Dezverkoù all

Distagadur

Stankter implij : 

Testeniekaet e : 
NDBF
GBAHE

Gerioù kar :
0

Stummoù pleget : 
3
Diskwel ar stummoù pleget

Termenadur :  Kuzhat an termenadur

1. Plac'h, maouez implijet en un ti evit ober labourioù liesseurt, keginañ, kempenn an ti, ober war-dro ar vugale dh. Aet eo da vatezh. Matezh ar person. Mitizhien ar c'hastell. [1878] Ya, me eo bremañ ar vestrez ; er gwelet a c’hellit, rak ar re-mañ, an dud-mañ, a zo en-dro din, n’int nemet mevelien ha mitizhien, ha din-me eo d’o c’has ha d’o digas, d’o sturiañ hervez va faltazi. [1954] [...] ha tri dervezh e pade an abadenn : d'al Lun evit ar pennoù bras, d' ar Meurzh evit an dudigoù, mitizhien, amezeien hag all, ha d' ar Yaou evit ar veleien, ar gerent hag ar vignoned nesañ. DHS. karabasenn, mevel. HS. plac'h. & Matezh bugale : a ra war-dro ar vugale. Aet e oa da vatezh bugale gant tud ar maner. DHS. magerez. & Matezh vihan : an hini yaouankañ eus ar mitizhien. & Matezh vras : an hini zo mestrez war an holl vitizhien. 2. Plac'h, maouez a servij an dud en un ostaleri.

Skouerioù istorel : 
40
Kuzhat roll ar skouerioù

matezh

1499
Daveenn : LVBCA p140 (chambriere)

23. Neuze ez lavaras an impalaer dezhi : « Da pidiñ a ran[,] laka ez kalon ar pezh a lavaran dit, ha na respont ket dre gomzoù douetus, ne fell ket deomp da antreteniñ evel ur vatezh, hogen dominañ a fell din a ri em rouantelezh evel ur rouanez ekselant.

1576
Daveenn : Cath p19

matezh

1659
Daveenn : LDJM.1 pg seruante

matezh

1659
Daveenn : LDJM.1 pg chambrière

mitizhien

1659
Daveenn : LDJM.1 pg chambrière, seruante

matezh

1732
Daveenn : GReg pg chambriere (servante de Prêtres, ou, d'un petit ménage), domestique (servante)

mitizhien

1732
Daveenn : GReg pg chambriere (servante de Prêtres, ou, d'un petit ménage), domestique (servante)

Abuzet eo an den kozh-hont gant e vatezh

1732
Daveenn : GReg pg (ce vieillard) s'est coëffé (de sa servante)

matezh ar briñsezed

1850
Daveenn : GON.II.HV pg matez (-ar-briñsezed)

mitizhien

1850
Daveenn : GON.II.HV pg matez (-ar-briñsezed), mintien

mitizhien

1850
Daveenn : GON.II.HV pg matez (-ar-briñsezed)

Ruth a lavaras dezhañ : Digemer mat em eus bet diganeoc'h, aotrou ; va dic'hlac'haret hoc'h eus ha komzet hoc'h eus ouzh kalon ho matezh, pehini n'eo ket heñvel ouzh unan eus ho merc'hed.

1850
Daveenn : GON.II p.102, Buez Ruth.

Brazezet en deus e vatezh.

1850
Daveenn : GON.II pg brazézi (Il a rendu sa servante enceinte).

Va matezh a oar nezañ gant ar werzhid.

1850
Daveenn : GON.II p.92, livre second, « Ma servante sait filer au fuseau ».

mitizhien

1850
Daveenn : GON.II p.20, livre premier "des servantes"

Ha miret e vezo-hi ar vatezh gant da dad ?

1850
Daveenn : GON.II p.86, livre second, « Ton père gardera-t-il la servante ? »

Livirit da'm matezh dont da aozañ koan.

1850
Daveenn : GON.II p.92, livre second, « Dites à ma servante de venir préparer le souper ».

it da zihunañ ar vatezh

1850
Daveenn : GON.II pg matez

mitizhien

1850
Daveenn : GON.II pg matez

matezh

1850
Daveenn : GON.II pg matec'h, matez

matezh

1850
Daveenn : GON.II pg matec'h, matez, matourc'h

mitizhien

1850
Daveenn : GON.II pg matez

Va mevel a zo klañv, ha va matezh ivez.

1850
Daveenn : GON.II p.94, livre second, « Mon valet est malade et ma servante aussi ».

matezh

1850
Daveenn : GON.II p.20, livre premier "servante"

Ar mevel, ar vatezh / A deu, a ya, a ra kant tro / Hep gwelet biskoazh ar c'harv ; / Ha war o lerc'h, ar mevel-bras / Mui eget ar re all korn skalfek ne welas.

1867
Daveenn : MGK p43

— Unan bennak kouskoude a dle bezañ e penn an tiegezh ? — Ya, me eo bremañ ar vestrez ; er gwelet a c’hellit, rak ar re-mañ, an dud-mañ, a zo en-dro din, n’int nemet mevelien ha mitizhien, ha din-me eo d’o c’has ha d’o digas, d’o sturiañ hervez va faltazi.

1878
Daveenn : EKG.II p.275

A-douez ar Skaled, ken re bro ar Goularz ha re an Erkunia ha Galia, eo o deus a bep amzer mibien Vanos en em bourvezet a vevelien hag a vitizhien.

1923
Daveenn : SKET p.126

Levenez, kan ha c’hoarzh salv ma vezint bepred ez kêr, unvaniezh ha kengarantez o ren dindan da doenn, ez kloz, war da zouar, e-touez da vugale, da vevelien, da vitizhien !

1923
Daveenn : SKET p.84

An Itron a gasas he matezh da di Izabel da c’houlenn keloù eus ar paotr : plac’hig kuñv ha trugarezus, itron ar c’hastell.

1924
Daveenn : BILZ1 Niv. 46, p.1092 (Here 1924).

Laouen-meurbet Janedig : seblantout a rae dezhi penaos e oa bet krouet ha ganet evit bezañ pinvidik, evit azezañ eus [ouzh] taol gant ar markizezed, evit debriñ meuzioù aozet gant ur mestr-keginer, evit bezañ servijet en pladoù arc’hant gant mitizhien aketus, soupl a gorf hag a spered evit ober he holl c’hoantegezhioù.

1925
Daveenn : BILZ2 p.152

mitizhien

1931
Daveenn : VALL pg bonne

matezh

1931
Daveenn : VALL pg bonne

Tier ar vourc'hizien a oa serret kloz ouzh ar studierien. Ne chome 'ta ganimp nemet klask hor parezed e renk ar mitizhien.

1944
Daveenn : EURW.1 p.147

Ar vatezh, Jann Robin, ha war he lerc'h, Marianna Touboulig, a ouie lenn Buhez ar Sent da nozvezhioù goañv, disket ma oa bet dezho o lizherennoù gant ma mamm.

1944
Daveenn : EURW.1 p20

Er baradozig-se d'an ampoent ma oan-me distro d'ar gêr, e oamp pevar o chom : an ozhac'h, ma zad oadet a 65 vloaz, noter eno abaoe tost da dregont vloaz ; an itron, ma mamm, na zilezas gwech ebet he dilhad giz Treger, gant he c'hoef gwenn, a veze graet « kallegenn » anezhañ, he chal pe mouchouer du, he zavañjer dantelezet ; ur vatezh yaouank anvet Marianna Touboulig ; ha me, ar mab pennhêr, a oa ma zad o fiziout warnon da gemerout e garg noter, p'am bije graet tri bloaz deskoni gantañ.

1944
Daveenn : EURW.1 p6

Pa veze sonet ar c'hloc'h e tirede ur vatezh, gant ur c'hoef mod Treger, hag e oa gourc'hemennet dezhi komz brezhoneg ouzh an dud a zigouezhe da c'houlenn digor.

1944
Daveenn : EURW.1 p55

Ha chervad a veze graet ganti, - pa lavaran, petra bennak ne gemere ket kalz tra digant tud an ti, ugent real ar peurliesañ, ugent lur d'ar muiañ, met dastum a rae un tamm brav a werzh-butun, peogwir e veze alies betek un daou pe dri c'hant bennak o verniañ an deiz kentañ an eured, rak ne veze ket sellet berr d'ar c'houlz-se, ha tri dervezh e pade an abadenn : d'al Lun evit ar pennoù bras, d' ar Meurzh evit an dudigoù, mitizhien, amezeien hag all, ha d' ar Yaou evit ar veleien, ar gerent hag ar vignoned nesañ.

1954
Daveenn : VAZA p.11

Hag e ya [ar person] betek treuzoù an ti da c'hervel ar vatezh.

1960
Daveenn : PETO p64

Ouzh ma matezh, 'velkent, eo ret / Din komz diouzhtu.

1960
Daveenn : PETO p43

Ma matezh 'ro kalonad din, / Ha sentiñ ouzh he ali hakr, / Da ober droug, biken ne rin !

1960
Daveenn : PETO p34

Ofis publik ar brezhoneg

Rouedadoù sokial