Dezverkoù all

Distagadur

Stankter implij : 

Testeniekaet e : 
NDBF
GBAHE

Stummoù pleget : 
7
Diskwel ar stummoù pleget

Termenadur :  Kuzhat an termenadur

I. Doar./Stn. A. (db. al loened) 1. A vev en natur en e frankiz. Loened gouez ar c'hoadoù. Doñvaat ul loen gouez. 2. (db. al loened doñv) Tec'het diwar-dro an dud ha distroet da vevañ en natur. Ar c'hazh-se zo gouez. 3. Termen a lakaer goude anvioù spesadoù loened doñv evit envel loened n'int ket bet doñvaet. Gwazi gouez ha houidi gouez. Un hoc'h-gouez, ur pemoc'h-gouez. HS. ferv, mut. ES. doñv. B. (db. al lec'hioù) 1. Dre zismeg (db. kêrioù zo) Darempredet nebeut, divuhez a-walc'h. Ar gêr-se zo un toull gouez. 2. (db. an douar) Chomet hep bezañ digoret. Parkeier zo bremañ e-lec'h ar c'hoadoù hag an douaroù gouez. Al lec'h-se a oa gouez met ar sant a dorras an douar. HS. fraost. 3. (db. ar c'hornadoù-bro) Dizarempred. Kragoù gouez ha treut kreisteiz Kembre. C. (db. ar struzh) A gresk hep bezañ gounezet. E-touez ar plant a bep seurt a oa en enez ez anavezis korz-sukr gouez. Koadoù ha lanneier gouez a c'holoe ar c'halz eus ar vro. DHS. koudask. D. Dre skeud. (db. an dud) 1. Dispred. Na vev ket diouzh doare an dud seven. Un den gouez. Ur meuriad tud ouez. 2. Doareoù rust ha diseven dezhañ. Un den gouez e oa Fañch, ha troet da vouzhañ. 3. Aonik ha troet da chom en e unan. Lent ha gouez e oa ar paotrig. DHS. lent, mezhek. 4. Trl. Bezañ gouez ouzh ub. : bezañ taer, drouk outañ. Ar skolaer a oa gouez ouzh ar vugale. 5. Trl. Bezañ e gouez : bezañ fuloret-ruz. Kerkent ha ma vez e gouez e stag da youc'hal. & Bezañ e benn e gouez : bezañ fuloret-ruz. Ar besketaerien, o fenn e gouez, a doue, rak tro c'houllo o doa graet. & Dont gouez : fuloriñ ruz. Ar mestr a zeue gouez pa veze graet al labour a-dreuz. & Mont e gouez : mont e fulor ruz. Pa resevas al lizher ez eas e gouez. 6. (db. neuz an dud) Stummet-garv. Ur vaouez tev ha bras e oa, un dremm ouez dezhi. E. (db. kenderc'hadoù zo) Diaoz. Ne zebre nemet kilheien-raden ha mel gouez. F. Dre skeud. A zegas un endro rust da soñj. Mouezh kreñv ha gouez ar sonerezh. II. Adv. Kaozeal gouez : kaozeal kreñv hag a-stroñs. III. Impl. da ak. g. 1. (db. ar boued) Blaz ar gouez : blaz ar jiboez. Ar c'hig-se zo blaz ar gouez warnañ. 2. (db. ar c'hwezhioù) C'hwezh ar gouez : c'hwezh kreñv. C'hwezh ar gouez zo gant an dud-se. 3. (en e furm lies) Gouezed : loened gouez. Gouezed bras Afrika.

Skouerioù istorel : 
95
Kuzhat roll ar skouerioù

azen gouez

1499
Daveenn : LVBCA p30, 85 (asne sauuage)

aneval gouez

1499
Daveenn : LVBCA p23, 85 (beste sauluaige)

gavr gouez

1499
Daveenn : LVBCA p82, 85 (chiefure sauluaige)

gouez

1499
Daveenn : LVBCA p85 (sauluage)

gouez

1659
Daveenn : LDJM.1 pg farouche, lourdaut, sauuage

ezen gouez

1732
Daveenn : GReg pg asne

an asperjuz gouez

1732
Daveenn : GReg pg asperge

azen gouez

1732
Daveenn : GReg pg asne

bezañ e spi evit lazhañ loezned gouez

1732
Daveenn : GReg pg affust

kokuloz gouez

1732
Daveenn : GReg pg anémone

gedal loezned gouez

1732
Daveenn : GReg pg affust

gouez

1732
Daveenn : GReg pg goes (sauvage)

paskadur evit derc'hel loezned gouez

1732
Daveenn : GReg pg amorce

spi evit gortoz al loezned gouez

1732
Daveenn : GReg pg affust

spiañ loened gouez

1732
Daveenn : GReg pg affust

kerc'h gouez

1732
Daveenn : GReg pg avoine (aveine sauvage)

loezn gouez

1732
Daveenn : GReg pg bête (sauvage)

houad gouez

1732
Daveenn : GReg pg canard (sauvage)

penn houad gouez

1732
Daveenn : GReg pg canard (sauvage)

gavr gouez

1732
Daveenn : GReg pg chamois (chèvre fort sauvage)

lezr gavr gouez

1732
Daveenn : GReg pg (du) chamois

gavr gouez

1732
Daveenn : GReg pg chevre (sauvage)

sikorea-gouez

1732
Daveenn : GReg pg chicorée (sauvage)

gouez

1732
Daveenn : GReg pg farouche (sauvage)

al loezned gouez, ferv ha kriz

1732
Daveenn : GReg pg (les bêtes) farouches

un imeur gouez

1732
Daveenn : GReg pg (un esprit) farouche

koulmed gouez

1732
Daveenn : GReg pg fuiard (Pigeons fuïards.)

enezed gouez

1732
Daveenn : GReg pg gelinote (Gelinote des bois, poule sauvage, p.)

enez gouez

1732
Daveenn : GReg pg gelinote (Gelinote des bois, poule sauvage.)

yar gouez

1732
Daveenn : GReg pg gelinote (Gelinote des bois, poule sauvage, Van.)

yar gouez

1732
Daveenn : GReg pg gelinote (Gelinote des bois, poule sauvage, Van.)

yer gouez

1732
Daveenn : GReg pg gelinote (Gelinote des bois, poule sauvage, Van., p.)

yer gouez

1732
Daveenn : GReg pg gelinote (Gelinote des bois, poule sauvage, Van., p.)

rezin gouez

1732
Daveenn : GReg pg goes (verjus meur)

houadig gouez

1732
Daveenn : GReg pg halbran (hallebran, jeune canard sauvage.)

houidigoù gouez

1732
Daveenn : GReg pg halbran (hallebran, jeune canard sauvage.)

bandenn loened gouez

1732
Daveenn : GReg pg harde (troupe de bêtes fauves)

bandennoù loened gouez

1732
Daveenn : GReg pg harde (troupe de bêtes fauves, p.)

louzoù gouez

1732
Daveenn : GReg pg herbes (ou legumes sauvages)

ur c'hazh gouez em eus lazhet

1850
Daveenn : GON.II pg gwéz, gouéz

gouez

1850
Daveenn : GON.II pg goué

ejen gouez

1850
Daveenn : GON.II.HV pg éjenn (gwéz)

gouez

1850
Daveenn : GON.II pg dizoñ, goudask, goué, gouéz, gwésaat, gouésaat, gwéz, gwézder, gouézder, gwîf, gwé

houad gouez

1850
Daveenn : GON.II pg houad (-gwéz)

gouez

1850
Daveenn : GON.II.HV pg f

tud ouez

1850
Daveenn : GON.II pg gwéz, gouéz

gouez eo an dremm anezhañ

1850
Daveenn : GON.II pg gwéz, gouéz

gouez

1850
Daveenn : GON.II pg gouéz, gwéz

moc'higoù

1850
Daveenn : GON.II.HV pg pémoc'hig (-gouéz)

hoc'hedigoù gouez

1850
Daveenn : GON.II.HV pg houc'hik (-gouéz)

gouez

1850
Daveenn : GON.II pg gwé

tud gouez

1850
Daveenn : GON.II pg gwéz, gouéz

hoc'hig gouez

1850
Daveenn : GON.II.HV pg houc'hik (-gouéz)

mont da bakañ houidiigoù gouez

1850
Daveenn : GON.II.HV pg houadik (-gwéz)

houidiigoù-gouez

1850
Daveenn : GON.II.HV pg houadik (-gwéz)

houadig gouez

1850
Daveenn : GON.II.HV pg houadik (-gwéz)

houidi gouez

1850
Daveenn : GON.II pg houad (-gwéz)

Gourvezet a-zindan ur roc'h / Un den gouez, a-bell dioc'h amañ, / Hag e vugale disoroc'h / A voa o vont da verennañ.

1867
Daveenn : MGK p37

Pep hini en em hastas da gempenn e fuzuilh ; an hini n’en doa ket, a yae da glask, ha kaout a rae, rak war bord ar mor, e pep ti peurvuiañ, e vez ur fuzuilh evit tennañ, e-pad ar goañv, war an houidi gouez a [z]eu, eus ar mor-don, da glask o zamm boued war an douar.

1877
Daveenn : EKG.I. p.196

Goude-se e voe klevet e oa bet, ar paour-kaezh person "intru", goude ma oa aet eus a Blouared, ur pennad amzer er c’hoadoù, evel un den gouez, e parrez Gurunhuel ; ac’hano oa deuet da gostez Mousteruz.

1877
Daveenn : EKG.I. p.153

Al loened gouez a yoa dinec’h ; ne gouient ket e ranke kristenien dont da lojañ er-maez evelto, e-kreiz ar c’hoadoù hag e-mesk al lann.

1878
Daveenn : EKG.II p.12

An tad-se, merzheriet gand tud goue[z] ar Broio[ù] pell, ‘zo bet disklêriet evurus gant an Tad santel ar Pab.

1898
Daveenn : KZVR Supplément à la Croix des Côtes-du-Nord du dimanche 23 janvier, p.2

Envel an nav pennañ ne rin ken : Esox « eog », Natro « naer », Oriros « erer », Bledios « bleiz », Artos « arz », Epos (pe Marka), « marc’h », Uros « ejen gouez », Mokkos « moc’h gouez », Bebros « avank ».

1923
Daveenn : SKET p.30

« Gouenn ar Gelted, an arzh hag an tourc’h-gouez a eveshaas outi, — En Amzer-gent ; — P’en doa pellaet an Tad da stourm ouzh ar bleizi [...]».

1923
Daveenn : SKET p.34

E bannoù Sulis he deus gourenatet gant kelin an arzh hag ar penn-moc’h gouez ; kenredet gant mibien ar marc’h-kalloc’h gouez [...].

1923
Daveenn : SKET p.35

Un doue eo he savas, he gwiskas gant kroc’hen ar bleiz, he bevas gant kig gouez [...].

1923
Daveenn : SKET p.37-38

Ar re-se e voe kentañ tropelloù mab-den. Ha setu amañ a be loened e c’hoarveze tropelloù Selvanos, seizhvet mab Manos : ar c’hi-gouez (kû), ar bleiz (bledios), al louarn (lovernos), ar broc’h (brokkos), marc’h gouez ar c’hoadoù, an ejen-meur (uros), an ejen moueek (visontos), an ejen hirdal, ar c’harv (karvos), ar c’harv-meur (alkis), an demm (danios), ar yourc’h (iorkos), an arzh (artos), an tourc’h-gouez, ar c’havr (gabros), ar maout-tourc’h (multos), an avank, ar c’had, an alarc’h, ar waz, an houad, ar yar, ar c’hilhog-gouez, ar c’haran (garanoz), ar c’hwibon, ar vran (branos), an erer, ar gup, ar falc’hun, an naer (natir), ar vaot.

1923
Daveenn : SKET p.55

Glanded, gouiziegezh ha kened ar Breur hag ar C’hoar a veze merzhet an nerzh anezho, a-bell evel a-nes, betek gant an disterañ hag ar gouesañ krouadurioù.

1923
Daveenn : SKET p.60

Evit kenwerzhiñ, ober sklaved, dastum ar muiañ ma c’helljent a vadoù hag a binvidegezhioù eo ez oant deut, ha neket evit sevel o annez da viken e lec’hioù a gave dezho ez oant treut, digevannezus ha gouez.

1923
Daveenn : SKET p.99

Gantañ ha diwezhatoc'h heptañ, em eus ergerzhet an holl vroioù-se, bro "Belovesos" da gentañ, an douar uhelvrud, pinvidik ha frouezhus douret gant ar Bodinkos hag an adstêrioù anezhañ, ar Vinolandon, puilh ennañ an trevadoù mezvus en tu-hont hag e-harz ar menezioù bras erc'hek, e troad an hirziarrozioù koadek ma kantre warno an arzh, ar c'hazh gouez hag ar c'havr, ouzh glann al lennoù-meur glas, sioul ha don o dourioù evel an oabl en devezhioù hañv.

1923
Daveenn : SKET p.13

[...] ha, p’o dije c’hoant kerent pe berc’henn ar vugale da zibriñ gad pe c’honifl, penaos stignañ antell pe las er [girzhier] dre belec’h e tremene an anevaled gouez.

1924
Daveenn : BILZ1 Niverenn 40, p.898 (Miz Ebrel 1924)

Mont a ri ganti en donvor oc’h ober hent ez eeun razout war-du ar c’hornog, e roud an heol, ken na zigouezhi gant un douar-bras meneziek, koadek, gouez, bevennet diouzh tu ar mor gant tornaodoù maen du, uhel, serzh, hep ouf, na traezh, na nep doare porzh ouzh o zreid.

1924
Daveenn : SKET.II p.37

Kirvi-meur ha tirvi-gouez eus ar vrasañ ment o dije gallet bale en o ec’hon war ar c’hein anezho : brasoc’h eget mouilc’hi war gein un ejen ne vijent ket da welout.

1924
Daveenn : SKET.II p.40

Nemet mel an hedoù gwenan gouez eo a vez eostet gant ar re-mañ.

1924
Daveenn : SKET.II p.67

Evel ur gwiñver e skrimpe en uhelañ gwez, ha neuze, skoachet e-mesk glasvez o c’hernoù, e heulie dre e sell an erered hag ar guped o nijal, ar garaned, ar c’hwiboned hag an elerc’h o vont hag o tont, ar gwazi gouez o tremen hag o tistremen.

1924
Daveenn : SKET.II p.18

loen gouez

1931
Daveenn : VALL pg bête (sauvage)

loened gouez

1931
Daveenn : VALL pg bête (sauvage)

gouez

1931
Daveenn : VALL pg agreste, animal (sauvage), apprendre (mal-appris), barbare

Uhel, uhel war beg ur wezenn, an targazh a selle ouzh al loar gant e zaoulagad spontet. Aet e oa gouez.

1944
Daveenn : ATST p.66

Tri diegezh Gallo-Frank, deut moarvat diouzh ar Reter, a zigouezhas a-gevret, betek un douar gouez war-lein menezioù Are, Skrignag, parroz diboblet, bet krouet mil vloaz a-raok gant ur soudard roman e anv Skrinius.

1944
Daveenn : EURW.1 p8

Uhel, uhel war beg ur wezenn, an targazh a selle ouzh al loar gant e zaoulagad spontet. Aet e oa gouez.

1944
Daveenn : ATST p.66

DEKVET PENNAD Ar c’hazh gouez

1944
Daveenn : ATST p.61

— « C’hoazh ’po, c’hoazh ’po ! » a lavare dezhañ Job. Neuze, pe flastret gant ar pouez a oa war e gof, pe ur c’hwil o kouezhañ eus ar wezenn gozh en e c’henou digor, Lom a greñchas ["grañchas"] e-kreiz figur Job gant ar paz a oa deuet dezhañ. — « Me ’stanko deoc’h ho kenou, Lom gouez. »

1944
Daveenn : ATST p.21

Un dimeziñ ne oad ket e gortoz anezhañ. Penaos e oa digouezhet d'un aotrou a gêr, d'ur Breizhuhelad a orin bourc'hiz, dont da fortuniañ da Skrignag, e-kreiz eur vro ouez ha paour, ha ne gomzed enni nemet brezhoneg ?

1944
Daveenn : EURW.1 p.167

Diouzh o zu, ma mistri a esaeas a bep seurt evit doñvaat ar paotr gouez e oan, an Aotrou Iwan ar Bezvoed dreist-holl, a stagas ouzhin hag a reas e wellañ da'm lakaat d'en em blijout.

1944
Daveenn : EURW.1 p39

Uhel, uhel war beg ur wezenn, an targazh a selle ouzh al loar gant e zaoulagad spontet. Aet e oa gouez.

1944
Daveenn : ATST p.66

Poan en deus : hogen muioc'h c'hoazh a joa gouez en e gig. Didalvez eo outañ pinijenn ar skourjez.

1949
Daveenn : SIZH p.51

Dimezell, biskoazh ne deomp diouzh ar gouent, nemet evit mont da San-Miguel, gouzout a rit, du-hont, er menez gouez.

1949
Daveenn : SIZH p.50

Gwazed didrugar, gouez ha kriz, / Dezhañ perak ober ken gwazh ?

1960
Daveenn : PETO p79

Heñvel ouzh ul loen gouez / E vi kuzhet er strouezh, / Dare, kerkent ma klevi mouezh, / Mouezh yen da enebourien griz.

1960
Daveenn : PETO p21

N'eus ket da dortañ ma ne fell ket din e stagfe ar c'hrogad ; ret eo terriñ o herr a-raok na vint degouezhet war an tu-enep, hag a-raok ma vint peuraet e gouez...

1985
Daveenn : DGBD p124

Ar Frañs a oa ivez ur vro gatolik, ha krog e oa ar visionerien da vont d'ar broioù gouez da glask lakaat ar baianed da dreiñ ouzh Doue ar Gristenien.

1985
Daveenn : DGBD p48

E-pad an holl amzer, e-keit ma oamp o sammañ warnañ holl bec'hedoù an ifern, hon eus ranket derc'hel ar merc'hed pell dioutañ, gouez ma oant evel kebened.

2012
Daveenn : DJHMH p13

Egile a grozas en ur c'hoarzhin gouez

2012
Daveenn : DJHMH p27

Evit ar vojenn-se da vezañ faltazius ken-ha-ken, ha bet savet dreist pep tra evit ezhommoù politikel da vare an Duked, e tiskouez splann e oa chomet bev hengoun Ilias Homeros betek penn pellañ kornôg Europa hag e-kreizig-kreiz ur Grennamzer gwallvrudet, e gaou, evit bezañ marevezh an dud dizesk ha gouez.

2016
Daveenn : ILIAS P 9

Ofis publik ar brezhoneg

Rouedadoù sokial