Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Définition :  Masquer la définition

I. H.b. 1. Perzh a gemer unan e poanioù, e gwalleur ub. pe dud all (pe ul loen, loened). Kaout, kemer truez ouzh, war ub. Bezit truez ouzhin ! Ho pet truez ouzhin ! Gant truez outo e rois udb. N'a deus ket a druez outañ. Tamm truez ebet ouzh an enebourien ! Goulenn truez. Truez a gouezh outañ : truez a gemerer outañ. [1878] Mes ar c’here ned ae na war-dro beleg na war-dro iliz ebet, evel m’[e]m eus er lavaret deoc’h, ha setu perak, er vro, e kreded e kendalc’he e vuhez difeiz ha direizh ; ha setu perak ivez den ne gemere truez outañ. & Estl. Truez ! DHS. damant, trugarez. 2. Trl. BEZAÑ TRUEZ (+ av.) : bezañ mantrus (+ av.). E welet a oa truez. Truez eo o lezel da goll. & Truez zo ag ub : truez a gemerer outañ. Truez zo, a oa anezhañ. 3. Tr. adv. Dre druez : o kemer perzh e poan, e gwalleur ub. Roet em eus un tamm bara dezhañ dre druez. II. B. 1. Tra a zegas damant. Un druez eo e welet. An dud-se zo un druez o c'hlevet. Dizesk e oant, ma oa un druez. & (war ton an estlamm) Mar n'eo ket un druez ! 2. Trl. Na vezañ un druez ober udb. : bezañ brav, kaer ober udb.

Exemples historiques : 
66
Masquer la liste des exemples

truez

1499
Référence : LVBCA p199 (pitie)

9. Feunteun mamm Jezu a druez, / Grit din ha maz vizin ivez / Partisipant dre garantez / En hoz klac'har dre drugarez

1622
Référence : Do. p61

truez

1659
Référence : LDJM.1 pg compassion, misericorde, pitié

14. C'hoant am eus, gwir vamm a druez, / Chom geneoc'h a-hed ma buhez, / E-harz ar Groaz sakr, ma Salver, / A gontemplin e pep amzer.

1677
Référence : Do. p68

13. Pa sellin ouzh an tourmañchoù / Eus ho mab JEZUZ, va Aotrou, / Grit din neuze geneoc'h gouelañ / En ur gaout truez outañ.

1677
Référence : Do. p68

touch gant truez

1732
Référence : GReg pg attendrir

truez

1732
Référence : GReg pg benignité (humanité, douceur), compassion (pitié)

truez

1732
Référence : GReg pg compassion

hoz pezit truez ac'hanon

1732
Référence : GReg pg (ayez) compassion (de moi)

ho pet truez ouzhon, ouzhin

1732
Référence : GReg pg compassion

dougen ar re all da druez

1732
Référence : GReg pg (faire) compassion (aux autres)

ober truez d'ar re all

1732
Référence : GReg pg (faire) compassion (aux autres)

gober truez d'ar re arall

1732
Référence : GReg pg compassion

din a druez

1732
Référence : GReg pg (qui est digne de) compassion

en druez ar werc'hez sakr

1732
Référence : GReg pg (la) compassion (de la très-Sainte Vierge)

kaout truez ouc'h ur re

1732
Référence : GReg pg compatir (à quelqu'un, lui porter compassion)

endevout truez dioc'h unan bennak

1732
Référence : GReg pg compatir (à quelqu'un, lui porter compassion)

dougen da druez

1732
Référence : GReg pg émouvoir (à pitié)

dougen ur re da gaout truez ouzh

1732
Référence : GReg pg émouvoir (à pitié)

espirout truez da

1732
Référence : GReg pg émouvoir (à pitié)

Emañ ahont ar c'haezh war e fled, truez a gouezh gantañ.

1732
Référence : GReg pg grabat (Il est là tristement sur son pauvre grabat.)

kaout truez

1850
Référence : GON.II truéza (avoir pitié, compassion. s'apitoyer sur le sort de quelqu'un. plaindre. on dit aussi, et plus souvent, dans le même sens, "kaout truez").

Ur fazi eo ha n'eus truez ebet evitañ.

1850
Référence : GON.II.HV pg fazi (C'est une faute irrémissible).

Ho pezet truez oc'h un emzivad.

1850
Référence : GON.II pg emzivad, emziñvad (Ayez pitié d'un orphelin).

Pegement bennak ma klemmit, n'em eus ket a druez ouzhoc'h.

1850
Référence : GON.II p.93 (encore que vous vous plaigniez, je n'ai pas pitié de vous).

truez

1850
Référence : GON.II pg truez ou truhez (pitié, sentiment de douleur pour les maux d'autrui. compassion. commisération. hors de Léon,trué ou truhé).

Truez eo anezhañ.

1850
Référence : GON.II pg truez ou truhez (il fait pitié).

Truez em eus outañ.

1850
Référence : GON.II pg truez ou truhez (j'ai pitié de lui).

truez

1850
Référence : GON.II pg truez ou truhez (pitié, sentiment de douleur pour les maux d'autrui. compassion. commisération. hors de Léon,trué ou truhé), pg truhez (voyez "truez")

truez

1850
Référence : GON.II pg damañt, pg trué, pg truez ou truhez (pitié, sentiment de douleur pour les maux d'autrui. compassion. commisération. hors de Léon,trué ou truhé).

truez

1850
Référence : GON.II pg trué (voyez "truez"), pg truez ou truhez (pitié, sentiment de douleur pour les maux d'autrui. compassion. commisération. hors de Léon,trué ou truhé).

— « Petra ! din, emezi, ar re-se ginniger ? / Ned on ket sorc'hennet ! Un truez o gwelet, / Ne 'c'houfed, eveshait, kaout bravoc'h pabored ! »

1867
Référence : MGK p55

Gant va zruez ouzhoc'h eo doaniet va c'halon.

1867
Référence : MGK p13

Aotrou, eme 'l louarn, re vras eo ho morc'hed, C'hwi a zo kalz re vat ; n'ho pezet poan spered; rak m'er goulenn amañ, piv zo 'vit lakaat e ve deoc'h-hu pec'hed debriñ meur [a] benn-dañvad ? Krediñ a ran zoken e voe dezho enor Kaout en ho kof, aotrou, dre ho kouzoug digor. Hag evit ar pastor, e c'heller lavaret E tlee, dre'n hent-se, mont da glask e zeñved. Ha perak 've truez ouzh ur ouenn [a] dud ker kriz, N'o deus evit hor ren ken stur 'met o diviz ?

1867
Référence : MGK p25

Ha setu, an eil gwech, gant bleiner ann amzer, / Aet ma oa un truez[,] eost an tieg brabañser.

1867
Référence : MGK p90

Tud zo hag a lavar : — « Ned eo netra ebet, / « Ur c'hrweg zo o veuziñ. » / Hag ur c'hrweg zo ur c'hi ! / Oc'h ur c'hi vez truez.

1867
Référence : MGK p141

Aotrou Doue, ho pet truez ouzhin !

1877
Référence : EKG.I. p.132

Ha den n’en doa truez ouc’h ar merzher... Truez ! oh ! nann !

1877
Référence : EKG.I. p.40

Diwallit, ma kirit ; mard oc’h digaset amañ gant Doue o pezo digemer mat, mes mard oc’h digaset gant an droukspered, amañ ne vezo truez ebet ouzhoc’h.

1877
Référence : EKG.I. p.70

C’hwi ’dlefe goulenn trugarez / Ouc’h an dud hoc’h eus, hep truez, / Er-maez an Iliz diheñchet, / ’Vel ma ra ar bleiz d’an deñved.

1877
Référence : EKG.I. p.104

Paket etre ar rod hag ar c’hleuz, edo hanter-varv pa deuas tud, a gleve an trouz, d’hen tennañ ac’hano. Un truez e oa e welet !

1878
Référence : EKG.II p.176

Elumiñ a ris adarre va fennad gouloù koar ; ur sell a druez a ris c’hoazh ouc’h Herve Soutre, ouc’h Katell Eukat hag ouc’h o bugale.

1878
Référence : EKG.II p.56

Pobl, ouzhit ’m eus truez, / Ur wech c’hoazh kent mervel, / Kuita da zallentez, / Dalc’h mat d’an Aviel.

1878
Référence : EKG.II p.247

Mes ar c’here ned ae na war-dro beleg na war-dro iliz ebet, evel m’[e]m eus er lavaret deoc’h, ha setu perak, er vro, e kreded e kendalc’he e vuhez difeiz ha direizh ; ha setu perak ivez den ne gemere truez outañ.

1878
Référence : EKG.II p.304

Diskiantez, emezañ, a gred leuskel gourdrouzoù gant da aotrou, da vestr, da zoue ! Nemet em eus truez ouzhit, diboellet ma ’z out gant ar garantez hag ar glac’har.

1923
Référence : SKET p.112

Un druez. Ha Gargam mezhek, droug ennañ, a fuc’he.

1924
Référence : BILZ1 Niv. 46, p.1091 (Here 1924).

Hag e leñvent, e tifronkent, un druez !

1924
Référence : SKET.II p.39

— O va fried, va fried paour, va fried kaezh !… Truez, va Doue !… Truez !… a zamante Izabel, he bugaligoù en-dro dezhi o ouelañ. Truez, va Doue !… evit va fevar bugelig, va fevar bugelig emzivad !…

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 37, p.812 (Miz Genver 1924)

— Pebezh kalonad !… O ! pet truez oute, o va Doue !

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 37, p.808 (Miz Genver 1924)

Gwelet hemañ mac’hagnet e holl izili, henhont astennet a-hed e gorf war hent ar belerined, a glemm, a derm, klevet-eñ o huanadiñ war e wallblanedenn : « O ! pet truez ouzh ur paourkaezh !… O ! pet truez !… » Hennezh, azezet harp ouzh ar c’hleuz, e flac’hoù en e gichen, euzhus da welet, a ziskouez e zivc'har debret gant ar goulioù hag ar c’hontron : « Sellit a-druez ouzh un den reuzeudik, c’hwi pere a zo yac’h ha divac’hagn ».

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 40, p.897-898 (Miz Ebrel 1924)

Izabel en em douete a gement-se : un taolig pe daou he deus roet d’ar paotr, truez dezhi outañ.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 38, p.844 (Miz C'hwevrer 1924)

Truez a oa gwelet an div wreg, pa o deus klevet marv o gwazed.

1925
Référence : BILZ2 p.177

Fall an amzer anezhi, Saig dre druez : — Kae da zisglaviañ en tilher, ha buan, marmouz !

1925
Référence : BILZ2 p.107

tennañ truez eus

1931
Référence : VALL pg apitoyer

E-barzh ma soñj a vugel em boa kazi truez outo hag e kave din e oant tud dic'hradet, tud kastizet evit ur pec'hed bennak peogwir an Aotrou Doue n'en doa roet dezho nemet ur yezh ha dimp-ni en doa roet div.

1944
Référence : EURW.1 p35

Pebezh truez, neketa, e vez un den ken espar e relijion ar Saozon milliget.

1944
Référence : EURW.1 p.179

Sur a-walc'h o doa truez ouzhin.

1944
Référence : EURW.1 p84

N'en doa ket an aer da gaout tamm truez ebet ouzh hor stad.

1944
Référence : EURW.1 p38

Mes ar c’hazh — an targazh, peogwir e oa un targazh — ne oa ket marv ; pell ac’hano, ha kerkent ha ma c’hellas kaout un tammig anal e krogas d’ober : miaou ! miaou ! ma oa un druez selaou anezhañ.

1944
Référence : ATST p.65

En em glevout a rejont a vouezh izel ha, goude, Lom a azezas war an nev, e kostez ar gwele-kloz, hag a grogas da lavarout gant ur vouezh leun a druez hag a dristidigezh : — « O ! moereb !… O ! moereb !… O ! moereb !… »

1944
Référence : ATST p.32

Truez en doa bet an Aotrou Doue ouzh e velegig blin, o c'houzout moarvat ne vije ket bet evit trec'hiñ.

1949
Référence : SIZH p.63

Truez ho pet, ofiser kaezh !

1960
Référence : PETO p38

Ar fallakr pa vo kastizet / Gant an druez ne vin tizhet / Hag e kanin da voued ar groug : / « Unan nebeutoc'h d'ober droug ! »

1960
Référence : PETO p31

Ho pezit truez, ma Doue, /ouzh ar paourkaezh Loeiz, hor roue, / Eñ priñs hael ar banniel gwenn-sin, / Da vezañ kredet reiñ e sin / Da embann seurt reizhadur fall, / Labour diaoulek dioded dall.

1960
Référence : PETO p16-17

He c'hlevout a raen o pediñ : "Anyambye ! Anyambye ! Kokolo ! Kokolo ! Kokoloani !" (Aotrou Doue ! Aotrou Doue ! Truez ! Truez ! Ho pet truez ouzhimp !)

1985
Référence : DGBD p170

Bewezh ma kleven trouz treid o tiskenn gant an diri ha ne oant ket e re e lavaren ouzhin-me piv eo honnezh c'hoazh en deus degaset gantañ. Gwezhioù 'zo em beze truez oute, ha gwezhioù all e soñjen, mat zo bet graet dezhe, stranelled maz int, klasket o deus ha bet o deus.

2015
Référence : EHPEA p75

Note d'étude

Anv-kadarn gourel gant Milin e GMK.

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux