Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Définition :  Masquer la définition

I. H.b. 1. Perzh a gemer unan e poanioù, e gwalleur ub. pe dud all (pe ul loen, loened). Kaout, kemer truez ouzh, war ub. Bezit truez ouzhin ! Ho pet truez ouzhin ! Gant truez outo e rois udb. N'a deus ket a druez outañ. Tamm truez ebet ouzh an enebourien ! Goulenn truez. Truez a gouezh outañ : truez a gemerer outañ. & Estl. Truez ! DHS. damant, trugarez. 2. Trl. BEZAÑ TRUEZ (+ av.) : bezañ mantrus (+ av.). E welet a oa truez. Truez eo o lezel da goll. & Truez zo ag ub : truez a gemerer outañ. Truez zo, a oa anezhañ. 3. Tr. adv. Dre druez : o kemer perzh e poan, e gwalleur ub. Roet em eus un tamm bara dezhañ dre druez. II. B. 1. Tra a zegas damant. Un druez eo e welet. An dud-se zo un druez o c'hlevet. Dizesk e oant, ma oa un druez. & (war ton an estlamm) Mar n'eo ket un druez ! 2. Trl. Na vezañ un druez ober udb. : bezañ brav, kaer ober udb.

Exemples historiques : 
62
Masquer la liste des exemples

truez

1499
Référence : LVBCA p199 (pitie)

9. Feunteun mamm Jezu a druez, / Grit din ha maz vizin ivez / Partisipant dre garantez / En hoz klac'har dre drugarez

1622
Référence : Do. p61

truez

1659
Référence : LDJM.1 pg compassion, misericorde, pitié

14. C'hoant am eus, gwir vamm a druez, / Chom geneoc'h a-hed ma buhez, / E-harz ar Groaz sakr, ma Salver, / A gontemplin e pep amzer.

1677
Référence : Do. p68

13. Pa sellin ouzh an tourmañchoù / Eus ho mab JEZUZ, va Aotrou, / Grit din neuze geneoc'h gouelañ / En ur gaout truez outañ.

1677
Référence : Do. p68

gober truez d'ar re arall

1732
Référence : GReg pg compassion

touch gant truez

1732
Référence : GReg pg attendrir

truez

1732
Référence : GReg pg benignité (humanité, douceur), compassion (pitié)

truez

1732
Référence : GReg pg compassion

hoz pezit truez ac'hanon

1732
Référence : GReg pg (ayez) compassion (de moi)

ho pet truez ouzhon, ouzhin

1732
Référence : GReg pg compassion

dougen ar re all da druez

1732
Référence : GReg pg (faire) compassion (aux autres)

ober truez d'ar re all

1732
Référence : GReg pg (faire) compassion (aux autres)

din a druez

1732
Référence : GReg pg (qui est digne de) compassion

en druez ar werc'hez sakr

1732
Référence : GReg pg (la) compassion (de la très-Sainte Vierge)

kaout truez ouc'h ur re

1732
Référence : GReg pg compatir (à quelqu'un, lui porter compassion)

endevout truez dioc'h unan bennak

1732
Référence : GReg pg compatir (à quelqu'un, lui porter compassion)

dougen da druez

1732
Référence : GReg pg émouvoir (à pitié)

dougen ur re da gaout truez ouzh

1732
Référence : GReg pg émouvoir (à pitié)

espirout truez da

1732
Référence : GReg pg émouvoir (à pitié)

Emañ ahont ar c'haezh war e fled, truez a gouezh gantañ.

1732
Référence : GReg pg grabat (Il est là tristement sur son pauvre grabat.)

ho pezet truez oc'h un emzivad

1850
Référence : GON.II pg emzivad, emziñvad

Pegement bennak ma klemmit, n'em eus ket a druez ouzhoc'h.

1850
Référence : GON.II p.93, livre second, « Encore que vous vous plaigniez, je n'ai pas pitié de vous ».

truez eo anezhañ

1850
Référence : GON.II pd truez, truhez

truez

1850
Référence : GON.II pg truez, truhez

truez em eus outañ

1850
Référence : GON.II pd truez, truhez

truez

1850
Référence : GON.II pg truez, truhez

truez

1850
Référence : GON.II pg trué, truez, truhez

truez

1850
Référence : GON.II pg truez, truhez

ur fazi eo ha n'eus truez ebet evitañ

1850
Référence : GON.II.HV pg fazi

— « Petra ! din, emezi, ar re-se ginniger ? / Ned on ket sorc'hennet ! Un truez o gwelet, / Ne 'c'houfed, eveshait, kaout bravoc'h pabored ! »

1867
Référence : MGK p55

Aotrou, eme 'l louarn, re vras eo ho morc'hed, C'hwi a zo kalz re vat ; n'ho pezet poan spered; rak m'er goulenn amañ, piv zo 'vit lakaat e ve deoc'h-hu pec'hed debriñ meur [a] benn-dañvad ? Krediñ a ran zoken e voe dezho enor Kaout en ho kof, aotrou, dre ho kouzoug digor. Hag evit ar pastor, e c'heller lavaret E tlee, dre'n hent-se, mont da glask e zeñved. Ha perak 've truez ouzh ur ouenn [a] dud ker kriz, N'o deus evit hor ren ken stur 'met o diviz ?

1867
Référence : MGK p25

Ha setu, an eil gwech, gant bleiner ann amzer, / Aet ma oa un truez[,] eost an tieg brabañser.

1867
Référence : MGK p90

Tud zo hag a lavar : — « Ned eo netra ebet, / « Ur c'hrweg zo o veuziñ. » / Hag ur c'hrweg zo ur c'hi ! / Oc'h ur c'hi vez truez.

1867
Référence : MGK p141

Gant va zruez ouzhoc'h eo doaniet va c'halon.

1867
Référence : MGK p13

C’hwi ’dlefe goulenn trugarez / Ouc’h an dud hoc’h eus, hep truez, / Er-maez an Iliz diheñchet, / ’Vel ma ra ar bleiz d’an deñved.

1877
Référence : EKG.I. p.104

Aotrou Doue, ho pet truez ouzhin !

1877
Référence : EKG.I. p.132

Diwallit, ma kirit ; mard oc’h digaset amañ gant Doue o pezo digemer mat, mes mard oc’h digaset gant an droukspered, amañ ne vezo truez ebet ouzhoc’h.

1877
Référence : EKG.I. p.70

Ha den n’en doa truez ouc’h ar merzher... Truez ! oh ! nann !

1877
Référence : EKG.I. p.40

Elumiñ a ris adarre va fennad gouloù koar ; ur sell a druez a ris c’hoazh ouc’h Herve Soutre, ouc’h Katell Eukat hag ouc’h o bugale.

1878
Référence : EKG.II p.56

Diskiantez, emezañ, a gred leuskel gourdrouzoù gant da aotrou, da vestr, da zoue ! Nemet em eus truez ouzhit, diboellet ma ’z out gant ar garantez hag ar glac’har.

1923
Référence : SKET p.112

— Pebezh kalonad !… O ! pet truez oute, o va Doue !

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 37, p.808 (Miz Genver 1924)

— O va fried, va fried paour, va fried kaezh !… Truez, va Doue !… Truez !… a zamante Izabel, he bugaligoù en-dro dezhi o ouelañ. Truez, va Doue !… evit va fevar bugelig, va fevar bugelig emzivad !…

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 37, p.812 (Miz Genver 1924)

Gwelet hemañ mac’hagnet e holl izili, henhont astennet a-hed e gorf war hent ar belerined, a glemm, a derm, klevet-eñ o huanadiñ war e wallblanedenn : « O ! pet truez ouzh ur paourkaezh !… O ! pet truez !… » Hennezh, azezet harp ouzh ar c’hleuz, e flac’hoù en e gichen, euzhus da welet, a ziskouez e zivc'har debret gant ar goulioù hag ar c’hontron : « Sellit a-druez ouzh un den reuzeudik, c’hwi pere a zo yac’h ha divac’hagn ».

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 40, p.897-898 (Miz Ebrel 1924)

Izabel en em douete a gement-se : un taolig pe daou he deus roet d’ar paotr, truez dezhi outañ.

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 38, p.844 (Miz C'hwevrer 1924)

Un druez. Ha Gargam mezhek, droug ennañ, a fuc’he.

1924
Référence : BILZ1 Niv. 46, p.1091 (Here 1924).

Hag e leñvent, e tifronkent, un druez !

1924
Référence : SKET.II p.39

Truez a oa gwelet an div wreg, pa o deus klevet marv o gwazed.

1925
Référence : BILZ2 p.177

Fall an amzer anezhi, Saig dre druez : — Kae da zisglaviañ en tilher, ha buan, marmouz !

1925
Référence : BILZ2 p.107

tennañ truez eus

1931
Référence : VALL pg apitoyer

E-barzh ma soñj a vugel em boa kazi truez outo hag e kave din e oant tud dic'hradet, tud kastizet evit ur pec'hed bennak peogwir an Aotrou Doue n'en doa roet dezho nemet ur yezh ha dimp-ni en doa roet div.

1944
Référence : EURW.1 p35

Mes ar c’hazh — an targazh, peogwir e oa un targazh — ne oa ket marv ; pell ac’hano, ha kerkent ha ma c’hellas kaout un tammig anal e krogas d’ober : miaou ! miaou ! ma oa un druez selaou anezhañ.

1944
Référence : ATST p.65

En em glevout a rejont a vouezh izel ha, goude, Lom a azezas war an nev, e kostez ar gwele-kloz, hag a grogas da lavarout gant ur vouezh leun a druez hag a dristidigezh : — « O ! moereb !… O ! moereb !… O ! moereb !… »

1944
Référence : ATST p.32

Pebezh truez, neketa, e vez un den ken espar e relijion ar Saozon milliget.

1944
Référence : EURW.1 p.179

Sur a-walc'h o doa truez ouzhin.

1944
Référence : EURW.1 p84

N'en doa ket an aer da gaout tamm truez ebet ouzh hor stad.

1944
Référence : EURW.1 p38

Truez en doa bet an Aotrou Doue ouzh e velegig blin, o c'houzout moarvat ne vije ket bet evit trec'hiñ.

1949
Référence : SIZH p.63

Ho pezit truez, ma Doue, /ouzh ar paourkaezh Loeiz, hor roue, / Eñ priñs hael ar banniel gwenn-sin, / Da vezañ kredet reiñ e sin / Da embann seurt reizhadur fall, / Labour diaoulek dioded dall.

1960
Référence : PETO p16-17

Ar fallakr pa vo kastizet / Gant an druez ne vin tizhet / Hag e kanin da voued ar groug : / « Unan nebeutoc'h d'ober droug ! »

1960
Référence : PETO p31

Truez ho pet, ofiser kaezh !

1960
Référence : PETO p38

He c'hlevout a raen o pediñ : "Anyambye ! Anyambye ! Kokolo ! Kokolo ! Kokoloani !" (Aotrou Doue ! Aotrou Doue ! Truez ! Truez ! Ho pet truez ouzhimp !)

1985
Référence : DGBD p170

Bewezh ma kleven trouz treid o tiskenn gant an diri ha ne oant ket e re e lavaren ouzhin-me piv eo honnezh c'hoazh en deus degaset gantañ. Gwezhioù 'zo em beze truez oute, ha gwezhioù all e soñjen, mat zo bet graet dezhe, stranelled maz int, klasket o deus ha bet o deus.

2015
Référence : EHPEA p75

Note d'étude

Anv-kadarn gourel gant Milin e GMK.

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux