Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Formes fléchies : 
3
Afficher les formes fléchies

Définition :  Masquer la définition

I. Doar./Stn. A. 1. (db. stad an amzer, an aergelc'h) Didrouz. Sioul e oa an noz. P'en em gavjont eno e oa sioul an traoù. An avel a chom sioul. 2. (db. an dourioù) Difiñv ar gorre anezhañ. Mor sioul. Ar mor a oa sioul evel ul lenn. 3. Distrafuilh. Deuet e oa da vevañ seder en un emglev sioul gant e wreg. B. (db. an dud, al loened) 1. Na zispac'h ket. Al loen a oa sioul. Ar c'hi a chomas sioul ha difiñv em c'hichen. 2. Habask. Tud sioul. Klask a raent trabas ouzh an dud sioul. Un den sioul hegarat-meurbet. & Trl. Bez sioul ! : tav ! & Dont sioul : paouez a gomz. & Chom sioul : tevel. Goulennet em eus diganto chom sioul diwar-benn an dra-se, met n'o deus ket gouezet delc'her war o zeod. & Bezañ sioul war udb. : tevel warnañ. [1878] Mat, neuze klaskomp hon tro pep hini eus e du : an hini a gavo un dro vat da gentañ a gemenno d’egile, ha bezomp sioul war gement-mañ. & Trl. kv. Bezañ sioul evel ul logodenn, evel logod, sioul-logod, sioul evel ul logodenn er bleud, evel ar marv : bezañ sioul-tre. 3. Dre ast. Na lavar ket d'ar re all pezh en deus klevet. Hennezh zo ur paotr sioul, bez' e c'haller fiziout ennañ. 4. (db. buhez an dud) Na c'hoarvez morse netra strafuilhus ennañ. Ren ur vuhez sioul ha didrouz. Bevit sioul ! & Trl. Eno e vo sioul deoc'h : ne glevot ket a drouz eno. & Lezel ub. sioul : chom hep e zirenkañ. C. (db. al lec'hiennoù, ar broioù) 1. Na c'hoarvez netra strafuilhus ennañ. Portugal, chomet e peoc'h, a oa neuze sioulail korn-bro Europa. Amañ ez eus kêriadennoù sioul. 2. Didrouz. Klask a rejont ur repu siouloc'h. Un hent kozh, don, sioul. Ar blasenn a oa sioul ha didud. & Badeziant sioul : badeziant hep son ar c'hleier, a veze evit badeziant ar vugale ganet e-maez an dimeziñ. II. Adv. 1. Hep ober trouz. Deomp sioul ha timat. Ar sioulañ ma raimp hon tro eo ar gwellañ. Ar stêr a rede sioulik war an traezh. Ar plac'hig a vorede sioul en e gichen. [1924] Hag ar vugale a selaoue pizh ha sioul kelennadurezh an aotrou kure. Sioul-ser, sioul-sibouron : hep ober an disterañ trouz, a-wechoù e-sell da ober droug. 2. (db. ar c'homzoù) A vouezh izel. Komz sioul. 3. (db. al lec'hiennoù) Didrouz. Gwaskedet-siouloc'h eo hon ober-ni. 4. Tr. adv. Sioul-ha-sioul : hep reiñ da c'houzout. An ti-se a oa bet gwerzhet sioul-ha-sioul. III. Estl. Ger a zistager a-benn lavaret d'an dud e ranker ober goustadik. Sioul ! a gemenne Lanig, arabat c'hoari gant al lec'hid.

Exemples historiques : 
48
Masquer la liste des exemples

den sioul

1659
Référence : LDJM.1 pg pacifique, taciturne

sioul

1659
Référence : LDJM.1 pg secret, sourdement

den sioul

1659
Référence : LDJM.1 pg (den) sioull

amzer sioul

1699
Référence : Har. pg amzer, sioul

prezeg e sioul

1732
Référence : GReg pg (parler) bas

amzer sioul

1732
Référence : GReg pg bonace (calme sur mer)

e sioul

1732
Référence : GReg pg (a petit) bruit

amzer sioul

1732
Référence : GReg pg calme (bonace sur mer)

sioul

1732
Référence : GReg pg (a petit) bruit, (qui est sans) bruit, doux (paisible)

sioul

1850
Référence : GON.II pg didouz, goustad, gwestad, sioul

sioul eo bremañ an amzer

1850
Référence : GON.II pg sioul

na c'hell ket chom sioul

1850
Référence : GON.II pg sioul

un den sioul bras eo

1850
Référence : GON.II pg sioul

En em zastumiñ ennañ e-unan sioul ha didrouz.

1850
Référence : GON.II pg dastumi (Se recueillir, rappeler ses esprits, ses idées, son attention. HV.)

E-touez ann ejened a c'haoge [sic, chaoge] sioul o zamm, / Neuze, un ejen kamm / Lavaras evel-henn : — « Mat ar stal betek-henn, / Siwazh ! ar gwashañ zo / Eo al lagadeg brasz : n'en deus ket graet e dro ; / 'Vidout em beus aon na deufe.

1867
Référence : MGK p43

Evel a reont, pa n'hellit ket, / Ar gelenn a roan deoc'h, bremañ e berr gomzoù, / Eo en em zastum e toulloù 'r mogerioù.

1867
Référence : MGK p16

Neuze, izel e lost, Laouig ar bleiz kivioul, ouzh ki sant Rok a dosta sioul, lavar dezhañ, ouzh e veuliñ, ez eo kuilh, ma'z eo un dudi !

1867
Référence : MGK p7

Nann, den n’en em savas ; pep hini a chomas sioul ha didrouz en e di.

1877
Référence : EKG.I. p.233

Mut ha sioul e oant c’hoazh, rak ne lavarent grik ; mes, pa selled pizh outo, e weled o daoulagad o lugerniñ hag e kleved o c’halon o lammet en o c’hreiz.

1877
Référence : EKG.I. p.266

— Mat, neuze klaskomp hon tro pep hini eus e du : an hini a gavo un dro vat da gentañ a gemenno d’egile, ha bezomp sioul war gement-mañ.

1878
Référence : EKG.II p.129

Dibaouez e kouezhe an delioù diouto en dour sioul ha splann, o wiskañ anezhañ en ur vantell-roue.

1923
Référence : SKET p.124

Amañ hag ahont, en traoniennoù, en em led lennoù kaer, o dourioù sioul, en-dro dezho ur gourizad korz ma neizh enno kerc’heized, elerc’h hag un niver gouennoù all a evned-dour.

1923
Référence : SKET p.95

Ar marv, pa zeue dezho, n’oa gantañ na poan nag anken, sioulañ tremenvan n’oa ken d’o ene eus ar bed-mañ d’ar bed-all.

1923
Référence : SKET p.70

Ur plac’h a drebase dre an ti : an amiegez. Unan all koshoc’h, azezet en penn ar c’havell, sioul, sioul a ouele, ur chapeled en he dorn, soublet he fenn ganti.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 37, p.808 (Miz Genver 1924)

Bilzig, aketus da zelc’her dever enne, a gane dezho, a c’hoarie gante ; pecheroù (1) a rae da Gatellig evit he delc’her sioul ha seder.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 38, p.842 (Miz C'hwevrer 1924)

Hag ar vugale a selaoue pizh ha sioul kelennadurezh an aotrou kure.

1924
Référence : BILZ1 Niv. 43-44, p.1024 (Gouere-Eost 1924)

E strad an draonienn ledanaet e tav tousmac’h an dourioù hag ec’h adstager gant ur c’han-dour sioul.

1924
Référence : SKET.II p.49

Bez’ ez eus oc’h ober ar stêr daouzek kan lerc’h-ouzh-lerc’h, enno dour don ha sioul hag etrezo, d’o rannañ, daouzek treuziad froudoù, troennoù ha lamm-dourioù (3).

1924
Référence : SKET.II p.47

Div lev tro-war-dro, e oa bet klevet ar jabadao a-dreuz ha dreist ar maezoù, dindan teñvalijenn an noz sioul ha skeltr.

1925
Référence : BILZ2 p.159

Hag en koun Bilzig, don-don dindan eñvor, en em sikas ar gentel a nerzh-kalon roet dezhañ gant Saig Jelvest, en nozvezh ar morgazhed, ur gentel a hardizhegezh sioul ha fur.

1925
Référence : BILZ2 p.114

an avel a oa sioul, ar mor peurgompez ha dilusenn ; hogen an oabl a oa karget a valkennoù louet. Ar re-mañ a nije gorrek etrezek ar reter

1929
Référence : SVBV p5

Lotei a zo ur vro ker kaer ! ker sioul ! ker peoc’hus ! Ar stêr en un tu, ar menez en tu all. Lotei a zo ur vro c’hlas, ur vro dudius, hag e vefe brav bevañ enni.

1944
Référence : ATST p.10

Amañ 'z eus kêriadennoù sioul kuzhet a-drek ar c'hleuzioù uhel, na zigouezher enno nemet dre c'haridennoù enk ha teñval, dre wenodennoù moan ha kamm-jilgamm ; er c'hêriadennoù, ez eus tier kozh, gant o dorioù bolzet, merket ur bloaz warno alies, evel 1590, pe 1675, pe 1730 : peadra da soñjal atav er re aet kuit ; amañ 'z eus menezioù moal ha kragek ; saonennoù klenk lec'h ma hiboud ur wazhig-dour ; hag er c'hornad-se e vev ur ouenn gouerien pennoù-fall, distag a bep tu, disfizius ouzh an aotrounez, hanterourien hag emsikourerien dre dreuzlavar, stag d'o zra o-unan dre voazadur, mignoned d'ar frankiz soñjal, d'ar frankiz donemonea, diaes dezho dougen yev beleien ha noblañs, ha nag evit-se tud a relijion, a urzh vat, a zoujañ evit ar galloud leal, sentus ouzh ar Red, dispont ouzh ar re vev met leun a aon rak an teuzoù, ar seblantoù, ar bed all : tud hag a zo pimpatrom c'hoazh, e deroù an XXvet kantved, ar re a veve araozo mil bloaz 'zo.

1944
Référence : EURW.1 p15-16

Kaer am boa treiñ ma selloù a bep tu, ne welen ket a baotred eus ma oad ; koulskoude, digouezhout a reas er vodadeg, a-raok he digoradur, daou zen yaouank hag a azezas sioul en ur c'horn ; n'o anavezen ket neuze, ha ne ris anaoudegezh ganto da vat nemet an deiz war-lerc'h e Plouyann : unan a oa bras ha taer, e zaoulagad difoupet, ur c'holier baro hir ha melen o kouezhañ betek e askre ; ur gwir denjentil a Vreizh-Uhel, Herri Thibault de la Guichardière e anv ; egile a oa ur paotr youstoc'h, gant un dremm rouzart, un tal frank hag uhel, daoulagad sklaer, kamm e oa : Francis Even, komis-noter e Landreger.

1944
Référence : EURW.1 p67-68

A-hed e vuhez, e chomas gant ar meno-se, ober un dra bennak, en ober mat ; lezel ar re all da fougeal war ar blasenn, chom sioul en diavaez d'ar vrud ha plediñ gant e vicher : setu holl.

1944
Référence : EURW.1 p12-13

Ar pezh a zo sur eo emañ e-kreiz an dorgenn hag ez a don, don, betek ar stêr vras a red en draonienn, ker reizh ha ker sioul.

1944
Référence : ATST p.44

Emañ o noziñ en iliz sioul-meurbet ha didrouz.

1949
Référence : SIZH p.65

- Breur Arturo, savit en ho sav ! eme mouezh sioul an Tad-Mestr.

1949
Référence : SIZH p.39

Ar jardin garrezek a oa moredet, e-harz treid ar c'hloareg yaouank, hag hi sioul meurbet, etre peder renkennad reizh pileroù mein ar c'hloastr.

1949
Référence : SIZH p.44

Kentoc'h pondalez an ifern !... Emañ aze, e-harz e dreid, kousket sioul evit ar pred, - ar mor, an tigr, ar sarpant a oar kousket ivez! - gant e reuzeudien o buhezioù diroll, prest da dorc'hweniañ en-dro, kerkent ha ma vint dihun, el likaouerezh an hudurañ...

1949
Référence : SIZH p.48

Ha didrouz, war bouez ur sioul a zraskadenn-pleñchod, a-wechoù, du-mañ du-hont.

1949
Référence : SIZH p.65

Dre chouch ha sioul e vev er vro / Ha start e labour 'enep deoc'h. / Ne vez nep kristen war ho tro / Ha gant an naon timat ez eoc'h.

1960
Référence : PETO p30

Eo, keuz am eus d'an amzer gent / Ma c'helled kerzhout war bep hent / Hep drouk, na trabas, na tregas, / Ma veze laosket tud Doue, / Dindan gwarez reizh ar Roue, / Da vevañ sioul ha dihegas.

1960
Référence : PETO p58

Kregiñ a ra da ren buhez sioul al lestr, a vo va hini e-doug pemzek devezh all c'hoazh.

1985
Référence : DGBD p11

Ar goañv a oa, en taol-mañ, met adkavout a ris kêr ken splann ha ken flamm hag ar wech kentañ, siouloc'h hepken marteze dre ma oa ar sul anezhi.

1985
Référence : DGBD p13

Sioul-meurbet e oa an den, ne enebas ket, hogen teurel a reas ouzhin ur sell vil, ken e voen leun-c'hwezh-dour evel pa'm bije redet.

2012
Référence : DJHMH p13

Un den e penn ar c'hoari a c'hall ivez reiñ urzhioù sekred d'ar c'hoarierien : lârout a ray da unan bezañ inervet ha brusk, pa lâro d'egile chom sioul ken-ha-ken forzh petra a c'hoarvezfe [...].

2015
Référence : DISENT p104

Lonket o deus louzoù kousket gant ar vodka. An doare surañ da vervel sioul e-kreiz da gousk.

2015
Référence : EHPEA p13

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux