I.
Str.
A.
1. (db. ar plant zo bleuñv dezho)
Rannoù ur blantenn a dalvez dezhi da liesaat pa gejont ouzh an douar.
Had karotez. Had askol, had lann, had ar geot. Kellidañ a ra an had.
&
Sevel a ra an had : kellidañ a reont, dont a reont war wel war gorre an douar.
2. Trl. (db. ar plant)
Teuler o had : bezañ distaget diouto o had darev (gant an avel da skouer).
Emañ ar bod-askol-se o teuler e had.
&
Mont en had : krouiñ o had.
Aet eo ar c'harotez en had.
&
Dont diwar had, dont war an had : bezañ had da orin dezho.
Diwar had eo deuet ar wezenn-mañ.
&
(db. an dud)
Teuler had : hadañ.
Teuler a ra an hader an had a-zornad.
3. (db. ar frouezh)
Spluz.
Had avaloù.
HS. greun.
4. Dre ast. (db. an avaloù-douar)
Avaloù-douar a vent krenn a lakaer en douar a-benn kaout plant diwarno.
Had patatez. Avaloù-douar-had.
B.
1. (db. ar pesked, al loened dour vic'haner)
Vioù speriet.
Had pesked. Had istr.
&
(db. parezed ar pesked)
Teuler he had : dozviñ he vioù.
Teuler a ra he had a-gaouadoù.
&
Dre ast. (db. ar pesked)
Teuler o had : gouennañ, parañ.
HS. greun.
2. Dre ast. (db. ar pesked)
Peskedigoù nevez-c'hanet.
C. Frouezh.
&
(db. ar merc'hed)
Dougen had : bezañ dougerez.
II.
Impl. da anv unan. (ls. -où)
Doare, rumm greun.
Prenañ hadoù.
III.
H.g.
1. (db. an dud, al loened)
Sper.
Had al loened.
&
Trl.
Teuler, disteuler had : strinkañ (sper).
2. Dre skeud.
Danvez.
An had denjentiled-se.
&
Trl.
En e had : danvez ennañ da vezañ.
Torfedourien en o had.
3. Kontammadur.
Ha goude ma ve had ar c'hleñved er gwad.
Daveenn :
GReg
pg graine (Monter en graine, grainer.)
douget had
douguet had
1732
Daveenn :
GReg
pg graine (Monter en graine, grainer, pp.)
marc'hadour had
1732
Daveenn :
GReg
pg grainier
marc'hadourien had
marc'hadouryen had
1732
Daveenn :
GReg
pg grainier (p.)
marc'hadourien had
marc'hadouryon had
1732
Daveenn :
GReg
pg grainier (Van., p.)
gwechall edo ker stank ar sent e Breizh-Veur, e-c'hiz pa zeuzient diwar had
güeichall edo qèr stanq ar seent e breyz-veur, é c'hiz pa zeuzyent divar had
1732
Daveenn :
GReg
pg (la Grand') Bretagne (étoit autrefois une pepiniere de Saints)
pep tra a denn d'e had ha d'e natur
1732
Daveenn :
GReg
pg (telle) cause (tel effet), (chaque chose tire à son) essence (son principe)
had kanab
had canap
1732
Daveenn :
GReg
pg chenevi (graine de chanvre)
had koarc'h
had coarh
1732
Daveenn :
GReg
pg chenevi (graine de chanvre)
dishiliañ an had, eus a ul louzaouenn
dishilya an had, eus a ul lousaouenn
1732
Daveenn :
GReg
pg égrener (une plante)
Had ar seregenn-vras a zo krogus.
Hâd ar sérégen vrâz a zô krôguz.
1850
Daveenn :
GON.II
pg krôguz (La graine de bardane s'accroche).
had
1850
Daveenn :
GON.II
pg at, sper, had
had
at
1850
Daveenn :
GON.II
pg at
had
hâd
1850
Daveenn :
GON.II
pg greûn, hâd
pesked
hâd-pesked
1850
Daveenn :
GON.II.HV
pg hâd-pesked
hadoù
hâdou
1850
Daveenn :
GON.II
pg hâd
eus a had eo deuet ar wezenn-se
eûz a hâd eo deûed ar wézen-zé
1850
Daveenn :
GON.II
pg hâd
kalz a had-pesked a oa war ar stêr
kalz a hâd-pesked a ioa war ar ster
1850
Daveenn :
GON.II.HV
pg hâd (-pesked)
had
ad
1850
Daveenn :
GON.II
pg ad
Ganto vo graet stignoù, d'ho pakañ 'zruilhajoù, lasoù-rikl d'ho mougañ, e berr : kant ha kant tra, a vo, war an diskar, ho toan hag ho klac'har, a vezo, marteze, kiriek eus ho marv. Tec'hit eta a-fo, diouzh ar gaoued, ar ber ! Gwelloc'h oufec'h d'ober, mar fell deoc'h va c'hrediñ, eme ar wennili, eo dibriñ 'n had kanab.
Gant-ho vo great stignou d'ho paka 'zruillajou, lasou-rikl d'ho mouga, e berr : kant ha kant tra, a vo, war ann diskarr, ho toan hag ho klac'har, a vezo, marteze, kiriek euz ho maro. Tec'hit eta affo dioc'h ar gaoued, ar ber ! Gwella c'houfac'h d'ober, mar fell d'hoc'h va c'hredi, eme ar wennili, eo dibri 'nn had kanab.
1867
Daveenn :
MGK
p14
Lakit dezhañ un tarchelad had lin
Lakit dezha en tarchelad had lin
1909
Daveenn :
BROU
p. 218 (cataplasme)
Evel-se, Ariomanos, evezhiet gantañ al louzaouennoù gouez o kriskiñ e frankizennoù bro an Hañv, a anavezas ar re a zo danvez-boued en had anezho, talvoudus dre se da vab-den o gounit : an heiz, ar mell, ar c’herc’h, ar segal.
Evel-se, Ariomanos, eveziet gantan al louzaouennou gouez o kriski e frankizennou bro an Hanv, a anavezas ar re a zo danvez-boued en had anezo, talvoudus dre ze da vab-den o gounit : an heiz, ar mell, ar c’herc’h, ar segal.
1923
Daveenn :
SKET
p.53
"gouenn" gg. [...] ; ivez "had", "hil" (brezhoneg kozh)
"gouenn" gg. [...] ; ivez "had", "hil" (brezoneg koz)
1923
Daveenn :
SKET
p.177, « Geriadur ar "Skelta Segobrani" (an daou levr kenta) » "Race".
Met an heol a bar evit an holl ha war an holl ; ar garantez ivez a bar war galon hen-ha-hen, ne vern ket pelec’h he had a gouezho, pelec’h e wrienno, na pelec’h e tisplego he bleuñvenn.
Met an heol a bar evit an holl ha war an holl ; ar garante ive a bar war galon hen-ha-hen, ne vern ket pelec’h he had a goueo, pelec’h e wrienno, na pelec’h e tisplego he bleuenn.
1925
Daveenn :
BILZ2
p.179
An deiz war-lerc’h, da c’houlou-deiz, ar Vran a oa du-hont pell, pell, war ar mor, war hent Montroulez, aet da gargañ gwinizh hag had lin evit Landreger.
An de war-lerc’h, da c’houlou-de, ar Vran a oa du-hont pell, pell, war ar mor, war hent Montroulez, aet da garga gwiniz hag had lin evit Landreger.
1925
Daveenn :
BILZ2
p.168
had
1927
Daveenn :
Geri.Ern
pg a
had distag
had-distak
1931
Daveenn :
VALL
pg akène
amañ e ris anaoudegezh gant ur Breizhad, hag a oa, a c'heller lavarout, un amezeg din peogwir e oa eus tiegezh ur marc'hadour hadoù eus Landerne), polis, post hag ospital
Tremenet an dud dre al lec'hioù retañ : maltouterezh
