I.
Doar./Stn.
A.
1. (db. an traoù)
[1659] Dezhañ stumm ur c'helc'h tost da vat. Un tour krenn. Paneroù krenn.
&
Trl.
An Daol Grenn : an daol gelc'hiek m'en em vode marc'heien lez ar roue Arzhur en-dro dezhi.
2. Dre skeud. (db. ar padoù, an oberoù)
Klok, leun.
Hanter-kant vloaz krenn e vo an den-se dizale. Teir noz krenn on bet eno. Ober un dra grenn.
B. (db. an dud, an traoù)
1. [1850] Berr ha postek, berr ha tev.
Krenn eo ar paotr-se. Ur vazh krenn.
[1850] Un den krenn hag askornek.
2. [1931, 1985, 2015] A vent etre.
Moc'h krenn. Seier bras, re vihan ha re grenn. Ul louarn krenn-mat : tost echu e gresk gantañ.
[1985] Ur gêriadenn grenn. [2015] Krenn e vent.
C. Trl. (db. an dud)
Erru en oad krenn.
Paotred vihan ha paotred krenn. Ur wech savet da vezañ paotrez krenn.
&
An oad krenn : krennoad.
&
Ent strizh
An oad krenn : etre ar bugaleaj hag an oad a bemzek vloaz.
D. Stn.
1. (db. an oberoù)
A c'hoarvez trumm, gant kalz a nerzh.
Sachañ un taol krenn war ur gordenn. Ober ul lamm krenn.
[1878] Ar maout a reas daou pe dri baz a-dreñv hag a deuas a-benn-herr war ar soudard p’edo o plegañ e benn, hag a roas dezhañ un taol-tourt ken krenn, ma torras e fri dezhañ ha m’hen diskaras d’an douar.
[1878] [...] pa lammas en hent, en un taol krenn, diwar ar c’hleuz, ur c’hi-chase hag a ranke bezañ o redet war-lerc’h ur c’had bennak.
2. Rik.
Estrenien grenn eo an dud-se.
3. (db. an traoù)
Ur pleg krenn : ur c'horn-tro gwall gromm.
&
Ur skoulm krenn : start, diaes da zizober.
4. Adv. (db. an darvoudoù)
A-daol-krenn : a-daol-trumm.
&
Tr. adv. (db. an darvoudoù)
En un taol krenn : a-greiz-holl.
&
Tr. adv. (db. an doare komz)
En ur ger krenn : krak-ha-berr.
Respont en ur ger krenn.
II.
Impl. da ak.
Ober ur c'hrenn d'udb. : e grennañ, e droc'hañ un tammig.
Ober ur c'hrenn d'ur c'harzh. Ober ur c'hrenn d'e vlev, d'e ivinoù.
Référence :
GON.II
pg askournek (Il est trapu et il a de gros os).
Krenn eo ar maen-mañ.
Krenn eo ar méan-mañ.
1850
Référence :
GON.II
pg krenn (Cette pierre est ronde).
Un den krenn
Eunn dén krénn
1850
Référence :
GON.II
pg krenn (Un homme gros et court).
Ur c’hrenn vleiz en deus lazhet er c’hoad.
Eur c’hrenn vleiz en deûz lazed er c’hôad
1850
Référence :
GON.II
p.62, "Il a tué un jeune loup dans le bois".
Ur ger krenn
Eur gér krenn
1850
Référence :
GON.II
pg krenn (Un mot rond, franc).
Logodenn gêr e daou lamm-krenn / Zo en he zoull ; e-lec'h eben, / Ne c'houie eno an ardremez, / A skrab, a dro leun a enkrez.
Logoden gear e daou lamm-krenn / Zo enn he zoull ; e leac'h e-ben, / Ne c'hwie eno ann ardemez, / A skrab, a dro leun a enkrez.
1867
Référence :
MGK
p128
Mar tisplijas e vojennoù d'an dud studiet-mat, Yann gouer a gavas ivez da damall enno. Re verr, re grenn, re grak e oant war e veno.
Mar tisplijaz he vojennou d'ann dud studiet mad, Iann gouer a gavaz ivez da damall enn-ho. Re verr, re grenn, re grak e oant, war he veno.
1867
Référence :
MGK
Rakskrid VII
« Gra, bihanig, diwar ar sec'h / Ul lammig krenn, ul lamm em sac'h. »
« Gra, bihanik, diwar ar zeac'h / Eul lammik krenn, eul lamm em zac'h. »
1867
Référence :
MGK
p41
Ar piltrotig krigner, ar razh lesanvet-mat, / Heñchet gant ar goulm wenn, / E zent 'vel un heskenn, / A droc'h lemm treuz-didreuz skoulmoù krenn ar wiad.
Ar piltrotik krigner, ar raz leshanvet mad, / Hinchet gant ar goulm wenn, / He zent 'vel eunn eskenn, / A drouc'h lemm treuz-didreuz skoulmou krenn ar viad.
1867
Référence :
MGK
p48
— « Ar vlaz a zo hervez ar penn, / » Eme 'r c'higer, e daou c'her krenn. »
1867
Référence :
MGK
p77
Tri loan eus ar re wellañ a yoa stag gantañ ouc’h e garr ; edo erru d’ar gêr gant e garrad, edo o sevel dioc’h maner Kerlaodi, pa lammas en hent, en un taol krenn, diwar ar c’hleuz, ur c’hi-chase hag a ranke bezañ o redet war-lerc’h ur c’had bennak.
Tri loan euz ar re vella a ioa stag gant-han ouc’h he garr ; edo erru d’ar gear gand he garrad, edo o sevel dioc’h maner Kerlaodi, pa lammaz enn hent, enn eun taol krenn, divar ar c’hleuz, eur c’hi chase hag a ranke beza o reded varlerc’h eur c’had-bennag.
1878
Référence :
EKG.II
p.175-176
Ar maout a reas daou pe dri baz a-dreñv hag a deuas a-benn-herr war ar soudard p’edo o plegañ e benn, hag a roas dezhañ un taol-tourt ken krenn, ma torras e fri dezhañ ha m’hen diskaras d’an douar.
Ar maout a reaz daou pe dri baz adren hag a deuaz a benn-herr var ar zoudard p’edo o plega he benn, hag a roaz d’ezhan eun taol tourt ken krenn, ma torraz he fri d’ezhan ha m’hen diskaraz d’an douar.
1878
Référence :
EKG.II
p.145
krenn ha tev n'eo ket bihan eo
krenn ha teo n'e ket bihan eo
1909
Référence :
BROU
p. 219
krenn ha berr
1909
Référence :
BROU
p. 219 (net et court)
krenn
1909
Référence :
BROU
p. 219
Gant bleud gwinizh, goell bier ha holen e rae dezhañ kouignoù hir ha re grenn.
Gant bleud gwiniz, goell bïer ha holen e rae d’ezan kouignou hir ha re grenn.
1924
Référence :
SKET.II
p.16
War ur ger krenn, distaget gant hon hentour, ar morian muzellok, fasok ha divourrenn, a zeuas da gavout an hini en doa galvet-eñ.
War eur ger-krenn, distaget gant hon hentour, ar morian muzellok, fasok ha divourenn, a zeuas da gavout an hini en doa galvet-heñ.
1929
Référence :
SVBV
p12
bara krenn
1931
Référence :
VALL
pg bis
boled krenn
1931
Référence :
VALL
pg (projectile) biscaïen
krenn
1931
Référence :
VALL
pg adulte
lavar krenn
1931
Référence :
VALL
pg assertion
oad krenn
1931
Référence :
VALL
pg adolescence, (âge) adulte, age (de l'adolescence)
An Ao.Ao. Corven ha Caouissin a dro ar selloù war an teatr, en deus kalz d'ober, e Breizh, a-benn bezañ stummet diouzh ar vicher en gweler oc'h ober hiriv e lec'h all : prezeg d'an dud a-vremañ, 'n un doare bev, krenn, nerzhus.
An Ao.Ao. Corven ha Caouissin a dro ar sellou war an teâtr, en deus kalz d'ober, e Breiz, a-benn beza stummet diouz ar vicher hen gweler oc'h ober hirie elec'h all : prezek d'an dud a-vreman, 'n eun doare beo, krenn, nerzus.
1935
Référence :
BREI
niv. 425/1c
A, pegen brav e vije bet chom atav da vevañ a-gevret, evel gwechall Marc’heien an Daol Gr[e]nn, evel izili ar Brank-Ruz en Iwerzhon o doa savet ur gêr goad war Menez Tara, lec’h e oa boutin an holl draoù.
A, pegen brao e vije bet chom atao da veva a-gevret, evel gwechall Marc’heien an Daol Gronn [sic, « Grenn »], evel izili ar Brank-Ruz en Iwerzon o doa savet eur gêr goad war Menez Tara, lec’h e oa boutin an holl draou.
1944
Référence :
EURW.1
p.208
Em gwele gwenn ha blot, e-kreiz dortouer ar re grenn-vras, e kouskis evel ur pab, hast warnon gwelout ar mintin ha tañvaat ur vuhez nevez penn-da-benn.
Em gwele gwenn ha blot, e-kreiz dortouer ar Re Grenn-Vras, e kouskis evel eur pab, hast warnon gwelout ar mintin ha tañvaat eur vuhez nevez penn-da-benn.
1944
Référence :
EURW.1
p48
Lord Castletown of Ossory, aotrou Doneraile, e kontelezh Kork, hon ostiz, a oa ur gwaz a c'hwec'h troatad ment, gant ur penn hir : ret e veze dezhañ stouiñ e chouk a-benn komz gant an dud mentet krenn.
Lord Castletown of Ossory, aotrou Doneraile, e kontelez Kork, hon ostiz, a oa eur gwaz a c'houec'h troatad ment, gant eur penn hir : ret e veze d'ezañ stoui e chouk a-benn komz gant an dud mentet krenn.
1944
Référence :
EURW.1
p.184
Redek a rae c'hoazh war-lerc'h ar re vras pe ar re grenn o doa darempred gant ar re vihan ; rak dispartiet-rik e oa an tri rumm-se e Sant-Charlez.
Redek a rae c'hoaz war lerc'h ar Re Vras pe ar Re Grenn o doa darempred gant ar Re Vihan ; rak dispartiet rik e oa an tri rumm-se e Sant Charlez.
1944
Référence :
EURW.1
p50
Kevredigez sant Visant a Baol a oa digor d'ar re grenn ha d'ar re vras o doa c'hoant da sikour peorien Sant-Brieg.
Kevredigez Sant-Visant a Baol a oa digor d'ar Re Grenn ha d'ar Re Vras o doa c'hoant da sikour Peorien Sant-Brieg.
1944
Référence :
EURW.1
p52
Goude pignat erfin ur grec'hienn digoadet e welomp dirazomp, en tu all d'ur stêrig ur geriadenn grenn : unnek eur hanter eo hag emaomp en Ebolenzogh.
1985
Référence :
DGBD
p157
Krenn e vent, glas e vlev ouzh e zaouividig. Ur gwiskamant a oa dindanañ hag en e zorn e talc'he sakochenn voas an derc'houezour apotikerezh.