Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Définition :  Masquer la définition

I. H.b. A. 1. [1499, 1850, 1867, 1927, 1931, 1960, 2012] Nec'h, diaez spered ha korf a zeu d'an dud, pa gav dezho emaint en un enkadenn, hag a c'hall o lakaat da spontañ, ober d'o c'horzailhenn en em waskañ. [1867] — « Aiou ! eme an den, petra welan ? Ur spes ! / Euzhusat tra ef-eñ ! E skeud, e skeud hepken / A ra din-me skrijañ ha krenañ gant anken. » [1867] Kollet gantañ e nerzh, izil, leun a anken, / Gant ar boan a c'houzañv e stlap e fagodenn. [1867] Ha ne dalv ar gragez / A zo tener ha mat, zo o buhez karet, / Karet o bugale, karet o friejoù, / A zo ar vein-oaled a domm ar c'halonoù, / Ar c'hantolorioù kaer zo warno sklêrijenn, / Goulaouennoù an ti, evel heol an neñvoù, / Evel louzaouennoù a bare pep anken, / O dorn atav noz-deiz a bep tu o viret, / Dre 'r wenodenn ma'z eomp, na vemp gant drein toullet, / Ha ne dalvont ar boan, lavarit din bremañ, / E ve ar gragez-se termet dindan ar bec'h, / E vent-i skoaziet start ha skoret gant ar vrec'h / He deus bet digant Doue ar galloud d'o harpañ ? [1927] Ankenioù. [1960] Petra 'c'hoarvezo 'benn arc'hoazh / Da heul ar gwashañ darvoudoù ? / Gant anken vras, skrijus he gloaz, / E sav em c'halon hirvoudoù. [1960] Evel Pêr 'm eus ho tinac'het / Hag am gwelit fraezh ha mac'het / Gant anken vras ha foll-meurbet. [2012] Hogen Poole a respontas krenn : ne oa deuet netra estreget gant ar post. "Ha choazh, paperoù bruderezh ne oa ken", a ouzhpennas. Gant seurt keloù da gimiad e tihunas anken an noter. [2015] Ya, gouest oc'h da gompren an aon, an anken, an dislavarioù hag an diaesterioù savet gant hoc'h enebourien. HS. enkrez, estrenvan. 2. [1622, 1659, 1732, 1850, 1867, 1931] Glac'har. [1622] Ouzh harz ar groaz, gant habaster, / Grit din [Mari] ma vezin [en] ho niver, / Dre ar boan don, Itron deboner, / Ho poe, ha 'n anken digwener. [1850] An anken en deus e grizet abred. [1867] En em harpit noz-deiz, an eil hag egile, / Ha ne skuizhot en hent, kaer ho pezo bale ; / Nad it ket eus ho pro, nad it ket pell da gantreal, / Gant aon na ve anken en hent ouzh ho kedal. & [1931] Kalonad anken : kalz a c'hlac'har. & Frealziñ ub. en e anken : ub. zo ankeniet. & Trl. Bezañ en anken : bezañ ankeniet. & Ober anken d'ub. : e ankeniañ. & [1931] Gwall anken : enkrez bras HS. enkrez. B. Dre ast. (db. an dud) 1. [1732, 1960] Poan [1732] Anken en deus en e c'har. [1732] Leñvañ gant souezh pe gant anken. [1732] Anken am eus graet dezhañ. [1732] Pa edo kreñvañ e anken. [1960] O Jezuz, marv war ar Groaz, / E barr an anken hag ar c'hloaz, / Evit dasprenañ gouenn mab-den, / Truez Ho pet, ne c'hellan ken ! DHS. droug, glaz, gloaz. 2. Naon. Terriñ e anken : e naon. & (db. an naon, ar c'hoant) Torret eo e anken (da ub.) : bet en deus e walc'h, e c'hoant. II. B. [1699, 1732, 1850] Poan spered, enkrez. [1732] Ankenioù. [1850] Ankenioù bras am eus bet er bloaz tremenet.

Exemples historiques : 
42
Masquer la liste des exemples

anken

1499
Référence : LVBCA p24 ('angoisse')

anken

1499
Référence : LVBCA p24 ('angoisse')

Ouzh harz ar groaz, gant habaster, / Grit din [Mari] ma vezin [en] ho niver, / Dre ar boan don, Itron deboner, / Ho poe, ha 'n anken digwener.

1622
Référence : Do. p62

anken

1659
Référence : LDJM.1 pg affliction, anquen

anken

1699
Référence : Har. pg anken (souffrance)

anken

1732
Référence : GReg pg douleur (mal, sentiment douloureux)

Anken en deus en e c'har.

1732
Référence : GReg pg douleur (Il a de la douleur à la jambe.)

pa edo kreañ e anken

1732
Référence : GReg pg fort-e (Au fort de la douleur qu'il ressentoit.)

anken

1732
Référence : GReg pg affliction, amertume, épreinte (douleur du mal qu'on a)

ankenioù

1732
Référence : GReg pg affliction

Anken am eus graet dezhañ.

1732
Référence : GReg pg épreinte (Je lui ai donné une épreinte, dans le figuré.)

leñvañ gant souezh pe gant anken

1732
Référence : GReg pg (s') écrier

anken

1850
Référence : GON.II pg añken (Affliction. Chagrin. Inquiétude. Peine d'esprit, En Vannes), añkin

anken

1850
Référence : GON.II pg añken (Affliction. Chagrin. Inquiétude. Peine d'esprit), añkin, eñkrez, glac'har, gloaz, iñkrez, melré, p.17, livre premier, (affliction).

An anken en deus e grizet abred.

1850
Référence : GON.II pg kriza (Le chagrin l'a ridé de bonne heure.)

Ankenioù bras am eus bet er bloaz tremenet.

1850
Référence : GON.II pg añken (j'ai eu de grands chagrins, de grandes afflictions l'année passée.)

Ankenioù

1850
Référence : GON.II p.17, livre premier, (des afflictions).

— « Aiou ! eme an den, petra welan ? Ur spes ! / Euzhusat tra ef-eñ ! E skeud, e skeud hepken / A ra din-me skrijañ ha krenañ gant anken. »

1867
Référence : MGK p66

En em harpit noz-deiz, an eil hag egile, / Ha ne skuizhot en hent, kaer ho pezo bale ; / Nad it ket eus ho pro, nad it ket pell da gantreal, / Gant aon na ve anken en hent ouzh ho kedal.

1867
Référence : MGK p21

Kollet gantañ e nerzh, izil, leun a anken, / Gant ar boan a c'houzañv e stlap e fagodenn.

1867
Référence : MGK p67

Ha ne dalv ar gragez / A zo tener ha mat, zo o buhez karet, / Karet o bugale, karet o friejoù, / A zo ar vein-oaled a domm ar c'halonoù, / Ar c'hantolorioù kaer zo warno sklêrijenn, / Goulaouennoù an ti, evel heol an neñvoù, / Evel louzaouennoù a bare pep anken, / O dorn atav noz-deiz a bep tu o viret, / Dre 'r wenodenn ma'z eomp, na vemp gant drein toullet, / Ha ne dalvont ar boan, lavarit din bremañ, / E ve ar gragez-se termet dindan ar bec'h, / E vent-i skoaziet start ha skoret gant ar vrec'h / He deus bet digant Doue ar galloud d'o harpañ ?

1867
Référence : MGK p141-142

Kaer ’zo ober, ret ’vo mervel / Pa garo Doue hor gervel ; / Pebezh anken war ho marv, / Pa welfet sklaer hoc’h holl [w]alloù !

1877
Référence : EKG.I. p.105

Daou zervezh goude-se e kouezhas klañv, uzet gant an oad, e binijennoù hag ivez gant an anken.

1877
Référence : EKG.I. p.9

Paouez, ma mab, da gât anken. / Gret vo dit herve[z] da c’houlenn. / Dre nerzh ma gras, da dad karet / Hep dale pell a vo cheñchet.

1898
Référence : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 30 janvier 1898, p.1

Ar marv, pa zeue dezho, n’oa gantañ na poan nag anken, sioulañ tremenvan n’oa ken d’o ene eus ar bed-mañ d’ar bed-all.

1923
Référence : SKET p.70

Hogen, mar taolez da zaouarn war ar bugenoù-mañ e sell hepken d’o drastañ, na vezet dit a-berzh an doueed nemet anken, dinerzh, kleñved ha dienez !

1923
Référence : SKET p.84

Un toullig en korn ar vered, un tamm douar war an arched… Na kan na diskan : ar glaz[i]où, goude an "Angelus", da vihanañ, a gouezhas truezus, evel daeroù an anken, war bezioù ar vered lizennet dindan deñvalijenn an noz.

1924
Référence : BILZ1 Niv. 37, p.810 (Genver 1924)

Hag etre hiraezh an deiz o vont hag enkrez an noz o tont, e-kreiz ar c’heinvor digenvez, e klevas Vindosetlos ur vras a anken o voustrañ e galon, rak seul roeñvadenn a rae, e pellae diouzh an dud a gare, hag an arvest edo o paouez gwelout a oa gantañ evel un diougan a varv.

1924
Référence : SKET.II p.39

anken

1927
Référence : GERI.Ern pg ankén (peine morale, angoisse)

ankenioù

1927
Référence : GERI.Ern pg ankén (peine morale, angoisse)

anken

1931
Référence : VALL pg affliction, affres, angoisse (peine morale), anxiété

kalonad anken

1931
Référence : VALL pg affliction

gwall anken

1931
Référence : VALL pg affres

War an hent bras, ar baotred a c’hortoze, leun a anken. Petra ’oa c’hoarvezet du-hont ?

1944
Référence : ATST p.123

Abalamour ma kave din ne c’halle ur barzh kanañ mat nemet an anken, ar glac’har, an dristidigezh, hag an amourousted, a zo mammenn ar vrasañ ranngalon d’unan yaouank.

1944
Référence : EURW.1 p.100

[…] ha bepred oc’h en em hegal, o randoniñ, o rebech mil draig an eil d’egile, o tabutal diwar-benn ar c’hazh, ha me oar, ha koulskoude o terc’hel tost an eil d’egile, ma ne oant ket evit bezañ dispartiet un eurvezh hep anken, o vont o daou da bourmen a-gevret, o c’hoari dominoioù kent mont d’o gwele…

1944
Référence : EURW.1 p.137

Pelloc’h, e kouezhas an anken e kalon ar baotred, gourvezet er foz, dindan ar raden hir.

1944
Référence : ATST p.73

O Jezuz, marv war ar Groaz, / E barr an anken hag ar c'hloaz, / Evit dasprenañ gouenn mab-den, / Truez Ho pet, ne c'hellan ken !

1960
Référence : PETO p77

Petra 'c'hoarvezo 'benn arc'hoazh / Da heul ar gwashañ darvoudoù ? / Gant anken vras, skrijus he gloaz, / E sav em c'halon hirvoudoù.

1960
Référence : PETO p29

Evel Pêr 'm eus ho tinac'het / Hag am gwelit fraezh ha mac'het / Gant anken vras ha foll-meurbet.

1960
Référence : PETO p77

Hogen Poole a respontas krenn : ne oa deuet netra estreget gant ar post. "Ha choazh, paperoù bruderezh ne oa ken", a ouzhpennas. Gant seurt keloù da gimiad e tihunas anken an noter.

2012
Référence : DJHMH p47

Ya, gouest oc'h da gompren an aon, an anken, an dislavarioù hag an diaesterioù savet gant hoc'h enebourien [...].

2015
Référence : DISENT p105

Étymologie

Ger kar d'ar c'hembraeg "angen".

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux