p.43-44

Kerkent e voe klevet an tennoù o krozal ; ar venec’h paour, toullet o c’horf, torret o fenn gant ar bouledoù a ruilhe diwar o gwele kalet war al leur-zi : ar gwad a rede war an douar hag a bouloudenne un tamm larkoc’h en o c’hichen...

1877
Référence : EKG.I. p.39

Ar c’habiten a c’haloupe gant e varc’h dre-greiz ar bobl ; ar soudarded a dennas o c’hlezeier ; ar gwad a oa o vont da ruilhañ war bavez Lesneven, pa grias adarre Dider Dindaon gant e vouezh a gloc’her, kreñv ha nerzhus : — Deomp kuit, va bugale, deomp d’ar gêr, ha lezomp an diodien-mañ da ober o diotachoù er c’hiz ma kirint.

1877
Référence : EKG.I. p.181

Evelato, ar c’hoant en deus da zerc’hel e vuhez gantañ a ro dezhañ nerzh nevez ; dont a c’hell eus a-zindan e bont, tennañ a c’hell e zivesker morzet eus a greiz al lec’hid ; div pe deir gwech e riklas hag e ruilhas diwar dalbenn an hent bras oc’h esa dont war gorre.

1877
Référence : EKG.I. p.130

Evel m’oa stag e zaouarn a-dreñv e gein, n’oa ket evit sevel anezhañ e-unan, hag ar soudarded, hantervezv, er goapae hag er ruilhe a daolioù treid e-touez an teil.

1878
Référence : EKG.II p.77

Bezomp ive[z] fiañs er Mestr Hollc’halloudus a zalc’h en he sav hon bro Beizh-Izel [sic], koulz hag ar bedoù diniver a ruilh dre an oabl. Pedomp, dreist-holl Santez-Anna-Wened n’he deus biskoazh distroet he skouarn diouzh pedennoù he Bretoned.

1898
Référence : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 30 janvier 1898, p.1

ruilh

1909
Référence : BROU p. 416 (rouler)

An heol a lavarjed en em zistaget diouzh bolz an neñv hag o ruilhañ war c’horre ar mor war-du an teir flac’h yaouank.

1923
Référence : SKET p.111

Er glasvezennoù digenvez e krozas al lammdourioù hag e stagas dre-holl an doureier-red gant o labour rimiañ ha toullañ ar c’haletañ rec’hier, ruilhañ traezh, pri ha bili, kleuzañ traoniennoù, adstummañ dremm an douar.

1923
Référence : SKET p.29

N’oa gwezenn, bodenn, geotenn, kivnienn ebet o tiwanañ war zremm dorosellek an douar, kailhenn ebet o ruilhañ war e c’horre pe o c’hourvez en e gondonioù, na ouvezje Manos ha Bena an anv hag ar perzhioù anezho.

1923
Référence : SKET p.39

Ne weled ket eus an evadegoù-se ma ev an den enno, diezhomm ha disec’hed, ma tiskianta diwar re-gofad, ma ruilh e-kreiz uloc’h ha pri, o tiskenn izeloc’h eget loened-mut ; n’oa ket eus ar banvezioù hir-didermen m’en em stanka enno kengouvidi diemzalc’h, ez varlonk ha lous evel moc’h dirak laouiri pourveziet-leun ; nag eus an abadennoù-se dibaouez c’hoari diñsoù pe wezboell, ma kas enno didalvez-kaer gwazed kadarn, kreñv ha meizek, ar pep gwellañ eus o amzer.

1923
Référence : SKET p.69

Heñvel ouzh un evn torret dezhañ e zivaskell, e kouezhas ar vallozh d’an douar. War ar re o doa hen taolet eo e plavas, e-keit ha ma ruilhe hini-ha-hini ar pennoù troc’het war dalbenn ar savenn.

1923
Référence : SKET p.128

Hag evit ruilhañ ar c’helc’h, n’en dije ket ar Stlaper-Rod e-unan gallet ober gwell.

1924
Référence : SKET.II p.20

Ar plac’hig kozh, savet en he sav, an daeroù o ruilhañ war he divjod a roas ur pok d’ar vamm, serriñ a eure dezhi he daoulagad.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 37, p.810 (Miz Genver 1924)

Eñ a lakaa da ruilhañ, a-dreuz an oabl, an heol binniget, al loar hag ar stered ; eñ a zo en pep lec’h, en pep amzer, hep diwez na derou.

1924
Référence : BILZ1 Niv. 43-44, p.1024 (Gouere-Eost 1924)

Ac’hane e vesent aketus o bagoù bihan ha bras, o bagoù boutet gant an avel, chachet gant ar mare, stropet ha ruilhet gant an taolioù-mor.

1924
Référence : BILZ1 Niv. 47, p.1121 (Miz Du 1924).

Ar martolod gonit a ra e hini, o ruilhal e gorf dizamant, hep klemm, a-hed an devezhioù, an nozvezhioù, dindan an holl amzer, evit tapout pesked da werzhañ d’an neb o faeo.

1925
Référence : BILZ2 p.104

Hag e c’hoarzhe an aotrou barner, hag e gof a ruilhe war e zivorzhed.

1925
Référence : BILZ2 p.164

Ar vag vihan a zo friket war ar pont ; an delezioù, ar roñvioù a ruilh, a ziruilh, a-dreuz hag a-hed.

1925
Référence : BILZ2 p.172

Ac’hanta, paotr, ar voul a ruilh ganit. Kerzh, red war he lerc’h hep dizalaniñ.

1925
Référence : BILZ2 p.178

Ar stroñsadennoù a zeuas da vezañ stankoc'h-stankañ ; war douaroù digompez e ruilhemp bremañ.

1929
Référence : SVBV p11

Ar c’hazh penn du eta a glaske, a glaske hag a ruilhe botez war votez, ha ne leunie e gof nemet gant c’hwez al logod tremenet eno an devezhioù a-raok, p’edont o vont da glask ur vro all.

1944
Référence : ATST p.63

« Ma mab », a lavaras din ma zad, « bez soñj maen a ruilh ne zastum ket a van. »

1944
Référence : EURW.1 p.208

D'ar Sul 14 a viz Eost, dre un amzer domm-kenañ, an heol a boazhe, am eus soñj, an oabl a oa didarch evel ur sklasenn, un engroez a dud a ruilhe diouzh Montroulez war-du bourk Plouyann, n'emañ nemet ul lev bennak diouzh kae Treger.

1944
Référence : EURW.1 p70

A-boan m'hor boa karget hor c'horf ha prest da vont da gousket asambles en ur gwele-kloz a oa bet aozet gant an ostizez vat, e voe klevet ur wetur o ruilhal war an hent skornet hag o chom a-sav dirak dor an ostaleri.

1944
Référence : EURW.1 p38

C'hoari kraoñ : a-raok ma oa kanetennoù, gant kraoñ-gall e veze c'hoariet da lakaat anezho da ruilhañ en un toullig 'kichenik ur vur.

1944
Référence : EURW.1 p24

'Palatat emañ-eñ, Ken ingal ha plaen, 'Vit na teu an tre, Da ruilhal ar maen, Ar vilienn rous He gwiskad lipous.

1980
Référence : BREM Niv. 1, p. 3

Berr eo bet gwalenn ar c'hastiz, avat ; hag antronoz vintin n'emañ mui ar vatimant o ruilhal war houlennoù hir ha gorrek mor Biskaya, hogen o lakaat gwagennoù berr ha rust da eonenniñ dirak beg-douar Finisterre, a c'heller gwelout an tornaodoù sonn anezhañ war an tu kleiz, an tu m'emañ va c'hambrig; hag, en ur zigeriñ ar prenestr e c'hellan gwelout rannoù uhelañ Bro-C'halikia hanterguzhet er vogidell.

1985
Référence : DGBD p11

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux