I.
1. [1499, 1659, 1850, 1931] Parez ar marc'h.
An div gazeg. Dibrañ, disammañ ar gazeg. Leun eo ar gazeg : dougerez eo. Ebeuliet, ealet, troet, eo ar gazeg : gwilioudet eo.
2. Mamm-gazeg : kazeg zo unan bihan warni.
Ar mammoù-kazeg o c'helver d'o c'haout ebeulien hag ebeulezed.
II.
Dre skeud.
A. (db. an traoù)
1. LENN.
Ar gazeg c'hlas : ar mor.
2. Koadenn eus ar stern a azez ar gwiader warni.
3. Koadenn eus ar wask-sistr.
B. (db. an dud prl.)
1. Plac'h vras.
Honnezh zo ur gazeg.
2. Trl. skeud.
Pell emañ Yann diouzh e gazeg : pell emeur diouzh ar pal.
&
[1878, 1931] Ober kazeg : c'hwitañ war ar pezh edod e soñj ober.
Paket ar paotr, graet kazeg gantañ war ar pezh edo e soñj laerezh.
[1878] An alc’hwez kentañ a reas kazeg, ned ae na ne deue ; a-vec’h zoken ma’z ae er potailh.
&
Ober kazeg dre greiz ar porzh : c'hwitañ dres p'edod o tont a-benn eus an taol.
3. Doar.
Bezañ kazeg : bezañ hanter-vevz.
Da zek eur edont holl hanter gazeg.
&
Bezañ kazeg : c'hwitañ war ar pezh edod e soñj ober en ur c'hoari, er chase, h.a.
Emaon kazeg ganti ! : c'hwitet em eus.
Kazeg e oa o tistreiñ d'ar gêr : n'en doa tapet netra.
&
Chom kazeg : chom berr.
&
[1732] Kazeg ar c'hure : gwin-ardant.
4. Estl. (dre verrdro diwar an droienn ober kazeg)
Kazeg ! : c'hwitet.
Daveenn :
GReg
pg eau (de vie. Burlesqement, se dit proprement de l'eau de vie en fraude), fesse-moulin (eau de vie en fraude)
Emañ ar forbu gand va c'hazeg.
Ez ma ar forbu gand va c'hasecg.
1732
Daveenn :
GReg
pg fourbure (Ma cavale a la forbure, ou est fourbuë.)
Forbuet eo va c'hazeg.
Forbuet eo va c'hasecg.
1732
Daveenn :
GReg
pg fourbure (Ma cavale a la forbure, ou est fourbuë.)
kezekenned gell
qesecqenned guell
1732
Daveenn :
GReg
pg bai (cavale baïe)
kazeg gell
qasecq guell
1732
Daveenn :
GReg
pg bai (cavale baïe)
bouklañ ur gazeg
boucla ur gasecq
1732
Daveenn :
GReg
pg boucler (une Cavalle)
lagadennañ lost ur gazeg
lagadenna lost ur gasecq
1732
Daveenn :
GReg
pg boucler (une Cavalle)
an div gazeg
ann diou gazek
1850
Daveenn :
GON.II
pg kazek (On désigne encore par le nom de "kazek", une partie du métier d'un tisserand, que le P. Grégoire nomme "jumelle". Pl. "ann diou gazek", les jumelles).
kezekenned
kézékenned
1850
Daveenn :
GON.II
pg kazek (Jument, la femelle du cheval. Cavale. Pl.)
kazeg
kazek
1850
Daveenn :
GON.II
pg kazek (Jument, la femelle du cheval. Cavale. [...] On désigne encore par le nom de "kazek", une partie du métier d'un tisserand, que le P. Grégoire nomme "jumelle"), kézek
Leun eo ar gazeg.
Leûn eo ar gazek.
1850
Daveenn :
GON.II
pg kazek (La jument est pleine).
it da zibrañ ar gazeg
id da zibra ar gazek
1850
Daveenn :
GON.II
pg dibra
na zishualit ket ar gazeg
na zishualit kéd ar gazek
1850
Daveenn :
GON.II
pg dishuala
disammet hoc'h eus ar gazeg ?
dizammed hoc'h eûz ar gazek ?
1850
Daveenn :
GON.II
pg dizamma
ho kazeg a ebeulio hepdale
hô kazeg a ébeûliô hép dalé
1850
Daveenn :
GON.II
pg ébeûlia, eûbeûlia, heûbeûlia
kezeg
kézek
1850
Daveenn :
GON.II
pg marc'h (On dit partout "kézek", des chevaux, mot qui semblerait plutôt le plur. de "kazeg", jument) + pg kézek (C'est le pluriel irrégulier de "marc'h", cheval et de "kazek", jument).
Dont a rejont o-daou war ar gazek limon ; Per a voe stropet e-mesk ar sternaj, ar c’har[r] a droc’holias.
Dont a rechont ho daou var ar gazek-limoun ; Per a oue stropet e mesk ar sternach, ar c’har a droc’holiaz.
1878
Daveenn :
EKG.II
p.176
An alc’hwez kentañ a reas kazeg, ned ae na ne deue ; a-vec’h zoken ma’z ae er potailh. An eil a reas ivez tro-wenn, ha setu va enkrez o tont en-dro.
An alc’houez kenta a reaz kazek, ne d’ea na ne deue ; a-veac’h zoken ma’z ea er potaill. An eil a reaz ive tro venn, ha setu va enkrez o tont enn dro.
1878
Daveenn :
EKG.II
p.122
ar gazeg ne zalc'h ket
ar gazek ne zalc'h ket
1909
Daveenn :
BROU
p. 222 (ce mot se dit absolument des femelles qui gardent ou rejettent le sperme)
kezegenned
kezegennet
1909
Daveenn :
BROU
p. 211
Bez’e oa ganto teir gwech hanter-kant ki, teir gwech hanter-kant mevel, tri-c’hant a gezeg, nav-c’hant a saout ha pemp mil dañvad.
Bez’e oa ganto teir gwech hanter-kant ki, teir gwech hanter-kant mevel, tri c’hant a gezeg, nao c’hant a zaout ha pemp mil danvad.
1923
Daveenn :
SKET
p.21
Dont a eure d’ar bourk, ha war varc’h, war gazeg e dlejen lavaret. E varc’h (e jav a lavarje ur bloc’hig) a oa eta ur gazeg, Bidoullig he hanv, ur gazeg wenn, kozh-douar.
Dont a eure d’ar bourk, ha war varc’h, war gazeg e dlejen lavaret. E varc’h (e jao a lavarje eur bloc’hig) a oa eta eur gazeg, Bidoullig he hano, eur gazeg wenn, koz douar.
Ar mor, avat, ne blije ket nemeur din d'ar c'houlz-se, na bremañ, kennebeut all, n'on ket gwrac'h gantañ, rak, da'm meno, ar gazeg c'hlas a ra re, kalz re, a drouz, hag, ouzhpenn da se, he c'havan gwall griz e-keñver mordeidi Breizh.
Ar mor, avat, ne blije ket nemeur d'in d'ar c'houlz-se, na bremañ, kennebeud-all, n'oun ket gwrac'h gantañ, rak, d'am meno, ar gazeg-c'hlas a ra re, kals re, a drouz, hag, ouspenn da-ze, he c'havan gwall griz e-keñver mordeïdi Breiz.
1929
Daveenn :
SVBV
p.14
troet eo ar gazeg
trôet eo ar gazeg
1931
Daveenn :
VALL
pg (mettre) bas
ober kazeg
1931
Daveenn :
VALL
pg (être) bredouille
D’an dud a c’houlenne petra ’oa c’hoarvezet ganto, Lom a responte en doa paket tomm ha yen, en ur labourat, hag e c’houzañve poan dargreiz, ha Job a responte en doa tapet ur ruadenn gant ar gazeg wenn.
1944
Daveenn :
ATST
p.132-133
Ken skuizh eo aet hag e gazeg / Ha soudarded lampon e stroll.
Ken skuiz eo eet hag e gazek / Ha soudarded lampon e stroll.
1960
Daveenn :
PETO
p33
Met en aner : graet 'n deus kazeg / Goude bezañ furchet dre-holl.
Met en aner : grêt 'n deus kazek / Goude beza furchet dre holl.
