Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Formes fléchies : 
4
Afficher les formes fléchies

Définition :  Masquer la définition

I. A. Endalc'her, graet gant un danvez gwevn, digor diouzh ur penn hepken. Tennañ udb. er-maez eus ur sac'h. Leuniañ, goullonderiñ ur sac'h. Ur sac'h bet o lakaat ludu. Bale a rae ur sac'h gantañ a-dreuz skaaz. Pakañ, ober e sac'h. Seier koton, lêr, plastik. B. Trl. kv. 1. Teñval-sac'h, teñval, du evel (en) ur sac'h : teñval, du-tre. & Marc'had ar sac'h, c'hoari sac'h: c'hoari ma rank pep hini tennañ udb. (un niverenn alies) er-maez eus ur sac'h, pe eus ur voest, ha ma c'hounezer prizioù. 2. PEMDEZ Reiñ e sac'h da ub. : e gas kuit eus e labour, eus e garg. Roet eo bet e sac'h dezhañ, dilabour eo bremañ. & Kaout e sac'h : bezañ kaset kuit eus e labour, e garg. & (db. an darempredoù tud) Reiñ e sac'h da ub. : e argas, nac'h e zaremprediñ. & Kaout e sac'h digant ub. : bezañ dinac'het gantañ. 3. Tr. estl. E-BARZH AR SAC'H ! : echu eo, re ziwezhat eo evit ober udb. & Bezañ lakaet er sac'h : bezañ paket hep gallout tec'hel. [1877] Canclaux ne zaleas ket da welet e oa lakaet er sac’h gant an Aotrou de Kervalaneg ; anaout a rae e vicher. Abalamour da-se e c’hourc’hemennas d’e soudarded kas achanomp kuit eus a Dosenn-Fantig. & E-barzh ar sac'h ! : d'an traoñ ! 4. Trl. Pep hini evit e sac'h ! : pep hini evitañ e-unan. & Rimadelloù fentus en deus leizh e sac'h : anavezout a ra ur bern anezho. II. PEMDEZ A. (db. an dud) 1. Stomog. Me zo brizh ma sac'h : n'on ket figus. 2. Dre skeud. Korf an den sellet outañ evel un endalc'her. & Krl. Ur sac'h goullo / Ne chom ket en e sav : ret eo debriñ mar menner chom bev, labourat, bezañ efedus, h.a. B. 1. (db. ar baotred) Gousac'h. HS. bisac'h, yalc'h. 2. (db. ar merc'hed) Mammog. III. PEMDEZ 1. Den d'e sac'h : den na soñj nemet ennañ e-unan. 2. Dre gunuj., prl. Ger a dalvez da ober anv eus techoù (fall) an dud. Sac'h-ardoù : den a ra ardoù. Sac'h-brizh : den lontek ha n'eo ket figus. Sac'h-gevier : gaouiad. Sac'h-toaz : den lart. Sac'h-soubenn, sac'h-yod : den a zebr kalz (a soubenn, yod, pe traoù all). Sac'h-an-diaoul : den spontus. DHS. sac'had. HS. toull. 3. Termen a ya da sevel touadelloù. Sac'h ar bier. Sac'h an dienn. Sac'h ar soner. Sac'h ar butun. Sac'h an diaoul. Sac'h panez.

Exemples historiques : 
57
Masquer la liste des exemples

sac'h

1499
Référence : LVBCA p178 (sac)

sac'h da veuziñ mesfeterien

1499
Référence : LVBCA p36, 49, 143, 178 (sac a noier maulfaicteurs)

sac'h dizere

1659
Référence : LDJM.1 pg (sac) deslié

sac'h

1659
Référence : LDJM.1 pg poche, sac

sec'hier

1659
Référence : LDJM.1 pg poche, sac

sec'h [sic]

1659
Référence : LDJM.1 pg sec'h

seier dizere

1732
Référence : GReg pg (un sac) delié (un homme qui ne peut garder un secret)

griat un den en ur sac'h

1732
Référence : GReg pg coudre (un homme dans un sac)

sac'h ar biroù

1732
Référence : GReg pg carquois (étuy de flèches qu'on porte sur l'épaule)

lakaat en e sac'h, en e c'hodell

1732
Référence : GReg pg embourser

ur sac'h dizere

1732
Référence : GReg pg (un sac) delié (un homme qui ne peut garder un secret)

ur sac'h goullo ne c'hall ket chom en e sav

1732
Référence : GReg pg (on ne peut se tenir) debout (se soutenir, sans manger. Proverbialement)

sier gloan

1850
Référence : GON.II.HV pg sac'h (-gloan)

Ardamezit ar sac'h-se.

1850
Référence : GON.II pg ardamézi (Marquez ou étiquetez ce sac-là).

sac'h

1850
Référence : GON.II pg biniou

Diere e oa ar sac'h.

1850
Référence : GON.II pg diéré ou diséré (Le sac était délié).

Diskoulm eo ar sac'h.

1850
Référence : GON.II pg diskoulm (Le sac est dénoué).

sac'h

1850
Référence : GON.II pg sac'h, sâc'ha, sac'hik

seier

1850
Référence : GON.II pg sac'h

sier

1850
Référence : GON.II pg sac'h

likit an ed-se er sac'h

1850
Référence : GON.II pg sac'h

ar seier a zo leun

1850
Référence : GON.II pg sac'h

sâc'h divéza

1850
Référence : GON.II.HV pg sâc'h (divéza)

edo war e sac'h diwezhañ

1850
Référence : GON.II.HV pg sâc'h (divéza)

c'hloan

1850
Référence : GON.II.HV pg sac'h (-gloan)

tri sac'h

1850
Référence : GON.II p.12, introduction, "trois sacs".

sac'h

1850
Référence : GON.II p.20, livre premier, "sac".

seier

1850
Référence : GON.II p.20, livre premier, "des sacs".

« Gra, bihanig, diwar ar sec'h / Ul lammig krenn, ul lamm em sac'h. »

1867
Référence : MGK p41

Ar vaot zo dastumet e sac'h ar chaseer.

1867
Référence : MGK p48

Ac’hanta, lonker, sac’h ar gwin, n’em boa-me ket lavaret dit e raes fall, e taones da ene o tarempred Loull ar Bouc’h hag e ganfarded ?

1877
Référence : EKG.I. p.112

Evidomp-ni a zo chomet er mintin-mañ en hor gwele, pe, pa lavarin ar wirionez, e-mesk hor c’holo, abalamour ma ho poa lakaet ac’hanomp en ur c’hraou ken du ha sac’h ur glaouaer.

1877
Référence : EKG.I. p.77

Canclaux ne zaleas ket da welet e oa lakaet er sac’h gant an Aotrou de Ker[v]alaneg ; anaout a rae e vicher. Abalamour da-se e c’hourc’hemennas d’e soudarded kas achanomp kuit eus a Dosenn-Fantig.

1877
Référence : EKG.I. p.282

Ha soñj dit, mignon Tomaz, ar seier a vano ganimp, a vo mat, goude vent kannet, da lakaat war hon c'hein en noz, en-giz ballino[ù] pa vez[z] rev en amzer ; hag un tamm plom en beg eur fiselenn a zo mat da dizhañ gedon.

1898
Référence : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 23 janvier, p.2

Men [sic] eo, o tont d'ar gêr, goude hadañ fosfat kaoc'h-houarn war un dachenn dirien am eus er Park kamm, me eo am boa difretet ar seier adarre , 'n ur dremen ; hag ar poultr dioute 'n eus groet d'ar geot kreskiñ evel ma welez.

1898
Référence : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 23 janvier, p.1

sec'hcher

1909
Référence : BROU p. 417 (sac au pluriel)

sier

1909
Référence : BROU p. 417 (sac au pluriel)

Poellek ha difrae e teuas o labour gant ar Skaled : da doullañ ar c’hleuzioù e raent gant pigelloù ha palioù, hag an atredoù diouto a gasent er-maez war-bouez sec'hier lêr pe gestoù ha boutegi aozilh.

1923
Référence : SKET p.127-128

War an dachenn, dirak ar maner, ar voubou a save eus un hevelep engroez a davas. Paotred ar binioù a c’hwezhas en o sier, ar peder vombard a unanas o soniri ; an tri daboulin hag ar pilligoù, pep hini en o lec’h, a roio o skoazell dudius d’ar soniri, hag entre pep kouplad ar c’herniel-boud a fredono, a richano, tre ma c’hallfont. Ha bec’h dezhi !

1925
Référence : BILZ2 p.158

— Neuze gra da sac’h, da gabanenn a zo goullo…

1925
Référence : BILZ2 p.167

War-dro mareoù seizh eur diouzh an noz e tegouezhis er gêr-benn, hag, hep daleañ e neblec'h, a [sic] kerzhis etrezek ar gar, hini Lyon, ar sac'h war va chouk. A-barzh ma kimiadis diouzh Pariz ez is da ober ur weladennig e kêr, hag o vezañ graet ur c'hofad stalioù e lâris yao ! En tren adarre. Kerkent ha m'edon degouezhet em bagon, e stagis da lenn hag a-greiz lenn e vanjen kousket. Huniañ mat a ris war ar bank-keinok, rak skuizh-marv edon.

1929
Référence : SVBV p8

A ! satordallik ! Fri ar c'hazh e sac'h ar farz ha troad al leue bihan e-barzh ! Sell, 'brepoz, pa zeu da goun din ! Goulc'hen, ha ma kemerfemp bep a c'henaouad [b]ara, ha ma lonkfemp bep a vanne gwin ?...

1929
Référence : SVBV p.9

seier daoubennek

1931
Référence : VALL pg bissac

sac'h-bestl

1931
Référence : VALL pg (vésicule) biliaire

sac'h daoubennek

1931
Référence : VALL pg bissac

Ret e voe d'ar "re zilezet" en em harnezañ, sammañ o sac'h, kregiñ en o fuzuilh ha mont en hent... En o zouez en em gave Yann Seitek hag e gamalad yaouankoc'h Pêr Mahe

1941
Référence : ARVR niv.6, p4

Tremen a rejont an eil penn-nozvezh en ur vanell distro, e-harz moger izel ul liorzh, gourvezet en ur gichen evel daou bried, war ul lienenn delt astennet war al leur, goloet pep hini gant e ballenn, hag o sac'h-soudard ganto e-giz goubenner.

1941
Référence : ARVR niv.6, p4

Pa ne gerzhemp ket eeun, hep fiñval hor penn, ar c’habiten du Tilly a gastize ar strollad gant « un eurvezh eskrim ar vaionetez » hep paouez, gant ar sac’h karget war hon divskoaz.

1944
Référence : EURW.1 p.196

... An noz a oa kouezhet ; teñval e oa evel en ur sac'h pa zigouezhjomp e bourk Mousteruz.

1944
Référence : EURW.1 p37

« Ne veze ket roet boued dezhañ da zebriñ, hag ur sac’h goullo ne chom ket en e sav. »

1944
Référence : ATST p.86

Dic'hwezhañ a reas Palmira, dre ma sanke he chapeledig en he sac'h.

1949
Référence : SIZH p.58

AR SERJANT -o tennañ ur pennad kordenn eus e sac’h-

1960
Référence : PETO p39

E garg ha[sic] oa dont d'am heul, o tougen ar sac'h lêr hag ar plankennig-skrivañ.

1985
Référence : DGBD p63

Er c'hontrefed, roet e vo ho sac'h deoc'h m'az och blenier trenioù ha ma lakait un treniad lastez nukleel da chom a-sav nepell diouzh al lec'h m'eo kuzhet ho kamaraded enepnukleel, rak trubardet ho po hoc'h embregerezh evel-just...

2015
Référence : DISENT p173

C'hoari a ra e zen direbech peogwir e oa bet o telc'her ar sac'h hag e oa kaoc'h kras en e vragoù.

2015
Référence : EHPEA p396

Rak an daou-se n'int chalet nemet gant o sac'h. Ma mamm, a gemere preder ganeomp-holl, a zo bet tortet gantañ.

2015
Référence : EHPEA p15

Un hanter penn-moru, lakaet gantañ en ur sac'h plastik gant skorn, en doa profet dezhi.

2023
Référence : DREAM p. 14

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux