Plus d'options

Prononciation

Fréquence d'emploi : 

Attesté dans : 
NDBF
GBAHE

Formes fléchies : 
7
Afficher les formes fléchies

Définition :  Masquer la définition

I. Stn. A. 1. (db. rannoù ar c'horf, db. ar pezhioù dilhad ; db. al lec'hiañ, an dilec'hiañ) Zo diouzh tu kalon ub. Lagad, skoaz kleiz, troad kleiz ub. Ur votez kleiz. & En tu kleiz d'ub. : diouzh tu e galon. & Bezañ en dorn kleiz d'ub. : bezañ en tu kleiz dezhañ. & Mont war gleiz, war an dorn kleiz : war-gaout e du kleiz. & Treiñ en dorn kleiz, war an dorn kleiz : war-gaout an tu kleiz. & An amezeg kleiz : zo en tu kleiz d'ub. 2. (db. an dud, an traoù) Zo diouzh tu kalon un arvester bnk. Kit dre an nor gleiz. & An tu, ar c'hostez kleiz : an tu, ar c'hostez a glot gant tu kalon un arvester bnk. Bezañ war kostez kleiz an hent. Bezañ en tu kleiz d'udb. Mont war an tu kleiz. & (er relijion gatolik) Al laer kleiz : al laer fall, a oa bet staget ouzh ur groaz en tu kleiz d'ar C'hrist, evit ub. a vije dirak ar groaz. & Trl. [1732] Kaout an absolvenn gleiz : bezañ korbellet. B. 1. (db. an dourredennoù) Ar ribl kleiz : ar ribl zo en tu kleiz d'un den a sell ouzh an dour a-du gant e red. War ribl kleiz ar stêr edo o zi. 2. (db. ar mor) Zo en norzh d'ul lec'h bnk. En tu kleiz da Enez-Sun. & Ar mor kleiz : ar rann vor zo en tu kleiz d'ul lec'h bnk. HS. dehoù. C. Trl. skeud. Bezañ sotoc'h eget ma botez kleiz : bezañ sot-kenañ. & Ne oar ket pet bronn gleiz en deus : ne oar ket petra en deus c'hoant. II. Dre ast. (db. an dud) A. Doar. 1. A ra gant ar vrec'h, an troad zo diouzh tu e galon. Hemañ zo kleiz. 2. Bezañ kleiz d'ober udb. : bezañ dizampart d'e ober. Bezañ kleiz da labourat, da zeskiñ, da lenn, da jediñ. 3. Buanek. Kleiz eo da wreg ? B. Stn. Pemdez 1. Ur penn kleiz, ur penn kleiz a zen : un den zo boas da dregasiñ ar re all. & Penn kleiz ! : kunujenn a chouer war un den zo boas da dregasiñ ar re all. 2. Ur pried kleiz : ur paotr zo karedig ur plac'h dimezet. & Ur wreg kleiz : ur plac'h zo karedig ur paotr dimezet. & Ur c'hamalad kleiz : ur c'hariad direizh. Kamalad kleiz ar rouanez. 3. Pater gleiz : touadell. III. Dre ast. Politik. 1. Doar. (db. an dud) A sav a-du gant ar mennozhioù araokour, a zifenn mennozhioù araokour. Kleiz pe dehoù eo hennezh ? DHS. ruz. 2. Stn. An tu kleiz : stroll an aozadurioù politikel araokour, stroll an araokourien en ur vro bnk. & An tu kleiz pellañ : stroll aozadurioù eus an tu kleiz, stroll tud eus an tu kleiz zo ar muiañ er penn a-raok evit a sell ouzh mennozhioù o amzer.

Exemples historiques : 
40
Masquer la liste des exemples

Sin ar C'hristen eo sin ar Groaz hag a zle da ober pa sev [sav] ha pan a da gousket, pan a er-maez a'n ti, pan antre en Iliz, pand eo kestion a zibriñ, nag a evañ, pan komañser pidiñ Doue hag en komañsamant hon holl euvroù, pan en em gaver en un nesesite bennak, dañjer pe temptasion : o kas an dorn dehoù d'an tal, en ur lavaret : In nomine Patris; goude d'ar c'hof, en ur lavaret : Et filii; ha goude d'ar skoaz kleiz, hag er fin en hini dehoù, en ur lavaret : Et Spiritu Sancti, Amen.

1622
Référence : Do. p56

M. Petra eo sin ar c'hristen ? D. Sin ar groaz, abalamour ma'z omp bet prenet enni gant hor Salver binniget Jezuz. M. Penaos en grit-hu eñ ? E ober a ran o kas an dorn d'ar penn ha d'an estomag, ha goude d'ar skoaz kleiz, ha'n hini dehou, en ur lavaret : en anv an Tad, ha'r Mab ha'r Spered santel. Amen.

1622
Référence : Do. p6

tu kleiz

1659
Référence : LDJM.1 pg costé (droit, costé gauche)

kerzhet a du kleiz

1659
Référence : LDJM.1 pg cheminer a gauche

M. Penaos er [sin ar groaz] gret-hu? D. E ober a ran o kas an dorn d'ar penn, ha d'an estomag, ha goude d'ar skoaz kleiz, ha d'an hini dehoù, en ur lavaret, En anv an Tad, hag ar Mab, hag ar Spered santel, Amen.

1677
Référence : Do. p7

kaout an absolvenn gleiz

1732
Référence : GReg pg absolution

eus an tu kleiz

1732
Référence : GReg pg (du) côté (gauche)

en tu kleiz

1732
Référence : GReg pg (du) côté (gauche)

Ar pezh a zo kleiz.

1732
Référence : GReg pg guingois (Qui est de guingois.)

an troad kleiz

1732
Référence : GReg pg gauche (Le pié gauche.)

kleiz

1732
Référence : GReg pg gauche, guingois (travers)

kleiz

1732
Référence : GReg pg gauche (Van. & Treg.)

an tu kleiz

1732
Référence : GReg pg gauche (La gauche.)

an dorn kleiz

1732
Référence : GReg pg gauche (La gauche.)

ar c'hostez kleiz

1732
Référence : GReg pg gauche (La gauche.)

a-zorn kleiz

1732
Référence : GReg pg (à) gauche

war an dorn kleiz

1732
Référence : GReg pg gauche (A gauche.)

war an tu kleiz

1732
Référence : GReg pg gauche (A gauche.)

en tu kleiz

1732
Référence : GReg pg gauche (Au côté gauche.)

en dorn kleiz

1732
Référence : GReg pg gauche (Au côté gauche.)

diouzh an tu kleiz

1732
Référence : GReg pg gauche (Du côté gauche.)

ar c'hostez kleiz eus an arme

1732
Référence : GReg pg aile

en dorn kleiz

1850
Référence : GON.II pg kleiz (à main gauche).

an tu kleiz

1850
Référence : GON.II pg kleiz (la gauche, le côté gauche).

kleiz

1850
Référence : GON.II pg klei (Voyez "kleiz" : Gauche, qui est opposé à droit. Hors de Léon, klei).

kleiz

1850
Référence : GON.II pg klei, kleiz (Gauche, qui est opposé à droit)

a gleiz

1850
Référence : GON.II pg kleiz (à gauche, à contre sens, de travers).

A-barzh nemeur goude e weljot o tont ar martolod kozh, e vouc’hal war e skoaz ; gant e zorn dehou e oa krog en he zroad, ha gant e zorn kleiz e talc’he, dre ruilhenn e golier, e gi Turk a harzhe, a yude hag a lamme dre ma sante, e-feson, un dra bennak er c’halatrez.

1877
Référence : EKG.I. p.138

An dud fall ne sellont ket ker pizh-se ouc’h an traoù ; nemet e teuint a-benn eus o zaol, ne reont ket a forzh penaos, pe dre an tu kleiz pe dre an tu dehou, pe dre ar c'hrizder pe dre ar fallagriezh.

1877
Référence : EKG.I. p.158

Ar gwaz a oa e vrec’h kleiz en-dro da zargreiz e wreg ouzh he stardañ outañ karantezus.

1923
Référence : SKET p.73

Dre an hunvre-se en em welas o kerzhout war-lerc’h ar marc’h kalloc’h Rânakos e-pad seizh nozvezh ha seizh devezh, ma verzhe al loar hag an heol o sevel dalc’hmat d’e zorn dehou hag o vont da guzh d’e zorn kleiz.

1923
Référence : SKET p.119

Ur moustradig glin nemetken ouzh e gostez dehou pe ouzh e gostez kleiz a oa a-walc’h d’e leviañ war an tu ma tleje mont.

1924
Référence : SKET.II p.22

Tapout a rae troad kleiz ar baotrez hag e harlinke dezhi seul he zroad : — Hemañ eo ar pradig e-lec’h m’en devoa peuret ar c’hadig ! [sic, "el lec'h"]

1924
Référence : BILZ1 Niverenn 38, p.842 (Miz C'hwevrer 1924)

Jarlig a dennas e gorn eus e c’hinou, skeiñ a reas anezhañ war ivin biz-meud e zorn kleiz. — Ur wech [e] oa, ur wech ’oa ket… — Aet ar gaoz en e roll, eme Bilzig a vouezh uhel.

1924
Référence : BILZ1 Niv. 41, p.943 (Mae 1924)

Tud an taol-mañ -a gostez Kerne-Uhel- a rae o diskenn e ostaleri an Itron Faucheur, a oa ar gentañ war an dorn kleiz pa zigouezhed e kêr, tostik da maner ar Sal d'an aotrou Kerouarz, depute rannvro Gallag.

1944
Référence : EURW.1 p29-30

Evel-se e oa rannet an dud er vro a-bezh : [d]iv gostezenn, kleiz ha dehou, [a]r Chouanted hag ar Republikaned.

1944
Référence : EURW.1 p83

Job a lakaas e zorn e godell gleiz e chupenn hag a dennas diouti ur bilhed a hanter-kant lur.

1944
Référence : ATST p.103

Lakaat a reas Palmira he dorn war vrec'h kleiz he divizour.

1949
Référence : SIZH p.58

Na gendalc'h d'ober da benn kleiz / Me a rank kaout ur respont reizh.

1960
Référence : PETO p47

Ac'hano e weler war an tu kleiz pleg-mor ar Gabon o vont da sankañ e diabarzh ar vro, etre torgennoù koadek, ha war an tu dehou, digor-bras war an donvor, ma weler o tiskenn ennañ kantenn melenruz an heol o vont da guzh.

1985
Référence : DGBD p47

L'Office public de la langue bretonne

Réseaux sociaux